CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDECUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ İLECUMHURBAŞKANLIĞI KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ
Yıl: 2019 Cilt: 9 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 273 - 298 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 20-12-2020
CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDECUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ İLECUMHURBAŞKANLIĞI KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ
Öz: 6771 sayılı 1982 Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile yürütmede tek yetkili makam olarak Cum-hurbaşkanı yetkilendirilmiştir. Anılan bu değişiklikle Cumhurbaşkanı’na yürütme yetkisine ilişkin konularda “asli ni-telikte yetki ile” düzenleyici işlem yaparak Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ihdas etme yetkisi getirilmiştir. Nitekim Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, yürütmenin diğer düzenleyici işlemlerinden farklı olarak kanuna dayanmaksızın doğrudan Anayasadan alınan bu yetki ile yapılacaktır. Cumhurbaşkanı kararları ise düzenleyici işlemler değil birel nitelikte işlemlerdir. Keza Cumhurbaşkanı kararları, kanunlara veya Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine dayanarak tesis edilen işlemlerdir. İşte bu nedenlerle Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi olarak adlandırılan bu yeni sistemde Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile Cumhurbaşkanı kararı’nın farkları tespit edilerek yargısal denetimlerinin be-lirlenmesi hukuk devleti bağlamında önem taşımaktadır. Nitekim yargısal denetim; uygulayıcılar, anılan işlemden etkilenecek kişiler ve hukuki belirlilik adına elzemdir. Zira Cumhurbaşkanlığı kararnameleri yürütmenin düzenleyici işlemleri niteliğindeyken Cumhurbaşkanı kararları tali ve bireysel nitelikteki işlemlerdendir. Dolayısıyla bu çalışmada Cumhurbaşkanlığı kararnameleri’nin yargısal denetimlerinin Anayasa Mahkemesi’nde Cumhurbaşkanı kararları’nın ise idari yargı yeri olarak ilk derece mahkemesi sıfatıyla Danıştay’da yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır. Ayrıca mahkemelerin yargısal denetim yaparken yapılan idari işlemin adı ile bağlı olmadığı bu sebeple işlemin hukuki niteliğini mahkemenin kendisinin yapacağı makalede saptanan bir diğer önemli konudur. Bu çerçevede, düzenleyici işlemler ile bireysel nitelikteki işlemlerin hukuki nitelik farklılıkları, hukuk âlemindeki sonuçları ve yargısal denetim yollarındaki farklılık çalışmanın ortaya koymaya çalıştığı temel tezlerdir.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Açıl, Murat, “2017 Anayasa Değişiklikleri Çerçevesinde Cumhurbaşkanlığı Kararname-leri”, İstanbul Hukuk Mecmuası, (76)2, 2018, ss. 725-756.
- Ardıçoğlu, Artuk, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Ankara Barosu Dergisi, 2017/3, ss. 21-51.
- Aslan, Volkan, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Kanunlara Uygunluğunun Dene-timi ve Çeşitli Hususların Kararname ile Düzenleneceğinin Kanunlarda Belirtilmesi Üzerine”, Anayasa Yargısı Dergisi, S. 36(1), 2019, ss. 139-162.
- Atar, Yavuz, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Rejimi ve Anayasallık Dene-timi” Anayasa Yargısı Dergisi, (36)1, 2019, ss. 241.
- Boztepe, Mehmet, “2017 Yılı Anayasa Değişikliği Sonrası Cumhurbaşkanlığı Kararna-melerinin Hukuki Rejimi”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (5)1, 2018, ss. 5-30.
- Duman, Berat, “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri; Hukuki Niteliği, Rejimleri, Denetimi ve Mukayeseli Hukukta Yeri”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(2), Temmuz 2019, ss. 537-592.
- Erdoğan, Mustafa, Türk Anayasa Hukuku, Hukuk Yayınları, 2018.
- Erol, Ömer Faruk, “Cumhurbaşkanlığı Düzenlemelerinin Yargısal Denetimi”, Cumhur-başkanlığı Sisteminde Yürütme Sempozyum Bildiri Kitabı, Marmara Üniversitesi Ya-yınları: No. 861, ss, 65-87.
- Fendoğlu, Hasan Tahsin, “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri Mahfuz Düzenleme Alanı mıdır?”, Ankara Barosu Dergisi, 2019/3, ss. 277-310.
- Fendoğlu, Hasan Tahsin, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Denetimi (Karşılaştır-malı)”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Armağanlar Dizisi, Ord. Prof. Dr. Ali Fuat Başgil’in Anısına Armağan, İstanbul, Oniki Levha Yayınları, 2019, ss. 491-553.
- Fendoğlu, Hasan Tahsin, Anayasa Hukuku, 7. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
- Gözler, Kemal / Kaplan, Gürsel, İdare Hukuku Dersleri, 3. Baskı, Bursa Ekin Yayınevi, 2018.
- Gözler, Kemal, Türk Anayasa Hukuku, 3. Baskı, Bursa Ekin Yayınevi, 2019.
- İba, Şeref / Söyler, Yasin, “Yeni Hükümet Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Cumhurbaşkanı Kararının Nitelik Farkı ve Hukuki Sonuçları”, Anayasa Yargısı, (36)1, 2019, ss. 195-223.
- Kağıtçıoğlu, Mutlu, “Türk Hukukunda Cumhurbaşkanı Kararları” Kamu Hukukçuları Platformu’nun Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi ile birlikte 18-19 Ekim 2019 ta-rihlerinde Ataköy, İstanbul’da gerçekleştirdiği, Cumhurbaşkanının İşlemleri: Hukuki Niteliği, Normlar Hiyerarşisindeki Yeri ve Denetimi, konulu toplantıda sunulan bildi-ri. (Sayfa aralığı bulunamadı).
- Küçük, Adnan / Doğan, Bayram, “Türkiye’de 2017 Anayasa Değişikliği Kapsamında Yürütmenin Asli Düzenleme Yetkisi ve Mahfuz Düzenleme Alanı”, Süleyman Demi-rel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (9)1, 2019, ss. 1-59.
- Özbudun, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
- Öztürk, K. Burak, Fransız ve Türk Hukukunda İdarenin Düzenleme Yetkisinin Kapsamı, Ankara, Yetkin Yayınları, 2009.
- Söyler, Yasin, “Yeni Başkanlık Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”, Seçkin Yayınları, Ankara, 2018.
- Şirin, Tolga, “İşlemeyen Sistemlerin Fonksiyonel Olmayan Yanıtı”: Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Anayasa Hukuku Dergisi, Sayı 14, 2018, ss. 289-356.
- Tamer, Giray, “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile Cumhurbaşkanının Kanunları Veto Yetkisi Karşısında Meclisin Durumu”, s. 5, www.anayasa.gen.tr/tamer-ay-degisikligi.pdf, E.T.: 13.11.2019.
- Tan, Turgut, İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2019.
- Tanör, Bülent / Yüzbaşıoğlu, Necmi, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 17. Bası, Beta Yayınevi, 2018.
- Taşdöğen, Salih, “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fa-kültesi Dergisi, (65)3, 2016, ss. 937-966.
- Tunç, Hasan, Türk Anayasa Hukuku (Ders Kitabı), 2. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2019.
- Ülgen, Özen / Şirin, Tolga, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ≠ Cumhurbaşkanı Kararna-mesi”, Güncel Hukuk, Sayı 170, Mart-Nisan 2018, ss. 30-32.
- Ülgen, Özen, “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri: İlk Gözlemler”, Galatasaray Üniversi-tesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2018/2, ss. 622-636.
- Ülgen, Özen, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Niteliği ve Türleri”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2018/1, ss. 3-39.
- Ürger Aksoylu, Özge, “Son Anayasa Değişiklikleri Uyarınca Cumhurbaşkanlığı Karar-namesinin Türk Hukukundaki Yeri”, 4. Uluslararası Hukuk Sempozyumu, Alanya, 3-4-5 Mayıs 2018, ss. 137-160.
- Yeniay, Lokman / Yeniay, Gülden, “Türk Hukukunda Yürütme Organının Düzenleme Yetkisi ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Anayasa Yargısı, (36)1, 2019, ss. 105-138.
- Yıldırım, Turhan, “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2017, C. 23, S. 2, ss. 13-28.
APA | Doğan B (2019). CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDECUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ İLECUMHURBAŞKANLIĞI KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ. , 273 - 298. |
Chicago | Doğan Bayram CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDECUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ İLECUMHURBAŞKANLIĞI KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ. (2019): 273 - 298. |
MLA | Doğan Bayram CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDECUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ İLECUMHURBAŞKANLIĞI KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ. , 2019, ss.273 - 298. |
AMA | Doğan B CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDECUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ İLECUMHURBAŞKANLIĞI KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ. . 2019; 273 - 298. |
Vancouver | Doğan B CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDECUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ İLECUMHURBAŞKANLIĞI KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ. . 2019; 273 - 298. |
IEEE | Doğan B "CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDECUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ İLECUMHURBAŞKANLIĞI KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ." , ss.273 - 298, 2019. |
ISNAD | Doğan, Bayram. "CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDECUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ İLECUMHURBAŞKANLIĞI KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ". (2019), 273-298. |
APA | Doğan B (2019). CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDECUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ İLECUMHURBAŞKANLIĞI KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(2), 273 - 298. |
Chicago | Doğan Bayram CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDECUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ İLECUMHURBAŞKANLIĞI KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 9, no.2 (2019): 273 - 298. |
MLA | Doğan Bayram CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDECUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ İLECUMHURBAŞKANLIĞI KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.9, no.2, 2019, ss.273 - 298. |
AMA | Doğan B CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDECUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ İLECUMHURBAŞKANLIĞI KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2019; 9(2): 273 - 298. |
Vancouver | Doğan B CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDECUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ İLECUMHURBAŞKANLIĞI KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2019; 9(2): 273 - 298. |
IEEE | Doğan B "CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDECUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ İLECUMHURBAŞKANLIĞI KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ." Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9, ss.273 - 298, 2019. |
ISNAD | Doğan, Bayram. "CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDECUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ İLECUMHURBAŞKANLIĞI KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ". Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 9/2 (2019), 273-298. |