Doğu Anadolu Bölgesi’nin Mevsimlik Kuraklık Analizi
Yıl: 2018 Cilt: 22 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1741 - 1761 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 12-12-2019
Doğu Anadolu Bölgesi’nin Mevsimlik Kuraklık Analizi
Öz: Doğu Anadolu Bölgesi, Anadolu’nun yüksek ve dağlık bir bölgesidir. Kabaca doğubatıdoğrultusunda uzanan dağlar ve bunların arasında kalan dağarası havzalar, bölgeninfiziki coğrafya özellikleri bakımından çeşitlilik göstermesini sağlamıştır. Dağarasıhavzalarda ve tektonik kökenli depresyonlarda verimli tarım alanları yer alırken yüksekdağlar önemli birer otlak sahası durumundadır. Bu bağlamda bölge Türkiye’nin önemli birtarım ve hayvancılık alanı olarak kabul edilebilir. Yapılan çalışmalarda ortaya çıkangöstergeler, kuraklığın tarımda verimliliği olumsuz etkilediğini ve hayvancılık için son dereceönemli olan ot verimi ve otlakların biomas aktivitesini düşürdüğünü buna bağlı olarak meraalanlarında birincil üretimin (gross primary production) gittikçe azaldığını ortayakoymaktadır. Özellikle tarım ve hayvancılığı büyük ölçüde etkileyen mevsimlik kuraklığıntakip edilmesi, kurak dönemlerin tespiti ve alınacak tedbirlerin büyük önemi bulunmaktadır.Bölgedeki 1967-2017 tarihlerini kapsayan 50 yıllık dönemde kuraklık eğilimini ortayakoyabilmek maksadıyla Standartlaştırılmış Yağış İndisi (SPI) yönteminden yararlanılmıştır.SPI, kuraklıkları belirleme, değerlendirme ve izlemede, bir ülkenin ya da bölgenin kuraklıkyönetimi ve kuraklıkla mücadele yeteneklerinin ve olanaklarının gelişmesinde etkili olanyöntemler arasında kabul edilmektedir. SPI analizlerinde bölgedeki toplam 14 ilin (Ağrı,Ardahan, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Hakkâri, Iğdır, Kars, Malatya, Muş,Tunceli ve Van) meteorolojik verileri kullanılmıştır. Bu analizlere ilaveten Erinç, DeMartonne, Aydeniz ve Thornthwaite’e göre iklim tasnifleri yapılmış ve bölgenin bugündengeriye uzun yıllık dönemde mevsimlik kuraklık durumu ortaya konulmuştur. Doğu AnadoluBölgesi’ndeki illerin mevsimlik kuraklık analizlerinden ilginç sonuçlar elde edilmiştir.Nitekim Bingöl, Bitlis, Hakkâri ve Iğdır’da iklim, nemlilik eğilimi gösterirken Malatya,Elazığ, Tunceli, Van ve Kars’da mevsimlik anlamda ciddi kuraklık eğilimleri dikkatçekmektedir. Yine beklenenin aksine bölgede kış mevsimlerinin bile kurak geçebildiğibelirlenmiştir. Nitekim bölge genelinde 1989 yılının aralık, ocak ve şubat ayları kurak dönemolarak tespit edilmiştir. Buna karşılık bölgede 2013 yılının kış döneminde nemli koşullardikkati çekmektedir.
Anahtar Kelime: Konular:
Seasonal Drought Analysis of Eastern Anatolia Region
Öz: Eastern Anatolia Region is a high and mountainous region of Anatolia. The mountains extending roughly in the east-west direction and the interspersed basins between them have provided diversity in terms of physical geographical features of the region. Higher mountains are important grazing areas while fertile agricultural lands are located in the cradle basins and tectonic depressions. In this context, Turkey can be considered as a key area of agriculture and animal husbandry. Drought adversely affects crop productivity in agriculture and that gross yields and grassland biomass activity, which are extremely important for animal husbandry, are decreasing gross primary production. Especially following the seasonal drought that affects agriculture and animal husbandry largely, the determination of dry periods and the precautions to be taken are a big precaution. The Standardized Precipitation Index (SPI) method was used to reveal the trend of drought in the 50 years period covering 1967-2017 in the region. SPI is considered to be one of the effective ways of identifying, evaluating and monitoring drought, the development of the capabilities and capabilities of drought management and drought in an area or region.The meteorological data of 14 provinces (Ağrı, Ardahan, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Hakkari, Iğdır, Kars, Malatya, Mus, Sirnak, Tunceli and Van) were used for SPI analysis. In addition to these analyzes, climate classifications were made according to Erinç, De Martonne, Aydeniz and Thornthwaite and seasonal drought situation was revealed in the long period. Interesting results have been obtained from the seasonal drought analysis of the Eastern Anatolia regions. As a matter of fact, while Bingöl, Bitlis, Hakkâri and Iğdır show climate, humidity tendency; In Malatya, Elazığ, Tunceli, Van and Kars seasonal drought tendencies are noteworthy. Again, it was determined that the winter season in the region can dry out. Thus, in december 1989, january, and february of the entire region were identified as arid periods. In the region corresponding to this, the humid conditions in the winter season of 2013 attract attention.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Allen, C. D., Macalady, A. K., Chenchouni, H., Bachelet, D., McDowell, N., Vennetier, M., & Gonzalez, P. (2010). “A global overview of drought and heat-induced tree mortality reveals emerging climate change risks for forests”. Forest ecology and management, 259 (4), 660-684.
- Baltas, E., (2007). “Spatial distribution of climatic indices in northern Greece”. Meteorological Applications, 14 (1), 69-78.
- BMÇMS, (1997). Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi, Paris.
- Çelik M.A. & Gülersoy A.E., (2018) “Climate Classification And Drought Analysis Of Mersin”, Celal Bayar University The Journal of Social Sciences, 16 (1), 1-26.
- Çiçek, İ. (2000). “Türkiye'de Termik Dönemlerin Yayılışı ve Süreleri”, Ankara Üniversitesi, DTCF Dergisi, 40 (1-2).
- D.M.İ., (1988) Aydeniz Metodu ile Türkiye’nin Kuraklık Değerlendirmesi, Ankara.
- De Martonne E., (1925). “Traite de Geographie Physique: 3 tomes, Paris, Filatov N, Salo Y, Nazarova L. 2005. Effect of climate variabilityon natural water bodies in Northwest Russia”. 15th International Northern Research Basins Symposium and Workshop. Sweden.
- Erlat, E., (1997). “Türkiye'de Günlük Yağışların Şiddeti Üzerine Bir İnceleme”, Ege Coğrafya Dergisi, 9 (1), İzmir.
- Karabulut, M., (2015). “Drought Analysis in Antakya-Kahramanmaraş Graben”, Turkey. Journal of Arid Land, 7 (6); 741-754.
- Kızılelma, Y., Çelik, M. A., & Karabulut, M., (2015). “İç Anadolu Bölgesinde Sıcaklık ve Yağışların Trend Analizi”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 64, İstanbul.
- Kızılelma, Y. & Karabulut, M., (2016). “Yozgat ve Çevresinde Kuraklık Analizi”, Uluslararası Bozok Sempozyumu, 5-7 Mayıs, Bildiriler Kitabı, Cilt: 4, Bozok Üniversitesi, Yozgat, 242-251.
- Kömüşçü, A.Ü. & Erkan, A., (2000). “Kuraklık ve Çölleşme Süreci ve Türkiye Açısından Analiz ve Çözümler”. Yayımlanmamış Rapor.
- Kömüşçü, A.Ü., (1999). “Using the SPI to Analyze Spatial and Temporal Patterns of Drought in Turkey”, Drought Network News, (11) ; 7–11.
- Kömüşçü, A.Ü., Erkan, A. ve Turgu, E. (2003). “Normalleştirilmiş Yağış İndeksi Metodu ile Türkiye’de Kuraklık Oluşum Oranlarının Bölgesel Dağılımı”, III. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu Bildirileri, 19-21 Mart, İstanbul, 268-275.
- McKee, T.B., Doesken, N.J. & Kleist, J., (1994). “Drought Monitoring with Multiple Time Scales”, American Meteorological Society, Proceedings of 9th. Conference on Applied Climatology, Boston, 233-236.
- Öztürk, M. Z., Çetinkaya, G., & Aydın, S. (2017). “Köppen-Geiger İklim Sınıflandırmasına Göre Türkiye’nin İklim Tipleri”, Coğrafya Dergisi, (35), 17-27.
- Stagge, J. H., Tallaksen, L. M., Gudmundsson, L., Van Loon, A. F., & Stahl, K. (2015). “Candidate distributions for climatological drought indices (SPI and SPEI)”,. International Journal of Climatology, 35 (13), 4027-4040.
- Şensoy, S. (2012). İklim Sınıflandırmaları: https://www.mgm.gov.tr/iklim/iklimsiniflandirmalari.aspx. Son erişim: 11.03.2018.
- Şensoy, S., Demircan, M., Ulupınar, U., Balta, I., (2008). Türkiye İklimi. DMI. www.dmi. gov.tr/iklim/iklim.aspx. Son erişim: 10.03.2018.
- Şimşek, O., Murat, A., Çakmak, B., (2006). 2007 “Tarım Yılının Kuraklık Analizi”, Kuraklık ve Su Yönetimi Toplantısı Bildiri Kitabı, Ankara, 15-16.
- Thornthwaite, C. W., (1948). “An Approach toward a Rational Classification of Climate”, Geographical Review, 38 (1), 55-94.
- Tsakiris, G., & Vangelis, H., (2004). “Towards a drought watch system based on spatial SPI”. Water resources management, 18 (1), 1-12.
- Turgu, E., Erkan, A., Kömüşçü, A.Ü., (2003). “Meteorolojik Kuraklık Analizinde Normalleştirilmiş Yağış İndeks (SPI) Modeli”, III. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu Bildirileri, 19-21 Mart, İstanbul, 257-267.
- Türkeş, M., & Deniz, Z. A., (2011). “Climatology of South Marmara Division (North West Anatolia) and observed variations and trends”, Jurnal of Human Sci, 8 (1), 1579-1600.
- Türkeş, M., & Erlat, E., (2003). “Precipitation changes and variability in Turkey linked to the North Atlantic Oscillation during the period 1930–2000”, International Journal of Climatology, 23 (14), 1771-1796.
- Türkeş, M., (2005). “Orta Kızılırmak Bölümü Güney Kesiminin (Kapadokya Yöresi) İklimi ve Çölleşmeden Etkilenebilirliği” Ege Coğrafya Dergisi, 14 (1-2).
- Türkeş, M., (2011). “Akhisar ve Manisa Yörelerinin Yağış ve Kuraklık İndisi Dizilerindeki Değişimlerin Hidroklimatolojik ve Zaman Dizisi Çözümlemesi ve Sonuçların Çölleşme Açısından Coğrafi Bireşimi”. Coğrafi Bilimler Dergisi, 9 (1), 79-99.
- Türkeş, M., 2010. “Klimatoloji ve Meteoroloji”, Kriter Yayınevi - Yayın No: 63, Fiziki Coğrafya Serisi No: 1, ISBN: 978-605-4613-26-7, 650 + XXII sayfa: İstanbul.
- Türkeş, M., 2012. “Kuraklık, Çölleşme ve Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Savaşım Sözleşmesi’nin Ayrıntılı Bir Çözümlemesi”. Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi, Çevre Özel Sayısı, No: 20: 7- 56.
- Türkeş, M., 2014. Kuraklık Olaylarının İklim Değişikliği ve Çölleşme Açısından Önemi ve Türkiye’deki 2013- 2014 (?) Kuraklığının Sinoptik Klimatolojik/Meteorolojik ve Atmosferik Bağlantıları. 3 Mart 2014. Hidropolitik Akademi İklim Değişikliği ve Kuraklık Çalışmaları, Ankara.
- Yılmaz, E., & Çiçek, İ., (2016). “Thornthwaite Climate Classification of Turkey”, Journal of Human Sciences, 13 (3), 3973-3994.
- https://www.dmi. gov.tr/iklim/iklim.aspx. Son erişim: 10.03.2018.
- https://www.mgm.gov.tr/iklim/iklim-siniflandirmalari.aspx. Son erişim: 12.02.2018.
- https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/kuraklik-analizi.aspx: Son erişim: 15.01.2018.
| APA | Çelik M, Kopar İ, BAYRAM H (2018). Doğu Anadolu Bölgesi’nin Mevsimlik Kuraklık Analizi. , 1741 - 1761. |
| Chicago | Çelik Mehmet Ali,Kopar İbrahim,BAYRAM HÜSEYİN Doğu Anadolu Bölgesi’nin Mevsimlik Kuraklık Analizi. (2018): 1741 - 1761. |
| MLA | Çelik Mehmet Ali,Kopar İbrahim,BAYRAM HÜSEYİN Doğu Anadolu Bölgesi’nin Mevsimlik Kuraklık Analizi. , 2018, ss.1741 - 1761. |
| AMA | Çelik M,Kopar İ,BAYRAM H Doğu Anadolu Bölgesi’nin Mevsimlik Kuraklık Analizi. . 2018; 1741 - 1761. |
| Vancouver | Çelik M,Kopar İ,BAYRAM H Doğu Anadolu Bölgesi’nin Mevsimlik Kuraklık Analizi. . 2018; 1741 - 1761. |
| IEEE | Çelik M,Kopar İ,BAYRAM H "Doğu Anadolu Bölgesi’nin Mevsimlik Kuraklık Analizi." , ss.1741 - 1761, 2018. |
| ISNAD | Çelik, Mehmet Ali vd. "Doğu Anadolu Bölgesi’nin Mevsimlik Kuraklık Analizi". (2018), 1741-1761. |
| APA | Çelik M, Kopar İ, BAYRAM H (2018). Doğu Anadolu Bölgesi’nin Mevsimlik Kuraklık Analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(3), 1741 - 1761. |
| Chicago | Çelik Mehmet Ali,Kopar İbrahim,BAYRAM HÜSEYİN Doğu Anadolu Bölgesi’nin Mevsimlik Kuraklık Analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 22, no.3 (2018): 1741 - 1761. |
| MLA | Çelik Mehmet Ali,Kopar İbrahim,BAYRAM HÜSEYİN Doğu Anadolu Bölgesi’nin Mevsimlik Kuraklık Analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.22, no.3, 2018, ss.1741 - 1761. |
| AMA | Çelik M,Kopar İ,BAYRAM H Doğu Anadolu Bölgesi’nin Mevsimlik Kuraklık Analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2018; 22(3): 1741 - 1761. |
| Vancouver | Çelik M,Kopar İ,BAYRAM H Doğu Anadolu Bölgesi’nin Mevsimlik Kuraklık Analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2018; 22(3): 1741 - 1761. |
| IEEE | Çelik M,Kopar İ,BAYRAM H "Doğu Anadolu Bölgesi’nin Mevsimlik Kuraklık Analizi." Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, ss.1741 - 1761, 2018. |
| ISNAD | Çelik, Mehmet Ali vd. "Doğu Anadolu Bölgesi’nin Mevsimlik Kuraklık Analizi". Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 22/3 (2018), 1741-1761. |
