TÜRKİYE’DE ENERJİ İTHALATI, CARİ AÇIK VE BÜYÜME İLİŞKİSİ: VAR VE GRANGER NEDENSELLİK ANALİZİ
Yıl: 2018 Cilt: 14 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 181 - 200 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 14-12-2020
TÜRKİYE’DE ENERJİ İTHALATI, CARİ AÇIK VE BÜYÜME İLİŞKİSİ: VAR VE GRANGER NEDENSELLİK ANALİZİ
Öz: Türkiye’de son yıllarda, ithal edilen enerji talebindeki artış, cari açığı önemli ölçüde arttırmaktadır.Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde üretimin gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan petrol vedoğalgaz gibi enerji kaynaklarında dışa bağımlı olunması cari açığın artmasına neden olmaktadır.Bu çalışmanın amacı, 1971-2015 dönemi için, Türkiye açısından ekonomik büyüme ile enerji ithalatıarasındaki ilişkiyi incelemek ve enerji ithalatının cari açığı ne ölçüde etkilediğini belirlemektir.Çalışmada cari açık, büyüme hızı ve enerji ithalatı verileri kullanılarak VAR (Vector AutoregressionModel) modeli kapsamında, Etki-Tepki analizi, Granger nedensellik analizi ve varyans ayrıştırmasıtestleri uygulanmıştır. Çalışmada elde edilen bulgulara göre, enerji ithalatı cari açığın granger nedeniolduğu tespit edilmiştir. Yapılan etki-tepki analizi sonuçları, enerji ithalatındaki bir şokun GSYH’yıiki dönem boyunca pozitif ve anlamlı olarak etkilediğini göstermektedir. Cari açık değişkeni ile ilgilivaryans ayrıştırması testlerinde ise, cari açığı açıklamada enerji ithalatının en yüksek paya sahipolduğu, büyümenin ise enerji ithalatına göre daha düşük bir paya sahip olduğu sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelime: RELATIONSHIP BETWEEN ENERGY IMPORT, CURRENT ACCOUNT DEFICIT AND GROWTH IN TURKEY: VAR AND GRANGER CAUSALITY ANALYSIS
Öz: In recent years in Turkey, it has been seen that there is a serious increase in the current account deficit due to the increase of demand for imported energy. In developing countries like Turkey, external dependency on energy resources such as oil and natural gas, which is necessary for the production to be realized, causes the current deficit to increase. The purpose of this study is to examine the relationship between economic growth and energy imports in terms of Turkey for the period 1971-2015 and to determine the extent to which energy imports affect the current deficit. In this paper, we have performed Impulse-Response analysis, Granger causality analysis and variance decomposition tests via Vector Autoregression (VAR) Model by using data for current account deficit, growth rate and energy import. The findings of the study show that the energy import granger causes current account deficit. The impulse-response analysis results show that a shock in energy imports positively and significantly affects GDP throughout the two periods. The results of variance decomposition tests for the current account deficit show that energy imports have the highest share in the current account deficit and growth has a lower share than energy imports.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Barışık, S. ve Kesikoğlu, F. (2006) “Türkiye’de Bütçe Açıklarının Temel Makro Ekonomik Değişkenler Üzerine Etkisi (1987-2003 VAR, Etki-Tepki Analizi, Varyans Ayrıştırması.” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61 (4), 59- 82.
- Çiftci, N. (2014) “Türkiye’de Cari Açık, Reel Döviz Kuru ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkiler: Eş Bütünleşme Analizi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (1), 129-142.
- Demir, M. (2013) “Enerji İthalatı Cari Açık İlişkisi, VAR Analizi ile Türkiye Üzerine Bir İnceleme”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5 (9), 2-27.
- Dickey, D.A. ve Fuller, W.A. (1979) “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root” Journal of the American Statistical Association, 74 (366), 427-431.
- Dickey, D.A. ve Fuller, W.A. (1981) “Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root” Econometrica, 49 (4), 1057-1072.
- Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi (World Energy Council/Turkey) (Erişim Tarihi: 04.11.2017) http:// www.dektmk.org.tr/incele.php?id=MTAw
- Gujarati, D. N. (2004) Basic Econometrics, Fourth Edition, New York: The McGraw-Hill Companies.
- Kandil, M. ve Greene, J. (2002) “The Impact of Cyclical Factors on the U.S. Balance of Payments”, IMF Working Paper, 45, 1-43.
- Kwiatkowski, D., Philips, P.C., Schmidt, P., Shin, Y. (1992) “Testing the Null Hypothesis of Stationarity Against the Alternative of a Unit Root: How sure are we that economic time series have a unit root?” Journal of Econometrics, 54, 159-178.
- Madura, J. (2012) International Financial Management, 11th Edition, USA: South Western Cengage Learning.
- Özgen F. B. ve Güloğlu B. (2004) “Türkiye›de İç Borçların İktisadi Etkilerinin VAR Tekniği ile Analizi”, METU Studies in Development, 3, 93-114.
- Pacheco-López, P. ve Thirlwall, A. P. (2005) “Trade liberalisation, the balance of payments and growth in Latin America”, Working paper, 5 (5), Department of Economics, University of Kent, UK.
- Parikh, A. ve Stirbu, C. (2004) “Relationship Between Trade Liberalisation, Economic Growth and Trade Balance: An Econometric Investigation”, HWWA Discussion Paper, 282, 1-50.
- Pata, U. K., Yurtkuran, S., Kalça, A. (2016) “Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı”, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38 (2), 255-271.
- Pesaran, H. H. ve Shin, Y. (1998) “Generalized Impulse Response Analysis in Linear Multivariate Models”, Economics Letters, 58 (1), 17-29.
- Phillips, P. C. B. ve Perron, P. (1988) “Testing for a Unit Root in Time Series Regression”, Biometrica, 75 (2), 335- 346. Seyidoğlu, H. (2013) Uluslararası Finans, 5. Baskı, İstanbul: Güzem Can Yayınları.
- Shahbaz, M., Khan, S., Tahir, M. I. (2013) “The Dynamic Links Between Energy Consumption, Economic Growth, Financial Development and Trade in China: Fresh Evidence From Multivariate Framework Analysis”, Energy Economics, 40, 8-21.
- Sims, C. A. (1980) “Macroeconomics and Reality”, Econometrica, 48 (1), 1-48. Tarı, R. (2015) Ekonometri, 11. Baskı, Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
- Telatar, E. Türkmen, Ş., Teoman, Ö. (2002) “Pamuk Borsalarında Oluşan Fiyatların Etkinliği”, D.E.Ü. İİBF.Dergisi, 17 (2), 55-74.
- Telatar, O. M. ve Terzi, H. (2009) “Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Cari İşlemler Dengesi İlişkisi” Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23 (2), 119-134.
- Tsani, S. Z. (2010) “Energy Consumption and Economic Growth: A Causality Analysis for Greece” Energy Economics, 32, 582-590.
- Uysal D., Yılmaz K. Ç., Taş Ç. (2015) “Enerji İthalatı ve Cari Açık İlişkisi: Türkiye Örneği”, Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (1), 63-78.
- Ünak T. K., (2015) Etkin Piyasa Hipotezi Kapsamında Fiyat-Hacim İlişkisi: Doğrusal ve Doğrusal Olmayan Nedensellik Analizleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
- Yanar, R. ve Kerimoğlu, G. (2011) “Türkiye’de Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Cari Açık İlişkisi”, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3 (2), 191-201.
- Yılmaz, Ö. ve Akıncı, M. (2011) “İktisadi Büyüme ile Cari İşlemler Bilançosu Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (2), 363-377.
- Yurdakul, F. (2000) “Yapısal Kırılmaların Varlığı Durumunda Geliştirilen Birim Kök Testleri,” Gazi Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2 (2), 21-34.
| APA | SARITAŞ H, LERMİ A, AVCI T (2018). TÜRKİYE’DE ENERJİ İTHALATI, CARİ AÇIK VE BÜYÜME İLİŞKİSİ: VAR VE GRANGER NEDENSELLİK ANALİZİ. , 181 - 200. |
| Chicago | SARITAŞ Hakan,LERMİ Ayşe GENÇ,AVCI Tahsin TÜRKİYE’DE ENERJİ İTHALATI, CARİ AÇIK VE BÜYÜME İLİŞKİSİ: VAR VE GRANGER NEDENSELLİK ANALİZİ. (2018): 181 - 200. |
| MLA | SARITAŞ Hakan,LERMİ Ayşe GENÇ,AVCI Tahsin TÜRKİYE’DE ENERJİ İTHALATI, CARİ AÇIK VE BÜYÜME İLİŞKİSİ: VAR VE GRANGER NEDENSELLİK ANALİZİ. , 2018, ss.181 - 200. |
| AMA | SARITAŞ H,LERMİ A,AVCI T TÜRKİYE’DE ENERJİ İTHALATI, CARİ AÇIK VE BÜYÜME İLİŞKİSİ: VAR VE GRANGER NEDENSELLİK ANALİZİ. . 2018; 181 - 200. |
| Vancouver | SARITAŞ H,LERMİ A,AVCI T TÜRKİYE’DE ENERJİ İTHALATI, CARİ AÇIK VE BÜYÜME İLİŞKİSİ: VAR VE GRANGER NEDENSELLİK ANALİZİ. . 2018; 181 - 200. |
| IEEE | SARITAŞ H,LERMİ A,AVCI T "TÜRKİYE’DE ENERJİ İTHALATI, CARİ AÇIK VE BÜYÜME İLİŞKİSİ: VAR VE GRANGER NEDENSELLİK ANALİZİ." , ss.181 - 200, 2018. |
| ISNAD | SARITAŞ, Hakan vd. "TÜRKİYE’DE ENERJİ İTHALATI, CARİ AÇIK VE BÜYÜME İLİŞKİSİ: VAR VE GRANGER NEDENSELLİK ANALİZİ". (2018), 181-200. |
| APA | SARITAŞ H, LERMİ A, AVCI T (2018). TÜRKİYE’DE ENERJİ İTHALATI, CARİ AÇIK VE BÜYÜME İLİŞKİSİ: VAR VE GRANGER NEDENSELLİK ANALİZİ. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(2), 181 - 200. |
| Chicago | SARITAŞ Hakan,LERMİ Ayşe GENÇ,AVCI Tahsin TÜRKİYE’DE ENERJİ İTHALATI, CARİ AÇIK VE BÜYÜME İLİŞKİSİ: VAR VE GRANGER NEDENSELLİK ANALİZİ. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 14, no.2 (2018): 181 - 200. |
| MLA | SARITAŞ Hakan,LERMİ Ayşe GENÇ,AVCI Tahsin TÜRKİYE’DE ENERJİ İTHALATI, CARİ AÇIK VE BÜYÜME İLİŞKİSİ: VAR VE GRANGER NEDENSELLİK ANALİZİ. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, vol.14, no.2, 2018, ss.181 - 200. |
| AMA | SARITAŞ H,LERMİ A,AVCI T TÜRKİYE’DE ENERJİ İTHALATI, CARİ AÇIK VE BÜYÜME İLİŞKİSİ: VAR VE GRANGER NEDENSELLİK ANALİZİ. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2018; 14(2): 181 - 200. |
| Vancouver | SARITAŞ H,LERMİ A,AVCI T TÜRKİYE’DE ENERJİ İTHALATI, CARİ AÇIK VE BÜYÜME İLİŞKİSİ: VAR VE GRANGER NEDENSELLİK ANALİZİ. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2018; 14(2): 181 - 200. |
| IEEE | SARITAŞ H,LERMİ A,AVCI T "TÜRKİYE’DE ENERJİ İTHALATI, CARİ AÇIK VE BÜYÜME İLİŞKİSİ: VAR VE GRANGER NEDENSELLİK ANALİZİ." Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14, ss.181 - 200, 2018. |
| ISNAD | SARITAŞ, Hakan vd. "TÜRKİYE’DE ENERJİ İTHALATI, CARİ AÇIK VE BÜYÜME İLİŞKİSİ: VAR VE GRANGER NEDENSELLİK ANALİZİ". Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 14/2 (2018), 181-200. |
