Katı Atık Getirme Merkezi Kuruluş Yer Seçimi İçin DEMATEL-ANP Ve Matematiksel Programlama Yöntemleriyle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Ankara İlinde Bir Uygulama

inağ, tuğçe; Arıkan, Murat

Katı Atık Getirme Merkezi Kuruluş Yer Seçimi İçin DEMATEL-ANP Ve Matematiksel Programlama Yöntemleriyle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Ankara İlinde Bir Uygulama

Tuğçe DÜZCE İNAĞ, (Gazi Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği, Ankara, Türkiye)

Murat ARIKAN (Gazi Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği, Ankara, Türkiye)

Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi

2 0

Yıl: 2020 Cilt: 36 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 34 - 47 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 19-12-2020

Katı Atık Getirme Merkezi Kuruluş Yer Seçimi İçin DEMATEL-ANP Ve Matematiksel Programlama Yöntemleriyle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Ankara İlinde Bir Uygulama

Öz:

Gerçekleşen hızlı ekonomik büyüme, sanayileşme, kentleşme, nüfus artışı verefah seviyesinin yükselmesi üretilen atık miktarında artışa neden olmaktadır.Artan atık miktarı nedeniyle karşılaşılan zorluklar atıksız veya olabildiğince azatıklı üretimi ve tüketimi amaçlayan “atık yönetimi yaklaşımını” gerektirmektedir.AB Atık Çevre Direktifindeki hedeflerinden biri atıkları kaynağından ayrıtoplamaktır. Bu hedefe ulaşmak ve ülkemizde sürdürülebilir bir atık planıuygulamak için etkin kullanılabilecek atık getirme merkezlerinin açılmasıgerekmektedir. Bu çalışmada, Çankaya İlçe Belediyesine ait atık getirmemerkezlerinin kuruluş yer seçim problemi ele alınmıştır. Bunun için atık getirmemerkezi yer seçimini etkileyen kriterler belirlenmiş, birbirleri ile olan ilişkileriDEMATEL ile tespit edilmiş ve bu ilişkiler dikkate alınarak her bir kriterin ağırlığıANP (Analytical Network Process) yöntemiyle hesaplanmıştır. Ardından buağırlıklar kullanılarak her tesis aday yeri için bir öncelik değeri elde edilmiştir.Daha sonra yer seçim problemi, atıkların toplanma stratejisi de dikkate alınarak,kamu sektörü tesis yer seçiminde yaygın olarak kullanılan p-medyan ve p-merkezproblemleri temel alınarak ayrı ayrı modellenmiştir. Bu problemlere ait amaçfonksiyonları da belirlenen öncelik değerleri ile LP-metrik yaklaşımı kullanılarakbirleştirilmiş, böylece tesis yerleri çok amaçlı olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelime:

An Integrated Approach by DEMATEL-ANP and Mathematical Programming Methods for Site Selection of Solid Waste Dropping Center: An Application in Ankara Province

Öz:

Rapid economic growth, industrialization, urbanization, population growth and welfare increase cause an increase in the amount of waste produced. Challenges due to the increased amount of waste require a "waste management approach" aimed at producing and consuming no waste or as little waste as possible. One of the objectives of the EU Waste Environment Directive is to collect the waste separately from its source. In order to reach this target and to implement a sustainable waste plan in our country, it is necessary to open waste disposal centers that can be used effectively. In this study, the location problem of the waste collection centers belonging to Çankaya District Municipality is considered. For this purpose, the criteria affecting the location of the waste collection centers are determined, the relations with each other are identified by DEMATEL and the weight of each criterion is calculated by ANP (Analytical Network Process) considering these relations. Then, using these weights, a priority value is obtained for each candidate plant site. Later, the site selection problem is modeled separately based on the p-median and p-center problems commonly used for facility location in the public sector, taking into account the waste collection strategy. The objective functions of these problems are also combined with the priority values determined using the LP-metric approach, consequently, facility locations are decided multi-objectively.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

[1] Wang, B., Ren, C., Dong, X., Zhang, B., & Wang, Z. (2019). Determinants shaping willingness towards online recycling behaviour: An empirical study of household e-waste recycling in China. Resources, Conservation and Recycling, 143, 218-225.
[2] Almazán-Casali, S., Alfaro, J. F., & Sikra, S. (2019). Exploring household willingness to participate in solid waste collection services in Liberia. Habitat International, 84, 57-64.
[3] Eskandari, M., Homaee, M.and Mahmodi, S. (2012). An integrated multi criteria approach for landfill siting in a conflicting environmental, economical and socio-cultural area. Waste Management, 32(8), 1528-1538.
[4] Khorsandi, H., Faramarzi, A., Aghapour, A. A., & Jafari, S. J. (2019). Landfill site selection via integrating multi-criteria decision techniques with geographic information systems: a case study in Naqadeh, Iran. Environmental monitoring and assessment, 191(12), 730.
[5] Bosompem, C., Stemn, E., & Fei-Baffoe, B. (2016). Multi-criteria GIS-based siting of transfer station for municipal solid waste: The case of Kumasi Metropolitan Area, Ghana. Waste Management & Research, 34(10), 1054-1063.
[6] Srivastava, S.K. (2008). Network design for reverse logistics. Omega, 36(4), 535-548.
[7] Kaçtioğlu, S.and Şengül, Ü. (2010). Erzurum kenti ambalaj atıklarının geri dönüşümü için tersine lojistik ağı tasarımı ve bir karma tamsayılı programlama modeli. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(1),28-36.
[8] Kamdar, I., Ali, S., Bennui, A., Techato, K., & Jutidamrongphan, W. (2019). Municipal solid waste landfill siting using an integrated GIS-AHP approach: A case study from Songkhla, Thailand. Resources, Conservation and Recycling, 149, 220-235.
[9] Özkan, B., Özceylan, E., & Sarıçiçek, İ. (2019). GIS-based MCDM modeling for landfill site suitability analysis: A comprehensive review of the literature. Environmental Science and Pollution Research, 1- 20.
[10] Alkaradaghi, K., Ali, S. S., Al-Ansari, N., Laue, J., & Chabuk, A. (2019). Landfill site selection using MCDM methods and GIS in the sulaimaniyah governorate, Iraq. Sustainability, 11(17), 4530.
[11] Lin, H.-Y., Kao, J.-J. (2008). Subregion districting analysis for municipal solid waste collection privatization, Journal of the Air and Waste Management Association 58(1), pp. 104-111.
[12] Khadivi, M.R.and Fatemi Ghomi, S.M.T. (2012). Solid waste facilities location using of analytical network process and data envelopment analysis approaches. Waste Management, 32(6), 1258-1265.
[13] Aragonés-Beltrán, P., Pastor-Ferrando, J.P., García-García, F.and Pascual-Agulló, A. (2010). An Analytic Network Process approach for siting a municipal solid waste plant in the Metropolitan Area of Valencia (Spain). Journal of Environmental Management, 91(5), 1071-1086.
[14] Tuzkaya, G., Önüt, S., Tuzkaya, U.R.and Gülsün, B. (2008). An analytic network process approach for locating undesirable facilities: An example from Istanbul, Turkey. Journal of Environmental Management, 88(4), 970-983.
[15] Pires, A., Chang, N.-B., Martinho, G. (2011). An AHP-based fuzzy interval TOPSIS assessment for sustainable expansion of the solid waste management system in Setúbal Peninsula, Portugal. Resources, Conservation and Recycling 56(1), pp. 7-21.
[16] Beskese, A., Demir, H.H., Ozcan, H.K., Okten, H.E. (2015). Landfill site selection using fuzzy AHP and fuzzy TOPSIS: a case study for Istanbul. Environmental Earth Sciences 73(7), pp. 3513-3521.
[17] de Figueiredo, J. N., & Mayerle, S. F. (2008). Designing minimum-cost recycling collection networks with required throughput. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 44(5), 731-752.
[18] Sidique, S.F., Lupi, F.and Joshi, S.V. (2013). Estimating the demand for drop-off recycling sites: A random utility travel cost approach. Journal of environmental management, 127, 339-346.
[19] Jayaraman, V., Patterson, R.A.and Rolland, E. (2003). The design of reverse distribution networks: Models and solution procedures. European journal of operational research, 150(1), 128-149.
[20] Srinivasan, S.P., Malliga, P. (2013). An optimal jatropha seed warehouse location decision using myopic and exchange heuristics of P Median. Proceedings of 2012 3rd International Asia Conference on Industrial Engineering and Management Innovation, IEMI 2012 pp. 439-449.
[21] Sayyady, F., Tutunchi, G.K.and Fathi, Y. (2015). P-Median and p-dispersion problems: A bi-criteria analysis. Computers and Operations Research, 61, 46-55.
[22] Gomes, M.I., Barbosa-Povoa, A.P.and Novais, A.Q. (2011). Modelling a recovery network for WEEE: A case study in Portugal. Waste management, 31(7), 1645-1660.
[23] Alshamsi, A.and Diabat, A. (2015). A reverse logistics network design. Journal of Manufacturing Systems, 37, 589-598.
[24] Plewa, M., Giel, R., & Młyńczak, M. (2015, June). Logistic support model for the sorting process of selectively collected municipal waste. In International Conference on Dependability and Complex Systems (pp. 369-380). Springer, Cham.
[25] Habibi, F., Asadi, E., Sadjadi, S. J., & Barzinpour, F. (2017). A multi-objective robust optimization model for site-selection and capacity allocation of municipal solid waste facilities: A case study in Tehran. Journal of cleaner production, 166, 816-834.
[26] Panei, R., Petrucciani, G., Bonanni, D., & Trovalusci, P. (2018). ECOSITING: A Sit Platform for Planning the Integrated Cycle of Urban Waste. In International Symposium on New Metropolitan Perspectives (pp. 585-592). Springer, Cham.
[27] Reddy, K. N., Kumar, A., & Ballantyne, E. E. (2019). A three-phase heuristic approach for reverse logistics network design incorporating carbon footprint. International Journal of Production Research, 57(19), 6090-6114.
[28] Çakir, E., & Ulukan, H. Z. (2019). A Fuzzy Logic Programming Environment for Recycling Facility Selection.
[29] Saphores, J.D.M., Nixon, H., Ogunseitan, O.A.and Shapiro, A.A. (2006). Household willingness to recycle electronic waste: An application to California. Environment and Behavior, 38(2), 183-208.
[30] Snyder, K.C., Kristel, O., Dhmammarungruang, B.and Sang, S. (2004). Drop-off recycling understanding participation and determining an empirically based access credit model: Report to the Ohio Environmental Protection Agency.America, 3-20.
[31] Owens, J., Dickerson, S.and Macintosh, D.L. (2000). Demographic covariates of residential recycling efficiency. Environment and behavior, 32(5), 637-650
[32] Aksakal, E.and Dağdeviren, M. (2010). ANP VE DEMATEL YÖNTEMLERİ İLE PERSONEL SEÇİMİ PROBLEMİNE BÜTÜNLEŞİK BİR YAKLAŞIM. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 25(4).
[33] Gamba, R.J.and Oskamp, S. (1994). Factors influencing community residents' participation in commingled curbside recycling programs. Environment and behavior, 26(5), 587-612.
[34] Werner, C.M.and Makela, E. (1998). Motivations and behaviors that support recycling. Journal of environmental psychology, 18(4), 373-386.

APA	inağ t, Arıkan M (2020). Katı Atık Getirme Merkezi Kuruluş Yer Seçimi İçin DEMATEL-ANP Ve Matematiksel Programlama Yöntemleriyle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Ankara İlinde Bir Uygulama. , 34 - 47.
Chicago	inağ tuğçe,Arıkan Murat Katı Atık Getirme Merkezi Kuruluş Yer Seçimi İçin DEMATEL-ANP Ve Matematiksel Programlama Yöntemleriyle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Ankara İlinde Bir Uygulama. (2020): 34 - 47.
MLA	inağ tuğçe,Arıkan Murat Katı Atık Getirme Merkezi Kuruluş Yer Seçimi İçin DEMATEL-ANP Ve Matematiksel Programlama Yöntemleriyle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Ankara İlinde Bir Uygulama. , 2020, ss.34 - 47.
AMA	inağ t,Arıkan M Katı Atık Getirme Merkezi Kuruluş Yer Seçimi İçin DEMATEL-ANP Ve Matematiksel Programlama Yöntemleriyle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Ankara İlinde Bir Uygulama. . 2020; 34 - 47.
Vancouver	inağ t,Arıkan M Katı Atık Getirme Merkezi Kuruluş Yer Seçimi İçin DEMATEL-ANP Ve Matematiksel Programlama Yöntemleriyle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Ankara İlinde Bir Uygulama. . 2020; 34 - 47.
IEEE	inağ t,Arıkan M "Katı Atık Getirme Merkezi Kuruluş Yer Seçimi İçin DEMATEL-ANP Ve Matematiksel Programlama Yöntemleriyle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Ankara İlinde Bir Uygulama." , ss.34 - 47, 2020.
ISNAD	inağ, tuğçe - Arıkan, Murat. "Katı Atık Getirme Merkezi Kuruluş Yer Seçimi İçin DEMATEL-ANP Ve Matematiksel Programlama Yöntemleriyle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Ankara İlinde Bir Uygulama". (2020), 34-47.

APA	inağ t, Arıkan M (2020). Katı Atık Getirme Merkezi Kuruluş Yer Seçimi İçin DEMATEL-ANP Ve Matematiksel Programlama Yöntemleriyle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Ankara İlinde Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 36(1), 34 - 47.
Chicago	inağ tuğçe,Arıkan Murat Katı Atık Getirme Merkezi Kuruluş Yer Seçimi İçin DEMATEL-ANP Ve Matematiksel Programlama Yöntemleriyle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Ankara İlinde Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 36, no.1 (2020): 34 - 47.
MLA	inağ tuğçe,Arıkan Murat Katı Atık Getirme Merkezi Kuruluş Yer Seçimi İçin DEMATEL-ANP Ve Matematiksel Programlama Yöntemleriyle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Ankara İlinde Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, vol.36, no.1, 2020, ss.34 - 47.
AMA	inağ t,Arıkan M Katı Atık Getirme Merkezi Kuruluş Yer Seçimi İçin DEMATEL-ANP Ve Matematiksel Programlama Yöntemleriyle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Ankara İlinde Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2020; 36(1): 34 - 47.
Vancouver	inağ t,Arıkan M Katı Atık Getirme Merkezi Kuruluş Yer Seçimi İçin DEMATEL-ANP Ve Matematiksel Programlama Yöntemleriyle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Ankara İlinde Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2020; 36(1): 34 - 47.
IEEE	inağ t,Arıkan M "Katı Atık Getirme Merkezi Kuruluş Yer Seçimi İçin DEMATEL-ANP Ve Matematiksel Programlama Yöntemleriyle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Ankara İlinde Bir Uygulama." Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 36, ss.34 - 47, 2020.
ISNAD	inağ, tuğçe - Arıkan, Murat. "Katı Atık Getirme Merkezi Kuruluş Yer Seçimi İçin DEMATEL-ANP Ve Matematiksel Programlama Yöntemleriyle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Ankara İlinde Bir Uygulama". Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 36/1 (2020), 34-47.