Kısraklarda üreme mevsiminin farklı dönemlerinde vaginal progesteron uygulamalarının fertilitiye etkisi

HOROZ, Huriye; KAŞIKÇI, Güven; ALKAN, Serhat; SÖNMEZ, Cumhur; AK, Kemal

Kısraklarda üreme mevsiminin farklı dönemlerinde vaginal progesteron uygulamalarının fertilitiye etkisi

Serhat ALKAN, (İstanbul Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Dölerme ve Sun'i Tohumlama Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

Huriye HOROZ, (İstanbul Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Doğum ve Jinekoloji Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

Güven KAŞIKÇI, (İstanbul Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Doğum ve Jinekoloji Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

Cumhur SÖNMEZ, (Vetifarm Veteriner İlaçları Tic. ve San., İstanbul, Türkiye)

Kemal AK (İstanbul Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Dölerme ve Sun'i Tohumlama Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi

2 0

Yıl: 2003 Cilt: 29 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 111 - 117 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kısraklarda üreme mevsiminin farklı dönemlerinde vaginal progesteron uygulamalarının fertilitiye etkisi

Öz:

Çalışmada kısraklarda üreme mevsiminin farklı dönemlerinde vaginal progesteron uygulamalarının östrus ve ovulasyonun uyarılmasına etkisi araştırıldı. Tedavi gününe kadar östrus göstermeyen 8-20 yaş arasında en az bir yıl gebe kalmamış 136 safkan İngiliz kısrak kullanıldı. Kısraklara 14 gün süreyle vaginal progesteronve progesteron uygulamasının bittiği gün (0. gün) tek doz PGF2a uygulandı. Uygulamalar 15 Şubat-15 Mart (n=59), 16 Mart-16 Nisan (n=49) ve 17 Nisan-30 Mayıs (n=28) tarihlerinde yapıldı. Tedavi sonrası uygulama zamanı ilerledikçe istatistiksel olarak önemsiz de olsa ortalama östrus günü (3.54 ± 2.98; 2.90 ± 2.47; 1.89 ± 1.25 gün) ve ovulasyon günü (5.52 ± 3.62; 5.19 ± 2.79; 4.32 ± 2.09 gün) azaldı ve östrus gösterme oranı (%71.19; %85.71; %96.55) arttı. Yine uygulama zamanına göre sırasıyla; gebelik oranlan %35.6; %42.6; %65.5 ve tedaviye cevap vermeyen kısrakların oranı %28.8; %14.3, %3.4 oldu. 17 Nisan sonrası tedaviye alınan grupta gebelik oranı arttı ve tedaviye cevap vermeyen kısrakların oranı azaldı (P<0.05). Kısraklarda östrus ve ovulasyonun uyarılmasında 14 gün vaginal progesteron ve progesteron uygulamasının bittiği gün $PGF_{2/alpha}$ uygulamasının üreme mevsiminin her döneminde kullanılabileceği ve gebelik sağlanabileceği ancak üreme mevsiminin ilerleyen aylarında yapılan uygulamalardan daha başarılı sonuçlar alına bileceği sonucuna varıldı.

Anahtar Kelime: progesteron kızgınlık kısrak üreme mevsimi döl verimi ovulasyon

Konular: Veterinerlik

Effects of intravaginal progesterone administration on fertility in mares during different periods of the breeding season

Öz:

The effect of season on the induction of estrus and ovulation by vaginal progesterone at different stages of the breeding season was investigated in the study. Total 136 purebred English mares at between 8-20 age that had no estrus untill the treatment day and have not been pregnant for at least a year were used. Vaginal progesteron was administered to the mares for 14 days and a single dose of $PGF_{2/alpha}$ was injected at the withdrawal day.The administrations were done between 15 February- 15 March (n=59), 16 March- 16 April (n=49), and 17 April 30 May (n=28). At the end of the treatment estrus and ovulation were observed in 81.75% of mare^ in 2.89 ± 2.51 and 5.09 ±3.0 days respectively, 44.52 % of these mares conceived. Better results were scored in later months after February. In later months there have been a decrease in post-treatment estrus (3.54 ± 2.98; 2.90 ± 2.47; 1.89 ± 1.25 days) and ovulation (5.52 ± 3.62; 5.1 ± 92.79; 4.32 ± 2.09 days) days and an increase in estrus rates (71.19 %; 85.71%; 96.55%) and pregnancy rates (35.6 %; 42.6 %; 65.5 %). A marked decrease was observed in the rate of mares that have not responded treatment between 17 April-30 May (3.4%) relating to the other months (28.8%; 14.3%) (P<0.05). According0» the results, it can be concluded that 14 days vaginal progesterone treatment and a $PGF_{2/alpha}$ administration on the withdrawal day can be employed to induce estrus and ovulation at any stage of the breeding season in mares and achieve pregnancy, on the other hand more successful results could be obtained by treatment during the later months of the breeding season.

Anahtar Kelime: fertility ovulation progesterone oestrus mares breeding season

Konular: Veterinerlik

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Alexander, S.L., Irwine,C.H. (1991): Control of onset breeding season in the mare and its artificial regulation by progesteron treatment. J. Reprod. Fert. Supply 44: 307-18.
Allen, W.E. (1991): Artificial control of cyclical activity. Fertility and Obstetrics in The Horse. Blackwell Scientific Pub., London. 22-24.
Allen, W.E. (1991): Endocrine control of oestrous cycle and puberty. Fertility and Obstetrics In The Horse. Blackwell Scientific Pub., London. 6-8.
Bergfelt, D.R. (2000): Estrous Syncronization. Equine Breeding Management and Artificial Insemination. Juan C. Samper. W. B. Saunders Company. Philadelphia, Pennsylvania. 165-177.
Driancourt, M.A., Palmer, E. (1982): Seasonal and individual effects on ovarian and endocrine responses of mares to a syncronization treatment with progestagen- impregnatet vaginal sponges. J. Reprod. Fertil. Suppl., 32: 283-91.
England, G.C.W. (1996): Manipulation of cyclical activity. Allen's Fertility and Obstetrics in the Horse. Blackwell Science, 33-37.
Evans, J.W., Torbek, R.L. (1982): Controlling the estrous cycle. Breeding Management and Foal Development. Equine Research Inc. Texas, 283-287.
Evans, M.J., Irwine, C.H. (1979): Induction of follicular development and ovulation in seasonally acyclic mares using gonadotrophin-releasing hormones and progesteron. J. Reprod. Fert. Supply, 27: 113: 21.
Evans, M.J., Loy, R.G., Taylor, T.B., Barrows, S.P. (1982): Effects of exogenous steroids on serum FSH and LH and on follicular development in cyclic mares. J. Reprod. Fert. Suppl., 32,205-212.
Hayes, M.H. (1987): The oestrous cycle. Veterinary Notes for Horse Owners. Stanley Paul, 324-330.
Horoz, H., Kılıçarslan, M.R., Şenünver, A., Kaşıkçı, G., Carioğlu, B. (1997): Kısraklarda gebeliğin ultrasonografi yöntemi ile belirlenmesi konusunda çalışmalar. Bültendif, 8 Ocak, pg. 8-10.
Hyland J.H., Wright, P.J., Clarke, J.J., Carson, R.S., Laugsford, D.A., Jeffcott, L.B. (1987): Infusion of gonadotrophin-releasing hormone (GnRH) induces ovulation fertile oestrus in mares during seasonal anoestrous. J. Reprod. Fert. Supply., 35, 211-220.
Irwine, C.H.G., Alexander, S.L., McKinnon, A.O. (2000): Reproductive hormone profiles in mare during the autumn transition as determined by collection of jugular blood at 6 h. intervals throughout ovulatory and anovulatory cycles. Journal of Reproduciton and Fertility, 118,101-109.
Kalkan, C, Horoz, H. (2000): Pubertas ve Seksüel Sikluslar. Evcil Hayvanlarda Doğum ve înfertilite. Pg 25-42, Ed. Alaçam E. Medisan, Ankara.
Kaşıkçı, G., Şenünver, A., Horoz, H. (1999): Kısraklarda ovulasyonun hCG ve GnRH ile uyarılması. İst. Üniv. Vet. Fak. Derg., 25 (1), 67-73.
Kılıçarslan, M.R., Horoz, H., Şenünver, A., Konuk, S.C., Tek, C, Carioğlu, B.(1996): Effect of GnRH and hCG on ovulation and pregnancy in mares. The Veterinary Record, 139,118-120.
Kılıçarslan, M.R., Horoz, H., Şenünver, A., Konuk, C.S., Tek, Ç., Ekici, H. (2000):Kısraklarda ultrasonografi ile ovulasyon zamanının saptanması. Vetaş Bülten, 7,21-24.
Loy, R.G., Evans, M.J., Pemstein, R., Taylor, T.B. (1982): Effects of injected ovarian steroids on reproductive patterns and performance in post-partum mares. J. Reprod. Fert. Suppl., 32, 199-204.
McDonald, L.E. (1989): Reproductive patterns of horses. Veterinary Endocrinology and Reproduction, Lea and Febiger, Philadelphia, 416-427.
Morel, H.C.G.D. (1999): Preparation of the mare and stallion for covering. Equine Reproductive Phsiology, Breeding and Stud Management, CABI Publishing. New York, USA 189-207.
Morel, M.C.G.D. (1999): Endocrine control in the mare. Equine Reproductive Phsiology, Breeding and Stud Management, CABI Publishing. NewYork, USA 33-48.
Pycock, J.F. (1997): Equine Reproduciton and Stud Medicine. Manşon Publishing Ltd., 165.
Roser, J.F., Evans, J.W., Mikockis, G.H., Adams, T.E., Hughes, J.P. (1982): Effects of PGF2_ on LH receptors in the equine corpus luteum. J. Reprod. Fert. Supply, 32,235-245.
Rutten, D.R., Choffaux, S., Vallon, M., Deletang, F., De Hoas, V. (1986): Progesteron therapy in mares with abnormal oestrous cycles. Vet. Rec. Dec, 6. 119 (23): 569-71.
Savage, N.C, Liptrop, R.M. (1987): Induction of ovulation in cyclic mares by administiration of synthetic prostaglandin, fenprostalene, during oestrus. J. Reprod. Fert. Supply, 35, 239-243.
Şenünver, A., Horoz, H., Kilıçarslan, M.R., Konuk, C.S., Tek, Ç., Alkan, S. (1995): Kısraklarda östrus ve ovulasyonun PGF2 alfa ile uyarılması. Bültendif, 5 Şubat, 11-14.
Taylor, T.B., Pemstein, R., Loy, R.G. (1982): Control of ovulation in mares in early breeding season with ovarian steroids and prostaglandin. J. Reprod. Fert. Supply, 32,219-224.
Thompson, D.Ur., Reville, S.I., Derrick, D.J., Walker, M.P. (1984): Effects of placement of intravaginal sponges on LH, FSH, oestrus and ovarian activity in mares during the non-breeding season. J. Anim. Sci. Jan.: 58 (1) 159-64.
Webel, S.K., Squire, E.L. (1982): Control of the oestrous cycle in mares with alteronogest. J. Reprod. Fert. Suppl., 32, 193-198

APA	ALKAN S, HOROZ H, KAŞIKÇI G, SÖNMEZ C, AK K (2003). Kısraklarda üreme mevsiminin farklı dönemlerinde vaginal progesteron uygulamalarının fertilitiye etkisi. , 111 - 117.
Chicago	ALKAN Serhat,HOROZ Huriye,KAŞIKÇI Güven,SÖNMEZ Cumhur,AK Kemal Kısraklarda üreme mevsiminin farklı dönemlerinde vaginal progesteron uygulamalarının fertilitiye etkisi. (2003): 111 - 117.
MLA	ALKAN Serhat,HOROZ Huriye,KAŞIKÇI Güven,SÖNMEZ Cumhur,AK Kemal Kısraklarda üreme mevsiminin farklı dönemlerinde vaginal progesteron uygulamalarının fertilitiye etkisi. , 2003, ss.111 - 117.
AMA	ALKAN S,HOROZ H,KAŞIKÇI G,SÖNMEZ C,AK K Kısraklarda üreme mevsiminin farklı dönemlerinde vaginal progesteron uygulamalarının fertilitiye etkisi. . 2003; 111 - 117.
Vancouver	ALKAN S,HOROZ H,KAŞIKÇI G,SÖNMEZ C,AK K Kısraklarda üreme mevsiminin farklı dönemlerinde vaginal progesteron uygulamalarının fertilitiye etkisi. . 2003; 111 - 117.
IEEE	ALKAN S,HOROZ H,KAŞIKÇI G,SÖNMEZ C,AK K "Kısraklarda üreme mevsiminin farklı dönemlerinde vaginal progesteron uygulamalarının fertilitiye etkisi." , ss.111 - 117, 2003.
ISNAD	ALKAN, Serhat vd. "Kısraklarda üreme mevsiminin farklı dönemlerinde vaginal progesteron uygulamalarının fertilitiye etkisi". (2003), 111-117.

APA	ALKAN S, HOROZ H, KAŞIKÇI G, SÖNMEZ C, AK K (2003). Kısraklarda üreme mevsiminin farklı dönemlerinde vaginal progesteron uygulamalarının fertilitiye etkisi. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 29(1), 111 - 117.
Chicago	ALKAN Serhat,HOROZ Huriye,KAŞIKÇI Güven,SÖNMEZ Cumhur,AK Kemal Kısraklarda üreme mevsiminin farklı dönemlerinde vaginal progesteron uygulamalarının fertilitiye etkisi. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 29, no.1 (2003): 111 - 117.
MLA	ALKAN Serhat,HOROZ Huriye,KAŞIKÇI Güven,SÖNMEZ Cumhur,AK Kemal Kısraklarda üreme mevsiminin farklı dönemlerinde vaginal progesteron uygulamalarının fertilitiye etkisi. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, vol.29, no.1, 2003, ss.111 - 117.
AMA	ALKAN S,HOROZ H,KAŞIKÇI G,SÖNMEZ C,AK K Kısraklarda üreme mevsiminin farklı dönemlerinde vaginal progesteron uygulamalarının fertilitiye etkisi. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. 2003; 29(1): 111 - 117.
Vancouver	ALKAN S,HOROZ H,KAŞIKÇI G,SÖNMEZ C,AK K Kısraklarda üreme mevsiminin farklı dönemlerinde vaginal progesteron uygulamalarının fertilitiye etkisi. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. 2003; 29(1): 111 - 117.
IEEE	ALKAN S,HOROZ H,KAŞIKÇI G,SÖNMEZ C,AK K "Kısraklarda üreme mevsiminin farklı dönemlerinde vaginal progesteron uygulamalarının fertilitiye etkisi." İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 29, ss.111 - 117, 2003.
ISNAD	ALKAN, Serhat vd. "Kısraklarda üreme mevsiminin farklı dönemlerinde vaginal progesteron uygulamalarının fertilitiye etkisi". İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 29/1 (2003), 111-117.