YENİLENEBİLİR ENERJİ ALTERNATİFLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE UYGUN TESİS YERİ SEÇİMİ: TÜRKİYE’DE BİR UYGULAMA

DOĞAN, T. Hatice; ULUDAĞ, Ahmet Serhat

YENİLENEBİLİR ENERJİ ALTERNATİFLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE UYGUN TESİS YERİ SEÇİMİ: TÜRKİYE’DE BİR UYGULAMA

T. Hatice DOĞAN, (Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu, Giresun, Türkiye)

Ahmet Serhat ULUDAĞ (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölümü, Samsun, Türkiye)

Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi

8 3

Yıl: 2018 Cilt: 14 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 157 - 180 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 14-12-2020

YENİLENEBİLİR ENERJİ ALTERNATİFLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE UYGUN TESİS YERİ SEÇİMİ: TÜRKİYE’DE BİR UYGULAMA

Öz:

Enerjide dışa bağımlı olan Türkiye gibi ülkeler, sahip oldukları enerji kaynaklarını etkin ve verimlikullanmak zorundadırlar. Fosil enerji kaynakları rezervlerinin en zengin olduğu bölgeler arasındayer almasına rağmen Türkiye, kendi ihtiyacını karşılayabilecek rezervlere sahip değildir. Bununlabirlikte, coğrafi konumu ve iklimsel özellikleri Türkiye’ye yenilenebilir enerji kaynakları açısındandeğerlendirilebilecek büyük bir potansiyel sunmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı, bu potansiyelibulanık gri ilişkisel analiz yöntemini kullanarak değerlendirmek, Türkiye açısından en uygun bulunanyenilenebilir enerji türü bakımından hangi ilin en elverişli olduğunu gri ilişkisel analiz ve analitikhiyerarşi süreci yöntemlerini kullanarak tespit etmektir. Elde edilen bulgular, Türkiye açısından enuygun yenilenebilir enerji kaynağının güneş enerjisi; güneş enerjisi için en elverişli ilin ise Mardinolduğunu göstermiştir. Ayrıca yenilenebilir enerji kaynaklarının değerlendirilmesi aşamasında enönemli kriterlerin ÇED raporlarına uygunluk; zararlı madde ve gaz emisyonu, atık imha ihtiyacı; enelverişli ilin belirlenmesi aşamasında en önemli ana kriterin iklimsel özellikler, en önemli alt kriterin isegünlük güneşlenme süresi olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelime:

EVALUATION OF RENEWABLE ENERGY ALTERNATIVES AND SELECTION OF SUITABLE FACILITY LOCATION: A STUDY IN TURKEY

Öz:

Foreign-depended countries in energy, such as Turkey, need to use their energy resources efficiently and productively. Turkey does not own the reserves to meet its own energy needs, although it is one of the richest regions in terms of fossil energy reserves. On the other hand, its geographical position and climate offer a great potential to Turkey in terms of renewable energy resources. The main purpose of this study is to evaluate this potential by using fuzzy grey relational analysis method, and to find out the most suitable city for the most suitable renewable energy type for Turkey by using grey relational analysis and analytical hierarchy process methods. The data obtained show that the most suitable renewable energy resource in Turkey is the solar energy, and the most suitable city for generating solar energy is Mardin. In addition, compliance with EIA (Environmental Impact Assessment) reports, harmful substances and gas emissions, waste disposal needy are found to be the most important criteria in evaluation of renewable energy resources; climatic characteristics are found to be the most important criterion in determining the most suitable city, and daily hours of sunshine is found to be the most important sub-criterion.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ahmadi, H.B., Petrudi, S.H.H. ve Wang, X. (2017) “Integrating sustainability into supplier selection with analytical hierarchy process and improved grey relational analysis: a case of telecom industry, Int.J.Adv. Manuf.Technol., 90, 2413-2427.
Aktaş, R., Doğanay, M. M., Gökmen, Y., Gazibey, Y. ve Türen, U. (2015) “Sayısal Karar Verme Yöntemleri”, İstanbul: 1.Baskı, Beta Yayınları.
Ayan, T., Y. ve Pabuçcu, H. (2013) “Yenilenebilir enerji kaynakları yatırım projelerinin analitik hiyerarşi süreci yöntemi ile değerlendirilmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3): 89-110.
Baykal, N. ve Beyan, T. (2004) “Bulanık Mantık İlke ve Temelleri”, Ankara: Bıçaklar Kitabevi.
Begovic, E., Ekinovic, S. Ve Kljucanin, D. (2018) “Grey Relational Muti-Parametric Taguchi Based optimization of t-The Process Parameters in Aluminium Face Milling”, ANNALS of Faculty Engineering HunedoaraInternational Journal of Engineering, 1 (February), 165-169.
Bhushan, N. ve Rai, K. (2004) “Strategic Decision Making Applying the Analytic Hierarchy Process” (Editors: Roy., R.), Springer
Bologa, O., Breaz, R-E., Racz, S-G. ve Crenganiş, M. (2016) “Using the Analytic Hierarchy Process (AHP) in evaluating the decision of moving to a manufacturing process based upon continuous 5 axes CNC machine-tools”, Procedia Computer Science, 91, s.683-689.
Boran, F. E. (2018) “A new approach for evaluation of renewable energy resorces: A case of Turkey, Energy Sources, Part B: Economics”, Planning and Policy, 13(3): 196-204.
Bottani, E. ve Rizzi, A. (2006) “Strategic management of logistics service: A fuzzy QFD approach”, International Journal of Production Economics, 103: 585-599.
Chamzini, A. Y., Fouladgar, M. M., Zavadskas, E. K. ve Moini, H. H. (2013) “Selecting the optimal renewable energy using multi criteria decision making”, Journal of Business Economics and Management, 14(5): 957-978.
Chen, C. T. (2000) “Extensions of the TOPSIS for group decision-making under fuzzy environment”, Fuzzy Sets and Systems, 114: 1-9.
Chen, L. ve Ren, J. (2018) “Multi-attribute sustainability evaluation of alternative aviation fuels based on fuzzy ANP and fuzzy grey relational analysis”, Jornal of Air Transport Management, 68: 176-186.
Chen., H-H., Tsai, P-J., Chen., S-H., Su, Y-M., Chung, C-C. ve Huang, T-C. (2005) “Grey Relational Analysis of Dried Roselle (Hibicus Sabdariffa L.)”, Journal of Food Processing and Preservation, 29: 228-245.
Cheng, E. W. L. ve Li H. (2001) “Information priority-setting for beter resource allocation using analytic hierarchy process (AHP)”, Information Management & Computer Security, 9(2): 61-70.
Cristobal, J. R. San (2011) “Multi-criteria decision-making in the selection of a renewable energy Project in spain: The Vikor method”, Renewable Energy, 36: 498-502.
Çukurçayır, M. A. ve Sağır, H. (2008) “Enerji sorunu, çevre ve alternatif enerji kaynakları”, Selçuk Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20: 257-278.
Damgacı, E., Boran, K. ve Boran F. E. (2017) “Sezgisel bulanık TOPSİS yöntemi kullanılarak Türkiye’nin yenilenebilir enerji kaynaklarının değerlendirilmesi”, Politeknik Dergisi Journal of Polytechnic, 20(3): 629-637.
Ece, O. ve Uludağ, A.S. (2017) “Applicability of Fuzzy TOPSIS Method in Optimal Portfolio Selection and an Application in BIST, International Journal of Economics and Finance, 9 (10), s.107-127.
Erdil, A. ve Erbıyık, H. (2015) “Selection Strategy via Analytic Hierarchy Process: An Application for a Small Enterprise in Milk Sector”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 195, s.2618-2628.
Ertay, T., Kahraman, C. ve Kaya, İ. (2013) “Evaluation of renewable energy alternatives using MACBETH and fuzzy AHP multi criteria methods: The case of Turkey”, Technological and Economic Development of Economy, 19(1): 38-62.
ETKB, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (2018) http://www.enerji.gov.tr
Franek, J. Ve Kresta, A. (2014) “Judgment scales and consistency measure in AHP”, Procedia Economics and Finance, 12, s.164-173.
Gerdsri, N. ve Kocaoğlu, D.F. (2007) “Applying the Analytic Hierarchy Process (AHP) to build a strategic framework for technology roadmapping”, Mathematical and Computer Modelling, 46, s.1071-1080.
Gül, D. ve Uludağ, A.S. (2016) “Determination of the Most Charismatic Leader Using Analytic Hierarchy Process and Fuzzy TOPSIS: An Application in Turkey, International Business Research, 9 (7), s.80-97.
Gümüş, A. T., Yayla, A. Y., Çelik, E. ve Yıldız, A. (2013) “A combined fuzzy-AHP and fuzzy-GRA methodology for hydrogen energy storage method selection in Turkey”, Energies, 6: 3017-3032.
Heo, E., Kim, J. ve Boo, K. (2010) “Analysis of the assessment factor for renewable energy dissemination program evaluation using fuzzy AHP”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 14: 2214-2220.
International Energy Agency (IEA) (2007) https://www.iea.org/publications/freepublications/publication/ Renewable_Heating_Cooling_Final_WEB.pdf , (19.07.2018).
Kalaycı, Ü. ve Özer, U. (2016) “Selection of site specific vibration equation by using analytic hierarchy process in a quarry”, Environmental Impact Assessment Review, 56: 50-59.
Karaca, Ç., Ulutaş, A. ve Eşgünoğlu, M. (2017) “Türkiye’de optimal yenilenebilir enerji kaynağının COPRAS yöntemiyle tespiti ve yenilenebilir enerji yatırımlarının istihdam artırıcı etkisi”, Maliye Dergisi, 172: 111- 132.
Kaya, T. ve Kahraman, C. (2010) “Multicriteria renewable energy planning using an integrated fuzzy VIKOR & AHP methodology: The case of Istanbul”, Energy, 35: 2517-2527.
Kumar Singh, D., Kumar, A. ve Kumar Dash, M. (2016) “Using Analytic Hierarchy Process to Develop Hierarchy Structural Model of Consumer Decision Making in Digital Market”, Asian Academy of Management Journal, 21 (1), s.111-136.
Li, H., Hu, W., Wang, W. ve Xie, Z. (2018) “Automatic Dictionary Learning Sparse Representation for Image Denoising”, The Journal of Grey System, 30 (2), 57-69.
Longaray, A.A., Gois, J.D.R. ve Munhoz, P.R.S. (2015) “Proposal for using AHP method to evaluate the quality of services provided by outsourced companies”, Procedia Computer Science, 55, s.715-724.
Neves, A.J.S. ve Camanho, R. (2015) “The Use of AHP for IT Project Priorization – A Case Study for Oil & Gas Company”, Information Technology and Quantitative Management, 55, s.1097-1105.
Özcan, E. C., Ünlüsoy, S. ve Eren, T. (2017) “ANP ve TOPSIS yöntemleri ile Türkiye’de yenilenebilir enerji yatırım alternatiflerinin değerlendirilmesi”, Selçuk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, 5(2): 204-219.
Paksoy, T., Yapıcı Pehlivan, N. Ve Özceylan, E. (2013), Bulanık Küme Teorisi, Nobel Yayınları, Ankara.
Pragadish, N. ve Kumar, M.P. (2016) “Optimization of Dry EDM Process Parameters Using Grey Relational Analysis”, Arab. J. Sci. Eng., 41, 4383-4390.
Ragupathy, K., Velmurugan, C. ve Senthilkumar, N. (2018), “Tribological and Heat Treatment Prediction of Stir Cast Al 6061/SİC/MoS2 Composites Using Grey Relational Analysis, Journal of the Balkan Tribological Association, 24 (2), 135-154.
Ran, R. Ve Wang, B-J. (2015) “Combining grey relational analysis and TOPSIS concepts for evaluating the technical innovation capability of high technology enterprises with fuzzy information”, Journal of Intelligent & Fuzzy Systems, 29, 1301-1309.
Russo, R.F.S.N. ve Camanho, R. (2015) “Criteria in AHP: a Systematic Review of Literature, Procedia Computer Science, 55, s.1123-1132.
Saaty, T. L. (1990) “How to make a decision: The Analytic Hierarchy Process”, European Journal of Operational Research, 48: 9-26.
Saaty, T. L. (1994) “How to make a decision: The Analytic Hierarchy Process”, Interfaces, 24(6): 19-43.
Saaty, T., L. (2008) “Decision making with the analytic hierarchy process”, Int. J. Services. 1(1): 83-98.
Saaty, T.L. (1986) “Axiomatic Foundation of the Analytic Hierarchy Process”, Management Science. 32(7): 841- 855. Saaty, T.L. (1987) “Using the Analytic Hierarchy Process to Derive Health State Utilities from Ordinal Preference Data”, Value in Health, 18, 841-845.
Sadeghi, A., Larimian, T. ve Molabashi, A. (2012) “Evaluation of energy sources for generating electricity in province of Yazd: A fuzzy MCDM approach”, Procedia- Social and Behavioral Sciences, 62: 1095-1099.
Sinuany-Stern, Z., Israeli, Y., Bar-Eli, M. (2006) “Application of the analytic hierarchy process for the evaluation of basketball teams”, Int. J. Sport Management and Marketing, 1 (3), s.193-207.
Su, Z-X. (2011) “A hybrıd fuzzy approach to fuzzy multi-attribute group decision-making”, International Journal of Information Technology & Decision Making, 10 (4): 695-711.
Sundararajan Konganapuram, S. ve Shanmugam, S.K. (2018) “Multi-objective Optimization of Friction Welding Process Parameters using Grey Relational Analysis for Joining Aluminium Metal Matrix Composite, Materials Science (Medziagotyra), 24 (2), 222-229.
Şengül, Ü., Eren, M., Shiraz, S. E., Gezder, V. ve Şengül, A. B. (2015) “Fuzzy TOPSIS method for ranking renewable energy supply systems in Turkey”, Renewable Energy, 75: 617-625.
Tasri, A. ve Susilawati, A. (2014) “Selection among renewable energy alternatives based on a fuzzy analytic hierarchy process in Indonesia”, Sustainable Energy Technologies and Assessment, 7: 34-44.
Tsai, C-H., Chang, C-L. ve Chen, L. (2003) “Appliying Grey Relational Analysis to the Vendor Evaluation Model”, International Journal of The Computer, The Internet and Management, 11 (3): 45 – 53.
Tsaur, S. H., Chang, T. Y. ve Yen, C. H. (2002) “The evaluation of airline service quality by fuzzy MCDM”, Tourism Management, 23: 107-115.
Tseng, M. L., Lim, M., Wu, K.J., Zhou, L. ve Bui, D. T. D. (2018) “A novel approach for enhancing gren supply chain management using converged interval- valued triangular fuzzy numbers-grey relation analysis”, Resources, Conservation and Recycling, 128: 122-133.
Tüysüz, F. (2017) “A hybrid multi-criteria analysis approach for the assessment of renewable energy resources under uncertainty”, Alphanumeric journal, 5(2): 317-327.
Tzeng, G-H., ve Huang, C-Y. (2012) “Combined DEMATEL technique with hybrid MCDM methods for creating the aspired intelligent global manufacturing & logistics systems”, Ann Oper Res., 197: 159-190.
Uludağ, A.S. ve Deveci, M. (2013) “Kuruluş Yeri Seçim Problemlerinde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Kullanılması ve Bir Uygulama”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2013, 1 (5), s.255-285.
Uludağ, A.S. ve Doğan, H. (2016) “Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Karşılaştırılmasına Odaklı Bir Hizmet Kalitesi Uygulaması”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (2), s.17- 45.
Yadav, V. ve Sharna, M. K. (2016) “Multi-criteria supplier selection model using the analytic hierarchy process approach”, Journal of Modelling in Management, 11(1): 326-354.
Yaralıoğlı, K. (2010) “Karar Verme Yöntemleri”, Ankara: Detay Yayıncılık, 1.Baskı. Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü (YGEM) (2018) http://www.yegm.gov.tr/yenilenebilir/ruzgar-ruzgar_ enerjisi.aspx, (28.07.2018).
Zadeh, L. A. (1965) “Fuzzy Sets”, Information and Control, 8: 338-353.

APA	DOĞAN T, ULUDAĞ A (2018). YENİLENEBİLİR ENERJİ ALTERNATİFLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE UYGUN TESİS YERİ SEÇİMİ: TÜRKİYE’DE BİR UYGULAMA. , 157 - 180.
Chicago	DOĞAN T. Hatice,ULUDAĞ Ahmet Serhat YENİLENEBİLİR ENERJİ ALTERNATİFLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE UYGUN TESİS YERİ SEÇİMİ: TÜRKİYE’DE BİR UYGULAMA. (2018): 157 - 180.
MLA	DOĞAN T. Hatice,ULUDAĞ Ahmet Serhat YENİLENEBİLİR ENERJİ ALTERNATİFLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE UYGUN TESİS YERİ SEÇİMİ: TÜRKİYE’DE BİR UYGULAMA. , 2018, ss.157 - 180.
AMA	DOĞAN T,ULUDAĞ A YENİLENEBİLİR ENERJİ ALTERNATİFLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE UYGUN TESİS YERİ SEÇİMİ: TÜRKİYE’DE BİR UYGULAMA. . 2018; 157 - 180.
Vancouver	DOĞAN T,ULUDAĞ A YENİLENEBİLİR ENERJİ ALTERNATİFLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE UYGUN TESİS YERİ SEÇİMİ: TÜRKİYE’DE BİR UYGULAMA. . 2018; 157 - 180.
IEEE	DOĞAN T,ULUDAĞ A "YENİLENEBİLİR ENERJİ ALTERNATİFLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE UYGUN TESİS YERİ SEÇİMİ: TÜRKİYE’DE BİR UYGULAMA." , ss.157 - 180, 2018.
ISNAD	DOĞAN, T. Hatice - ULUDAĞ, Ahmet Serhat. "YENİLENEBİLİR ENERJİ ALTERNATİFLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE UYGUN TESİS YERİ SEÇİMİ: TÜRKİYE’DE BİR UYGULAMA". (2018), 157-180.

APA	DOĞAN T, ULUDAĞ A (2018). YENİLENEBİLİR ENERJİ ALTERNATİFLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE UYGUN TESİS YERİ SEÇİMİ: TÜRKİYE’DE BİR UYGULAMA. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(2), 157 - 180.
Chicago	DOĞAN T. Hatice,ULUDAĞ Ahmet Serhat YENİLENEBİLİR ENERJİ ALTERNATİFLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE UYGUN TESİS YERİ SEÇİMİ: TÜRKİYE’DE BİR UYGULAMA. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 14, no.2 (2018): 157 - 180.
MLA	DOĞAN T. Hatice,ULUDAĞ Ahmet Serhat YENİLENEBİLİR ENERJİ ALTERNATİFLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE UYGUN TESİS YERİ SEÇİMİ: TÜRKİYE’DE BİR UYGULAMA. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, vol.14, no.2, 2018, ss.157 - 180.
AMA	DOĞAN T,ULUDAĞ A YENİLENEBİLİR ENERJİ ALTERNATİFLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE UYGUN TESİS YERİ SEÇİMİ: TÜRKİYE’DE BİR UYGULAMA. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2018; 14(2): 157 - 180.
Vancouver	DOĞAN T,ULUDAĞ A YENİLENEBİLİR ENERJİ ALTERNATİFLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE UYGUN TESİS YERİ SEÇİMİ: TÜRKİYE’DE BİR UYGULAMA. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2018; 14(2): 157 - 180.
IEEE	DOĞAN T,ULUDAĞ A "YENİLENEBİLİR ENERJİ ALTERNATİFLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE UYGUN TESİS YERİ SEÇİMİ: TÜRKİYE’DE BİR UYGULAMA." Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14, ss.157 - 180, 2018.
ISNAD	DOĞAN, T. Hatice - ULUDAĞ, Ahmet Serhat. "YENİLENEBİLİR ENERJİ ALTERNATİFLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE UYGUN TESİS YERİ SEÇİMİ: TÜRKİYE’DE BİR UYGULAMA". Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 14/2 (2018), 157-180.