Türkiye’de obezite sıklığı ve bel çevresi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu

Öz:

Amaç: Obezite, XXI. yüzyılın en önemli toplumsal salgını olup,Türk toplumunda insidansı yıldan yıla artmaktadır. Bu makalede,Türkiye’de obezite sıklığının güncel durumu ve yıllar içindeki değişimini değerlendirmek amacıyla, son 15 yıl içerisinde gerçekleştirilenepidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme ve meta-analizi sunulmuştur.Yöntemler: Türkiye’de son 15 yılda yapılan epidemiyolojik çalışmalar; Ovid Medline, Web of Science Core Collection ve ULAKBİMveritabanlarında, Sağlık Bakanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu, Kardiyoloji, Nefroloji ve Endokrinoloji Dernekleri’nin web sayfalarındatarandı. Sadece bir bölgeye yönelik çalışmalar çalışma dışı bırakıldı.Analize alınan araştırmalar, özel bir yanlılık (bias) skoru ile değerlendirilerek yanlılık riski yüksek ve düşük olarak iki gruba ayrıldı. Vücutkitle indeksi, bel çevresi, obezite ve abdominal obezite prevalansıkaba (crude) değerler olarak hesaplandı. Meta-analizde rastgele etkiler modeli (random effects model) kullanıldı. Prevalans ve obezitedeğerlerindeki heterojeniteyi ve zamansal değişimi değerlendirmeküzere meta-regresyon analizi yapıldı.Bulgular: Makale seçiminde ve yanlılık skorlamasında iki araştırıcıarasındaki uyum mükemmel düzeyde bulundu (kappa=0.95). Çalışmalar arasındaki heterojenite yüksekti. Beden kitle indeksi (10 çalışma, n=93.554) kadınlarda 28.2 kg/m2 ve erkeklerde 26.5 kg/m2olarak hesaplandı. Obezite prevalansı (12 çalışma, n=106,553) kadınlarda %33.2, erkeklerde %18.2 idi. Bel çevresi ölçümü yapılmışaltı çalışmada (n=66.591), değerler kadınlarda 89.72 cm ve erkeklerde 93.57 cm bulundu. Abdominal obezite prevalansı (5 çalışma,n=62331) ise özellikle kadınlarda daha da yüksek oranda (%50.8’ekarşı %20.8) idi. Meta-regresyon analizinde yaşın çalışmalar arasında obezite prevalansındaki farklılıkları kısmen açıklayan bir faktörolduğu ama çalışmaların yapılma yıllarının obezite oranlarını değiştirmediği görüldü.Sonuç: Obezite ve özellikle abdominal obezite oranı Türk kadınlarında önemli derecede yüksek olup, özellikle kadınlara yönelik sağlık politalarının geliştirilmesi gerektiğine işaret etmektedir.

Anahtar Kelime:

Data on prevalence of obesity and waist circumference in Turkey: Systematic review, meta-analysis and meta-regression of epidemiological studies on cardiovascular risk factors

Öz:

Objective: Obesity is the most important epidemic of the 21st century and its incidence is increasing steadily in Turkey. The aim of this study was to assess the current status and temporal change in the prevalence of obesity in Turkey with a systematic review and metaanalysis of epidemiological studies conducted in the last 15 years. Methods: Ovid Medline, the Web of Science Core Collection and the Turkish Academic Network and Information Center (ULAKBIM) databases, as well as the web pages of the Turkish Ministry of Health, the Turkish Statistical Institute, and cardiology, nephrology and endocrinology associations were searched for epidemiological studies conducted within Turkey the last 15 years. Research focusing on local data was excluded. Studies included in the analysis were assessed with a special bias score and categorized as having low or high risk of bias. Body mass index (BMI), waist circumference, obesity and prevalence of abdominal obesity were calculated as crude values. Meta-regression analysis was performed to assess heterogeneity and change over time. Results: The agreement between the two investigators on the selection and bias scoring of the studies was excellent (kappa=0.95), but the heterogeneity between the studies was high. BMI (10 studies, n=93.554) was calculated as 28.2 kg/m2for women and 26.5 kg/m2for men. The prevalence of obesity (12 trials, n=106.553) was 33.2% in females and 18.2% in males. In 6 studies (n=66.591) that included a measurement of waist circumference, the values were 89.72 cm in women and 93.57 cm in men. Especially in women, the prevalence of abdominal obesity (5 studies, n=62331) was greater than that of general obesity (50.8% in women vs 20.8% in men). Meta-regression analysis revealed that the variance of the obesity prevalence between the studies could partly be explained by the age differences, but there was no temporal change in the prevalence of obesity during the years the studies were conducted. Conclusion: The prevalence of obesity, especially abdominal obesity, is considerably high in Turkish women and increases with advancing age. This finding points out that nationwide action plans against obesity, especially for women, should be designed and implemented by health policy makers.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. NCD Risk Factor Collaboration (NCD-RisC). Worldwide trends in body-mass index, underweight, overweight, and obesity from 1975 to 2016: a pooled analysis of 2416 population-based measurement studies in 128·9 million children, adolescents, and adults. Lancet 2017;390:2627–42. [CrossRef]
2. Global BMI Mortality Collaboration, Di Angelantonio E, Bhupathiraju ShN, Wormser D, Gao P, Kaptoge S, Berrington de Gonzalez A, et al. Body-mass index and all-cause mortality: individual-participant-data meta-analysis of 239 prospective studies in four continents. Lancet 2016;388:776–86.
3. World Health Organization. Obesity: preventing and managing the global epidemic - Report of a WHO Consultation (WHO Technical Report Series 894). Available at: http://www. who.int/nutrition/publications/obesity/WHO_TRS_894/en/. Accessed Mar 8, 2018.
4. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311/en/. Accessed Mar 8, 2018.
5. Onat A, Yıldırım B, Çetinkaya A, Aksu H, Keleş İ, Uslu N, et al. Indices of Obesity and Central Obesity in Turkish Adults: Distinet Rise in Obesity in 1990-98 More Pronounced Among Men. Türk Kardiyol Dern Arş 1999;27:209–17.
6. Altun B, Arici M, Nergizoğlu G, Derici U, Karatan O, Turgan C, et al. Turkish Society of Hypertension and Renal Diseases. Prevalence, awareness, treatment and control of hypertension in Turkey (the PatenT study) in 2003. J Hypertens 2005:1817– 23. [CrossRef]
7. Gundogan K, Bayram F, Gedik V, Kaya A, Karaman A, Demir O, et al. Metabolic syndrome prevalence according to ATP III and IDF criteria and relatedfactors in Turkish adults. Arch Med Sci 2013;9:243–53. [CrossRef]
8. World Health Organization. Global Health Observatory (GHO) data. Available at: http://www.who.int/nmh/countries/ tur_en.pdf?ua=1 . Accessed Mar 8,2018.
9. Atlas Writing Group, Timmis A, Townsend N, Gale C, Grobbee R, Maniadakis N, Flather M, et al. European Society of Cardiology: Cardiovascular Disease Statistics 2017. Eur Heart J 2018;39:508–79. [CrossRef]
10. Moher D, Liberati A, Tetzlaff J, Altman DG; PRISMA Group. Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: the PRISMA statement. Ann Intern Med 2009;151:264–9. [CrossRef]
11. Stroup DF, Berlin JA, Morton SC, Olkin I, Williamson GD, Rennie D, et al. Meta-analysis of observational studies in epidemiology: a proposal for reporting. Meta-analysis Of Observational Studies in Epidemiology (MOOSE) group. JAMA 2000;283:2008–12. [CrossRef]
12. Landis JR, Koch GG. The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics 1977;33:159–74.
13. DerSimonian R, Laird N. Meta-analysis in clinical trials. Control Clin Trials 1986;7:177–88. [CrossRef]
14. Higgins JP, Thompson SG, Deeks JJ, Altman DG. Measuring inconsistency in meta-analyses. BMJ 2003;327:557–60.
15. Türkiye Ulusal Sağılık Hesapları Hane Halkı Sağılık Harcamaları 2002-2003. Available at: http://ekutuphane.sagem. gov.tr/kitaplar/turkiye_ulusal_saglik_hesaplari_hane_halki_ saglik_harcamalari_2002_2003.pdf. Accsessed: Mar 8,2018.
16. Sanisoglu SY, Oktenli C, Hasimi A, Yokusoglu M, Ugurlu M. Prevalence of metabolic syndrome-related disorders in a large adult population in Turkey. BMC Public Health 2006;6:92.
17. Kozan O, Oguz A, Abaci A, Erol C, Ongen Z, Temizhan A, et al. Prevalence of the metabolic syndrome among Turkish adults. Eur J Clin Nutr 2007;61:548–53. [CrossRef]
18. Iseri A, Arslan N. Obesity in adults in Turkey: age and regional effects. Eur J Public Health 2009;19:91–4. [CrossRef]
19. Gültekin T, Ozer BK, Akin G, Bektaş Y, Sağir M, Güleç E. Prevalence of overweight and obesity in Turkish adults. Anthropol Anz 2009;67:205–12. [CrossRef]
20. Süleymanlar G, Utaş C, Arinsoy T, Ateş K, Altun B, Altiparmak MR, et al. A population-based survey of Chronic REnal Disease In Turkey-the CREDIT study. Nephrol Dial Transplant 2011;26:1862–71. [CrossRef]
21. Değertekin M, Erol C, Ergene O, Tokgözoğlu L, Aksoy M, Erol MK, et al. Heart failure prevalence and predictors in Turkey: HAPPY study. Turk Kardiyol Dern Ars 2012;40:298– 308. [CrossRef]
22. Sonmez A, Bayram F, Barcin C, Ozsan M, Kaya A, Gedik V. Waist circumference cutoff points to predict obesity, metabolic syndrome, and cardiovascular risk in Turkish adults. Int J Endocrinol 2013;2013:767202. [CrossRef]
23. Critchley J, Capewell S, O’Flaherty M, Abu-Rmeileh N, Rastam S, Saidi O, et al. This publication was prepared with support from and on behalf of the MedCHAMPS consortium members. Contrasting cardiovascular mortality trends in Eastern Mediterranean populations: Contributions from risk factor changes and treatments. Int J Cardiol 2016;208:150– 61. [CrossRef]
24. Silventoinen K, Jelenkovic A, Sund R, Yokoyama Y, Hur YM, Cozen W, et al. Differences in genetic and environmental variation in adult BMI by sex, age, time period, and region: an individual-based pooled analysis of 40 twin cohorts. Am J Clin Nutr 2017;106:457–66. [CrossRef]
25. Guclu-Geyik F, Onat A, Yuzbasıogulları AB, Coban N, Can G, Lehtimäki T, et al. Risk of obesity and metabolic syndrome associated with FTO gene variants discloses clinically relevant gender difference among Turks. Mol Biol Rep 2016;43:485–94. [CrossRef]
26. de Hoog ML, Stronks K, van Eijsden M, Gemke RJ, Vrijkotte TG. Ethnic differences in maternal underestimation of offspring’s weight: the ABCD study. Int J Obes (Lond) 2012;36:53–60. [CrossRef]
27. Oksel E, Gündüzoğlu NÇ, Topçu S. The Perception of Obese Persons: Cross Cultural Considerations. Holist Nurs Pract 2015;29:225–31. [CrossRef]
28. Arikan I, Karakaya K, Erata M, Tüzün H, Baran E, Levent G, et al. Fighting obesity campaign in Turkey: evaluation of media campaign efficacy. Cent Eur J Public Health 2014;22:170–4.

APA	URAL D, KILIÇKAP M, Göksülük H, KARAASLAN D, Kayikcioglu M, Özer N, BARÇIN C, YILMAZ M, ABACI A, SENGÜL S, ARINSOY T, ERDEM Y, SANISOGLU S, ŞAHİN M, TOKGOZOGLU L (2018). Türkiye’de obezite sıklığı ve bel çevresi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. , 577 - 590. 10.5543/tkda.2018.62200
Chicago	URAL Dilek,KILIÇKAP Mustafa,Göksülük Hüseyin,KARAASLAN Doruk,Kayikcioglu Meral,Özer Necla,BARÇIN Cem,YILMAZ MEHMET BIRHAN,ABACI ADNAN,SENGÜL SULE,ARINSOY Turgay,ERDEM YUNUS,SANISOGLU S.Yavuz,ŞAHİN Mahmut,TOKGOZOGLU Lale Türkiye’de obezite sıklığı ve bel çevresi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. (2018): 577 - 590. 10.5543/tkda.2018.62200
MLA	URAL Dilek,KILIÇKAP Mustafa,Göksülük Hüseyin,KARAASLAN Doruk,Kayikcioglu Meral,Özer Necla,BARÇIN Cem,YILMAZ MEHMET BIRHAN,ABACI ADNAN,SENGÜL SULE,ARINSOY Turgay,ERDEM YUNUS,SANISOGLU S.Yavuz,ŞAHİN Mahmut,TOKGOZOGLU Lale Türkiye’de obezite sıklığı ve bel çevresi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. , 2018, ss.577 - 590. 10.5543/tkda.2018.62200
AMA	URAL D,KILIÇKAP M,Göksülük H,KARAASLAN D,Kayikcioglu M,Özer N,BARÇIN C,YILMAZ M,ABACI A,SENGÜL S,ARINSOY T,ERDEM Y,SANISOGLU S,ŞAHİN M,TOKGOZOGLU L Türkiye’de obezite sıklığı ve bel çevresi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. . 2018; 577 - 590. 10.5543/tkda.2018.62200
Vancouver	URAL D,KILIÇKAP M,Göksülük H,KARAASLAN D,Kayikcioglu M,Özer N,BARÇIN C,YILMAZ M,ABACI A,SENGÜL S,ARINSOY T,ERDEM Y,SANISOGLU S,ŞAHİN M,TOKGOZOGLU L Türkiye’de obezite sıklığı ve bel çevresi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. . 2018; 577 - 590. 10.5543/tkda.2018.62200
IEEE	URAL D,KILIÇKAP M,Göksülük H,KARAASLAN D,Kayikcioglu M,Özer N,BARÇIN C,YILMAZ M,ABACI A,SENGÜL S,ARINSOY T,ERDEM Y,SANISOGLU S,ŞAHİN M,TOKGOZOGLU L "Türkiye’de obezite sıklığı ve bel çevresi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu." , ss.577 - 590, 2018. 10.5543/tkda.2018.62200
ISNAD	URAL, Dilek vd. "Türkiye’de obezite sıklığı ve bel çevresi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu". (2018), 577-590. https://doi.org/10.5543/tkda.2018.62200

APA	URAL D, KILIÇKAP M, Göksülük H, KARAASLAN D, Kayikcioglu M, Özer N, BARÇIN C, YILMAZ M, ABACI A, SENGÜL S, ARINSOY T, ERDEM Y, SANISOGLU S, ŞAHİN M, TOKGOZOGLU L (2018). Türkiye’de obezite sıklığı ve bel çevresi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, 46(7), 577 - 590. 10.5543/tkda.2018.62200
Chicago	URAL Dilek,KILIÇKAP Mustafa,Göksülük Hüseyin,KARAASLAN Doruk,Kayikcioglu Meral,Özer Necla,BARÇIN Cem,YILMAZ MEHMET BIRHAN,ABACI ADNAN,SENGÜL SULE,ARINSOY Turgay,ERDEM YUNUS,SANISOGLU S.Yavuz,ŞAHİN Mahmut,TOKGOZOGLU Lale Türkiye’de obezite sıklığı ve bel çevresi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi 46, no.7 (2018): 577 - 590. 10.5543/tkda.2018.62200
MLA	URAL Dilek,KILIÇKAP Mustafa,Göksülük Hüseyin,KARAASLAN Doruk,Kayikcioglu Meral,Özer Necla,BARÇIN Cem,YILMAZ MEHMET BIRHAN,ABACI ADNAN,SENGÜL SULE,ARINSOY Turgay,ERDEM YUNUS,SANISOGLU S.Yavuz,ŞAHİN Mahmut,TOKGOZOGLU Lale Türkiye’de obezite sıklığı ve bel çevresi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, vol.46, no.7, 2018, ss.577 - 590. 10.5543/tkda.2018.62200
AMA	URAL D,KILIÇKAP M,Göksülük H,KARAASLAN D,Kayikcioglu M,Özer N,BARÇIN C,YILMAZ M,ABACI A,SENGÜL S,ARINSOY T,ERDEM Y,SANISOGLU S,ŞAHİN M,TOKGOZOGLU L Türkiye’de obezite sıklığı ve bel çevresi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi. 2018; 46(7): 577 - 590. 10.5543/tkda.2018.62200
Vancouver	URAL D,KILIÇKAP M,Göksülük H,KARAASLAN D,Kayikcioglu M,Özer N,BARÇIN C,YILMAZ M,ABACI A,SENGÜL S,ARINSOY T,ERDEM Y,SANISOGLU S,ŞAHİN M,TOKGOZOGLU L Türkiye’de obezite sıklığı ve bel çevresi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi. 2018; 46(7): 577 - 590. 10.5543/tkda.2018.62200
IEEE	URAL D,KILIÇKAP M,Göksülük H,KARAASLAN D,Kayikcioglu M,Özer N,BARÇIN C,YILMAZ M,ABACI A,SENGÜL S,ARINSOY T,ERDEM Y,SANISOGLU S,ŞAHİN M,TOKGOZOGLU L "Türkiye’de obezite sıklığı ve bel çevresi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu." Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, 46, ss.577 - 590, 2018. 10.5543/tkda.2018.62200
ISNAD	URAL, Dilek vd. "Türkiye’de obezite sıklığı ve bel çevresi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu". Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi 46/7 (2018), 577-590. https://doi.org/10.5543/tkda.2018.62200