Yıl: 2019 Cilt: 6 Sayı: 11 Sayfa Aralığı: 47 - 83 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 13-11-2019

SERBEST BÖLGELERİN İSTİHDAM ALANI OLARAK ETKİNLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: ANTALYA SERBEST BÖLGESİ ÖRNEĞİ

Öz:
Serbest bölge uygulamaları, ülkelerin dış ticaret ve gümrük mevzuatlarında istisna veyamuafiyetler yapmasıyla, birbirleriyle olan ticaretlerini geliştirmek ve kolaylaştırmak maksadıylaortaya çıkmıştır. Dünyada serbest bölge benzeri uygulamalar yaklaşık 300 yıllık tarihe sahipiken Türkiye’nin gerçek anlamda serbest bölge macerası ise yaklaşık 30 yıllık bir geçmişesahiptir. Dünyada serbest bölgelerin kurulma nedenleri ülkelerin gelişmişlik düzeylerine vesosyo-ekonomik yapılarına göre farklı amaçlar taşımaktadır. Genellikle gelişmiş ülkeler sınaî,üretim ve istihdamlarını geliştirmekten ziyade ticaretlerini geliştirmek için bu bölgelereyönelmişlerdir. Buna karşın gelişmekte olan ülkeler ise ihracatı, üretimi ve istihdamlarınıartırmak gibi amaçlar için serbest bölge uygulamalarına başvurmuşlardır. Gelişmekte olanTürkiye’de ise serbest bölgelerin kuruluşlarında ihracat, üretim ve istihdamı artırmak başlıcaamaçlar olarak belirlenmiştir. Türkiye’de 1980’li yılların başından beridir faaliyet gösterenserbest bölgelerin belirlenen bu amaçları ne kadar gerçekleştirdiği ise merak konusuolmaktadır. Türkiye’de serbest bölgeler ile ilgili yapılan araştırmaların tümünde serbestbölgelerin istihdama etkisi üzerine bir çalışma yapılmamıştır. Serbest bölgelerle ilgili yapılmışolan bazı araştırmalarda ise istihdam konusundan kısaca bahsedilmiş ve istihdama etkisinin herşartta olumlu olduğu ifade edilmiştir. Bu çalışmada, Antalya Serbest Bölgesi örnekleminde,bölgede faaliyet gösteren firmaların yöneticileri ile derinlemesine mülakat yöntemiyle serbestbölgelerin istihdama etkisi incelenmiştir. Araştırma sonucunda ortaya çıkan sorunlar tespitedilerek serbest bölgelerin istihdamı artırmasını sağlayabilecek öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelime:

AN ASSESSMENT OF THE EFFECTIVENESS OF FREE ZONES AS A WORKSPACE: EXAMPLE OF ANTALYA FREE ZONE

Öz:
Since they bring exceptions or exemptions in foreign trade and customs legislations of countries, free zone practices have emerged to develop and facilitate their trade with each other. While free zone-like practices around the world have a history of nearly 300 years, Turkey's free zone adventure has a history of nearly 30 years in real terms. The reasons for the establishment of free trade zones in the world vary according to the development levels and socio-economic structures of the countries. Developed countries have headed towards to these zones to develop their trade rather than developing their industries, production and employment. On the other hand, developing countries have approached free zone practices to increase their export, production, and employment. For Turkey, which is a developing country, the main purpose for the establishment of free trade zones has been set as to increase export, production, and employment. It is an object of interest to what extent the free trade zones operating since the early 1980s in Turkey have achieved this purpose. There is no study conducted on the effect of free trade zones on employment among all of the studies related to free trade zones in Turkey. Some studies conducted on free trade zones have briefly mentioned the employment issue and it has been stated that the effect of free trade zones on employment is positive in any case. This study examined, specific to the sample of Antalya Free Trade Zone, the effect of free trade zones on employment through in-depth interviews with the managers of the companies operating in the region. The problems identified as a result of the study were determined and suggestions that may enable free trade zones to increase employment were presented.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Alpar, C. (1985). Dünyada ve Türkiye'de Serbest Bölgeler. Dost Kitabevi Yayınları. Ankara.
  • Bakan, S. ve Gökmen, S. (2014). Serbest Bölgeler ve Dış Ticaret İlişkisi: Gaziantep Serbest Bölgesi Örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 13(13): 34-51.
  • Çetinkaya, Ö. ve Bektaş, N.M. (2016). Serbest Bölgeler ve Ekonomik İşlevleri Yönüyle Değerlendirilmesi. U.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 7: 53-70.
  • Erçakar, M. E. (2004). Serbest Bölgelerin Ülkemiz Ekonomisindeki Yeri ve Önemi. İş Güç Endüstri İlişkileri Dergisi. 6(2): 206.
  • Erkan, H. ve Tatlıdil, R. (1990). Serbest Bölgelerde Uygulanacak Teşvik ve Tedbirlerinin Sektörlere Katkıları Yönünden Değerlendirilmesi. TOBB Yayınları. Ankara.
  • Gültekin-Karakaş, D. ve Acar, S. (2017). Dünyada ve Türkiye’de Serbest Bölgeler. Marmara İktisat Dergisi. 1(1): 21-35.
  • Gümüş, E. (2007). Serbest Bölgelerde Vergi Uygulamalarının Değerlendirilmesi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 21(1): 50-51.
  • Güner, S. (1995). Serbest Bölgeler. Anadolu Matbaacılık, İzmir.
  • Hava, H.T. (1999). Serbest Bölgeler ve Ege Serbest Bölgesi: Bir Durum Değerlendirmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi. 14(1): 113-124.
  • Karaca, H.A. (2008). Türk Yabancılar Hukuku Bakımından Serbest Bölgelerin Hukuki Rejimi. Arıkan Yayınları. Yayın No: 233. İstanbul.
  • Konya Ticaret Odası, (2016). Dünyada ve Türkiye’de Serbest Bölge Uygulamaları / Konya’nın Sosyo-Ekonomik Potansiyeli ve Serbest Bölge Analizi / Serbest Bölgeler Kanun Tasarısı – Yeni Düzenlemeler. Konya Ticaret Odası, Konya.
  • Lavissière, A.ve Rodrigue, J.P. (2017). Free Ports: Towards A Network Of Trade Gateways. Journal of Shipping and Trade. 2(7): 1-17.
  • Orhan, A. (2003). Serbest Bölgelerin Sağladığı Avantajlar: KOSBAŞ Örneği. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 117-131
  • Paksoy, S. ve Güllü, M. (2011). Serbest Bölgeler Üzerine Bir Araştırma: Gaziantep Örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35): 113-133.
  • TDK, (2018), Güncel Türkçe Sözlük. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5 aef611e2b4e66.11626655 (Erişim tarihi: 06.05.2018)
  • Ticaret Bakanlığı, (2018a) 3218 Serbest Bölgeler Mevzuatı, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3218.pdf (Erişim: 01.12.2018).
  • Ticaret Bakanlığı, (2018b) Genel Tanıtım/Serbest Bölgenin Avantajları https://ticaret.gov.tr/serbest-bolgeler/genel-tanitim (Erişim tarihi: 01.12.2018).
  • Ticaret Bakanlığı. (2018c) Serbest Bölgeler/Genel Bilgi. https://ticaret.gov.tr/data/5b9b61fc13b8761cc09f9b92/genel_bilgi.pdf (Erişim tarihi: 01.12.2018).
  • Ticaret Bakanlığı, (2018d) İstatistik/01.12.2018 Tarihli Ekonomik Görünüm. https://ticaret.gov.tr/ (Erişim tarihi: 01.12.2018).
  • Ticaret Bakanlığı, (2018e). Serbest Bölge İstatistikleri. https://ticaret.gov.tr/serbestbolgeler/serbest-bolgeler-istatistikleri (Erişim tarihi: 01.12.2018).
  • TÜİK, (2018a) 2017 İşgücü İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27699 (Erişim tarihi: 18.05.2018).
  • TÜİK, (2018b) İşgücü İstatistikleri, Ağustos 2018. http://www.tuik.gov.tr/HbGetirHTML.do?id=27690 (Erişim tarihi: 29.11.2018).
  • Taylar, Y. (2008). Türk Vergi Hukuku Açısından Serbest Bölgeler.Maliye ve Hukuk Yayınları, Ankara.
  • UNCTAD, (2018). Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) tarafından yayınlanan 2018 Dünya Yatırım Raporu, http://worldinvestmentforum.unctad.org/session/free-special-economic-zoneschallenges-and-opportunities/ (Erişim tarihi: 01.12.2018).
  • Toroslu, M.V. (2000). Serbest Bölgeler. Beta Yayınları, İstanbul.
  • Tufan, C. (2009).Türkiye’de Serbest Bölgelerin Performansında Bürokrasinin Etkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Anabilim Dalı. İstanbul.
  • Tufan, C. (2018). Bilgi Yönetim Yeteneği ve Organizasyonel Etkililik Arasındaki İlişkide Girişimcilik Stratejisi Geliştirme Yeteneğinin Aracılık Etkisi: Türkiye’deki Serbest Bölgeler Hakkında Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gaziantep Üniversitesi.
  • Tümenbatur, A. (2012). Serbest Bölgeler ve Türkiye Ekonomisine Katkıları Üzerine Bir Değerlendirme, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 21(3): 339-356.
APA NAMAL M, CAKIR E (2019). SERBEST BÖLGELERİN İSTİHDAM ALANI OLARAK ETKİNLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: ANTALYA SERBEST BÖLGESİ ÖRNEĞİ. , 47 - 83.
Chicago NAMAL METE KAAN,CAKIR Engin SERBEST BÖLGELERİN İSTİHDAM ALANI OLARAK ETKİNLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: ANTALYA SERBEST BÖLGESİ ÖRNEĞİ. (2019): 47 - 83.
MLA NAMAL METE KAAN,CAKIR Engin SERBEST BÖLGELERİN İSTİHDAM ALANI OLARAK ETKİNLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: ANTALYA SERBEST BÖLGESİ ÖRNEĞİ. , 2019, ss.47 - 83.
AMA NAMAL M,CAKIR E SERBEST BÖLGELERİN İSTİHDAM ALANI OLARAK ETKİNLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: ANTALYA SERBEST BÖLGESİ ÖRNEĞİ. . 2019; 47 - 83.
Vancouver NAMAL M,CAKIR E SERBEST BÖLGELERİN İSTİHDAM ALANI OLARAK ETKİNLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: ANTALYA SERBEST BÖLGESİ ÖRNEĞİ. . 2019; 47 - 83.
IEEE NAMAL M,CAKIR E "SERBEST BÖLGELERİN İSTİHDAM ALANI OLARAK ETKİNLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: ANTALYA SERBEST BÖLGESİ ÖRNEĞİ." , ss.47 - 83, 2019.
ISNAD NAMAL, METE KAAN - CAKIR, Engin. "SERBEST BÖLGELERİN İSTİHDAM ALANI OLARAK ETKİNLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: ANTALYA SERBEST BÖLGESİ ÖRNEĞİ". (2019), 47-83.
APA NAMAL M, CAKIR E (2019). SERBEST BÖLGELERİN İSTİHDAM ALANI OLARAK ETKİNLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: ANTALYA SERBEST BÖLGESİ ÖRNEĞİ. Akademik Hassasiyetler, 6(11), 47 - 83.
Chicago NAMAL METE KAAN,CAKIR Engin SERBEST BÖLGELERİN İSTİHDAM ALANI OLARAK ETKİNLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: ANTALYA SERBEST BÖLGESİ ÖRNEĞİ. Akademik Hassasiyetler 6, no.11 (2019): 47 - 83.
MLA NAMAL METE KAAN,CAKIR Engin SERBEST BÖLGELERİN İSTİHDAM ALANI OLARAK ETKİNLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: ANTALYA SERBEST BÖLGESİ ÖRNEĞİ. Akademik Hassasiyetler, vol.6, no.11, 2019, ss.47 - 83.
AMA NAMAL M,CAKIR E SERBEST BÖLGELERİN İSTİHDAM ALANI OLARAK ETKİNLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: ANTALYA SERBEST BÖLGESİ ÖRNEĞİ. Akademik Hassasiyetler. 2019; 6(11): 47 - 83.
Vancouver NAMAL M,CAKIR E SERBEST BÖLGELERİN İSTİHDAM ALANI OLARAK ETKİNLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: ANTALYA SERBEST BÖLGESİ ÖRNEĞİ. Akademik Hassasiyetler. 2019; 6(11): 47 - 83.
IEEE NAMAL M,CAKIR E "SERBEST BÖLGELERİN İSTİHDAM ALANI OLARAK ETKİNLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: ANTALYA SERBEST BÖLGESİ ÖRNEĞİ." Akademik Hassasiyetler, 6, ss.47 - 83, 2019.
ISNAD NAMAL, METE KAAN - CAKIR, Engin. "SERBEST BÖLGELERİN İSTİHDAM ALANI OLARAK ETKİNLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: ANTALYA SERBEST BÖLGESİ ÖRNEĞİ". Akademik Hassasiyetler 6/11 (2019), 47-83.