OECD ÜLKELERİ KAMU SAĞLIK HARCAMALARININ ÇOK KRITERLI KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ

Mehmet PEKKAYA, (Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Zonguldak, Türkiye)
Gökhan DÖKMEN (Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Zonguldak, Türkiye)
Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi
2 1
Yıl: 2019 Cilt: 15 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 923 - 950 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17130/ijmeb.2019456391 İndeks Tarihi: 09-06-2020

OECD ÜLKELERİ KAMU SAĞLIK HARCAMALARININ ÇOK KRITERLI KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ

Öz:
Sağlık hizmetlerinin topluma etkin/adil sunulmasında kamu/özel sektör önemli roloynamakta ve performansı ülke için önemli olmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’nin de üyesiolduğu OECD ülkeleri için sağlık hizmeti performansının çok kriterli karar verme (ÇKKV)yöntemleri ile veri zarflama analizi (DEA) açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır.Analizlerde, 35 OECD ülkesine ait iki çıktı ile sekiz girdi değişkeninin 2010-2016 içinkullanılmıştır. DEA, Entropy, CRITICS yöntemleriyle 11 farklı senaryo üzerinden kriter/değişken önem dereceleri objektif olarak veriler üzerinden hesaplanmış, CCR (çıktı odaklıDEA modeli), TOPSIS, GRA yöntemleriyle 26 farklı senaryo kullanılarak OECD ülkelerininsağlıktaki performans sıralaması gerçekleştirilmiştir. Çıktı değişkenlerinden bebek ölüm oranı,yaşam beklentisinin iki katı öneme sahip olduğu ve girdide ise sağlık donanım yatırımlarıile sağlık harcamalarının önemli olduğu gözlenmiştir. OECD ülkelerinin sağlık hizmetlerietkinliği/performansı uzlaşık sonuç üreten borda sayım yöntemiyle değerlendirilmiştir.Anahtar Kelimeler: OECD Sağlık Performansı, DEA, GRA, Entropy, CRITICS, ÇKKV.
Anahtar Kelime:

OECD COUNTRIES PUBLIC HEALTHCARE EXPENDITURE PERFORMANCE EVALUATION VIA MULTI-CRITERIA DECISION-MAKING METHODS

Öz:
The public/private sector plays an important role in the efficient/fair presentation of health services to the society and its performance is important for the country. This study aims to evaluate the healthcare performance for OECD countries which Turkey is a member in terms of multi-criteria decision-making (MCDM) methods and data envelopment analysis (DEA). In the analysis, two output and eight input health data for the 35 OECD countries for 2010-2016 are used. CCR (output-oriented DEA model), entropy and CRITICS methods are used to determine the priorities of the criteria/variable in terms of 11 different scenarios with using the data; and OECD countries are raked by using 26 different scenarios with DEA, TOPSIS and GRA methods according to health effectiveness/performance. The infant mortality rate from the output variables is twice more important than the life expectancy, and health equipment investments and health expenditures from the output factors are important than others. The health services efficiency/performance of the OECD countries evaluated via borda counting method.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adam, A., Delis, M., & Kammas, P. (2011). Public sector efficiency: Leveling the playing field between OECD countries. Public Choice, 146(1-2), 163-183.
  • Afonso, A., & Aubyn, M. (2005). Non-parametric approaches to education and health expenditure efficiency in OECD countries. Journal of Applied Economics, 8(2), 227-246.
  • Alcan, S. (2015). Sağlık hizmetlerinde hakkaniyet ve sağlık-ücretler ilişkisi: Türkiye üzerine bir inceleme (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Alexander, C. A., Busch, G., & Stringer, K. (2003). Implementing and interpreting a data envelopment analysis model to assess the efficiency of health systems in developing countries. Ima Journal of Management Mathematics, 14(1), 49-63.
  • Asandului, L., Roman, M., & Fatulescu, P. (2014). The efficiency of healthcare systems in Europe: A data envelopment analysis approach. Procedia Economics and Finance, 10, 261 – 268.
  • Bal, V., & Bilge, H. (2013). Eğitim ve araştırma hastanelerinde veri zarflama analizi ile etkinlik ölçümü. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 1-14.
  • Bayraktutan, Y., & Pehlivanoğlu, F. (2012). Sağlık işletmelerinde etkinlik analizi: Kocaeli örneği. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü D., 23, 127-162.
  • Bayraktutan, Y., Arslan, İ., & Bal, V. (2010). Sağlık bilgi sistemlerinin hastane performanslarına etkisinin veri zarflama analizi ile incelenmesi: Türkiye’deki göğüs hastalıkları hastanelerinde bir uygulama. G.antep Tıp D., 16(3), 13-18.
  • Baysal, M. E., Çerçioğlu, H., & Toklu, B. (2004). Sağlık sektöründe bir performans değerlendirme çalışması. Yöneylem Araştırması/Endüstri Mühendisliği, XXIV Ulusal Kongresi, GaziantepAdana, 1-3.
  • Beylik, U., & Pekcan, Y. A. (2012). Eğitim ve araştırma hastanelerinde etkinlik analizleri ve değerl.. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 3(1), 119-156.
  • Beylik, U., Kayral, İ. H., & Naldöken, Ü. (2015). Sağlık hizmet etkinliği açısından kamu hastane birlikleri performans analizi. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 39(2), 203-224.
  • Bhat, V. N. (2005). Institutional arrangements and efficiency of health care delivery systems. The European Journal of Health Economics, 6(3), 215-222.
  • Çakmak, M., Öktem, M. K., & Ömürgönülşen, U. (2009). Türk kamu hastanelerinde teknik verimlilik sorunu: Veri zarflama analizi tekniği ile Sağlık Bakanlığı’na bağlı kadın doğum hastanelerinin teknik verimliliklerinin ölçülmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 12(1), 1-36.
  • Çalışkan, Z. (2008). Sağlık ekonomisi: Kavramsal bir yaklaşım. Hü İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(2), 29-50.
  • Diakoulaki, D., Mavrotas, G., & Papayannakis, L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: The critic method. Computers Ops. Res., 22(7), 763-770.
  • Evans, D. B., Tandon, A., Murray, C. J., & Lauer, J. A. (2000). The comparative efficiency of national health systems in producing health: An analysis of 191 countries. World Health Organization, 29(29), 1-36.
  • Frogner, B. K., Frech, H. E., & Parente, S. T. (2015). Comparing efficiency of health systems across industrialized countries: A panel analysis. Bmc Health Services Research, 15(415), 1-12.
  • González, E., Cárcaba, A., & Ventura, J. (2010). Value efficiency analysis of health systems: Does public financing play a role? Journal of Public Health, 18(4), 337-350.
  • Greene, W. (2004). Distinguishing between heterogeneity and inefficiency: Stochastic frontier analysis of the world health organization’s panel data on national health care systems. Health Economics, 13(10), 959-980.
  • Grosskopf, S., Self, S., & Zaim, O. (2006). Estimating the efficiency of the system of healthcare financing in achieving better health. Applied Economics, 38(13), 1477-1488.
  • Hamzaçebi, C., & Pekkaya, M. (2011). Determining of stock investments with grey relational analysis. Expert Systems with Applications, 38(8), 9186–9195.
  • Hollingsworth, B., & Wildman, J. (2003). The efficiency of health production: Re-estimating the who panel data using parametric and non-parametric approaches to provide additional inf.. Health Economics, 12(6), 493-504.
  • Howard, M. (2001). Public sector economics for developing countries. University of West Indies Press.
  • Huber, M., & Orosz, E. (2003). Health expenditure trends in OECD countries, 1990-2001. Health Care Financing Review, 25(1), 1-22.
  • Işık, A. T., & Adalı, E. A. (2017). The decision-making approach based on the combination of Entropy and Rov methods for the apple selection problem. European Journal of Interdisciplinary Studies, 8(1), 80-86.
  • Kavuncubaşı, Ş., & Ersoy, K. (1995). Hastanelerde teknik verimlilik ölçümü. Amme İdaresi Dergisi, 28(3), 77-92.
  • Kayalı, C., Kayalı, N., & Kartal, B. (2004). Veri zarflama analizinin Türk sağlık sektöründe bir uygulaması. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 67-89.
  • Kirmanoğlu, H. (2013). Kamu ekonomisi analizi. Beta Basım Yayım Dağıtım.
  • Kocaman, A. M., Mutlu, M., Bayraktar, D., & Araz, Ö. M. (2012). OECD ülkelerinin sağlık sistemlerinin etkinlik analizi. Endüstri Mühend. Dergisi, 23(4), 14-31.
  • Medeiros, J., & Schwierz, C. (2015). Efficiency estimates of health care systems. Directorate General Economic and Financial Affairs (Dg Ecfin) No. 549, European Commission.
  • Minarcikova, Eva (2016). Application of selected weighting methods and Topsis method in regional disparities analysis. Erişim Tarihi: 12.08.2018, https://msed.vse.cz /msed_2016/article/108- minarcikova-eva-paper.pdf
  • Nistor, C. S., Ștefănescu, C. A., & Crișan, A. R. (2017). Performance through efficiency in the public healthcare system–a dea approach in an emergent country. Studia Universitatis Babes-Bolyai Oeconomica, 62(1), 31-49.
  • OECD. (2018). OECD health statistics 2018. Erişim Tarihi: 20.08.2018, http://www.oecd.org/els/healthsystems/health-data.htm
  • Ozcan, Y. A. (1995). Efficiency of hospital service production in local markets: The balance sheet of U.S. medical armament. Socio-Economic Planning Sciences, 29(2), 139-150.
  • Ömürbek, N., & Akçakaya, E. D. U. (2018). Forbes 2000 listesinde yeralan havacılık sektöründeki şirketlerin Entropi, Maut, Copras ve Saw yöntemleri ile analizi. Süleyman D. Ünv. İibf Dergisi, 23(1), 257-278.
  • Özata, M., & Sevinç, İ. (2010). Konya’daki sağlık ocaklarının etkinlik düzeylerinin veri zarflama analizi yöntemiyle değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(1), 77- 87.
  • Pakdil, F., Akgül, S., Doruk, T. Ç,. & Keçeci, B. (2010). Kurumsal performans yönetiminde veri zarflama analizi sonuçlarının kullanımı: Üniversite hastaneleri karşılaştırması. II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler Kitabı, 133-143.
  • Peacock, S., Chan, C., Mangolini, M., & Johansen, D. (2001). Techniques for measuring efficiency in health services. Productivity Commission: Staff Working Paper.
  • Pekkaya, M., & Aktogan, M. (2014). Dizüstü bilgisayar seçimi: DEA, TOPSIS ve VIKOR ile karşılaştırmalı bir analiz. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 157-178.
  • Pekkaya, M., & Aslan, B. (2018). OSB yer seçiminde dikkate alınan kriterler arası etkileşimin ve kriter önem derecelerinin belirlenmesi. International Journal of Economic and Administrative Studies, 18. Eyi Özel Sayısı, 293-308.
  • Pekkaya, M., & Başaran, S. (2011). Konaklama işletmeleri hizmet kalitesi boyutları önem derecelerinin AHP ile belirlenmesi ve işletmelerin hizmet kalitesine göre TOPSIS ile sıralanması. Mali Ufuklar, 5(15), 111–136.
  • Pekkaya, M., (2015). Career preference of university students: An application of MCDM method. Procedia Economics and Finance, 23, 249–255.
  • Retzlaff-Roberts, D., Chang, C. F., & Rubin, R. M. (2004). Technical efficiency in the use of health care resources: A comparison of OECD countries. Health Policy, 69(1), 55-72.
  • Saraçoğlu, A. G. S., & Öztürk, F. (2015). Sağlık hizmetlerine yönelik talebin belirleyicileri: Türkiye üzerine bir uygulama. VIII. European Conference on Social and Behavioral Sciences, 3-6 Eylül 2015, Belgrad.
  • Savaşan, F. (2016). Kamu ekonomisi. Bursa: Dora Basım-Yayın.
  • Schieber, G. J., Poullier, J. P., & Greenwald, L. M. (1993). Health spending, delivery, and outcomes in OECD countries. Health Affairs, 12(2), 120-129.
  • Spinks, J., & Hollingsworth, B. (2005). Health production and the socioeconomic determinants of health in OECD countries: The use of efficiency models. Monash University, Centre for Health Economics.
  • Stefko, R., Gavurova, B., & Kocisova, K. (2018). Healthcare efficiency assessment using Dea analysis in the Slovak Republic. Health Economics Review, 8(1), 6.
  • Temür, Y., & Bakırcı, F. (2008). Türkiye’de sağlık kurumlarının performans analizi: Bir Vza uygulaması. Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 261-282.
  • Wang, T.C., & Chang, T.H. (2007). Application of TOPSIS in evaluating initial training aircraft under a fuzzy environment. Expert Systems with Applications 33, 870–880.
  • WHO. (2006). Technical discussions—The role of government in health development, Em/Rc53/Tech. Disc. World Health Organization. Erişim Tarihi: 20.08.2018, http://applications.emro.who.int/ docs/em_rc53_tech.disc.1_en.pdf
  • WB. (1993). The roles of the government and the market in health. World Bank. Erişim Tarihi: 20.08.2018, https://openknowledge.worldbank.org/bitstream /handle /10986/5976/9780195208900_ch03. pdf?sequence=7
  • Yeşilyurt, M. E. (2007). Türkiye’de eğitim hastanelerinin etkinlik analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 61-74.
APA PEKKAYA M, Dökmen G (2019). OECD ÜLKELERİ KAMU SAĞLIK HARCAMALARININ ÇOK KRITERLI KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ. , 923 - 950. 10.17130/ijmeb.2019456391
Chicago PEKKAYA Mehmet,Dökmen Gökhan OECD ÜLKELERİ KAMU SAĞLIK HARCAMALARININ ÇOK KRITERLI KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ. (2019): 923 - 950. 10.17130/ijmeb.2019456391
MLA PEKKAYA Mehmet,Dökmen Gökhan OECD ÜLKELERİ KAMU SAĞLIK HARCAMALARININ ÇOK KRITERLI KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ. , 2019, ss.923 - 950. 10.17130/ijmeb.2019456391
AMA PEKKAYA M,Dökmen G OECD ÜLKELERİ KAMU SAĞLIK HARCAMALARININ ÇOK KRITERLI KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ. . 2019; 923 - 950. 10.17130/ijmeb.2019456391
Vancouver PEKKAYA M,Dökmen G OECD ÜLKELERİ KAMU SAĞLIK HARCAMALARININ ÇOK KRITERLI KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ. . 2019; 923 - 950. 10.17130/ijmeb.2019456391
IEEE PEKKAYA M,Dökmen G "OECD ÜLKELERİ KAMU SAĞLIK HARCAMALARININ ÇOK KRITERLI KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ." , ss.923 - 950, 2019. 10.17130/ijmeb.2019456391
ISNAD PEKKAYA, Mehmet - Dökmen, Gökhan. "OECD ÜLKELERİ KAMU SAĞLIK HARCAMALARININ ÇOK KRITERLI KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ". (2019), 923-950. https://doi.org/10.17130/ijmeb.2019456391
APA PEKKAYA M, Dökmen G (2019). OECD ÜLKELERİ KAMU SAĞLIK HARCAMALARININ ÇOK KRITERLI KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15(4), 923 - 950. 10.17130/ijmeb.2019456391
Chicago PEKKAYA Mehmet,Dökmen Gökhan OECD ÜLKELERİ KAMU SAĞLIK HARCAMALARININ ÇOK KRITERLI KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi 15, no.4 (2019): 923 - 950. 10.17130/ijmeb.2019456391
MLA PEKKAYA Mehmet,Dökmen Gökhan OECD ÜLKELERİ KAMU SAĞLIK HARCAMALARININ ÇOK KRITERLI KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, vol.15, no.4, 2019, ss.923 - 950. 10.17130/ijmeb.2019456391
AMA PEKKAYA M,Dökmen G OECD ÜLKELERİ KAMU SAĞLIK HARCAMALARININ ÇOK KRITERLI KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi. 2019; 15(4): 923 - 950. 10.17130/ijmeb.2019456391
Vancouver PEKKAYA M,Dökmen G OECD ÜLKELERİ KAMU SAĞLIK HARCAMALARININ ÇOK KRITERLI KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi. 2019; 15(4): 923 - 950. 10.17130/ijmeb.2019456391
IEEE PEKKAYA M,Dökmen G "OECD ÜLKELERİ KAMU SAĞLIK HARCAMALARININ ÇOK KRITERLI KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ." Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15, ss.923 - 950, 2019. 10.17130/ijmeb.2019456391
ISNAD PEKKAYA, Mehmet - Dökmen, Gökhan. "OECD ÜLKELERİ KAMU SAĞLIK HARCAMALARININ ÇOK KRITERLI KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ". Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi 15/4 (2019), 923-950. https://doi.org/10.17130/ijmeb.2019456391
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 12:2

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları