Yıl: 2018 Cilt: 46 Sayı: 7 Sayfa Aralığı: 602 - 612 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5543/tkda.2018.85349 İndeks Tarihi: 05-08-2020

Türkiye’de sigara tüketimi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu

Öz:
Amaç: Sigara kullanımı Türkiye’deki en önemli sağlık sorunlarındanve önlenebilir ölüm nedenlerinden birisidir. Son 10 yılda bu sorununçözümüne yönelik pek çok yasal önlemler alınmıştır. Bu çalışmadaülkemizde son 15 yılda gerçekleştirilen epidemiyolojik çalışmalarınsistematik derleme ve meta-analizi yapılarak sigara kullanımı prevalansının belirlenmesi amaçlandı.Yöntemler: Çalışma amacına uygun epidemiyolojik araştırmalarOvid Medline, Web of Science Core Collection ve ULAKBİM veritabanları ile Sağlık Bakanlığı ve Türkiye İstatistik Kurumunun websayfaları üzerinden tarandı. Analize alınan araştırmalar Türkiye’yitemsil etme derecesi ve ölçümlerin standardizasyonu dikkate alınarak kendi geliştirdiğimiz yanlılık (bias) skoru ile değerlendirildi. Rastgele etkiler modeli ile meta-analiz ve meta-regresyon yapıldı.Bulgular: Sigara kullanımı ile ilgili verisi olan 10 epidemiyolojik çalışmaya (n=122383) ulaşıldı. Kadın (n=49524) ve erkekler (n=37684)için ayrı olarak sigara kullanma verisi bu çalışmaların sekizindenelde edilebildi. Tümü yanlılık riski açısından düşük olarak değerlendirilen bu çalışmaların meta-analizinde arada bir sigara kullanangrup dahil edildiğinde sigara kullanımı prevalansı tüm grupta %30.5,kadınlarda %15.7, erkeklerde ise %46.1 bulundu. Meta-regresyonanalizinde kaba (crude) prevalans değerlerinin zamanla değişimianlamlı olmasa da, yaş kategorilerine göre prevalans değerleriniveren 3 çalışmanın verileri yaşa göre standardize edildiğinde 2003–2012 yılları arasında sigara kullanım sıklığının arada bir kullananlardahil edildiğinde %6.8 birim (%20.2 oranında), hariç tutulduğunda%8.4 birim (%26.3 oranında) azaldığı görüldü.Sonuç: Sigara tüketiminin azaltılmasına yönelik alınan pek çok önleme rağmen 15 yaş üzerindeki Türk toplumunun yaklaşık üçte biri,erkeklerin ise yaklaşık yarıya yakını sigara kullanmaktadır. Sigaraylamücadele programlarına devam edilmesi ülkemiz açısından oldukçaönemlidir.
Anahtar Kelime:

Data on smoking in Turkey: Systematic review, meta-analysis and meta-regression of epidemiological studies on cardiovascular risk factors

Öz:
bjective: Smoking is one of the most important public health problems and preventable causes of mortality in Turkey. Major healthcare policies have been implemented to combat this problem over the past 10 years. The aim of this study was to conduct a systematic review and meta-analysis of epidemiological studies performed in the country in the last 15 years to determine the prevalence of smoking in Turkey. Methods: Ovid Medline, the Web of Science Core Collection, and the Turkish Academic Network and Information Center (ULAKBIM), as well as the websites of the Ministry of Health and the Turkish Statistical Institute were searched for the appropriate epidemiological studies. Studies included in the analysis were evaluated by a selfdeveloped bias score regarding their potential to represent Turkey and standardization of measurements. The meta-analysis and metaregression analysis were performed using a random effects model. Results: Ten epidemiological studies (n=122383) that included data about smoking were found. Eight of them (all with low bias score) included separate data about the smoking habit of women (n=49524) and men (n=37684). The smoking prevalence was determined to be 30.5% for the whole group, 15.7% for women, and 46.1% for men, when occasional smokers were included. Although the change observed in crude prevalence values over time was not statistically significant, when the data of the 3 studies that gave prevalence values according to age categories were standardized according to age, the incidence of smoking between 2003 and 2012 decreased 6.8% (20.2%) when occasional smokers were included and 8.4% (26.3%) when they are excluded. Conclusion: Despite implementation of major healthcare policies and some success in decreasing rate of smoking, one-third of the Turkish population aged over 15 years and nearly half of the men are smokers. It is essential to continue and to strengthen measures to combat smoking.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • 1. Joseph P, Leong D, McKee M, Anand SS, Schwalm JD, Teo K, et al. Reducing the Global Burden of Cardiovascular Disease, Part 1: The Epidemiology and Risk Factors. Circ Res 2017;121:677–94. [CrossRef]
  • 2. Türkiye İstatistik Kurumu. Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2016. Availabile at: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri. do?id=24572, Accessed Apr 20, 2018.
  • 3. Yusuf S, Hawken S, Ounpuu S, Dans T, Avezum A, Lanas F, et al; INTERHEART Study Investigators. Effect of potentially modifiable risk factors associated with myocardial infarction in 52 countries (the INTERHEART study): casecontrol study. Lancet 2004;364:937–52. [CrossRef]
  • 4. O’Donnell MJ, Chin SL, Rangarajan S, Xavier D, Liu L, Zhang H, et al; INTERSTROKE investigators. Global and regional effects of potentially modifiable risk factors associated with acute stroke in 32 countries (INTERSTROKE): a casecontrol study. Lancet 2016;388:761–75. [CrossRef]
  • 5. Teo KK, Ounpuu S, Hawken S, Pandey MR, Valentin V, Hunt D, et al. INTERHEART Study Investigators. . Tobacco use and risk of myocardial infarction in 52 countries in the INTERHEART study: a case-control study. Lancet 2006;368:647–58. [CrossRef]
  • 6. Ng M, Freeman MK, Fleming TD, Robinson M, DwyerLindgren L, Thomson B, et al. Smoking prevalence and cigarette consumption in 187 countries, 1980-2012. JAMA 2014;311:183–92. [CrossRef]
  • 7. Leong DP, Joseph PG, McKee M, Anand SS, Teo KK, Schwalm JD, et al. Reducing the Global Burden of Cardiovascular Disease, Part 2: Prevention and Treatment of Cardiovascular Disease. Circ Res 2017;121:695–710. [CrossRef]
  • 8. Ulusal Hanehalkı Araştırması Sağlık Bakanlığı Yayın No: 700, Ankara, Yayın Tarihi: 2006.
  • 9. Kozan O, Oguz A, Abaci A, Erol C, Ongen Z, Temizhan A, et al. Prevalence of the metabolic syndrome among Turkish adults.Eur J Clin Nutr 2007;61:548–53. [CrossRef]
  • 10. Global Adult Tobacco Survey Turkey 2008. Republic of Turkey Ministry of Health, Ankara, 2008.
  • 11. Republic of Turkey Ministry of Health. Global Adult Tobacco Survey Turkey. No: 948.Ankara; 2012. Available at: http:// www.who.int/tobacco/surveillance/survey/gats/report_ tur_2012.pdf. Accessed Apr 20, 2018.
  • 12. Satman I, Omer B, Tutuncu Y, Kalaca S, Gedik S, Dinccag N, et al; TURDEP-II Study Group. Twelve-year trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults. Eur J Epidemiol 2013;28:169–80. [CrossRef]
  • 13. Sönmez A, Bayram F, Barcin C, Ozsan M, Kaya A, Gedik V. Waist circumference cutoff points to predict obesity, metabolic syndrome, and cardiovascular risk in Turkish adults. Int J Endocrinol. 2013;2013:767202. [CrossRef]
  • 14. Sağlık Bakanlığı. Türkiye Kronik Hastalıklar ve Risk Faktörleri Sıklığı Çalışması. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 909. Ankara; 2013. Available at: https://sbu.saglik.gov.tr/ekutuphane/kitaplar/khrfat.pdf. Accessed: Apr 20,2018.
  • 15. Sengul S, Akpolat T, Erdem Y, Derici U, Arici M, Sindel S, et al; Turkish Society of Hypertension and Renal Diseases. Changes in hypertension prevalence, awareness, treatment, and control rates in Turkey from 2003 to 2012. J Hypertens 2016;34:1208–17. [CrossRef]
  • 16. Arinsoy T, Deger SM, Ates K, Altun B, Ecder T, Camsari T, et al. Prevalence of Chronic Kidney Disease in Turkish Adults With Obesity and Metabolic Syndrome: A Post Hoc Analysis from Chronic Renal Disease in Turkey Study. J Ren Nutr 2016;26:373–9. [CrossRef]
  • 17. Türkiye İstatistik Kurumu. Türkiye Sağlık Araştırması 2016. Ankara; 2016. Available at: www.tuik.gov.tr/PdfGetir. do?id=24573, Accessed Apr 20, 2018.
  • 18. Kılıçkap M, Barçın C, Göksülük H, Karaaslan D, Özer N, Kayıkçıoğlu M, et al. Data on prevalence of hypertension and blood pressure in Turkey: Systematic review, meta-analysis, and meta-regression of epidemiological studies on cardiovascular risk factors. [Article in Turkish] Turk Kardiyol Dern Ars 2018;46:525-45.
  • 19. Moher D, Liberati A, Tetzlaff J, Altman DG; PRISMA Group. Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: the PRISMA statement. Ann Intern Med 2009;151:264–9, W64.
  • 20. Stroup DF, Berlin JA, Morton SC, Olkin I, Williamson GD, Rennie D, et al. Meta-analysis of observational studies in epidemiology: a proposal for reporting. Meta-analysis Of Observational Studies in Epidemiology (MOOSE) group. JAMA 2000;283:2008–12. [CrossRef]
  • 21. Landis JR, Koch GG. The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics 1977;33:159–74.
  • 22. DerSimonian R, Laird N. Meta-analysis in clinical trials. Control Clin Trials 1986;7:177–88. [CrossRef]
  • 23. Higgins JP, Thompson SG, Deeks JJ, Altman DG. Measuring inconsistency in meta-analyses. BMJ 2003;327:557–60.
  • 24. World Health Organization. WHO Global report: mortality attributable to tobacco. Geneva, Switzerland: WHO;2012. Available at: http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/44815/9789241564434_eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Accessed Apr 20, 2018.
  • 25. Atlas Writing Group, Timmis A, Townsend N, Gale C, Grobbee R, Maniadakis N, Flather M, et al. European Society of Cardiology: Cardiovascular Disease Statistics 2017. Eur Heart J;39:508–79.
  • 26. World Health Organization. WHO Global NCD Action Plan 2013-2020. Geneva, Switzerland: WHO; 2013. Available at: http://www.who.int/nmh/events/ncd_action_plan/en/. Accessed Apr 20, 2018.
  • 27. World Health Organization. WHO global report on trends in prevelance of tobacco smoking 2015. Geneva, Switzerlnad; 2015. Available at: http://apps.who.int/iris/bitstream/ handle/10665/156262/9789241564922_eng.pdf?sequence=1. Accessed Apr 20, 2018.
APA Özer N, KILIÇKAP M, TOKGOZOGLU L, Göksülük H, KARAASLAN D, Kayikcioglu M, YILMAZ M, BARÇIN C, ABACI A, ŞAHİN M (2018). Türkiye’de sigara tüketimi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. , 602 - 612. 10.5543/tkda.2018.85349
Chicago Özer Necla,KILIÇKAP Mustafa,TOKGOZOGLU Lale,Göksülük Hüseyin,KARAASLAN Doruk,Kayikcioglu Meral,YILMAZ MEHMET BIRHAN,BARÇIN Cem,ABACI ADNAN,ŞAHİN Mahmut Türkiye’de sigara tüketimi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. (2018): 602 - 612. 10.5543/tkda.2018.85349
MLA Özer Necla,KILIÇKAP Mustafa,TOKGOZOGLU Lale,Göksülük Hüseyin,KARAASLAN Doruk,Kayikcioglu Meral,YILMAZ MEHMET BIRHAN,BARÇIN Cem,ABACI ADNAN,ŞAHİN Mahmut Türkiye’de sigara tüketimi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. , 2018, ss.602 - 612. 10.5543/tkda.2018.85349
AMA Özer N,KILIÇKAP M,TOKGOZOGLU L,Göksülük H,KARAASLAN D,Kayikcioglu M,YILMAZ M,BARÇIN C,ABACI A,ŞAHİN M Türkiye’de sigara tüketimi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. . 2018; 602 - 612. 10.5543/tkda.2018.85349
Vancouver Özer N,KILIÇKAP M,TOKGOZOGLU L,Göksülük H,KARAASLAN D,Kayikcioglu M,YILMAZ M,BARÇIN C,ABACI A,ŞAHİN M Türkiye’de sigara tüketimi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. . 2018; 602 - 612. 10.5543/tkda.2018.85349
IEEE Özer N,KILIÇKAP M,TOKGOZOGLU L,Göksülük H,KARAASLAN D,Kayikcioglu M,YILMAZ M,BARÇIN C,ABACI A,ŞAHİN M "Türkiye’de sigara tüketimi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu." , ss.602 - 612, 2018. 10.5543/tkda.2018.85349
ISNAD Özer, Necla vd. "Türkiye’de sigara tüketimi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu". (2018), 602-612. https://doi.org/10.5543/tkda.2018.85349
APA Özer N, KILIÇKAP M, TOKGOZOGLU L, Göksülük H, KARAASLAN D, Kayikcioglu M, YILMAZ M, BARÇIN C, ABACI A, ŞAHİN M (2018). Türkiye’de sigara tüketimi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, 46(7), 602 - 612. 10.5543/tkda.2018.85349
Chicago Özer Necla,KILIÇKAP Mustafa,TOKGOZOGLU Lale,Göksülük Hüseyin,KARAASLAN Doruk,Kayikcioglu Meral,YILMAZ MEHMET BIRHAN,BARÇIN Cem,ABACI ADNAN,ŞAHİN Mahmut Türkiye’de sigara tüketimi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi 46, no.7 (2018): 602 - 612. 10.5543/tkda.2018.85349
MLA Özer Necla,KILIÇKAP Mustafa,TOKGOZOGLU Lale,Göksülük Hüseyin,KARAASLAN Doruk,Kayikcioglu Meral,YILMAZ MEHMET BIRHAN,BARÇIN Cem,ABACI ADNAN,ŞAHİN Mahmut Türkiye’de sigara tüketimi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, vol.46, no.7, 2018, ss.602 - 612. 10.5543/tkda.2018.85349
AMA Özer N,KILIÇKAP M,TOKGOZOGLU L,Göksülük H,KARAASLAN D,Kayikcioglu M,YILMAZ M,BARÇIN C,ABACI A,ŞAHİN M Türkiye’de sigara tüketimi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi. 2018; 46(7): 602 - 612. 10.5543/tkda.2018.85349
Vancouver Özer N,KILIÇKAP M,TOKGOZOGLU L,Göksülük H,KARAASLAN D,Kayikcioglu M,YILMAZ M,BARÇIN C,ABACI A,ŞAHİN M Türkiye’de sigara tüketimi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi. 2018; 46(7): 602 - 612. 10.5543/tkda.2018.85349
IEEE Özer N,KILIÇKAP M,TOKGOZOGLU L,Göksülük H,KARAASLAN D,Kayikcioglu M,YILMAZ M,BARÇIN C,ABACI A,ŞAHİN M "Türkiye’de sigara tüketimi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu." Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, 46, ss.602 - 612, 2018. 10.5543/tkda.2018.85349
ISNAD Özer, Necla vd. "Türkiye’de sigara tüketimi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu". Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi 46/7 (2018), 602-612. https://doi.org/10.5543/tkda.2018.85349