YALTKAYA’NIN “BÂTINÎLİK TARİHİ” MAKALESİ (TAHLİL, DEĞERLENDİRME VE NEŞİR)

Halil İbrahim BULUT (İstanbul Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, İSlam Mezhepleri Tarihi Ana Bilim Dalı, İstanbul, Türkiye)
EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi
13 4
Yıl: 2018 Cilt: 11 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 223 - 270 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 11-09-2019

YALTKAYA’NIN “BÂTINÎLİK TARİHİ” MAKALESİ (TAHLİL, DEĞERLENDİRME VE NEŞİR)

Öz:
Osmanlı’nın son döneminde yetişen veCumhuriyetin ilk yıllarında önemli vazifelerde bulunan Mehmet Şerefettin Yaltkaya, hem Darulfünun İlahiyat Fakültesinde hocalık yapmış hem de Diyanet İşleri Başkanlığı görevini ifa etmiştir. Birmüderris olarak özellikle Kelam İlmi veİslam Mezhepleri Tarihi sahasında özgün araştırmalar yayımlamış ve önemliçeviriler neşretmiştir. Çalışmalarınınönemli bir kısmı 1928 yılı öncesine aittir,yani eski harflerle neşredilmiştir. Bu çalışmaların günümüz Türkçesine kazandırılması bir ihtiyaçtır. Biz, Yaltkaya'nın1928 yılında Osmanlıca neşrettiği "Batınilik Tarihi" adlı makalesini latinize ediptahlil ve değerlendirmesini yapmak suretiyle günümüz okuyucusuna kazandırmak istedik. Bu makalesinde o, Batıniyye’nin tarihini konu edinmiş; meseleyi Sâbiîlik ve Mecûsîlikten başlatmaksuretiyle kökenini açıklamaya çalışmıştır. İslam dünyasında Batıniliğin ilk defaEbü’l-Hattab Esedî tarafından temsiledildiğini belirten yazar, bunların felsefelerini de izah etmiştir. Yaltkaya makaleyi Hasan Sabbâh dönemiyle sınırlandırmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

Yaltkaya’s Article of “The History of Bâtiniyya” (Analysis, Evaluation and Publication)

Öz:
Mehmet Şerefettin Yaltkaya is a scientist who grew up in the last period of the Ottoman Empire and who has important duties in the first years of the Republic. He has taught at the Faculty of Divinity in Darulfün and has served as the Presidency of Religious Affairs. As a professor, he published original research on the history of Kelam Science and History of Islamic Sects and significant translations have been published. An important part of the works which he wrote, belongs to the case before the revolution, ie, it is published in ancient letters. It is a necessity to gain these works to contemporary Turkish. Yaltkaya published this article in 1928. We want to latinize and analysis and evaluation the artictle. İn this article, he has studied the history of Batiniyya, and their beliefs and historical personalities. The author explained that Abu’l-Khattâb is the first batinist of the Islamic world. The article is limited to Hasan Sabbâh period.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adıgüzel, Adnan. "Mehmet Şerefeddin Yaltkaya’nın Fatimiler ve Hasan Sabbâh Başlıklı Makalesinin Sadeleştirilmesi". e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 12 (2014): 187-220.
  • Ahmet Mithat Efendi. Musullu Süleyman. Haz. Ali Öztaç. İstanbul: Özgün Yayıncılık, 2001.
  • Altıntaş, Ramazan. “Sosyal Kelam Projesi: “M. Şerafeddin Yaltkaya Örneği”. Darülfünun İlahiyat Sempozyumu 18-19 Kasım 2009 Tebliğleri (2010): 235-239.
  • Alusi, Ebü'l-Meali Cemaleddin Mahmûd Şükri b. Abdullah b. Mahmûd. Muhtasarü't-tuhfeti'l-isna aşeriyye. Nşr. Gulam Muhammed Eslemi. İstanbul: İhlas Vakfı, 1994.
  • Avcu, Ali. Karmatîliğin Doğuşu ve Gelişim Süreci. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, 2011.
  • Bağdadî, Abdülkâhir b. Tâhir. Mezhepler Arasındaki Farklar. Trc. Ethem Ruhi Fığlalı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991.
  • Baybars, Rükneddin el-Bundukdari. Baypars Tarihi. Trc. M. Şerefeddin Yaltkaya. İstanbul: Türk Tarih Kurumu, 1941.
  • Boyraz, Abdurrahman. M. Şerafeddin Yaltkaya ve Kelami Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 1995.
  • Bulut, Halil İbrahim. “İslam Düşüncesinde Orataya Çıkan Aşırı Görüşler”. Beyaz Tarih. Erişim: 17 Aralık 2018. https://www.beyaztarih.com/Islam-tarihi/islam-dusunce-tarihinde-ortaya-cikan-asiri-gorusler
  • Bulut, Halil İbrahim. İslam Mezhepleri Tarihi. Ankara: Ankara: DİB Yayınları, 2016.
  • Çağrıcı, Mustafa. “Gazzâlî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 13: 489-505. Ankara: TDV Yayınları, 1996.
  • Çağrıcı, Mustafa. “İbn Meserre”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20: 188-193. Ankara: TDV Yayınları, 1999. Daftary, Farhad. Muhalif İslamın 1400 Yılı İsmaililer, Tarih ve
  • Kuram. Trc. Ercümend Özkaya. Ankara: Raslantı Yayınları, 2001. Demircan, Adnan. “Tâi-Lillah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39: 447-448. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
  • Duman, Ali. "Şerafeddin Yaltkaya ve “Mu`tezile ve Husn-Kubh Meselesi” Makalesi". Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 2/4 (2002): 53-65.
  • Ebüzziya Tevfik. Hasan bin Sabbah. Kostantiniye: Matbaa-i Ebüzziya, 1300.
  • Er, Hamit. "Dârülfünun İlâhiyat Fakültesi Mecmuası". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8: 526-527. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
  • Gündüz, Şinasi. “Harrânîler”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16: 240-242. Ankara: TDV Yayınları, 1997.
  • Gündüz, Şinasi. “Sâbiîlik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35: 341-344. Ankara: TDV Yayınları, 2008.
  • Gündüz, Şinasi. Son Gnostikler Sabiîler Ankara: Vadi yayınları, 1995.
  • Hizmetli, Sabri. “Karmatiler”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24: 510-514. Ankara: TDV Yayınları, 2001.
  • İbn Haldun. Tercüme-i Mukaddime-i İbn Haldûn. Trc. Pirizade Mehmed Saib. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2015.
  • İbn Hazm. el-Fasl: Dinler ve mezhepler tarihi. Trc. Halil İbrahim Bulut. I-III. İstanbul : Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2017.
  • İbn Nedîm. Fihrist, Beyrut: Daru’l-Marife, 1978.
  • İbn Teymiyye. el-Vasiyyetü'l-Kübra : Risaletü Şeyhü’l-İslâm İbn Teymiyye ila Etba’i Adi b. Müsafir el-Ümevi. Nşr. Muhammed Abdullah en-Nemr- Osman Cum’a Damiriyye. Taif : Dârü’lFaruk, 1989/1410.
  • İlhan, Avni. “Bâtıniyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 5: 190-194. Ankara: TDV Yayınları, 1992.
  • Kara, İsmail. "Yaltkaya, Mehmet Şerefettin". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43: 309-310. Ankara: TDV Yayınları, 2013.
  • Kılıç, Mahmut Erol. “Hermes”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 17: 228-233. Ankara: TDV Yayınları, 1998.
  • Köksal, M. Asım. “Eski Diyanet İşleri Başkanlarımızdan Ord. Prof. M. Şerefeddin Yaltkaya (merhum)". Diyanet Dergisi 3/ 4 (Nisan 1964):106-108.
  • Kunter, Halim Baki. “M. Şerafeddin Yaltkaya”. Ülkü Halkevleri ve Halkodaları Dergisi, 1/6 (1947): 10–11.
  • Nizamülmülk. Siyasetname: siyerü'l-müluk. Trc. Nurettin Bayburtlugil. Dergah Yayınları, İstanbul 1981.
  • Onat, Hasan. "Hattâbiyye". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16: 492-493. Ankara: TDV Yayınları, 1997.
  • Ovacı, Hüseyin. Mehmed Şerafeddin Yaltkaya (1879-1947)'nin Mezhepler Tarihi ile İlgili Çalışmaları (Tahlil ve Değerlendirme). Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, 2010.
  • Öz, Mustafa. “Meymûn el-Kaddâh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29: 505. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
  • Sümertaş, Burhan. "Mehmed Şerefeddin Yaltkaya'nın (1879- 1947) Tarih-i Kur'an-ı Kerim'i Üzerine Bir Değerlendirme". Atatük Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39 (Erzurum 2013): 337- 362.
  • Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi. Bâtınîler İblis Behmen. Haz. Elif Çelik. İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları, 2016.
  • Şehristânî. el-Milel ve’n-nihal, Dinler, Mezhepler ve Felsefi Sistemler Tarihi. Trc. Mustafa Öz. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, İstanbul 2015.
  • Yaltkaya, M. Şerafeddin. "Yezidiler", Dârülfünun İlâhiyat Fakültesi Mecmuası 1/3 (Teşrinisani 1926): 1-29; I/4: 273-275.
  • Yaltkaya, M. Şerafeddin. “Gazalî”nin Te’vil Hakkında Basılmamış Bir Eseri”. Dârülfünun İlâhiyat Fakültesi Mecmuası 4/15, (İstanbul 1930): 46-58.
  • Yaltkaya, M. Şerafeddin. “Risale fi Fezaili’l- Etrak (Cahız’dan çeviri)”, Türk Yurdu Mecmuası 1/5, (İstanbul, 1329-1913): 894- 900; 932- 935; 988- 991.
  • Yaltkaya, M. Şerafeddin. “Sencer ve Gazali”, Dârülfünun İlâhiyat Fakültesi Mecmuası 1 (İstanbul, 1925): 39- 57.
  • Yaltkaya, M. Şerafeddin. “Türk Kelamcıları”. Dârülfünun İlâhiyat Fakültesi Mecmuası 13 (İstanbul 1932): 1-19.
  • Yaltkaya, M. Şerafeddin. Kelam Tarihi, İstanbul : Darü’l-Fünun İlahiyat Fakültesi Talabe Cemiyeti, 1340/1924.
  • Yaltkaya, M. Şerafeddin. Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin, Nşr. Hamit Er. İstanbul 1994.
  • Yavuz, Yusuf Şevki. “Gulüv”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15:192-193. Ankara: TDV Yayınları, 1996.
  • Yurdagür, Metin. “Cefr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7: 215-218. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
APA bulut h (2018). YALTKAYA’NIN “BÂTINÎLİK TARİHİ” MAKALESİ (TAHLİL, DEĞERLENDİRME VE NEŞİR). , 223 - 270.
Chicago bulut halil ibrahim YALTKAYA’NIN “BÂTINÎLİK TARİHİ” MAKALESİ (TAHLİL, DEĞERLENDİRME VE NEŞİR). (2018): 223 - 270.
MLA bulut halil ibrahim YALTKAYA’NIN “BÂTINÎLİK TARİHİ” MAKALESİ (TAHLİL, DEĞERLENDİRME VE NEŞİR). , 2018, ss.223 - 270.
AMA bulut h YALTKAYA’NIN “BÂTINÎLİK TARİHİ” MAKALESİ (TAHLİL, DEĞERLENDİRME VE NEŞİR). . 2018; 223 - 270.
Vancouver bulut h YALTKAYA’NIN “BÂTINÎLİK TARİHİ” MAKALESİ (TAHLİL, DEĞERLENDİRME VE NEŞİR). . 2018; 223 - 270.
IEEE bulut h "YALTKAYA’NIN “BÂTINÎLİK TARİHİ” MAKALESİ (TAHLİL, DEĞERLENDİRME VE NEŞİR)." , ss.223 - 270, 2018.
ISNAD bulut, halil ibrahim. "YALTKAYA’NIN “BÂTINÎLİK TARİHİ” MAKALESİ (TAHLİL, DEĞERLENDİRME VE NEŞİR)". (2018), 223-270.
APA bulut h (2018). YALTKAYA’NIN “BÂTINÎLİK TARİHİ” MAKALESİ (TAHLİL, DEĞERLENDİRME VE NEŞİR). EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi, 11(2), 223 - 270.
Chicago bulut halil ibrahim YALTKAYA’NIN “BÂTINÎLİK TARİHİ” MAKALESİ (TAHLİL, DEĞERLENDİRME VE NEŞİR). EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 11, no.2 (2018): 223 - 270.
MLA bulut halil ibrahim YALTKAYA’NIN “BÂTINÎLİK TARİHİ” MAKALESİ (TAHLİL, DEĞERLENDİRME VE NEŞİR). EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi, vol.11, no.2, 2018, ss.223 - 270.
AMA bulut h YALTKAYA’NIN “BÂTINÎLİK TARİHİ” MAKALESİ (TAHLİL, DEĞERLENDİRME VE NEŞİR). EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi. 2018; 11(2): 223 - 270.
Vancouver bulut h YALTKAYA’NIN “BÂTINÎLİK TARİHİ” MAKALESİ (TAHLİL, DEĞERLENDİRME VE NEŞİR). EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi. 2018; 11(2): 223 - 270.
IEEE bulut h "YALTKAYA’NIN “BÂTINÎLİK TARİHİ” MAKALESİ (TAHLİL, DEĞERLENDİRME VE NEŞİR)." EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi, 11, ss.223 - 270, 2018.
ISNAD bulut, halil ibrahim. "YALTKAYA’NIN “BÂTINÎLİK TARİHİ” MAKALESİ (TAHLİL, DEĞERLENDİRME VE NEŞİR)". EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 11/2 (2018), 223-270.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 8:41

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları