Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Analizi (2005- 2017-2018)

Baysal, Sefa Burak; Kalaycı, Nurdan

Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Analizi (2005- 2017-2018)

Nurdan KALAYCI, (Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, Ankara, Türkiye)

Sefa Burak BAYSAL (Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye)

Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

401 44

Yıl: 2020 Cilt: 22 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 106 - 129 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 26-10-2020

Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Analizi (2005- 2017-2018)

Öz:

Bu araştırmada 2005, 2017 ve 2018 sosyal bilgiler öğretim programlarının karşılaştırmalı analizininyapılması amaçlanmıştır. Bu öğretim programları; programların genel yapısı, kazanımlar, içerik, eğitimdurumları ve değerlendirme boyutları açısından karşılaştırılmıştır. Araştırmanın modeli betimseldir vedoküman inceleme tekniği kullanıldığından nitel araştırma özelliği taşımaktadır. Araştırmanın verikaynağını 2005-2017-2018 yıllarında MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından yayımlanansosyal bilgiler öğretim programları oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri, doküman inceleme tekniğininaşamalarına göre analiz edilmiştir. Veri toplama sürecinde Öğretim Programları Analiz Formu veKarşılaştırmalı Doküman Analiz Formu olmak üzere iki farklı form kullanılmıştır. Araştırmadan eldeedilen bulgulara göre programların genel yapısı incelendiğinde 2005 programında yer alan komisyonlistesi, Türk Milli Eğitiminin amaçları, vizyon ve temel yaklaşım gibi bölümlerin 2017 ve 2018programlarında yer almadığı saptanmıştır. Kazanım boyutunda 2005 programında tüm sınıf düzeyleri içintoplam 174 kazanım yer alırken; 2017 programında 134; 2018 programında ise 131 kazanım yer aldığısaptanmıştır. Beceri ve değerler incelendiğinde ise 2005 programında yer alan yaratıcı düşünmebecerisinin yenilikçi düşünme becerisi olarak değiştirildiği, değerlerde ise 2005 programında yer alanhoşgörü, misafirperverlik değerlerinin 2017 ve 2018 programlarından çıkarıldığı; 2005 programında yeralmayan eşitlik ve tasarruf değerlerinin 2017 ve 2018 programına eklendiği belirlenmiştir. İçerikboyutunda 2005 programında yer alan dokuz öğrenme alanının 2017 ve 2018 programında yediyedüşürüldüğü saptanmıştır. Eğitim durumları boyutu incelendiğinde 2005 programında her bir kazanımlailgili etkinlik örneklerine yer verilirken; 2017 ve 2018 programlarında herhangi bir etkinlik örneğine yerverilmediği saptanmıştır. Değerlendirme boyutu incelendiğinde 2005 programında ölçme araçları ayrıntılıbir biçimde açıklanmış ve örneklere yer verildiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelime:

Comparative Analysis of Social Studies Curricula (2005-2017-2018)

Öz:

In this research, it is aimed to make a comparative analysis of Social Studies Curricula of 2005, 2017 and 2018. In accordance with this purpose, each Social Studies Curricula has been analyzed by comparing in terms of the dimensions of the overall structure of the curricula, acquisitions, content, teaching-learning activities and assessment. The model of the research is descriptive and has the characteristics of qualitative research. The data source of the research consists of Social Studies Curricula which was published by Ministry of National Education's Board of Education in the years of 2005, 2017 and 2018. The findings of the study were structured by analyzing according to the principles of document analysis technique. In these analyzes, two different forms were used: The Curriculum Analysis Form and the Comparative Document Analysis Form. According to the findings obtained from the study, when the overall structure of the curricula was examined, it was determined that the sections included in the 2005 curricula such as the list of commissions, objectives of Turkish National Education, vision and basic approach were not included in the 2017 and 2018 curricula. In the dimension of acquisition, it was determined that while there were totally 174 acquisitions for all class levels in the 2005 curriculum, there were 134 acquisitions in the 2017 curriculum and 131 acquisitions in the 2018 curriculum. When skills and values are examined it was found that the creative thinking skill was changed to innovative thinking skill in 2005 curriculum, in values, the values of tolerance and hospitality included in the 2005 curriculum were excluded from the 2017 and 2018 curricula and also the values of equality and saving not included in 2005 curriculum were added to 2017 and 2018 curricula. In the dimension of content, number of learning areas were reduced from 9 to 7 in 2017 and 2018 curricula. When the dimension of teachinglearning activities was examined, it was determined that while the 2005 curriculum included examples of the activities related to each acquisition, the 2017 and 2018 curricula did not include any example of activities related to any acquisition. When the dimension of assessment was examined, it was found that the measurement tools were explained in detail and included examples in the 2005 curriculum.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Adıgüzel, A. (2009). Yenilenen ilköğretim programının uygulanması sürecinde karşılaşılan sorunlar. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(17),77-94.
Akdağ, H. (2009). İlköğretim 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler öğretim programının öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi (Konya ili örneği). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 1-14.
Akengin, H. ve İbrahimoğlu, Z. (2015). 2005 İlköğretim programında çevre eğitimi. Marmara Coğrafya Dergisi, (32), 106–119.
Akpınar, M. ve Kaymakçı, S. (2012). Ülkemizde sosyal bilgiler öğretiminin genel amaçlarına karşılaştırmalı bir bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 605-626.
Aladağ, S. (2015). Sosyal bilgiler öğretiminde beceriler. R. Sever (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 307-348). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Alkış, S. (2014). Sosyal bilgilerde kavram öğretimi. M. Safran (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 69-92). Ankara: Pegem Yayınları.
Arslan, A. (2009). Felsefeye giriş. Ankara: Adres Yayınları. Barr, H. (1997). Defining social studies. Teachers and Curriculum, 1, 6-13.
Bobbitt, J. F. (2017). Eğitim Programı, (Çev: M. E. Rüzgar), Ankara: Pegem Yayınları.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Ç., E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları.
Çatak, M. (2016). Sosyal bilgiler programlarının tarihi gelişimi. S. Şimşek (Ed.). Sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenleri için sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 1-24). Ankara: Anı Yayıncılık.
Çelikkaya, T., Esen, Z. ve Kürümlüoğlu, M. (2018). 2005 ve 2017 Sosyal bilgiler programı 4.ve 5. sınıf ders kitaplarında Atatürk ve Atatürkçülük. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 5 (10), 118-136. DOI: 10.20860/ijoses.429939.
Çoban, A. (2017). Program geliştirmenin tarihsel temelleri. B.Oral ve T. Yazar (Ed.), Eğitimde program geliştirme ve değerlendirme içinde (s. 119-50). Ankara: Pegem Yayınları.
Çoban, O. ve Akşit, İ. (2018). 2005 ve 2017 Sosyal bilgiler öğretim programlarının öğrenme alanı, kazanım, kavram, değer ve beceri boyutları açısından karşılaştırılması. Journal of History Culture and Art Research, 7(1), 479-505.
Demirel, Ö. (2015). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem Yayınları.
Doğan, H. (1982). Analiz ve program hazırlama. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
Doğanay, A. (2008). Çağdaş sosyal bilgiler anlayışı ışığında yeni sosyal bilgiler programının değerlendirilmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 77-96.
Erden, M. (1998). Eğitimde program değerlendirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
Ertürk, S. (1975). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Yelkentepe Yayınları.
Gitlin, A. and Smyth, J. (1989). Teacher evaluation: educative alternatives. London: Falmer Press.
Global Innovation Index. (2017). The global creativity report https://www.globalinnovationindex.org/gii-2017-report (Erişim tarihi: 30.12.2018).
Gökmenoğlu, T. (2014). Geniş açı: modeller ve yaklaşımlar açısından Türkiye’de program değerlendirme çalışmaları. International Journal of Curriculum and Instructional Studies, 4(7), 55-70.
Gömleksiz, M. N. ve Cüro, E. (2011). Sosyal bilgiler dersinde yer alan değerlere ilişkin öğrenci tutumlarının değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 95-134.
Gültekin, M. (2017). Program geliştirmeye ilişkin temel kavramlar. B. Oral ve T. Yazar (Ed.), Eğitimde program geliştirme ve değerlendirme içinde (s. 2-40). Ankara: Pegem Yayınları.
Gürel, D. (2016). Sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin ilkokul 4. sınıf insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersine yönelik görüşlerinin karşılıklı olarak incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(3), 641-660.
Hayırsever, F. (2010). Sosyal bilgiler ders, öğretmen kılavuz ve öğrenci çalışma kitaplarının sosyal bilgiler öğretim programında kazandırılması hedeflenen temel beceriler açısından değerlendirilmesi (Doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Hayırsever, F. ve Kısakürek, M. A.(2019). Sosyal bilgiler ders kitabının öğrencilere eleştirel düşünme becerisini kazandırması açısından değerlendirilmesi. Turkish Studies Educational Sciences, 14(3), 627-646.
İlhan Beyaztaş, D., Kaptı, S. B. ve Senemoğlu, N. (2013). Cumhuriyetten günümüze ilkokul/ilköğretim programlarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(2), 319-344.
İlter, İ. (2018). Öğretmenlerin sosyal bilgiler derslerinde öğretim yöntemleri ve uygulamaları üzerine bir değerlendirme. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(1), 1-29.
Kabapınar, Y. (2014). Kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem Yayınları.
Kan, Ç. (2010). A.B.D ve Türkiye’de sosyal bilgilerin tarihsel gelişimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 663-672.
Karacaoğlu, Ö. C., ve Acar E. (2010). Yenilenen programların uygulanmasında öğretmenlerin karşılaştığı sorunlar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 45-58.
Karadağ, E., Deniz, S., Korkmaz, T., ve Deniz, G. (2008). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı: sınıf öğretmenleri görüşleri kapsamında bir araştırma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 383-402.
Kılıçoğlu, G. (2014). Sosyal bilgiler tanımı, dünyada ve ülkemizde gelişimi ve önemi. M. Safran (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 3-16). Ankara: Pegem Yayınları.
Kızılçaoğlu, A. (2007). Harita becerilerine pedagojik bir bakış. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 341-358.
Klenowski, V. (2010). Curriculum Evaluation: Approaches and Methodologies. P. Peterson, E. Baker, & B. McGaw (Ed.), International Enclyclopedia of Education in. Oxford: Elsevier Press.
Koçoğlu, E. ve Aydın, M. (2017). Alan uzmanlarına göre 2017 sosyal bilgiler programının 2005 programı çerçevesinde analizi. International Journal of Social Science Research, 6 (1), 61- 74.
Marsh, C. and Willis, G. (2007). Curriculum: Alternative Approaches, Ongoing Issues (4th Ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson/Merrill Prentice Hall.
Martin Prosperity Institute. (2015). The global creativity ındex http://martinprosperity.org/content/the-global-creativity-index-2015/ (Erişim tarihi: 30.12.2018).
Merey, Z. (2014). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde vatandaşlık ve insan hakları. M. Safran (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 719-742). Ankara: Pegem Yayınları.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2005). Sosyal bilgiler öğretim programı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2017). Sosyal bilgiler öğretim programı. http://ttkb.meb.gov.tr (Erişim tarihi: 14.09.2017).
Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Sosyal bilgiler öğretim programı. http://ttkb.meb.gov.tr (Erişim tarihi: 08.06.2018).
Milli Eğitim Bakanlığı (Temmuz, 2017). İlkokul (4. sınıf), ortaokul ve imam hatip ortaokulu (5- 7. sınıflar) sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Tebliğler Dergisi, 80(2718), 1613.
N.C.S.S (1994). Expectations of excellence: curriculum standards for social studies. Washington DC. National Council for the Social Studies.
Oliva, P. F. and Gordon, W. R. (2018). Program ve öğretimin tanımlanması. İçinde: Program Geliştirme (Çev: K. Gündoğdu), Ankara: Pegem Yayınları.
Ornstein, A. C. and Hunkins. F. P. (1988). Curriculum: foundations, principles and ıssues. New Jersey: Prentice Hall Press.
Otuz, B., Kayabaşı, G. B. ve Ekici, G. (2018). 2017 Sosyal bilgiler dersi öğretim programının beceri ve değerlerinin anahtar yetkinlikler açısından analizi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(4), 944-972.
Özdemir, S. M. (2009). Eğitimde program değerlendirme ve Türkiye’de eğitim programlarını değerlendirme çalışmalarının incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 126-149.
Patil, S.S. and Lavanya, C. (2012). A study on legal literacy among secondary school students. Indian Streams Research Journal. 2(7), 1-4 DOI:10.9780/22307850, http://oldisrj.lbp.world/UploadedData/1190.pdf.
Pinar, W. F. (2004). Studies in curriculum theory. what ıs curriculum theory?. Mahwah, NJ, US: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Rençber, İ. (2008). Yeni ilköğretim programının uygulanmasında karşılaşılan sorunlara ilişkin müfettiş, yönetici ve öğretmen görüşleri (Doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
Ross, E. W., Mathison, S. and Vinson, K. D. (2014). Social Studies Curriculum and Teaching in the Era of Standardization. In: The Social Studies Curriculum: Purposes, Problems, and Possibilities (Ed: E. W. Ross), Albany: State University of New York Press.
Sabancı, O. ve Karaman Kepenekçi, Y. (2018). Sosyal bilgiler eğitimi lisans programı kapsamında verilen hukuk eğitiminin etkililiği. Journal of Human Sciences, 15(2), 1261- 1277.
Scriven, M. (1983). The Methodology of Evaluation. In: Educational Evaluation: Theory and Practice (Ed: B. Worthen ve J. Sanders), Belmont, CA: Wadsworth Press.
Sönmez, V. (2005). Hayat ve sosyal bilgiler öğretimi öğretmen kılavuzu. Ankara: Anı Yayıncılık.
Sönmez, V. (2015). Program geliştirmede öğretmen elkitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.
Sözen, E. ve Ada, S. (2018). 2005 ve 2018 4. Sınıf sosyal bilgiler dersi öğretim programlarının (SBDÖP) karşılaştırılması. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 6(1), 53-71.
Stanley, W. B. and Nelson, J. L. (1986). Social education for social transformation. Social Education, 50, 528–533.
Stufflebeam, D. L. (1971). The Relevance of the CIPP Evaluation Model for Educational Accountability. Journal of Research and Development in Education, 5, 19-25.
Taba, H. (1962). Curriculum development: theory and practice. New York: Harcourt, Brace & World Press.
Tanrıverdi, B. (2009). Sürdürülebilir çevre eğitimi açısından ilköğretim programlarının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34(151), 89-103.
Tay, B. (2017). 2005 Sosyal bilgiler dersi öğretim programı ile 2017 sosyal bilgiler dersi taslak öğretim programının karşılaştırması. International Journal Of Eurasia Social Sciences, 27(8), 461-487.
Uluyol, Ç. ve Eryılmaz, S. (2015). 21. yüzyıl becerileri ışığında Fatih Projesi değerlendirmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 209-229.
Uşun, S. (2012). Eğitimde program değerlendirme: süreçler, yaklaşımlar ve modeller, Ankara: Anı Yayıncılık.
Ülgen, G. (1988). Eğitim psikolojisinde kavram geliştirme. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
Üstüner, M. (2004). Geçmişten günümüze Türk eğitim sisteminde öğretmen yetiştirme ve günümüz sorunları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(7), 63-82.
Varış, F. (1988). Eğitimde program geliştirme teori ve teknikler. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
Yalçınkaya, E. (2015). Sosyal bilgiler öğretiminde ölçme ve değerlendirme. R. Sever (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 411-451). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, H. (2008). İlköğretim birinci kademe 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde kavram haritalarının kullanılmasının başarıya etkisi (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
Yılmaz, K. ve Çolak, R. (2012). Sosyal bilgiler öğretiminde kavram haritaları kullanımının öğrencilerin tutum, akademik başarı ve bilgilerinin kalıcılık düzeylerine etkisi. Uluslararası Cumhuriyet Eğitim Dergisi, 1(1), 1-14.

APA	Kalaycı N, Baysal S (2020). Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Analizi (2005- 2017-2018). , 106 - 129.
Chicago	Kalaycı Nurdan,Baysal Sefa Burak Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Analizi (2005- 2017-2018). (2020): 106 - 129.
MLA	Kalaycı Nurdan,Baysal Sefa Burak Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Analizi (2005- 2017-2018). , 2020, ss.106 - 129.
AMA	Kalaycı N,Baysal S Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Analizi (2005- 2017-2018). . 2020; 106 - 129.
Vancouver	Kalaycı N,Baysal S Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Analizi (2005- 2017-2018). . 2020; 106 - 129.
IEEE	Kalaycı N,Baysal S "Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Analizi (2005- 2017-2018)." , ss.106 - 129, 2020.
ISNAD	Kalaycı, Nurdan - Baysal, Sefa Burak. "Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Analizi (2005- 2017-2018)". (2020), 106-129.

APA	Kalaycı N, Baysal S (2020). Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Analizi (2005- 2017-2018). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 106 - 129.
Chicago	Kalaycı Nurdan,Baysal Sefa Burak Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Analizi (2005- 2017-2018). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 22, no.1 (2020): 106 - 129.
MLA	Kalaycı Nurdan,Baysal Sefa Burak Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Analizi (2005- 2017-2018). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.22, no.1, 2020, ss.106 - 129.
AMA	Kalaycı N,Baysal S Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Analizi (2005- 2017-2018). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2020; 22(1): 106 - 129.
Vancouver	Kalaycı N,Baysal S Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Analizi (2005- 2017-2018). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2020; 22(1): 106 - 129.
IEEE	Kalaycı N,Baysal S "Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Analizi (2005- 2017-2018)." Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22, ss.106 - 129, 2020.
ISNAD	Kalaycı, Nurdan - Baysal, Sefa Burak. "Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Analizi (2005- 2017-2018)". Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 22/1 (2020), 106-129.