Türkiye’de Kutanöz Leyşmanyaziste Kemiricilerin Rolü Var mı?

YILDIRIM, Ahmet; GÜNDÜZ, Cumhur; Ozbilgin, Ahmet; çavuş, ibrahim

doi:10.5578/mb.66828

Türkiye’de Kutanöz Leyşmanyaziste Kemiricilerin Rolü Var mı?

Ahmet ÖZBİLGİN, (Celal Bayar Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Parazitoloji Anabilim Dalı, Manisa, Türkiye)

İbrahim ÇAVUŞ, (Celal Bayar Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Parazitoloji Anabilim Dalı, Manisa, Türkiye)

Ahmet YILDIRIM, (Celal Bayar Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Parazitoloji Anabilim Dalı, Manisa, Türkiye)

Cumhur GÜNDÜZ (Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

Mikrobiyoloji Bülteni

2 0

Yıl: 2018 Cilt: 52 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 259 - 272 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5578/mb.66828 İndeks Tarihi: 21-07-2020

Türkiye’de Kutanöz Leyşmanyaziste Kemiricilerin Rolü Var mı?

Öz:

Dünyanın tropikal ve subtropikal bölgelerinde ve özellikle gelişmekte olan ülkelerde yaygın görülenleyşmanyazis, vektörü olan kum sinekleri (Phlebotomus spp.) aracılığıyla insanlara bulaşan Leishmaniatürlerinin neden olduğu, zoonotik/antroponotik karakterli bir paraziter enfeksiyondur. Leishmaniatürlerinin doğadaki taşıyıcıları parazit ile enfekte çeşitli vahşi ve evcil karnivorlar, kemiriciler ile insanlarsayılabilir. Bu çalışma, ülkemizin doğal ortamında bulunan ve kutanöz leyşmanyazis (KL) için rezervuarolabilecek Meriones, Mesocricetus, Rattus ve Mus cinsi kemiricilerin Leishmania tropica, Leishmania infantum,Leishmania major ve Leishmania donovani’yi taşıyıp yayabilme potansiyellerinin olup olmadığını deneyselolarak araştırmak amacıyla yapılmıştır. Çalışmada, Türkiye’de yaşayan kemiricilerden Mus musculus (Balb/Cfare), Mesocricetus auratus (hamster), Meriones unguiculatus (gerbil) ve Rattus norvegicus (rat) türlerikullanılmıştır. Deney hayvanlarının ayak tabanlarına KL hastalarından alınmış yerli L.tropica, L.infantum,L.major ve L.donovani izolatlarının kültürde üretilmiş promastigotları intradermal yolla 108 promastigot/ml yoğunluğunda olacak şekilde enjekte edilmiştir. Enfekte edilen hayvanların ayak tabanlarındakilezyonların büyüklüğü 12 hafta boyunca ölçülmüştür. Çalışmanın sonunda deney hayvanları sakrifiyeedilmiş ve yapılan otopsilerinde ayak tabanı, karaciğer, dalak ve testislerinden “touch preparat” alınarakGiemsa ile boyanıp incelenmiş ve zenginleştirilmiş NNN besiyerlerine ekimleri yapılmıştır. Bütün deneyhayvanlarının ayak tabanından hazırlanan yayma preparatlarda Leishmania amastigotları görülmüş ve yineayak tabanından alınan materyallerin ekildiği besiyerlerinde promastigotlar saptanmıştır. Buna karşın,aynı işlemlerin uygulandığı karaciğer, dalak ve testis dokularında her grubun pozitif olmadığı görülmüştür.Bu sonuçlara göre deney gruplarındaki tüm hayvanlarda KL geliştiği fakat iç organ yayılımının her gruptagelişmediği görülmüştür. Buna göre; (a) M.unguiculatus ve M.musculus’da tüm Leishmania türlerinin KL’yeve iç organ yayılımına neden olduğu, (b) R.norvegicus cinsi kemiricilerde yalnız L.tropica‘nın KL’ye ve içorgan yayılımına, diğer Leishmania türlerinin ise yalnız KL’ye neden olduğu; (c) M.auratus’da ise yalnızL.donovani‘nin KL’ye diğer türlerin ise hem KL’ye hem de iç organ yayılımına neden olduğu gözlenmiştir. Bu çalışmada, ülkemizin doğal ortamında bulunan ve leyşmanyazis için rezervuar olabilecek Meriones,Mesocricetus, Rattus ve Mus cinslerinin deneysel olarak L.tropica, L.infantum, L.major ve L.donovani’yi taşıyıpyayabilme potansiyelleri olduğu saptanmış ve yerli Leishmania suşlarının potansiyel taşıyıcı kemiricilerdeoluşturduğu klinik tablolar konusunda önemli bilgiler toplanmıştır.

Anahtar Kelime:

Do the Rodents Have a Role in Transmission of Cutaneous Leishmaniasis in Turkey?

Öz:

Leishmaniasis is a zoonotic/anthroponotic vector borne parasitic infection which is caused by Leishmania species and transmitted by sand flies (Phlebotomus spp.) The reservoirs of Leishmania species in nature are various wild and domestic carnivores, rodents and human. The aim of this study was to investigate whether the rodents in genera Meriones, Mesocricetus, Rattus and Mus which inhabit in the natural habitat of our country could be natural reservoirs of Leishmania tropica, Leishmania infantum, Leishmania major and Leishmania donovani for cutaneous Leishmaniasis (CL)., The rodents Mus musculus (Balb/C mouse), Mesocricetus auratus (hamster), Meriones unguiculatus (gerbil) and Rattus norvegicus (rat) which are part of the natural habitat in Turkey were used in the study. L.tropica, L.infantum, L.major and L.donovani promastigote isolates obtained from CL patients and cultured in enriched media were injected in the footpads of the animals intradermally using the density of 108 promastigote/ml. The scale of the lesions on the footpads of the animals were measured for 12 weeks. At the end of the experiment, the animals were sacrificed and “touch preparations” were prepared using footpad, liver, spleen and testicles of the sacrified animals and were examined using Giemsa stained slides following culturing in enriched NNN medium. Leishmania amastigotes were seen in the slides prepared from the footpads of the all experimental animals and all cultures were positive for promastigotes prepared from the same clinical material. But not all the experiment groups were positive for the liver, spleen and testicle preparations. According to these results it was concluded that while all rodents in the experiment groups were positive for CL, only a part of the experiment groups were positive for internal organ involvement. Accordingly, (a) All Leishmania strains caused both CL and internal organ involvement in M.unguiculatus and M.musculus, (b) only L.tropica caused CL and internal organ involvement in R.norvegicus, while other Leishmania strains only caused CL in this group, (c) in M.auratus only L.donovani caused CL while other strains caused both CL and internal organ involvement. In our study, it was determined that the rodents Meriones, Mesocricetus, Rattus and Mus genera which are part of our country’s natural habitat could serve as natural reservoirs of L.tropica, L.infantum, L.major and L.donovani, thus having the potential for the spreading of Leishmaniasis in our country and important information were gathered concerning the clinical aspects of the infection caused by Leishmania species in their potential reservoir hosts.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

1. Özbel Y, Özensoy Töz S. Leishmaniasis, pp: 197-241. In: Özcel MA, Özbel Y, Ak M (eds), Tıbbi Parazit Hastalıkları. 2007. Türkiye Parazitoloji Derneği Yayını, No: 22, İzmir.
2. Scholtyseck E. Fine structure of parasitic protozoa, pp: 44-45. An atlas of micrographs, drawing and diagrams. 1979. Springer-Verlag Berlin Heidelberg New York.
3. Markell EK, John DT, Krotoski WA, pp: 123-88. In: Markell and Voge’s Medical Protozoology. 1999, 8th ed. WB Saunders Company. London, United Kingdom.
4. Marquardt WC, Demaree RS, Grieve RB, pp:57-71. Leishmania and the Leishmanioses, In: Parasitology and Vector Biology. 2000, Academic Press, San Diego, USA.
5. Osman OF. The PCR and DAT for diagnosis and management, pp: 49-56. In: Ph.D. Thesis (Osman OF). 1998, Royal Tropical Institute, Amsterdam.
6. Unat EK, Yücel A, Altaş K , pp:570-79. In: Samastı, M. Unat’ın Tıp Parazitolojisi. 1991, Dördüncü baskı. İÜ Cerr Tıp Fak Yayınları, İstanbul.
7. Alvar J, Vélez ID, Bern C, et al. Leishmaniasis worldwide and global estimates of its incidence. PLoS One 2012; 7(5): e35671.
8. AlSamarai AM, AlObaidi HS. Cutaneous Leishmaniasis in Iraq. J Infect Dev Ctries 2009; 3(2): 123-9.
9. Tayeh A, Jalouk L, Cairncross S. Twenty years of cutaneous Leishmaniasis in Aleppo, Syria. Trans R Soc Trop Med Hyg 1997; 91(6): 657-9.
10. Syria Ministry of Health of Report, 2013, Damascus.
11. Salman IS, Vural A, Unver A, Sacar S. Cutaneous Leishmaniasis cases in Nizip, Turkey after the Syrian civil war. Mikrobiyol Bul 2014; 48(1): 106-13.
12. Toz SO, Culha G, Zeyrek FY, et al. A real-time ITS1-PCR based method in the diagnosis and species identification of Leishmania parasite from human and dog clinical samples in Turkey. PLoS Negl Trop Dis 2013; 7(5): e2205.
13. Van der Auwera G, Bart A, Chicharro C, et al. Comparison of Leishmania typing results obtained from 16 European clinical laboratories in 2014. Euro Surveill 2016; 21(49): 30418.
14. Mehrabani D, Motazedian MH, Oryan A Asgari Q, Hatam GR, Karamian M. A search for the rodent hosts of Leishmania major in the Larestan region of southern Iran: demonstration of the parasite in Tatera indica and Gerbillus sp., by microscopy, culture and PCR. Ann Trop Med Parasitol 2007; 101(4): 315-22.
15. Parvizi P, Moradi G, Akbari G, et al. PCR detection and sequencing of parasite ITS-rDNA gene from reservoirs host of zoonotic cutaneous leishmaniasis in central Iran. Parasitol Res 2008; 103: 1273-8.
16. Rassi Y, Abai MR, Javadian E, et al. Molecular data on vectors and reservoir hosts of zoonotic cutaneous leishmaniasis in central Iran. Bull Soc Pathol Exot 2008; 101(5): 425-8.
17. Sambuu G, Sanjoba C, Asada M, et al. Zoonotic Leishmania infection among great gerbils in Mongolia. 4th Worldleish, 3-7 February 2009, India. p:83.
18. Navea-Pérez HM, Díaz-Sáez V, Corpas-López V, et al. Leishmania infantum in wild rodents: reservoirs or just irrelevant incidental hosts? Parasitol Res 2015; 114(6): 2363-70.
19. Pourmohammadi B, Mohammadi-Azni S, Kalantari M. Natural infection of Nesokia indica with Leishmania major and Leishmania infantum parasites in Damghan city, Northern Iran. Acta Trop 2017; 170: 134-9.
20. Tsakmakidis I, Angelopoulou K, Dovas CI, et al. Leishmania infection in rodents in Greece. Trop Med Int Health 2017; 22(12):1523-32.
21. Ibrahim EA, al-Zahrani MA, al-Tuwaigri AS, et al. Leishmania infecting man and wild animals in Saudi Arabia. 9. The black rat (Rattus rattus) a probable reservoir of visceral leishmaniasis in Gizan province, south-west Saudi Arabia. Trans R Soc Trop Med Hyg 1992; 86(5): 513-4.
22. Jacobson RL, Eisenberger CL, Svobodona M, et al. Outbreak of cutaneous leishmaniasis in Northern Israel. J Infect Dis 2003; 188(7): 1065-73.
23. Girginkardeşler N, Balcıoğlu IC, Yereli K, Özbilgin A, Özbel Y. Cutaneous leishmaniasis infection in Balb/c mice using a Leishmania tropica strain isolated from Turkey. J Parasitol 2001; 87(5): 1177-8.
24. Bakırcı S, Bilgiç HB, Köse O, et al. Deney hayvanı olarak gerbiller (Meriones unguiculatus): Leishmania major için iyi bir rol model olabilir mi? Turkiye Parazitol Derg 2015; 39: 212-7.
25. Arserim SK, Çetin H, Töz S, Özbel Y. Kum sinekleri (Diptera: Pscychodidae) Vektörlükleri ve Mücadelesi pp: 154, In: Özbel Y (ed), Vektör Artropodlar ve Mücadelesi, 2017, Türkiye Parazitoloji Derneği, İzmir.

APA	Ozbilgin A, çavuş i, YILDIRIM A, GÜNDÜZ C (2018). Türkiye’de Kutanöz Leyşmanyaziste Kemiricilerin Rolü Var mı?. , 259 - 272. 10.5578/mb.66828
Chicago	Ozbilgin Ahmet,çavuş ibrahim,YILDIRIM Ahmet,GÜNDÜZ Cumhur Türkiye’de Kutanöz Leyşmanyaziste Kemiricilerin Rolü Var mı?. (2018): 259 - 272. 10.5578/mb.66828
MLA	Ozbilgin Ahmet,çavuş ibrahim,YILDIRIM Ahmet,GÜNDÜZ Cumhur Türkiye’de Kutanöz Leyşmanyaziste Kemiricilerin Rolü Var mı?. , 2018, ss.259 - 272. 10.5578/mb.66828
AMA	Ozbilgin A,çavuş i,YILDIRIM A,GÜNDÜZ C Türkiye’de Kutanöz Leyşmanyaziste Kemiricilerin Rolü Var mı?. . 2018; 259 - 272. 10.5578/mb.66828
Vancouver	Ozbilgin A,çavuş i,YILDIRIM A,GÜNDÜZ C Türkiye’de Kutanöz Leyşmanyaziste Kemiricilerin Rolü Var mı?. . 2018; 259 - 272. 10.5578/mb.66828
IEEE	Ozbilgin A,çavuş i,YILDIRIM A,GÜNDÜZ C "Türkiye’de Kutanöz Leyşmanyaziste Kemiricilerin Rolü Var mı?." , ss.259 - 272, 2018. 10.5578/mb.66828
ISNAD	Ozbilgin, Ahmet vd. "Türkiye’de Kutanöz Leyşmanyaziste Kemiricilerin Rolü Var mı?". (2018), 259-272. https://doi.org/10.5578/mb.66828

APA	Ozbilgin A, çavuş i, YILDIRIM A, GÜNDÜZ C (2018). Türkiye’de Kutanöz Leyşmanyaziste Kemiricilerin Rolü Var mı?. Mikrobiyoloji Bülteni, 52(3), 259 - 272. 10.5578/mb.66828
Chicago	Ozbilgin Ahmet,çavuş ibrahim,YILDIRIM Ahmet,GÜNDÜZ Cumhur Türkiye’de Kutanöz Leyşmanyaziste Kemiricilerin Rolü Var mı?. Mikrobiyoloji Bülteni 52, no.3 (2018): 259 - 272. 10.5578/mb.66828
MLA	Ozbilgin Ahmet,çavuş ibrahim,YILDIRIM Ahmet,GÜNDÜZ Cumhur Türkiye’de Kutanöz Leyşmanyaziste Kemiricilerin Rolü Var mı?. Mikrobiyoloji Bülteni, vol.52, no.3, 2018, ss.259 - 272. 10.5578/mb.66828
AMA	Ozbilgin A,çavuş i,YILDIRIM A,GÜNDÜZ C Türkiye’de Kutanöz Leyşmanyaziste Kemiricilerin Rolü Var mı?. Mikrobiyoloji Bülteni. 2018; 52(3): 259 - 272. 10.5578/mb.66828
Vancouver	Ozbilgin A,çavuş i,YILDIRIM A,GÜNDÜZ C Türkiye’de Kutanöz Leyşmanyaziste Kemiricilerin Rolü Var mı?. Mikrobiyoloji Bülteni. 2018; 52(3): 259 - 272. 10.5578/mb.66828
IEEE	Ozbilgin A,çavuş i,YILDIRIM A,GÜNDÜZ C "Türkiye’de Kutanöz Leyşmanyaziste Kemiricilerin Rolü Var mı?." Mikrobiyoloji Bülteni, 52, ss.259 - 272, 2018. 10.5578/mb.66828
ISNAD	Ozbilgin, Ahmet vd. "Türkiye’de Kutanöz Leyşmanyaziste Kemiricilerin Rolü Var mı?". Mikrobiyoloji Bülteni 52/3 (2018), 259-272. https://doi.org/10.5578/mb.66828