Yirminci Yüzyılın İkinci Çeyreğinde Bir Tıbbi Milat, Bir Askerî Koz ve Bir Siyasi Araç Olarak Penisilin

barış, maide; Ertin, Hakan; Temel, Mustafa Kemal

doi:10.5336/mdethic.2019-71330

Yirminci Yüzyılın İkinci Çeyreğinde Bir Tıbbi Milat, Bir Askerî Koz ve Bir Siyasi Araç Olarak Penisilin

Maide BARIŞ, (İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Etik ABD, İstanbul, Türkiye)

Hakan ERTİN, (İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Etik ABD, İstanbul, Türkiye)

M. Kemal TEMEL (İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Etik ABD, İstanbul, Türkiye)

Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku Tarihi Dergisi

85 4

Yıl: 2020 Cilt: 28 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 173 - 187 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5336/mdethic.2019-71330 İndeks Tarihi: 04-10-2020

Yirminci Yüzyılın İkinci Çeyreğinde Bir Tıbbi Milat, Bir Askerî Koz ve Bir Siyasi Araç Olarak Penisilin

Öz:

Kimi doğal antibiyotik maddeler insanlar tarafından binlerceyıldır bilinmekteyse de klinikte kullanılan sentetik antibiyotiklerin kullanımı görece yenidir. Birçok antibiyotiği keşfetmesinden dolayı “antibiyotiklerin babası” olarak anılan Selman A. Waksman’ca “canlımikroorganizmalar tarafından üretilen ve bakterileri inhibe ve hattaimha etme kapasitesi olan madde[ler]” şeklinde tanımlanan droglarınklinik kullanım ve endüstriyel üretimi XX. yüzyılda başlamıştır. Buretrospektif çalışmada elde edilen bulgular üç ana bölüme ayrılmıştır.İlk bölümde, penisilinin keşfinden önceki, özellikle de XIX. ve erkenXX. yüzyıldaki antimikrobiyal çalışmalar kısaca incelenmiştir. İkincibölümde, XX. yüzyılın “en çok hayat kurtaran” buluşu addedilen antibiyotiklerin ilk örneği olan penisilinin Alexander Fleming tarafındanin vitro keşfi, Oxford’daki bilim adamlarının katkıları, hayvanlar ve nihayet insanlar üzerindeki ilk topikal ve sistemik in vivo tatbikleri, dahasonra ABD’ye taşınarak endüstrileştirilmesi süreci, II. Dünya Savaşı sırasında askerî bir koz ve siyasi bir araç olarak gayritıbbi istimalleri vesavaşın bitiminden sonra, 1925-1950 yılları arasında, dünya genelindeklinik kullanıma girişi, Avrupa ve ABD’de kaydedilen safahata dairgenel uluslararası literatür taranarak aktarılmıştır. Üçüncü bölümde isepenisilinin Türkiye’ye geliş süreci ve ilk yerli kullanım örnekleri ulusal bilimsel yayınlar ışığında değerlendirilmiştir. Penisilinin toplumayansıyışı ise dönemin gazete haberlerinin ışığında değerlendirilmiştir.Tartışma bölümünde ise mevcut tıbbi paradigmaya önemli etkileri olanbu buluş, II. Dünya Savaşı ve hemen sonrasında gerçekleştirilen bazıdeneysel çalışmalardaki etik ihlallerin nesnesi olarak değerlendirilmeyealınmıştır.

Anahtar Kelime:

Penicillin as a Medical Milestone, a Military Trump, and a Political Tool in the Second Quarter of the Twentieth Century

Öz:

Although certain natural antibiotic substances have been known to humans for millennia, it was not until the twentieth century that humanity saw the clinical use and industrial production of drugs described by Selman A. Waksman, “the father of antibiotics,” as “chemical substance[s] produced by microorganisms, which ha[ve] the capacity to inhibit the growth of and even to destroy bacteria.” This retrospective study separates its findings into three subsections. Firstly, it examined the pre-penicillin era and essential antimicrobial studies through 19th to early 20th centuries. Secondly, it reviewed the historical facts of penicillin, the first example of the antibiotics declared “the most life-saving invention” of the twentieth century, with a focus on its in vitro discovery by Alexander Fleming, first in vivo topical and systemic applications in animals and ultimately humans made possible by contributions of scientists in Oxford, its journey to the US and process of industrialization, nonmedical uses as a military trump and a political tool during World War II, and post-war introduction into worldwide clinical use between the years 1925 and 1950. The developments achieved in Europe and the US were revisited through international publications. Thirdly, while the first instances of domestic penicillin use were discussed in light of the Turkish scientific literature; journalistic articles of national newspapers were examined to evaluate how it was reflected socially. In the discussion part, penicillin, the drug that its discovery has noticeably affected the existing medical paradigm, will be taken into examination as an object of ethical violations of some studies during and after II World War.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Aminov RI. A brief history of the antibiotic era: lessons learned and challenges for the future. Front Microbiol. 2010;1:134. [Crossref] [PubMed] [PMC]
2. Bassett EJ, Keith MS, Armelagos GJ, Martin DL, villanueva AR. Tetracycline-labeled human bone from ancient Sudanese Nubia (AD 350). Science. 1980;209(4464):1532-4. [Crossref] [PubMed]
3. Nelson ML, Dinardo A, Hochberg J, Armelagos GJ. Brief communication: mass spectroscopic characterization of tetracycline in the skeletal remains of an ancient population from Sudanese Nubia 350-550 CE. Am J Phys Anthropol. 2010;143(1):151-4. [Crossref] [PubMed]
4. Nelson ML, Levy SB. The history of the tetracyclines. Ann N Y Acad Sci. 2011;1241:17-32. [Crossref] [PubMed] [PMC]
5. Armelagos GJ, Kolbacher K, Collins K, Cook J, Krafeld-Daugherty M. Tetracycline consumption in prehistory. In: Nelson M, Hillen W, Greenwald RA, eds. Tetracyclines in Biology, Chemistry and Medicine. 1st ed. New York: Springer; 2001. p.219-36. [Crossref]
6. Falkinham JO, Wall TE, Tanner JR, Tawaha K, Alali FQ, Li C, et al. Proliferation of antibiotic-producing bacteria and concomitant antibiotic production as the basis for the antibiotic activity of Jordan's red soils. Appl Environ Microbiol. 2009;75(9):2735-41. [Crossref] [PubMed] [PMC]
7. Temel MK. [The development of cytotoxic chemotherapeutics in the twentieth century]. Türk Onkoloji Dergisi. 2015;30(2):96-108. [Crossref]
8. Waksman SA. What is an antibiotic or an antibiotic substance? Mycologia. 1947;39(5): 565-9. [Crossref] [PubMed]
9. Unat EK. [The history of developments in the chemotherapy of infections]. Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları. 1996-97;(2-3):114-41.
10. Moellering Jr RC. Past, present, and future of antimicrobial agents. Am J Med. 1995;99(6 Suppl 1):11s-8. [Crossref]
11. Kong KF, Schneper L, Mathee K. Beta-lactam antibiotics: from antibiosis to resistance and bacteriology. APMIS. 2010;118(1):1-36. [Crossref] [PubMed] [PMC]
12. Tyndall J. The optical department of the atmosphere in relation to the phenomena of putrefaction and infection. Philos Trans R Soc Lond. 1876;166:27-74. [Crossref]
13. Roberts W. XII. Studies on biogenesis. Philos Trans R Soc Lond. 1874;164:457-77. [Crossref]
14. Sanderson JB. Remarks on the attributes of the germinal particles of bacteria, in reply to Prof. Tyndall. Proc R Soc Lond. 1878;26(179- 184):416-26. [Crossref]
15. Bentley R. Different roads to discovery; prontosil (hence sulfa drugs) and penicillin (hence β-lactams). J Ind Microbiol Biotechnol. 2009;36(6):775-86. [Crossref] [PubMed]
16. Domagk G. The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1939. [Link]
17. Wainwright M. Hitler’s penicillin. Perspect Biol Med. 2004;47(2):189-98. [Crossref] [PubMed]
18. Alharbi SA, Wainwright M, Alahmadi TA, Bin Salleeh H, Faden AA, Chinnathambi A. What if Fleming had not discovered penicillin? Saudi J Biol Sci. 2014;21(4):289-93. [Crossref] [PubMed] [PMC]
19. Ligon BL. Penicillin: its discovery and early development. Semin Pediatr Infect Dis. 2004;15(1):52-7. [Crossref] [PubMed]
20. Hugo WB. Phenols: a review of their history and development as antimicrobial agents. Microbios. 1978;23(92):83-5. [PubMed]
21. Bosch F, Rosich L. The contributions of Paul Ehrlich to pharmacology: a tribute on the occasion of the centenary of his Nobel Prize. Pharmacology. 2008;82(3):171-9. [Crossref] [PubMed] [PMC]
22. Temel MK. Gelmiş Geçmiş En Büyük Katil: 1918 “İspanyol” Gribi. BETİM, Sağlık Tarihi Serisi, No: 1. İstanbul: Pınarbaş Matbaacılık Ltd. Şti.; 2015. p.44, 104-6.
23. Diggins FW. The true history of the discovery of penicillin, with refutation of the misinformation in the literature. Br J Biomed Sci. 1999;56(2):83-93. [PubMed]
24. Hare R. The scientific activities of Alexander Fleming, other than the discovery of penicillin. Med Hist. 1983;27(4):347-72. [Crossref] [PubMed] [PMC]
25. Fleming A. On a remarkable bacteriolytic element found in tissues and secretions. Proc R Soc Lond B. 1922;93(653):306-17. [Crossref]
26. Diggins F. The true history of the discovery of penicillin by Alexander Fleming. Biomedical Scientist. 2003;47(3):246-59.
27. Goldsworthy PD, McFarlane AC. Howard Florey, Alexander Fleming and the fairy tale of penicillin. Med J Aust. 2002;176(4):176-8. [Crossref] [PubMed]
28. Fleming A. On the antibacterial action of cultures of a penicillium, with special reference to their use in the isolation of B. influenzae. Br J Exp Pathol. 1929;10(3):226-36.
29. Sykes R. Penicillin: from discovery to product. Bull World Health Organ. 2001;79(8):778-9. [PubMed]
30. Jorgensen JH, Turnidge JD. Susceptibility test methods: dilution and disk diffusion methods. In: Jorgensen JH, Pfaller MA, Carroll KC, Funke G, Landry ML, Richter SS, et al., eds. Manual of Clinical Microbiology. 11st ed. Washington, DC/ABD: American Society of Microbiology; 2015. p.1253-73. [Crossref]
31. Hare R. New light on the history of penicillin. Med Hist. 1982;26(1):1-24. [Crossref] [PubMed] [PMC]
32. Koppanyi T, Avery MA. Species differences and the clinical trial of new drugs: a review. Clin Pharmacol Ther. 1966;7(2):250-70. [Crossref] [PubMed]
33. Wainwright M, Swan HT. C.G. Paine and the earliest surviving clinical records of penicillin therapy. Med Hist. 1986;30(1):42-56. [Crossref] [PubMed] [PMC]
34. Bentley R. The development of penicillin: genesis of a famous antibiotic. Perspect Biol Med. 2005;48(3):444-52. [Crossref] [PubMed]
35. Chain E, Florey HW, Adelaide MB, Gardner AD, Heatley NG, Jennings MA, et al. Penicillin as a chemotherapeutic agent. Lancet. 1940;236(6104):226-8. [Crossref]
36. Fleming A. In-vitro tests of penicillin potency. Lancet. 1942;239(6199):732-3. [Crossref]
37. Waller J. Fabulous Science: Fact and Fiction in the History of Scientific Discovery. 1st ed. Oxford: Oxford University Press; 2002. p.308.
38. Fletcher C. First clinical use of penicillin. Br Med J (Clin Res Ed). 1984;289(6460):1721-3. [Crossref] [PubMed] [PMC]
39. Howard JA. Dorothy Hodgkin and her contributions to biochemistry. Nat Rev Mol Cell Biol. 2003;4(11):891-6. [Crossref] [PubMed]
40. Fleming A, Chain EB, Florey H. The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1945. [Link]
41. Quinn R. Rethinking antibiotic research and development: World War II and the penicillin collaborative. Am J Public Health. 2013;103(3): 426-34. [Crossref] [PubMed] [PMC]
42. Santesmases MJ, Gradmann C. [Circulation of antibiotics: an introduction]. Dynamis. 2011;31(2):293-303. [Crossref] [PubMed]
43. Shama G. Auntibiotics: the BBC, penicillin, and the second world war. BMJ. 2008;337:a2746. [Crossref] [PubMed]
44. Davenport D. The war against bacteria: how were sulphonamide drugs used by Britain during World War II? Med Humanit. 2012;38(1):55-8. [Crossref] [PubMed]
45. Wainwright M. Roger Reid’s early contribution to the study of penicillin. J Med Biogr. 1996;4(1):14-7. [Crossref] [PubMed]
46. U.S Federal Government. “Penicillin poster from World War II,” USU Digital Exhibits, accessed November 26, 2019. [Link]
47. Bowden ME, Crow AB, Sullivan T. Pharmaceutical Achievers: The Human Face of Pharmaceutical Research. 1st ed. Philadelphia: Chemical Heritage Foundation; 2003. p. 220.
48. Arseculeratne SN, Arseculeratne G. A re-appraisal of the conventional history of antibiosis and penicillin. Mycoses. 2017;60(5):343-7. [Crossref] [PubMed]
49. Saracoğlu K. Tıbbın yeni bir mucizesi: Penicillin. Cumhuriyet. 23.1.1944.
50. Türkiye-Amerika. Cumhuriyet. 17.2.1945.
51. Memlekete gelen pensilin. Cumhuriyet. 10.3.1945.
52. Halka penisilin nasıl verilecek? Cumhuriyet. 5.4.1945.
53. Şehrimizde bir penisilin fabrikası kurulması için teşebbüsler. Cumhuriyet. 21.7.1950.
54. Olur olmaz şey için penisilin kullanmayın, pişman olursunuz! Cumhuriyet. 6.8.1950.
55. Atav N. [Application of penicillin in a case of autogenous menengitis]. Anadolu Kliniği. 1944;11(4):125-7.
56. Özbay K. Türk Asker Hekimliği Tarihi ve Asker Hastaneleri. Cilt 1. İstanbul: Yörük Basimevi, 1976. p.686.
57. Yeğinsu N. [On the outcome of Penicillin use in a case of septic subacute endocarditis]. Anadolu Kliniği. 1945;12(2):50-2.
58. Usmen MH. [Penicillin]. Anadolu Kliniği. 1946;13(2):81-6.
59. Berkmen Ş. [A synopsis of Penicillin]. Anadolu Kliniği. 1945;12(1):35-9.
60. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi online. Erişim: (erişildi: 30.6.2019). [Link]
61. İbrahim Etem. [Link]
62. Temel MK. [The 1950s and antidepressive psychopharmacotherapy: history and classification of clinical antidepressants from their prototypes to today]. Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2019;27(2):89-102. [Crossref]
63. Abraham EP, Chain E. An enzyme from bacteria able to destroy penicillin. Nature. 1940;146(3713):837. [Crossref]
64. Wyer SL. Documentation of penicillin allergy in a veterans’ hospital. Aust J Hosp Pharm. 1997;27(4):296-301. [Crossref]

APA	barış m, Ertin H, Temel M (2020). Yirminci Yüzyılın İkinci Çeyreğinde Bir Tıbbi Milat, Bir Askerî Koz ve Bir Siyasi Araç Olarak Penisilin. , 173 - 187. 10.5336/mdethic.2019-71330
Chicago	barış maide,Ertin Hakan,Temel Mustafa Kemal Yirminci Yüzyılın İkinci Çeyreğinde Bir Tıbbi Milat, Bir Askerî Koz ve Bir Siyasi Araç Olarak Penisilin. (2020): 173 - 187. 10.5336/mdethic.2019-71330
MLA	barış maide,Ertin Hakan,Temel Mustafa Kemal Yirminci Yüzyılın İkinci Çeyreğinde Bir Tıbbi Milat, Bir Askerî Koz ve Bir Siyasi Araç Olarak Penisilin. , 2020, ss.173 - 187. 10.5336/mdethic.2019-71330
AMA	barış m,Ertin H,Temel M Yirminci Yüzyılın İkinci Çeyreğinde Bir Tıbbi Milat, Bir Askerî Koz ve Bir Siyasi Araç Olarak Penisilin. . 2020; 173 - 187. 10.5336/mdethic.2019-71330
Vancouver	barış m,Ertin H,Temel M Yirminci Yüzyılın İkinci Çeyreğinde Bir Tıbbi Milat, Bir Askerî Koz ve Bir Siyasi Araç Olarak Penisilin. . 2020; 173 - 187. 10.5336/mdethic.2019-71330
IEEE	barış m,Ertin H,Temel M "Yirminci Yüzyılın İkinci Çeyreğinde Bir Tıbbi Milat, Bir Askerî Koz ve Bir Siyasi Araç Olarak Penisilin." , ss.173 - 187, 2020. 10.5336/mdethic.2019-71330
ISNAD	barış, maide vd. "Yirminci Yüzyılın İkinci Çeyreğinde Bir Tıbbi Milat, Bir Askerî Koz ve Bir Siyasi Araç Olarak Penisilin". (2020), 173-187. https://doi.org/10.5336/mdethic.2019-71330

APA	barış m, Ertin H, Temel M (2020). Yirminci Yüzyılın İkinci Çeyreğinde Bir Tıbbi Milat, Bir Askerî Koz ve Bir Siyasi Araç Olarak Penisilin. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku Tarihi Dergisi, 28(2), 173 - 187. 10.5336/mdethic.2019-71330
Chicago	barış maide,Ertin Hakan,Temel Mustafa Kemal Yirminci Yüzyılın İkinci Çeyreğinde Bir Tıbbi Milat, Bir Askerî Koz ve Bir Siyasi Araç Olarak Penisilin. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku Tarihi Dergisi 28, no.2 (2020): 173 - 187. 10.5336/mdethic.2019-71330
MLA	barış maide,Ertin Hakan,Temel Mustafa Kemal Yirminci Yüzyılın İkinci Çeyreğinde Bir Tıbbi Milat, Bir Askerî Koz ve Bir Siyasi Araç Olarak Penisilin. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku Tarihi Dergisi, vol.28, no.2, 2020, ss.173 - 187. 10.5336/mdethic.2019-71330
AMA	barış m,Ertin H,Temel M Yirminci Yüzyılın İkinci Çeyreğinde Bir Tıbbi Milat, Bir Askerî Koz ve Bir Siyasi Araç Olarak Penisilin. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku Tarihi Dergisi. 2020; 28(2): 173 - 187. 10.5336/mdethic.2019-71330
Vancouver	barış m,Ertin H,Temel M Yirminci Yüzyılın İkinci Çeyreğinde Bir Tıbbi Milat, Bir Askerî Koz ve Bir Siyasi Araç Olarak Penisilin. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku Tarihi Dergisi. 2020; 28(2): 173 - 187. 10.5336/mdethic.2019-71330
IEEE	barış m,Ertin H,Temel M "Yirminci Yüzyılın İkinci Çeyreğinde Bir Tıbbi Milat, Bir Askerî Koz ve Bir Siyasi Araç Olarak Penisilin." Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku Tarihi Dergisi, 28, ss.173 - 187, 2020. 10.5336/mdethic.2019-71330
ISNAD	barış, maide vd. "Yirminci Yüzyılın İkinci Çeyreğinde Bir Tıbbi Milat, Bir Askerî Koz ve Bir Siyasi Araç Olarak Penisilin". Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku Tarihi Dergisi 28/2 (2020), 173-187. https://doi.org/10.5336/mdethic.2019-71330