İlkokul (1-4) Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâye Edici Metinlerin Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Kök Değerler Bakımından İncelenmesi

ÖKSÜZ, Halil İbrahim; ATEŞ, NETICEYI TAYYIBE

İlkokul (1-4) Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâye Edici Metinlerin Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Kök Değerler Bakımından İncelenmesi

Neticeyi Tayyibe EKEN, (Selçuk Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü, Konya, Türkiye)

Halil İbrahim ÖKSÜZ (Düzce Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Temel Eğitim Bölümü, Düzce, Türkiye)

Ana Dili Eğitimi Dergisi

66 8

Yıl: 2019 Cilt: 7 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 384 - 401 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 02-10-2020

İlkokul (1-4) Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâye Edici Metinlerin Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Kök Değerler Bakımından İncelenmesi

Öz:

Bu çalışmanın amacı, ilkokul 1, 2, 3 ve 4. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan öyküleyicimetinleri Türkçe Dersi Öğretim Programındaki kök değerler bakımından incelemektir. Betimselaraştırma niteliğindeki çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimselanalizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın materyali olan öyküleyici 44 metinde değer ifadesibulunan cümleler ilgili değer kategorisine dâhil edilmiş, her değerin frekans ve yüzdelerimetinlere göre ayrı ayrı hesaplanmıştır. Araştırmanın değer kategorilerini oluşturan kök değerler;adalet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik veyardımseverliktir (MEB, 2018). Sonuç olarak; ele alınan metinler toplam 1931 cümledenoluşmaktadır ve bu cümlelerin 742’si değer ifade etmektedir. Değer içeren 742 cümlenin toplamcümleye oranı ise %38,42’dir. Bu metinlerde kök değerlerden %31,00 ile sevgi, %14,01 ileyardımseverlik ve %13,34 ile vatanseverlik en sık işlenen değerlerdir. Bunun yanı sıra %1,88 ileadalet, %2,56 ile dürüstlük ve %4,18 ile saygı en az saptanan değerlerdir.

Anahtar Kelime:

Investigation of the Narrative Texts in the Turkish Textbooks (from the 1 st to the $4^{st}$ Grades) Regarding the Basic Values in the Turkish Language Teaching Program

Öz:

The aim of this study was to investigate the narrative texts in Turkish textbooks (1st, 2nd, 3th and 4th grades) in terms of the basic values employed in the Turkish Curriculum. This research is descriptive in nature and utilizes the case study model. The basic values which were used in the evaluation as their own “categories” for the research were the notions of “justice”, “friendship”, “honesty”, “self-control”, “patience”, “respect”, “love”, “responsibility”, “patriotism”, and “helpfulness”. 44 narrative texts were evaluated and the sentences in them were given “scores” with regards to these basic values, which were then categorized based on their sub-value dimensions. The data obtained as part of the study was analyzed and categorized using the descriptive analysis method. Frequencies and percentages of each of these values were also calculated. According to the evaluation results of 1931 sentences in the texts, 742 of them were found to contain these basic values. The ratio of 742 sentences to total sentences is 38,42%. The most frequently used basic values referred in these texts were found as love (31,00%), helpfulness (14,01%) and patriotism (13,34%). The least frequent values are justice (1,88%), honesty (2,56%) and respect (4,18%).

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Acat, M. B., ve Aslan, M. (2012). Yeni bir değer sınıflaması ve bu sınıflamaya bağlı olarak öğrencilere kazandırılması gereken değerler. Kuram ve Uygulamada Egitim Bilimleri, 12(2), 1461-1474.
Aktan, O. (2014). 100 temel eserde yer alan değerlerle din kültürü ve ahlak bilgisi öğretim programındaki değerlerin uyumu. Asya Öğretim Dergisi, 2(1(Özel)), 64-76.
Aktan, O., ve Padem, S. (2013). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında kullanılan okuma metinlerinde yer alan değerler. Asya Öğretim Dergisi, 1(2), 44.
Akyol, T. (2012). Resimli çocuk kitaplarında yer alan değerlerin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden 10.04.2018 tarihinde erişildi.
Allport, G. W., Vernon, P. E., ve Lindzey, G. (1960). Study of Values (3.bs.). Boston: Houghton Mifflin.
Aral, D. (2008). Milli Eğitim Bakanlığı'nın hazırladığı 6. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan değerler üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Bolu, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden 10.04.2018 tarihinde erişildi.
Avcı, E. K., ve Faiz, M. (2018). 4. ve 5. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitapları “etkin vatandaşlık” öğrenme alanında yer alan becerilerin ve değerlerin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 1-21.
Balık, Z. D. (2016). Hayat bilgisi öğretim programındaki değerler bakımından hayat bilgisi ders kitapları ile yüz temel eser listesindeki ulusal masalların karşılaştırılması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Van, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden 08.04.2018 tarihinde erişildi.
Belet, Ş. D., ve Deveci, H. (2008). Türkçe ders kitaplarının değerler bakımından incelenmesi. VII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu, Çanakkale: 2-4 Mayıs 2008.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Candan, D. G., ve Ergen, G. (2014). 3. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temek evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 134-161.
Coşkun, E., ve Taş, S. (2008). Ders kitaplarına metin seçimi açısından Türkçe öğretim programlarının değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 59-74.
Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. Ankara: Eğiten Kitap.
Çapoğlu, E. (2014). Ortaokul 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerde yer alan değerler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Sakarya, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden 10.04.2018 tarihinde erişildi.
Çapoğlu, E., ve Okur, A. (2015). Ortaokul 8. sınıf Türkçe Ders kitaplarındaki şiirlerde yer alan değerler. Sakarya University Journal of Education, 5(3), 90-104.
Çelikpazu, E. E., ve Aktaş, E. (2011). Meb 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin değer iletimi açısından incelenmesi. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(2), 413-424.
Çırak, G., Şahin, D. B., Özberk, E. B., ve Eriş, H. M. (2014). 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin ilettiği değerler açısından incelenmesi. Mediterranean Journal of Humanities, 4(1), 83-95.
Dirican, R., ve Dağlıoğlu, H. E. (2014). 3-6 yaş grubu çocuklarına yönelik yayımlanan resimli hikaye kitaplarının bazı temel değerler açısından incelenmesi. Cumhuriyet İnternational Journal of Education, 3(2), 44-69.
Doğan, B., ve Gülüşen, A. (2011). Türkçe ders kitaplarındaki (6-8) metinlerin değerler bakımından incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 44-69.
Ercan, İ. (2001). İlköğretim Sosyal Bilgiler programlarında ulusal ve evrensel değerler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). On Sekiz Mart Üniversitesi. Çanakkale, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden 10.9.2018 tarihinde erişildi.
Ersoy, F., ve Şahin, T. (2012). Examination of social studies textbooks in terms of approaches of values education. Kuram ve Uygulamada Egitim Bilimleri, 12, 1547-1558.
Fırat, H., ve Mocan, A. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki hikâyelerde yer alan değerler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18(3), 35-49.
Gönen, M., Katrancı, M., Uygun, M., ve Uçuş, Ş. (2011). İlköğretim birinci birinci kademe öğrencilerine yönelik çocuk kitaplarının, içerik, resimleme, fiziksel özellikleri açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36(160), 250-265.
Güngör, E. (1998). Değerler psikolojisi üzerinde araştırmalar/ ahlak psikolojisi, ahlaki değerler ve ahlaki gelişme. İstanbul: Ötüken Yayınevi.
Güzel, D. (2013). 3. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Çanakkale, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden 11.04.2018 tarihinde erişildi.
Kaliyeva, A. (2015). Türkçe ve İngilizce ders kitaplarında değerler eğitimi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden 14.04.2018 tarihinde erişildi.
Karagöz, B. (2018). Emin Özdemir’in çocuk kitaplarına değerler eğitimi bağlamında bir bakış: Bir çözümleme çalışması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 63-58.
Karatay, H. (2007). Dil edinimi ve değer öğretimi sürecinde masalın önemi ve işlevi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(3), 463-475.
Kaşkaya, A., ve Duran, T. (2017). İlkokul Türkçe ders kitaplarında değer aktarımı: Sınıf öğretmeni algıları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(50), 547-558.
Kaygana, M., Yapıcı, Ş., ve Aytan, T. (2013). Türkçe ders kitaplarında değer eğitimi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(7), 657-669.
Kaynak, L. (2012). Değerler eğitimi bağlamında Sevinç Çokum'un hikayelerinin analizi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Antalya, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden 10.04.2018 tarihinde erişildi.
Kinnier, R. T., Kernes, J. L., ve Dautheribes, T. M. (2000). A short list of universal moral values. Counseling and Values, 1(45), 1-20. doi: 10.1002/j.2161-007X.2000.tb00178.x
Kırmızı, F. S. (2014). 4. sınıf Türkçe ders kitabı metinlerinde yer alan değerler. Değerler eğitimi, 12(27), 217-259.
Körükçü, Ö., Kapıkıran, N. A., ve Aral, N. (2016). Schwartz'ın modeline göre 3-6 yaş resimli çocuk kitaplarında değerlerin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 133-151.
Kuş, Z., Merey, Z., ve Karatekin, K. (2013). İlköğretim 4. ve 5. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 183-214.
Külünkoğlu, T. (2010). İlköğretim birinci kademe Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ilettiği değerler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden 10.10.2018 tarihinde erişildi. .
MEB. (2017). Müfredatta Yenileme ve Değişiklik Çalışmalarımız Üzerine.... https://ttkb.meb.gov.tr adresinden 23.11.2018 tarihinde erişildi.
MEB. (2018). Türkçe dersi öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=332 adresinden 23.11.2018 tarihinde erişildi.
Öksüz, H. İ. (2018). Değerler eğitiminde kamu kurumları mı özel öğretim kurumları mı? HAYEF: Journal of Education, 15(1), 97-116. doi: http://dx.doi.org/10.26650/hayef.2018.15.1.0006
Öksüz, H. İ., Keskin, H. K., ve Çetinkaya, F. Ç. (2018). Sosyal medya platformlarında en fazla önerilen 15 resimli çocuk kitabının Hayat Bilgisi Programı’nda yer alan değerler bakımından incelenmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 6(1), 13-31.
Özbay, M. (2003). Öğretmen görüşlerine göre Ankara merkez ilköğretim okullarında Türkçe öğretimi. Ankara: Gölge Ofset Matbaacılık.
Özkan, R. (2010). Türk eğitim sisteminde himayeci değerler: İlköğretim ders kitapları örneği. International Journal of Human Sciences, 7(1).
Özlem, D. (2002). Değerler sorununda nesnelcilik/mutlakçılık ve öznelcilik/rölativizm tartışması üzerine. Bilgi ve değer. Ankara: Vadi Yayınları.
Öztürk, H. (2013). İlköğretim 100 temel eserdeki manzum metinlerde değerler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Konya, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden 10.04.2018 tarihinde erişildi.
Öztürk, T., ve Özkan, H. (2018). Hayat Bilgisi ders kitaplarındaki metin ve görsellerin değerler açısından incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(1), 172-204.
Pehlivan, A., Aydın, İ. S., ve İnnalı, H. Ö. (2017). KKTC’de okutulan Türkçe ders kitaplarının değerler eğitimi üzerinden incelenmesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 3(3), 164-180.
Rokeach, M. (1973). The Nature of Human Values. New York: The Free Press.
Schwartz, S. (1996). Value priorities and behaviour. In C. Seligman, J.M. Olson ve M.P.
Somuncu, S. (2008). İlköğretim 7. sınıf Türkçe ders kitabındaki edebî metinlerin temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Afyonkarahisar https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden 10.09.2018 tarihinde erişildi.
Sönmez, V., ve Alacapınar, F. G. (2017). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş 5.bs.bs.). Ankara: Anı Yayıncılık.
Spranger, E. (1928). Types of men. The psychology and ethics of personality. Oxford, England: Niemeyer.
Şahin, H. (2018). Yahya Kemal Beyatlı’nın eserlerindeki değerler ve bu değerlere yönelik Türkçe öğretmeni adaylarının görüşlerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Erzurum, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden 11.09.2018 tarihinde erişildi.
Şen, Ü. (2007). Milli Eğitim Bakanlığının 2005 yılında tavsiye ettiği 100 temel eser yoluyla Türkçe eğitiminde değerler öğretimi üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden 10.04.2018 tarihinde erişildi.
Şen, Ü. (2008). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ilettiği değerler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(5), 765-779.
Şimşek, Ş. (2017). Türkçe ders kitaplarındaki okuma metinlerinde karakter eğitimi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(13), 357-364.
Yaman, H., Taflan, S., ve Çolak, S. (2009). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 107-120.
Yaşaroğlu, C. (2013). Hayat Bilgisi dersi kazanımlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Turkish Studies, 8(7), 849-858.
Yılar, R. (2016). İlettiği değerler açısından ilkokul Türkçe ders kitaplarındaki metinler üzerinde incelemeler. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 490-506.
Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8.bs. Vol. Seçkin Yayıncılık): Ankara.
Yılmaz, M. E. (2015). Fatma Karabıyık Barbarosoğlu'nun öykülerinin değerler eğitimi açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Van, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden 10.04.2018 tarihinde erişildi.
Zorbaz, K. Z. (2007). Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), 87-101.

APA	ATEŞ N, ÖKSÜZ H (2019). İlkokul (1-4) Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâye Edici Metinlerin Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Kök Değerler Bakımından İncelenmesi. , 384 - 401.
Chicago	ATEŞ NETICEYI TAYYIBE,ÖKSÜZ Halil İbrahim İlkokul (1-4) Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâye Edici Metinlerin Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Kök Değerler Bakımından İncelenmesi. (2019): 384 - 401.
MLA	ATEŞ NETICEYI TAYYIBE,ÖKSÜZ Halil İbrahim İlkokul (1-4) Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâye Edici Metinlerin Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Kök Değerler Bakımından İncelenmesi. , 2019, ss.384 - 401.
AMA	ATEŞ N,ÖKSÜZ H İlkokul (1-4) Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâye Edici Metinlerin Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Kök Değerler Bakımından İncelenmesi. . 2019; 384 - 401.
Vancouver	ATEŞ N,ÖKSÜZ H İlkokul (1-4) Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâye Edici Metinlerin Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Kök Değerler Bakımından İncelenmesi. . 2019; 384 - 401.
IEEE	ATEŞ N,ÖKSÜZ H "İlkokul (1-4) Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâye Edici Metinlerin Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Kök Değerler Bakımından İncelenmesi." , ss.384 - 401, 2019.
ISNAD	ATEŞ, NETICEYI TAYYIBE - ÖKSÜZ, Halil İbrahim. "İlkokul (1-4) Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâye Edici Metinlerin Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Kök Değerler Bakımından İncelenmesi". (2019), 384-401.

APA	ATEŞ N, ÖKSÜZ H (2019). İlkokul (1-4) Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâye Edici Metinlerin Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Kök Değerler Bakımından İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 384 - 401.
Chicago	ATEŞ NETICEYI TAYYIBE,ÖKSÜZ Halil İbrahim İlkokul (1-4) Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâye Edici Metinlerin Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Kök Değerler Bakımından İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi 7, no.2 (2019): 384 - 401.
MLA	ATEŞ NETICEYI TAYYIBE,ÖKSÜZ Halil İbrahim İlkokul (1-4) Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâye Edici Metinlerin Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Kök Değerler Bakımından İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, vol.7, no.2, 2019, ss.384 - 401.
AMA	ATEŞ N,ÖKSÜZ H İlkokul (1-4) Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâye Edici Metinlerin Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Kök Değerler Bakımından İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi. 2019; 7(2): 384 - 401.
Vancouver	ATEŞ N,ÖKSÜZ H İlkokul (1-4) Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâye Edici Metinlerin Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Kök Değerler Bakımından İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi. 2019; 7(2): 384 - 401.
IEEE	ATEŞ N,ÖKSÜZ H "İlkokul (1-4) Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâye Edici Metinlerin Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Kök Değerler Bakımından İncelenmesi." Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7, ss.384 - 401, 2019.
ISNAD	ATEŞ, NETICEYI TAYYIBE - ÖKSÜZ, Halil İbrahim. "İlkokul (1-4) Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâye Edici Metinlerin Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Kök Değerler Bakımından İncelenmesi". Ana Dili Eğitimi Dergisi 7/2 (2019), 384-401.