Yıl: 2019 Cilt: 9 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 107 - 123 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.13114/MJH.2019.479 İndeks Tarihi: 18-08-2020

Bakım Sürecinde İhmalin Yeni Bir Türü: Geronteknolojik Yoksunluk

Öz:
Gelecek 15-20 yıl içinde, mevcut koşullarını değiştirmek üzere ülkeler ekonomik ve politik olarak adımatmazlarsa bakım krizi kendisini gösterecektir. Bu krize yakalanmamak veya krizi aşmak için bakımhizmetlerine hâlihazırda yapılan yatırımların çeşitlenmesi ve arttırılması gereklidir. Geronteknoloji vebakımın dijitalleşmesi, bakım krizini aşmayı sağlayacak bir tedbir olabilir. Bu çalışmada, gelecek için biröngörü geliştirebilmek üzere, geronteknolojinin bakım verenler üzerindeki etkisi incelenmiştir. Analizler,Antalya'nın Konyaaltı, Muratpaşa ve Kepez ilçelerinde 2018 yılında yürütülen nitel saha çalışmasının (Özkurt2018) verileri üzerinden gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında informal bakım(10), evde bakım(10) vekurumda bakım(10) hizmetlerinde bakım veren 30 kişiyle derinlemesine mülakatlar yapılmıştır. Katılımcılarakartopu ve network örneklem teknikleriyle ulaşılmıştır. Araştırmaya katılan bakım verenlerin %73'ü kadındır.Bakım verenler genel olarak, yoksul ve yoksun kişiler olup bakım vermeye mecbur insanlardır. Bulgularagöre, her ne kadar katılımcılar geronteknolojik ürünlerin, bakım verenlerin bazı sorunlarının çözümünde etkiliolduğunu düşünse de, geronteknolojiyi kullanmamaktadırlar. Bakım verenlerin geronteknolojik ürünlerikullan(a)mamaları önündeki en önemli unsur, öncelikle sahiplik durumu, ikinci düzeyde ise geronteknolojiyeilişkin bilgi, farkındalık ve/ya yatkınlık eksikliğidir. Geronteknolojinin bakım süreçlerine dâhil edil(e)memesigeronteknolojik yoksunluk olarak tanımlanabilir ve kendini ihmalin yeni bir türü olarak ortaya çıkmaktadır.
Anahtar Kelime:

Gerontechnological Deprivation: A New Face of Self-neglect in the Course of Care

Öz:
Within the next 15 to 20 years, if the necessary economic and political arrangements relating to care are not addressed, a care crisis will arise. To overcome the impeding challenges and crisis, the care services relating to older adults must be diversified and increased. The digitalization of care services and implementation of gerontechnology may be a critical component in overcoming this crisis. In this respect, in order to generate a perspective for the future, in this study the effects of gerontechnology on caregivers was examined. With this aim, the qualitative research conducted in the Konyaaltı, Muratpaşa and Kepez districts of Antalya in 2018 (Özkurt 2018) was analysed. In this study, in-depth interviews were conducted with 30 people who provided care in: informal care (10), home care (10) and institutional care (10) services. Participants were reached using snowball sampling and network panel techniques. According to the results, 73% of caregivers are female. Caregivers are generally poor and deprived people who are obliged to provide care. Although participants thought that gerontechnology may be effective in solving some of the problems of caregivers, they do not use gerontechnology themselves while providing care services. The main factors relating to caregivers not using gerontechnologies in the course of providing care were related to care givers (1) not possessing the proper technology, and (2) not having the know-how, awareness of, or the predisposition to use gerontechnology. In conclusion, the exclusion of gerontechnology in the course of care may be a new face of self-neglect and can be identified as gerontechnological deprivation.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akyar İ. & Akdemir N. (2009). “Alzheimer Hastalarına Bakım Verenlerin Yaşadıkları Güçlükler”. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi 16/3 (2009) 32-49.
  • Arun Ö. (2018a). “Türkiye’de Yaşlanma Çalışmaları: Dün, Bugün, Yarın”. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi 8/2 (2018) 41-61.
  • Arun Ö. (2018b). “Yaşlılık: 21. Yüzyılın Türkiye’ye Sunduğu Armağan”. Ed. Ö. Arun, Yaşlanmayı Aşmak (2018) 169-179. Ankara.
  • Arun Ö. (2018c). “Türkiye’de Yaşlanmak: Bir Armağan ya da Lanet?”. Eds. Ö. Arun, Yaşlanmayı Aşmak (2018) 23-52. Ankara.
  • Arun Ö. (2017). “Yaşlılık”. Ed. Y. Şişman, Sosyal Sorunlar (2017) 118-139. Eskişehir.
  • Arun Ö. (2016). “Yaşlılık ve Sağlık”. Eds. M. Özben & İ. Öz, Sağlık Sosyolojisi (2016) 1-19. Erzurum.
  • Arun Ö. (2015). “Eşitsizliklerin Kavşağında: Çağdaş Türkiye’de Yaşlılık ve Sağlık”. Ed. D. Alptekin, Hasta Toplum 1 (2015) 125-144. Ankara.
  • Arun Ö. (2014). “'Que Vadis' Türkiye?: 2050'ye doğru yaşlanan Türkiye'yi bekleyen riskler”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 32 (2014) 1-12.
  • Arun Ö. (2013). “Türkiye’de Yaşlanma ve Yaşlılık: Peter Pan Sendromu mu?”. ODTÜ’lüler Bülteni 234 İkinci Bahar-2 (2013) 32-33.
  • Arun Ö. & Holdsworth J. K. (2018). “Generational Care and Support Mechanisms in Turkey: Identifying at Risk Populations”. In Research on Family Structures in Turkey: Advanced Statistical Analysis, 2018. Ankara.
  • Arun Ö. & Holdsworth J. K. (2020). “Cultivating Integrated Social and Health Care Services: Among Societies in Transition: Insights from Turkey”. Yayım aşamasında.
  • Arun Ö. & Pamuk D. (2014). “Kurumsal Bakım Sektöründe Ageism: Yaşlı Bakım Personelinin Yaşlanma ve Yaşlılığa İlişkin Ayrımcı Tutumlarının Nedenleri ve Müdahale Önerileri”. Mediterranean Journal of Humanities 4/2 (2014) 19-33.
  • Berridge C. & Wetle T. F. (2019). “Why Older Adults and Their Children Disagree About In-Home Surveillance Technology, Sensors and Tracking”. The Gerontologist 20/20 (2019) 1-9.
  • Bonsang E. (2009). “Does Informal Care from Children to Their Elderly Parents Substitute for Formal Care in Europe?”. Journal of Health Economics 28/1 (2009) 143-154.
  • Bouma H. (1997). “Gerontechnology: Directing Technology Towards Needs and Aspirations of the Elderly”. Japan Society ME & BE 35/Ek Sayı 2 (1997) 1.
  • Bronswijk J. E. M. H., Bouma H., Fozard J. L., Kearns W. D., Davison G. C. & Tuan P. (2009).
  • “Defining Gerontechnology for R&D Purposes”. Rehabilitation and Mental Health Counseling 8/1 (2009) 1-10.
  • Bujnowska-Fedak M. M. & Grata-Borkowska U. (2015). “Use of Telemedicine-Based Care for the Aging and Elderly: Promises and Pitfalls”. Smart Homecare Technolog y and TeleHealth 31 (2015) 91-105.
  • Colello K. J. (2009). “Family Caregiving to the Older Population: Background, Federal Programs, and Isues for Congress”. Congressional Research Service RL34123 (2009) 1-33.
  • Day T. (2008). About Caregiving. 1 Ocak 2008, http://www.longtermcarelink.net/ncpc/caregiving.htm. Dilek S. & Özdemir S. (2014). “Sağlık Hizmetleri Sektöründe Kablosuz Algılayıcı Ağlar”. Bilişim Teknolojileri Dergisi 7/2 (2014) 7-19.
  • Ekici S. K. & Gümüş Ö. (2016). “Yaşlılıkta Teknoloji Kullanımı”. Ege Tıp Dergisi 55 (Ek Sayı) (2016) 26-30.
  • Flick U., von Kardorff E. & Steinke I. (2004). A Companion to Qualitative Research (5). Çev. B. Jenner. London 2004. (Orjinal çalışma basım tarihi 2000).
  • Fredman L. & Haley W. E. (2015). “Informal Caregiving and Impact on Health: A Reappraisal from Population-Based Studies”. The Gerontologist, Special Issue 55/2 (2015) 309-319.
  • Gülen M., Aktürk A., Acehan S., Seğmen M. S., Açıkalın A. & Bilen A. (2013). “Yaşlı istismarı ve İhmali”. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi 22/3 (2013) 393-407.
  • Hazer O. & Özsungur F. (2017). “Geronteknolojide Kişisel Emniyet Çözümleri”. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 39 (2017) 97-117.
  • Holdsworth J. K. (2018). “Daha İyi Bir Yarın? Yaşlı Bakımında Ailelerin Karşılaştıkları Zorluklar ve İhtiyaçları”. Ed. Ö. Arun, Yaşlanmayı Aşmak (2018) 73-87. Ankara.
  • Holdsworth K. J. (2015). “Resmî Olmayan Bakımda Bağımlı Yaşlılar ve Bakım Verenleri İçin Sağlık Etkileri: Antalya Evde Bakım Araştırması (AEBA)”. Ed. D. Alptekin, Hasta Toplum 1 (2015) 145- 166. Ankara.
  • Ienca M., Wangmo T., Jotterand F., Kressig R. W. & Elger B. (2017). “Ethical Desing of Intelligent Assistive Technologies for Dementia: A Descriptive Rewiew”. Science and Engineering Ethics 24/4 (2017) 1035-1055.
  • ILO. (2018). Care Work and Care Jobs for the Future of Decent Work. International Labour Organization: Geneva. ISBN: 978-92-2-131642-8.
  • Jensen L., Maanson I., Holthe T., Hurnasti T. & Gudnadottir T. (2009). “How Assistive Technology Support Cognitive Disability, Secure Active Living for Persons with Dementia and Enhance New Interfaces Between Formal and Informal Care in the Area of Dementia”. Eds. P. L. Emiliani, L.
  • Burgazli, A. Como, F. Gabbanini & A-L. Salminen, Assistive Technology from Adapted Equipment to Inclusive Environments (2009) 222-227. Amsterdam.
  • Kalınkara V. (2010). “Yaşlı Bireyler için Yaşam Çevresinin Ergonomik Tasarımı”. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi 1 (2010) 54-64
  • Klimczuk A. (2013). “Supporting the Development of Gerontechnology as Part of Silver Economy Building”. Journal of Interdisciplinary Research 2/2 (2013) 52-56.
  • Kvale S. (2007). Doing Interviews. New Delhi 2007.
  • Kwon S. (2017). Gerontechnology: Research, Practice, and Principles in the Field of Technology and Aging. New York 2017.
  • Lecovich E. (2008). “Caregiving Burden, Community Services, and Quality of Life of Primary Caregivers of Frail Elderly Persons”. Journal of Applied Gerontology 27/3 (2008) 309-330.
  • Meiland F. et al. (2017). “Technologies to Support Community-Dwelling Persons with Dementia: A Position Paper on Issues Regarding Development, Usability, Effectiveness and Cost-Effectiveness, Deployment, and Ethics”. JMIR Rehabilitation and Assistive Technologies 4/1 (2017) 1-21.
  • Merkel S. & Kucharski A. (2019). “Participatory Desing in Gerontechnology: A Systematic Literature Review”. The Gerontologist 59/1 (2019) 16-25.
  • Navaies-Waliser M., Feldman P. H., Gould D. A., Levine C., Kuerbis A. N. & Donelan K. (2002). “When the Caregiver Needs Care: The Plight of Vulnerable Caregivers”. American Journal of Public Health 92/3 (2002) 409-413.
  • Neocleous G. (2013). “Ageing and Information Communication Technology: The Case of MELCO in Cyprus”. European Scientific Journal 9/32 (2013) 13-32.
  • Neuman W. L. (2006). Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches. Boston 20066 . OECD. (2017). “Informal Carers”. Health at a Glance 2017. Paris.
  • OECD (2014). Health at a Glance: Asia/Pasific 2014: Measuring Progress Towards Universal Health Coverage. 2014.
  • Oğlak S. (2017). “Yaşlı Bakımında Görünmeyen İşgücü: Aile Bakımı ve Ekonomik Değeri”. İGÜ Sosyal Bilimler Dergisi 4/2 (2017) 73-87.
  • Oğlak S. (2008). “Türkiye’de Bakıma Muhtaç Bireylerin Bakım Hizmetlerinde Sosyal Bakım Elemanının Eğitimi ve İstihdam Açısından Önemi”. Özveri Dergisi 5/1 (2008) 1125-1141.
  • Özkurt V. (2018). Bakım Sürecinde Geronteknolojinin Etkin Kullanımı: Bakım Verenlerin Algılarına İlişkin Nitel Bir Çalışma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Antalya 2018.
  • Pekkarinen L., Sinervo T., Perälä M.-L. & Elovainio M. (2004). “Work Stressors and the Quality of Life in Long-Term Care Units”. The Gerontologist 44/5 (2004) 633-643.
  • Pienne A. & Neven L. (2019). “From Intervention to Co-Constitution: New Directions in Theorizing About Aging and Technology”. The Gerontologist 59/1 (2019) 15-21.
  • Polgar L. M. (2010). “The Myth of Neutral Technology”. Eds. M. M. K. Oishi, I. M. Mitchell & H. F. M. van der Loos, Design and Use of Assistive Technology (2010) 17-23. New York.
  • Pristavec T. (2018). “The Burden and Benefits of Caregiving: A Latent Class Analysis”. The Gerontologist (2018) 1-14.
  • Pruchno R. (2017). “International Aging: Spothlighting the Spotlights”. The Gerontologist 57/3 (2017) 392-395.
  • Samia L. W., O’Sullivan A., Fallon K. C., Aboueissa A. M. & Hepburn K. W. (2018). “Building on SelfEfficacy for Experienced Family Caregivers: The Savvy Advanced Program”. The Gerontologist (2018) 1-11.
  • Terkeş N. & Bektaş H. (2016). “Yaşlı Sağlığı ve Teknoloji Kullanımı”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 9/4 (2016) 153-159
  • Topo P. (2009). “Technology Studies to Meet the Needs of People with Dementia and Their Caregivers a Literature Review”. Journal of Applied Gerontology 28/1 (2009) 5-37.
  • TÜİK. (2018). Haber Bülteni, Sayı 30567. Nüfus Projeksiyonları, 2018-2080, Şubat 2018. Ankara 2018.
  • Uysal O. A. (2002). “Dünyada Yaygın Bir Sorun: Yaşlı İstismarı ve İhmali”. Aile ve Toplum Dergisi 5/2 (2002) 43-49.
  • van Houtven C. H. & Norton E. C. (2004). “Informal Care and Health Care Use of Older Adults”. Journal of Health Economics 23/6 (2004) 1159-1180.
  • Yeşil P., Taşçı S. & Öztunç G. (2016). “Yaşlı İstismarı ve İhmali”. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 6/2 (2016) 128-134.
  • Yıldırım A. (1999). “Nitel Araştırma Yöntemlerinin Temel Özellikleri ve Eğitim Araştırmalarındaki Yeri ve Önemi”. Eğitim ve Bilim Dergisi 23/112 (1999) 7-17.
APA Arun Ö, OZKURT V (2019). Bakım Sürecinde İhmalin Yeni Bir Türü: Geronteknolojik Yoksunluk. , 107 - 123. 10.13114/MJH.2019.479
Chicago Arun Özgür,OZKURT VELI Bakım Sürecinde İhmalin Yeni Bir Türü: Geronteknolojik Yoksunluk. (2019): 107 - 123. 10.13114/MJH.2019.479
MLA Arun Özgür,OZKURT VELI Bakım Sürecinde İhmalin Yeni Bir Türü: Geronteknolojik Yoksunluk. , 2019, ss.107 - 123. 10.13114/MJH.2019.479
AMA Arun Ö,OZKURT V Bakım Sürecinde İhmalin Yeni Bir Türü: Geronteknolojik Yoksunluk. . 2019; 107 - 123. 10.13114/MJH.2019.479
Vancouver Arun Ö,OZKURT V Bakım Sürecinde İhmalin Yeni Bir Türü: Geronteknolojik Yoksunluk. . 2019; 107 - 123. 10.13114/MJH.2019.479
IEEE Arun Ö,OZKURT V "Bakım Sürecinde İhmalin Yeni Bir Türü: Geronteknolojik Yoksunluk." , ss.107 - 123, 2019. 10.13114/MJH.2019.479
ISNAD Arun, Özgür - OZKURT, VELI. "Bakım Sürecinde İhmalin Yeni Bir Türü: Geronteknolojik Yoksunluk". (2019), 107-123. https://doi.org/10.13114/MJH.2019.479
APA Arun Ö, OZKURT V (2019). Bakım Sürecinde İhmalin Yeni Bir Türü: Geronteknolojik Yoksunluk. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 9(2), 107 - 123. 10.13114/MJH.2019.479
Chicago Arun Özgür,OZKURT VELI Bakım Sürecinde İhmalin Yeni Bir Türü: Geronteknolojik Yoksunluk. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi 9, no.2 (2019): 107 - 123. 10.13114/MJH.2019.479
MLA Arun Özgür,OZKURT VELI Bakım Sürecinde İhmalin Yeni Bir Türü: Geronteknolojik Yoksunluk. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, vol.9, no.2, 2019, ss.107 - 123. 10.13114/MJH.2019.479
AMA Arun Ö,OZKURT V Bakım Sürecinde İhmalin Yeni Bir Türü: Geronteknolojik Yoksunluk. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi. 2019; 9(2): 107 - 123. 10.13114/MJH.2019.479
Vancouver Arun Ö,OZKURT V Bakım Sürecinde İhmalin Yeni Bir Türü: Geronteknolojik Yoksunluk. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi. 2019; 9(2): 107 - 123. 10.13114/MJH.2019.479
IEEE Arun Ö,OZKURT V "Bakım Sürecinde İhmalin Yeni Bir Türü: Geronteknolojik Yoksunluk." Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 9, ss.107 - 123, 2019. 10.13114/MJH.2019.479
ISNAD Arun, Özgür - OZKURT, VELI. "Bakım Sürecinde İhmalin Yeni Bir Türü: Geronteknolojik Yoksunluk". Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi 9/2 (2019), 107-123. https://doi.org/10.13114/MJH.2019.479