Ortaöğretim Öğrencilerinin Kronolojik Düşünme Becerileri ve Bu Becerilerin Sınıf Düzeyine Göre Gelişiminin İncelenmesi
Yıl: 2020 Cilt: 45 Sayı: 203 Sayfa Aralığı: 215 - 229 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15390/EB.2020.8631 İndeks Tarihi: 06-11-2020
Ortaöğretim Öğrencilerinin Kronolojik Düşünme Becerileri ve Bu Becerilerin Sınıf Düzeyine Göre Gelişiminin İncelenmesi
Öz: Bu araştırmanın amacı literatürdeki iki yaklaşımın ışığında ortaöğretim öğrencilerinin kronolojik düşünme becerilerini belirleyebilmek ve bu becerilerin gelişiminde yaşın (sınıf düzeyinin) rolünü ortaya koyabilmektir. Tarama çalışması olarak desenlenen araştırmanın çalışma grubunu Ankara il merkezindeki bir lisede 2017-2018 eğitim-öğretim yılında öğrenim gören 102 öğrenci (52 kız, 50 erkek) oluşturmuştur. Bu öğrencilerinden 26’sı 9. sınıfta, 30’u 10. sınıfta, 24’ü 11. sınıfta, 22’si ise 12. sınıfta öğrenim görmektedir. Araştırmanın verileri 2017 yılında yayımlanan Ortaöğretim Tarih Dersi (9-10 ve 11. Sınıflar) Öğretim Programı, T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğretim Programında yer alan kronolojik düşünme becerisinin kazandırılması önerisi doğrultusunda bu öğretim programlarındaki kazanımlara yönelik hazırlanan performans görevleriyle elde edilmiştir. Performans görevlerinde kronolojik düşünmenin altı alt boyutuna yönelik etkinlikler yer almıştır. Performans görevleri araştırmacının dışında bir öğretim üyesi ve uygulamanın yapıldığı lisede çalışma grubundaki öğrencilerin derslerini gerçekleştiren tarih öğretmeni tarafından dereceli puanlama anahtarıyla değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre ortaöğretim düzeyinde 9, 10, 11 ve 12. sınıflarda öğrenim gören yaşları 15-18 arasında değişen öğrencilerin kronolojik düşünme becerileri sınıf düzeyine bağlı olarak gelişmeye devam etmektedir. Bu durum tarihsel zaman kavramının öğretiminde çocuk merkezli düşünenlerin fikirlerini desteklemektedir. Bununla birlikte çalışma grubundaki öğrencilerin kronolojik düşünmenin altı alt boyutunda da beceri düzeyleri düşüktür. Öğrencilerin yazılı veya görsel ürün ortaya koymasını gerektiren kronolojik düşünme becerisi alt boyutlarında bu durum daha belirgindir. Bu sonuç ise tarihsel zaman kavramı ve buna bağlı becerilerin öğretiminde yaşa bağlı gelişimin yanında öğrenme-öğretme ortamlarının da belirleyici olduğu fikrini desteklemekte, ülkemizdeki ortaöğretim düzeyindeki tarih derslerinde tarihsel zaman ve buna bağlıbecerilerin yeterince kazandırılamadığını ortaya koymaktadır.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Altun, A. ve Kaymakcı, S. (2016). Zaman ve kronolojinin öğretiminde bir materyal: Zaman şeritleri. Turkish History Education Journal, 5(1), 157-192. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/261311adresinden erişildi.
- Barton, K. C. ve Levstik, L. S. (1996). “Back when god was around and everything”: Elementary children’s understanding of historical time. American Educational Research Journal, 33, 419-454.
- Barton, K. C. ve Levstik, L. S. (2004). Teaching history for the common good. Mahwah, NJ, US: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
- Barton, K. C., McCully, A. W. ve Marks, M. J. (2004). Reflecting on elementary children’s understanding of history and social studies: An inquiry project with beginning teachers in northern Ireland and the United States. Journal of Teacher Education, 55(1), 70-90.
- Blyth, J. E. (1978). Young children and their past. Teaching History, 21, 15-19.
- Brophy, J., VanSledright, B. ve Bredin, N. (1993).What do entering fifth graders know about U. S. history?. Journal of Social Studies Research, 16(17), 2-19.
- Dawson, I. (2004). Time for chronology: Ideas for developing chronological understanding.Teaching History, 117, 14-24.
- Demircioğlu, İ. H. (2005). Sekizinci sınıf öğrencilerinin tarih öğretiminde kullanılan zaman ve kronolojiyle ilgili bazı kavramları anlama düzeyi. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 19, 155-163.
- Demircioğlu, İ. H. (2009). Tarih öğretmenlerinin tarihsel düşünme becerilerine yönelik görüşleri. Millî Eğitim, 184, 228-239.
- Demircioğlu, İ. H. ve Akengin, H. (2007). Zaman ve mekâna ilişkin becerilerin öğretimi. C. Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimiiçinde (5. bs., s. 219-254). Ankara: PegemA Yayıncılık.
- Dilek, D. (2002). Tarih derslerinde öğrenme ve düşünme gelişimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
- Drake, D. F. ve Nelson, L. R. (2008). Engagement in teaching history(2nded.). New Jersey: Pearson.
- Harnett, P. (1993). Identifying progression in children’s understanding: The use of visual materialsto assess primary school children’s learning in history. Cambridge Journal of Education, 23(2), 137-154.
- Hodkinson, A. (2009). To date or not to date, that is the question: A critical examination of the employment of subjective time phrases in the teaching and learning of primary history. International Journal of Historical Learning, Teaching and Research, 8(2), 40-50.
- Hodkinson, A. J. (2002). Children’s concepts of historical time(Yayımlanmamış doktora tezi). Edge Hill University, Lancashire.
- Hoodless, P. (2004). Spotting the adult agendas: investigating children’s historical awareness using stories written for children in the past. International Journal of History Learning, Teaching and Research,4(2), 66-75.
- Hoodless, P. A. (2002). An investigation into children’s developing awareness of time and chronology in story. Journal of Curriculum Studies, 34(2), 173-200.
- Işık, H. (2014). İlköğretim 6. sınıf ve ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin mekânsal biliş ve kronoloji bilgilerinin karşılaştırılması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(30), 111-121. http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt7/sayi30pdf/ISIK_HASAN.pdfadresinden erişildi.
- Karasar, N. (2018). Bilimsel araştırma yöntemi(33. bs.). Ankara: Nobel.
- Keleşzade, G., Güneyli, A. ve Özkul, A. (2018). Sosyal yapılandırmacı öğrenmeyi ve tarihsel düşünme becerilerini geliştirmeyi temel alan tarih öğretiminin etkililiği.
- Eğitim ve Bilim, 43(195), 167-191. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/7479/2788adresinden erişildi.
- Kiriş, A. (2009). Tarih eğitimi ve tarihçilik mesleği: Lise tarih derslerinde yazma becerilerinin kullanılması ve geliştirilmesi(Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Kutlu, Ö., Doğan, C. D. ve Karakaya, İ. (2017). Ölçme ve değerlendirme(5. bs.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Levstik, L. S. ve Pappas, C. C. (1987). Exploring the development of historical understanding. Journal of Research and Development in Education,21(1), 1-15.
- Marancı, Ş. (2017). Fotoğraflarla 7. sınıf öğrencilerinin tarihsel zaman algısı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
- Milli Eğitim Bakanlığı. (2005). Sosyal bilgiler dersi (4-5. sınıflar) öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Milli Eğitim Bakanlığı. (2007). Ortaöğretim 9. sınıf tarih dersi öğretim programı. Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Milli Eğitim Bakanlığı. (2008a). Ortaöğretim 10. sınıf tarih dersi öğretim programı. Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Milli Eğitim Bakanlığı. (2008b). Ortaöğretim çağdaş Türk ve Dünya tarihi dersi öğretim programı. Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Milli Eğitim Bakanlığı. (2009). Ortaöğretim 11. sınıf tarih dersi öğretim programı. Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Milli Eğitim Bakanlığı.(2010). Ortaöğretim Türkiye Cumhuriyeti inkılap tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretim programı. Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Milli Eğitim Bakanlığı.(2017). Ortaöğretim tarih dersi 9-11 öğretim programı. Ankara: MEB Ortaöğretim Genel Müdürlüğü.
- Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Ortaöğretim tarih dersi eğitim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=344 adresinden erişildi.
- Naylor, D. T. ve Diem, R. A. (1987). Elementary and middle school social studies. New York: Random Hause.
- Oymak, İ. (2007). Ortaöğretim kurumlarında tarih öğretiminde zaman kavramının öğretilmesinde karşılaşılan sorunlar ve bu konuda tarih öğretmenlerinin görüşleri (Aksaray ili örneği)(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Özbaş, B. Ç. (2010). 12-14 yaş grubu öğrencilerin tarihsel düşünme gelişimi ve tarihsel kanıt kullanımı (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
- Pala, F. ve Şimşek, A. (2016). Sosyal bilgiler derslerinde tarihlerin (dates) öğretimi. Turkish History Education Journal, 5(1), 136-156. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/261310adresinden erişildi.
- Reuvekamp, M. J. G., Boxtel, C. V., Ros, A. ve Harnett, P. (2014). The understanding of historical time in the primary history curriculum in England and the Netherlands. Journal of Curriculum Studies, 46(4), 487-514. doi:10.1080/00220272.2013.8698
- Safran, M. ve Şimşek, A. (2006). İlköğretim öğrencilerinde tarihsel zaman kavramının gelişimi. İlköğretim Online, 5(2), 87-109. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/91046 adresinden erişildi.
- Safran, M. ve Şimşek, A. (2009). Çocuklarda zaman algısının gelişimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 542-548.http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt2/sayi6pdf/safran_simsek.pdf adresinden erişildi.
- Sağlam, H. İ., Tınmaz, E. ve Hayal, M. A. (2015). Sınıf öğretmenlerinin “zaman ve kronolojiyi algılama” becerisini öğretme deneyimlerine fenomonolojik bir bakış. Türk Tarih Eğitimi Dergisi, 4(1), 49-66.http://dergipark.gov.tr/download/article-file/164044adresinden erişildi.
- Seixas, P. (2004). Theorizing historical consciousness.Toronto: University of Toronto Press.
- Şimşek, A. (2006). İlköğretim öğrencilerinde tarihsel zamana kavramının gelişimi ve öğretimi(Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Şimşek, A. (2007). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin kronolojik algılarının geliştirilmesine yönelik yarı deneysel bir çalışma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(1), 589-615. http://oldsite.estp.com.tr/pdf/tr/6ce7fba4d9bb71400125a175f1fc328dkfull.pdf adresinden erişildi.
- Şimşek, A. ve Bal, M. S. (2010). Tarih şeridi aracılığıyla öğretmen adaylarının tarihsel zaman algılarının incelenmesi. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 124-151. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/179008adresinden erişildi.
- Turan, R. (2016).Tarih öğretmenlerinin öğrencilere temel ve tarihsel düşünme becerilerinin kazandırılma düzeyine ilişkin görüşleri. Turkish Studies, 11(14), 705-730. http://www.turkishstudies.net/Makaleler/1758134316_35TuranRefik-egt-705-730.pdfadresinden erişildi.
- UCLA. (2018). Historical thinking. http://nchs.ucla.edu/standards/thinking5-12.html adresinden erişildi.
- West, J. (1981). Children’s awareness of the past(Yayımlanmamış doktora tezi). University of Keele, Keele.
- Wood, E. ve Holden, C. (1997). I can’t remember doing Romans: The development of children’s understanding in history. Teaching History, 89, 9-12.
- Yıldırım, A. (2015). Ortaöğretim kurumlarında 10. sınıf öğrencilerinde tarihsel zaman kavram yanılgıları (Samsun ili örneği)(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
| APA | AKBABA B (2020). Ortaöğretim Öğrencilerinin Kronolojik Düşünme Becerileri ve Bu Becerilerin Sınıf Düzeyine Göre Gelişiminin İncelenmesi. , 215 - 229. 10.15390/EB.2020.8631 |
| Chicago | AKBABA BÜLENT Ortaöğretim Öğrencilerinin Kronolojik Düşünme Becerileri ve Bu Becerilerin Sınıf Düzeyine Göre Gelişiminin İncelenmesi. (2020): 215 - 229. 10.15390/EB.2020.8631 |
| MLA | AKBABA BÜLENT Ortaöğretim Öğrencilerinin Kronolojik Düşünme Becerileri ve Bu Becerilerin Sınıf Düzeyine Göre Gelişiminin İncelenmesi. , 2020, ss.215 - 229. 10.15390/EB.2020.8631 |
| AMA | AKBABA B Ortaöğretim Öğrencilerinin Kronolojik Düşünme Becerileri ve Bu Becerilerin Sınıf Düzeyine Göre Gelişiminin İncelenmesi. . 2020; 215 - 229. 10.15390/EB.2020.8631 |
| Vancouver | AKBABA B Ortaöğretim Öğrencilerinin Kronolojik Düşünme Becerileri ve Bu Becerilerin Sınıf Düzeyine Göre Gelişiminin İncelenmesi. . 2020; 215 - 229. 10.15390/EB.2020.8631 |
| IEEE | AKBABA B "Ortaöğretim Öğrencilerinin Kronolojik Düşünme Becerileri ve Bu Becerilerin Sınıf Düzeyine Göre Gelişiminin İncelenmesi." , ss.215 - 229, 2020. 10.15390/EB.2020.8631 |
| ISNAD | AKBABA, BÜLENT. "Ortaöğretim Öğrencilerinin Kronolojik Düşünme Becerileri ve Bu Becerilerin Sınıf Düzeyine Göre Gelişiminin İncelenmesi". (2020), 215-229. https://doi.org/10.15390/EB.2020.8631 |
| APA | AKBABA B (2020). Ortaöğretim Öğrencilerinin Kronolojik Düşünme Becerileri ve Bu Becerilerin Sınıf Düzeyine Göre Gelişiminin İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, 45(203), 215 - 229. 10.15390/EB.2020.8631 |
| Chicago | AKBABA BÜLENT Ortaöğretim Öğrencilerinin Kronolojik Düşünme Becerileri ve Bu Becerilerin Sınıf Düzeyine Göre Gelişiminin İncelenmesi. Eğitim ve Bilim 45, no.203 (2020): 215 - 229. 10.15390/EB.2020.8631 |
| MLA | AKBABA BÜLENT Ortaöğretim Öğrencilerinin Kronolojik Düşünme Becerileri ve Bu Becerilerin Sınıf Düzeyine Göre Gelişiminin İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, vol.45, no.203, 2020, ss.215 - 229. 10.15390/EB.2020.8631 |
| AMA | AKBABA B Ortaöğretim Öğrencilerinin Kronolojik Düşünme Becerileri ve Bu Becerilerin Sınıf Düzeyine Göre Gelişiminin İncelenmesi. Eğitim ve Bilim. 2020; 45(203): 215 - 229. 10.15390/EB.2020.8631 |
| Vancouver | AKBABA B Ortaöğretim Öğrencilerinin Kronolojik Düşünme Becerileri ve Bu Becerilerin Sınıf Düzeyine Göre Gelişiminin İncelenmesi. Eğitim ve Bilim. 2020; 45(203): 215 - 229. 10.15390/EB.2020.8631 |
| IEEE | AKBABA B "Ortaöğretim Öğrencilerinin Kronolojik Düşünme Becerileri ve Bu Becerilerin Sınıf Düzeyine Göre Gelişiminin İncelenmesi." Eğitim ve Bilim, 45, ss.215 - 229, 2020. 10.15390/EB.2020.8631 |
| ISNAD | AKBABA, BÜLENT. "Ortaöğretim Öğrencilerinin Kronolojik Düşünme Becerileri ve Bu Becerilerin Sınıf Düzeyine Göre Gelişiminin İncelenmesi". Eğitim ve Bilim 45/203 (2020), 215-229. https://doi.org/10.15390/EB.2020.8631 |
