TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ METİN TÜRLERİNİ KAVRAMLAŞTIRMA EĞİLİMLERİ VE TÜR FARKINDALIKLARI
Yıl: 2019 Cilt: 19 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 86 - 102 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17240/aibuefd.2019.19.43815-499154 İndeks Tarihi: 13-11-2019
TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ METİN TÜRLERİNİ KAVRAMLAŞTIRMA EĞİLİMLERİ VE TÜR FARKINDALIKLARI
Öz: Metin türü farkındalığının okuduğunu anlama ve yazma süreçlerini etkilediği bilinmektedir. Bu süreçlerde kılavuz olacakTürkçe öğretmenlerinin de metinlerin yapısına ilişkin farkındalıklarıyla ilgili araştırmalara gereksinim bulunmaktadır. Buçerçevede araştırma, Türkçe öğretmeni adaylarının metin türlerine ilişkin kavramlaştırma eğilimlerini ve bu eğilimleribelirleyen gerekçeleri keşfetmek amacıyla tasarlanmıştır. Araştırma nicel ve nitel verilerin toplanıp bütünleştirildiği eşzamanlıkarma desen içinde yürütülmüştür. Katılımcılar, Türkiye’deki üç üniversitenin Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Anabilim Dalıöğrencileridir (n=213). Metinlerin türünü belirlemeye ilişkin kapalı uçlu veri toplama işlemi (çoktan seçmeli) ile katılımcılarınsöz konusu metnin türünü belirlerken kullandıkları gerekçeleri içeren açık uçlu veri toplama işlemi, eşzamanlı yapılmıştır.Kapalı uçlu veriler için sıklık çözümlemesi; açık uçlu veriler içinse kategorisel çözümleme yapılmıştır. Bulgulara göre Türkçeöğretmeni adaylarının yarısı, seçilen haber metnini, “yaşanmış (gerçek) bir olaydan söz ettiği” ve “öyküleyici dil kullandığı”için anlatısal metin olarak; %30’u ise “bilgi verdiği ve bir olayı açıkladığı” için açıklayıcı metin olarak sınıflamışlardır.Katılımcıların çoğu anlatısal yapıdaki gezi yazısını, “yazarın okurun zihninde canlandıracak biçimde anlatmış olması”gerekçesiyle betimsel metin olarak belirlemişlerdir. Açıklama metninde ise “bir konuda neden bildirerek açıklama yapma”veya “bilgi verme” özelliğini öne çıkaran katılımcılar açıklayıcı; “yazar bilgi vermiş, öğretmek istemiş” belirlemesiyle hareketeden katılımcılar öğretici kavramına eğilim göstermişlerdir. Katılımcılar kişisel deneyim anlatısı ve denemeyle ilgili ise tek birseçeneğe yönelememişler; öğretici, anlatısal, açıklayıcı, betimleyici ve tartışmacı türlerde, kararsız bir dağılım göstermişlerdir.Sonuç olarak katılımcıların çoğunun metinlerin şematik yapısına ilişkin ayrımları belirleyemedikleri, özellikle kişisel deneyimanlatısı ile denemede tür farkındalığına sahip olmadıkları, öğretici metinlerle açıklayıcı metinleri ayıramadıkları ve türbelirlerken küçük ölçekli yapılara odaklandıkları ortaya çıkmıştır.
Anahtar Kelime: Konular:
PRE-SERVICE TURKISH LANGUAGE TEACHERS’ CONCEPTUALIZATION TENDENCIES OF GENRES AND THEIR GENRE AWARENESS
Öz: It is known that one’s genre awareness affects the reading comprehension and writing processes. In these processes, there is a need for further research on the awareness of Turkish language teachers about the structure of texts. In this sense, this study was designed to reveal the tendencies of pre-service Turkish language teachers regarding their conceptualizing the genres as well as the reasons that determined such trends. The study was carried out in a convergent mixed design where quantitative and qualitative data were collected and integrated accordingly. Participants were the undergraduate students studying at the Department of Turkish Language Education in Faculty of Education in three universities in Turkey (n=213). Closed-ended data collection process (multiple choice) to determine the genres and the open-ended data collection process, which included the reasons for the participants to determine the genre of the relevant text, were carried out simultaneously. Descriptive frequency analysis was performed for closed-ended data, whereas categorical analysis was implemented for the open-ended data. According to the findings, pre-service Turkish language teachers tended to conceptualize the news as a narrative or an explanatory text and the travel writing as a descriptive text. As for the personal narratives and essay text, they did not tend towards a single option and opted for the instructive, narrative, explanatory, descriptive or argumentative genre. As a result, it was found that most of the participants were not able to identify the distinctions related to the schematic structure of the texts, especially their genre awareness were low in genres of personal narrative and essay. Moreover, it was determined that they focused on micro-scale units when diagnosing the genre.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Baki, A. ve Gökçek, T. (2012). Karma yöntem araştırmalarına genel bir bakış. Electronic Journal of Social Sciences, 11(42), 1-21.
- Bazerman, C. (1985). Physicists reading physics: Schema-laden purposes and purpose-laden schema. Written communication, 2(1), 3-23.
- Cervetti, G. N., Bravo, M. A., Hiebert, E. H., Pearson, P. D., & Jaynes, C. A. (2009). Text genre and science content: Ease of reading, comprehension, and reader preference. Reading Psychology, 30(6), 487-511.
- Creswell, J. W. (2017). Karma yöntem araştırmalarına giriş (Çev. Ed. M. Sözbilir) Ankara: Pegem akademi.
- Çakır, Ö. (2001). Metinlerin sözbilim yapısının temel eğitim düzeyinde metin işlemleme süreçlerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 26 (121), 45-50.
- van Dijk, T. A. & Kintsch, W. (1983). Strategies of discourse comprehension. New York: Academic Press.
- Dilidüzgün, Ş. (2011). İlköğretim Türkçe metin çalışmalarında metin türü farkındalığı. içinde G.L. Uzun ve Ü. Bozkurt (Eds.) Theoretical and Applied Researches on Turkish Language Teaching/Türkçenin Eğitimi Öğretiminde Kuramsal ve Uygulamalı Araştırmalar (ss. 459-474). Essen: Die Blaue Eule.
- Dilidüzgün, Ş. (2013). Ortaokul Türkçe derslerinde oku(ma)dan özet yaz(ma)ya. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(2), 47-68.
- Dilidüzgün, Ş. (2014). Türkçe öğretiminde haber metinleri-metin yapısı bağlamında etkinlik oluşturma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(3), 89-100.
- Güneş, F. (2017). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller (5. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Francis, H. & Hallam, S. (2000). Genre effects on higher education students' text reading for understanding. Higher Education, 39(3), 279-296.
- Hallam, S. & Francis, H. (1998). Is my understanding yours? A study of higher education students' reading for understanding and the effects of different texts. Learning and Instruction, 8(1), 83-95.
- Han, J. & Hiver, P. (2018). Genre-based L2 writing instruction and writing-specific psychological factors: The dynamics of change. Journal of Second Language Writing, 40, 44-59.
- Hyland, K. (2007). Genre pedagogy: Language, literacy and L2 writing instruction. Journal of Second Language Writing, 16(3), 148-164.
- Johns, A. M. (2008). Genre awareness for the novice academic student: An ongoing quest. Language Teaching, 41(2), 237-252.
- Keçik, İ. ve Uzun, L. (2004). Türkçe sözlü ve yazılı anlatım. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Kintsch, W. & Yarbrough, J. C. (1982). Role of rhetorical structure in text comprehension. Journal of Educational Psychology, 14(6), 828-834.
- Knapp, P. (1992) Resource book for genre and grammar. Metropolitan West Literacy and Learning Program. Parramatta: NSW Dept of School Education.
- Labov, W. (1972). Transformation of experience in narrative syntax. Language in the Inner City. Philadelphia: Univercity of Pennsylvania Pres.
- Labov, W. (1997). Some further steps in narrative analysis. The Journal of Narrative and Life History, 7.
- Lüle-Mert, E. (2016). The awareness of 8th graders towards particular genres of fairytale and story. Journal of International Social Research, 9(42), 1258-1264.
- Meyer, B. (1983). Text structure and its use in studying comprehension across the adult life span. Advances in Reading, 2, 9-54.
- Millar, D. (2011). Promoting genre awareness in the EFL classroom. English Teaching Forum, 49(2), 2-15.
- Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2006). İlköğretim Türkçe dersi (6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Millî Eğitim Basımevi.
- Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2015). Türkçe dersi (1-8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Millî Eğitim Basımevi.
- Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2018). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Basımevi. de Montaigne, M. (1997). Denemeler (Türkçesi S. Eyuboğlu). İstanbul: Cem Yayınevi.
- Mustafa, Z. (1995). The effect of genre awareness on linguistic transfer. English for Specific Purposes, 14(3), 247-256.
- Oktar, L. ve Yağcıoğlu, A. S. (1993). Metnin retorik yapısının okuma anlama becerisi üzerindeki etkileri. VII. Dilbilim Kurultayı Bildirileri, 171-179.
- Özmen, E. R. (2011). Bir metin yapısı örneği: Evrensel dünya problemlerine ilişkin problem çözüm yapısı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 49 – 62.
- Rozimela, Y. (2014). The students' genre awareness and their reading comprehension of different text types. International Journal of Asian Social Science, 4(4), 460-469.
- Ruddell, R. B. & Unrau, N. J. (1994). Reading as a motivated meaning-construction process: The reader, the text, and the teacher. In D. E. Alvermann, N. J. Unrau & R. B.
- Ruddell (Eds.)(2013) Theoretical Models and Processes of Reading (Sixth Edition) (pp. 1015-1068). International Reading Association.
- Swales J. M. (1990). Genre analysis: English in academic and research settings. Cambridge: Cambridge University Press.
- Temizyürek, F. (2008). Farklı türlerdeki metinlerin ilköğretim 8. sınıflarda okuduğunu anlamaya etkisi. Eğitim Araştırmaları, 30, 141-152.
- Uluçam-Wegmann, A. I. (2014). Almanca-Türkçe ikidilli ve Almanca tekdilli öğrencilerin kişisel deneyim anlatısı metinlerinde duygu dünyasının sunumu. Mersin Üniversitesi Dil ve Edebiyat Dergisi, 11(2), 21-42.
- Werlich, E. (1982). A text grammar of English. Heidelberg: Quelle und Meyer.
- Yasuda, S. (2011). Genre-based tasks in foreign language writing: Developing writers’ genre awareness, linguistic knowledge, and writing competence. Journal of Second Language Writing, 20(2), 111-133.
- Yaylı, D. (2011). From genre awareness to cross-genre awareness: A study in an EFL context. Journal of English for Academic Purposes, 10(3), 121-129.
- Yıldırım, K., Yıldız, M., Ateş, S. ve Rasinsky, T. (2010). İlköğretim beşinci sınıf Türk öğrencilerinin metin türlerine göre okuduğunu ve dinlediğini anlama düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10 (3), 1855-1891.
- Zarrati, Z., Nambiar, R. M., & Maasum, T. N. R. T. M. (2014). The importance of text structure awareness in promoting strategic reading among EFL readers. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 118, 537- 544.
| APA | BOZKURT B (2019). TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ METİN TÜRLERİNİ KAVRAMLAŞTIRMA EĞİLİMLERİ VE TÜR FARKINDALIKLARI. , 86 - 102. 10.17240/aibuefd.2019.19.43815-499154 |
| Chicago | BOZKURT B Ümit TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ METİN TÜRLERİNİ KAVRAMLAŞTIRMA EĞİLİMLERİ VE TÜR FARKINDALIKLARI. (2019): 86 - 102. 10.17240/aibuefd.2019.19.43815-499154 |
| MLA | BOZKURT B Ümit TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ METİN TÜRLERİNİ KAVRAMLAŞTIRMA EĞİLİMLERİ VE TÜR FARKINDALIKLARI. , 2019, ss.86 - 102. 10.17240/aibuefd.2019.19.43815-499154 |
| AMA | BOZKURT B TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ METİN TÜRLERİNİ KAVRAMLAŞTIRMA EĞİLİMLERİ VE TÜR FARKINDALIKLARI. . 2019; 86 - 102. 10.17240/aibuefd.2019.19.43815-499154 |
| Vancouver | BOZKURT B TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ METİN TÜRLERİNİ KAVRAMLAŞTIRMA EĞİLİMLERİ VE TÜR FARKINDALIKLARI. . 2019; 86 - 102. 10.17240/aibuefd.2019.19.43815-499154 |
| IEEE | BOZKURT B "TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ METİN TÜRLERİNİ KAVRAMLAŞTIRMA EĞİLİMLERİ VE TÜR FARKINDALIKLARI." , ss.86 - 102, 2019. 10.17240/aibuefd.2019.19.43815-499154 |
| ISNAD | BOZKURT, B Ümit. "TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ METİN TÜRLERİNİ KAVRAMLAŞTIRMA EĞİLİMLERİ VE TÜR FARKINDALIKLARI". (2019), 86-102. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.43815-499154 |
| APA | BOZKURT B (2019). TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ METİN TÜRLERİNİ KAVRAMLAŞTIRMA EĞİLİMLERİ VE TÜR FARKINDALIKLARI. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 86 - 102. 10.17240/aibuefd.2019.19.43815-499154 |
| Chicago | BOZKURT B Ümit TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ METİN TÜRLERİNİ KAVRAMLAŞTIRMA EĞİLİMLERİ VE TÜR FARKINDALIKLARI. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 19, no.1 (2019): 86 - 102. 10.17240/aibuefd.2019.19.43815-499154 |
| MLA | BOZKURT B Ümit TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ METİN TÜRLERİNİ KAVRAMLAŞTIRMA EĞİLİMLERİ VE TÜR FARKINDALIKLARI. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.19, no.1, 2019, ss.86 - 102. 10.17240/aibuefd.2019.19.43815-499154 |
| AMA | BOZKURT B TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ METİN TÜRLERİNİ KAVRAMLAŞTIRMA EĞİLİMLERİ VE TÜR FARKINDALIKLARI. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2019; 19(1): 86 - 102. 10.17240/aibuefd.2019.19.43815-499154 |
| Vancouver | BOZKURT B TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ METİN TÜRLERİNİ KAVRAMLAŞTIRMA EĞİLİMLERİ VE TÜR FARKINDALIKLARI. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2019; 19(1): 86 - 102. 10.17240/aibuefd.2019.19.43815-499154 |
| IEEE | BOZKURT B "TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ METİN TÜRLERİNİ KAVRAMLAŞTIRMA EĞİLİMLERİ VE TÜR FARKINDALIKLARI." Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, ss.86 - 102, 2019. 10.17240/aibuefd.2019.19.43815-499154 |
| ISNAD | BOZKURT, B Ümit. "TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ METİN TÜRLERİNİ KAVRAMLAŞTIRMA EĞİLİMLERİ VE TÜR FARKINDALIKLARI". Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 19/1 (2019), 86-102. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.43815-499154 |
