SEKTÖRLERİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN RİSK SEVİYELERİNİN CRITIC-EDAS ENTEGRASYONU İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Gülin Feryal CAN, (Başkent Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Ankara, Türkiye)
Şeyma KARGI (Başkent Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Ankara, Türkiye)
Endüstri Mühendisliği
4 2
Yıl: 2019 Cilt: 30 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 15 - 31 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 27-12-2020

SEKTÖRLERİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN RİSK SEVİYELERİNİN CRITIC-EDAS ENTEGRASYONU İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz:
Bu çalışmada, ülkemizde faaliyet gösteren 17 farklı sektöre ait istatistik yıllığında yeralan İş Sağlığı ve Güvenliğine (İSG) ilişkin kayıtlar dikkate alınarak; söz konususektörlere ilişkin İSG risk seviyelerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Sektörlerin İSGrisk seviyelerine göre değerlendirilmesi, bir karar problemi yapısında olduğu için ÇokKriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden yararlanılmıştır. Bu kapsamda,sektörlerin İSG risk seviyelerini etkileyen kriterler olarak; iş kazası geçiren kişi sayısı,meslek hastalığına yakalanan kişi sayısı, toplam geçici iş göremezlik süresi, meslekhastalığı sonucu gelir bağlanan sigortalı sayısı, iş kazası sonrası gelir bağlanan sigortalısayısı ve iş kazası sonrası ölen sigortalı sayısı kriterleri dikkate alınmıştır. Kriterlerinönem ağırlıkları, aralarındaki ilişkiyi dikkate alarak önem ağırlıklarını belirleyenKriterler arası Korelasyon Temelli Kriter Önem Ağırlığı (Criteria Importance ThroughIntercriteria Correlation-CRITIC) yöntemi ile elde edilmiştir. Sektörlerinsıralanmasında ise; ideal alternatife olan uzaklığa göre alternatifleri sıralayanOrtalama Çözüm Uzaklığına Göre Değerlendirme (Evaluation Based on Distance fromAverage Solution-EDAS) yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen sıralama sonuçlarına göre,en riskli olan sektör belirlenmiş ve bunun nedenleri tartışılarak alınabilecek önlemleredeğinilmiştir.
Anahtar Kelime:

SECTORS’ RISK LEVELS EVALUATION IN TERM OF OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY WITH CRITIC-EDAS INTEGRATION

Öz:
In this study, it was aimed to evaluate the Occupational Health and Safety (OHS) risk levels of 17 different sectors operating in our country considering the records related to OHS in the statistical yearbook for these sectors. Since, the assessment of the sectors according to OHS risk levels has a decision problem structure, it was benefited from Multi Criteria Decision Making (MCDM) methods. In this context, the number of workers having occupational accidents, the number of workers suffering from occupational diseases, total temporary incapacity period, the number of insured workers as a result of occupational diseases, the number of insured workers as a result of occupational accident, the number of insured workers who have income lost after the occupational accident and the number of insured who died after the occupational accident were considered as criteria that affect OHS risk levels of sectors. To compute criteria importance weights, Criteria Importance Through Intercriteria Correlation (CRITIC) was performed. For ranking alternatives, Evaluation Based on Distance from Average Solution (EDAS) method was utilized. According to the ranking results, the sector which has the highest OHS risk level was identified. Additionally, the reasons belong to the highest risk level were discussed and the measures that can be taken were discussed.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akçakanat, Ö., Aksoy, E., ve Teker, T. (2018). CRITIC ve MDL temelli EDAS yöntemi ile TR-61 bölgesi bankalarının performans değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(32), 1-24. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/download/article-file/597017
  • Babatunde, M., & Ighravwe, D. (2019). A CRITICTOPSIS framework for hybrid renewable energy systems evaluation under techno-economic requirements. Journal of Project Management, 4(2), 109-126. Erişim adresi: http://m.growingscience.com/beta/jpm/3080- a-critic-topsis-framework-for-hybridrenewable- energy-systems-evaluation-undertechno- economic-requirements.html
  • Can, G. F., Atalay, K. D., ve Eraslan, E. (2018). HTEA temelli CRITIC yöntemi ile bir devlet hastanesinde risk değerlendirme uygulaması. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 6, 176- 187. doi: https://doi.org/10.21923/jesd.349717
  • Caniklioğlu, N. (2006). Sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası kanun tasarısına göre kısa vadeli sigorta hükümleri. Çalışma ve Toplum Dergisi, 8, 50-92. Erişim adresi: http://www.calismatoplum.org/sayi8.htm
  • Chatterjee, P., Banerjee, A., Mondal, S., Boral, S., & Chakraborty, S. (2018). Development of a hybrid meta-model for material selection using design of experiments and EDAS method. Engineering Transactions, 1, 21. 29. Erişim adresi: http://www.entra.put.poznan.pl/index.php/et/a rticle/view/812/720
  • Demircan, M. L., & Tunc, S. (2019). A proposed service level improvement methodology for public transportation using Interval Type-2 Fuzzy EDAS based on customer satisfaction data. International Conference on Intelligent and Fuzzy Systems (1351-1359). Springer: Cham. Erişim adresi: https://link.springer.com/chapter/10.1007/978- 3-030-23756-1_158
  • Demircioğlu, M., ve Coşkun, İ. T. (2018). CRITICMOOSRA yöntemi ve UPS seçimi üzerine bir uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(1), 183-195. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/cusosbil/issue/36563/415469
  • Deng, F. M., Peng, X. Y., & Xu, J. (2019). Analysis of influence factors for reverse recycling of damaged shared bicycles based on CRITICDEMATEL method. 24th International Conference on Industrial Engineering and Engineering Management 2018 (278-288). Springer: Singapore. Erişim adresi: https://link.springer.com/chapter/10.1007/978 -981-13-3402-3_30
  • Diakoulaki, D., Mavrotas, G., & Papayannakis, L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: the CRITIC method. Computers & Operations Research, 22(7), 763- 770. doi:https://doi.org/10.1016/0305- 0548(94)00059-H
  • Ghorabaee, M. K., Amiri, M., Zavadskas, E. K., & Antucheviciene, J. (2018). A new hybrid fuzzy MCDM approach for evaluation of construction equipment with sustainability considerations. Archives of Civil and Mechanical Engineering, 18(1), 32-49. doi: https://doi.org/10.1016/j.acme.2017.04.011
  • Hasheminasab, H., Hashemkhani Zolfani, S., Bitarafan, M., Chatterjee, P., & Ezabadi, A. A. (2019). The role of façade materials in blastresistant buildings: An evaluation based on Fuzzy Delphi and Fuzzy EDAS. Algorithms, 12(6), 119- 134. doi: https://doi.org/10.3390/a12060119
  • İnciroğlu, L. (2012). Sosyal Güvenlik Kurumu Rehberi, Yeni İş Sağlığı Ve Güvenliği Yasası ne getiriyor?. Erişim adresi: https://www.incirogludanismanlik.com/2017/1 0/11/yeni-is-sagligi-ve-guvenligi-kanunu-negetiriyor/
  • İşçi sağlığı ve iş güvenliği, TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Yayın No: MMO/689 Mart 2018, Oda Raporu, Güncellenmiş 8. Baskı, Ankara. Erişim adresi: https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/ISG %20raporu%202018.pdf
  • SGK, İş Kazası ve Meslek Hastalıkları İstatistik Sonuçları, 2015. Erişim adresi: https://tuisag.com/2015-yili-is-kazasi-meslekhastaliklari- istatistikleri/
  • İş Kazası ve Meslek Hastalıkları İstatistik Sonuçları, 2016. Erişim adresi: http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kuru msal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari
  • Kahraman, C., Keshavarz Ghorabaee, M., Zavadskas, E. K., Cevik Onar, S., Yazdani, M., & Oztaysi, B. (2017). Intuitionistic fuzzy EDAS method: an application to solid waste disposal site selection. Journal of Environmental Engineering and Landscape Management, 25(1), 1-12. doi: https://doi.org/10.3846/16486897.2017.1281139
  • Karabasevic, D.,Zavadskas, E.K., Stanujkic, D., Popovic, G., & Brzakovic, M. (2018), An approach to personnel selection in the IT ındustry based on the EDAS Method. Transformations in Business & Economics, 44, 54-65. Erişim adresi: http://eds.a.ebscohost.com/abstract?site=eds&s cope=site&jrnl=16484460&AN=130822683&h= fq9vfS4H62pZzy316MmMQf7hhjVpdFSNkui4JW a2voStyL0wZ%2bRhTb3vk84go%2fJibyBryuv9 9smig%2fzzH7khcA%3d%3d&crl=c&resultLocal =ErrCrlNoResults&resultNs=Ehost&crlhashurl=l ogin.aspx%3fdirect%3dtrue%26profile%3deho st%26scope%3dsite%26authtype%3dcrawler% 26jrnl%3d16484460%26AN%3d130822683
  • Karagöz, F., ve Karahisar, T. (2011). İnternet sitelerinin lojistik işletmeleri açısından önemi. AJIT-e Academic Journal of Information Technology, 2(3), 1-12. Erişim adresi: https://search.proquest.com/openview/3cd768 1d416d01265d3a09cda00f081d/1?pqorigsite= gscholar&cbl=1796423
  • Karaşan, A., Kahraman, C., & Boltürk, E. (2019). Interval-valued neutrosophic EDAS method: an application to prioritization of social responsibility projects. In Fuzzy Multi-criteria Decision-Making Using Neutrosophic Sets (pp. 455-485). Springer: Cham. Erişim adresi: https://link.springer.com/chapter/10.1007/978 -3-030-00045-5_18
  • Keshavarz Ghorabaee, M., Zavadskas, E. K., Olfat, L., & Turskis, Z. (2015). Multi-criteria inventory classification using a new method of evaluation based on distance from average solution (EDAS). Informatica, 26(3), 435-451. Erişim adresi: https://content.iospress.com/articles/informati ca/inf1070
  • Keshavarz Ghorabaee, M., Zavadskas, E. K., Amiri, M., & Turskis, Z. (2016). Extended EDAS method for fuzzy multi-criteria decision-making: an application to supplier selection. International Journal of Computers Communications & Control, 11(3), 358-371. Erişim adresi: http://univagora.ro/jour/index.php/ijccc/articl e/view/2557
  • Kılıç, O., ve Çerçioğlu, H. (2016). TCDD iltisak hatları projelerinin değerlendirilmesinde uzlaşık çok ölçütlü karar verme yöntemleri uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 31(1), 211-220. doi: http://dx.doi.org/10.17341/gummfd.15002
  • Kiracı, K., ve Bakır, M. (2018). CRITIC temelli EDAS yöntemi ile havayolu işletmelerinde performans ölçümü uygulaması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (35), 157-174. doi: http://1030794/pausbed.421992
  • Kundakçı, N. (2019). An integrated method using MACBETH and EDAS methods for evaluating steam boiler alternatives. Journal of Multi‐Criteria Decision Analysis, 26(1-2), 27-34. doi: https://doi.org/10.1002/mcda.1656
  • Mathew, M., & Sahu, S. (2018). Comparison of new multi-criteria decision making methods for material handling equipment selection. Management Science Letters, 8(3), 139-150. doi: 10.5267/j.msl.2018.1.004
  • Qian, L., Liu, S., & Fang, Z. (2019). Grey risky multiattribute decision-making method based on regret theory and EDAS. Grey Systems: Theory and Application, 9(1), 101-113. Erişim adresi: https://www.emerald.com/insight/content/doi /10.1108/GS-05-2018-0025/full/html
  • Schitea, D., Deveci, M., Iordache, M., Bilgili, K., Akyurt, İ. Z., & Iordache, I. (2019). Hydrogen mobility rollup site selection using intuitionistic fuzzy sets based WASPAS, COPRAS and EDAS. International Journal of Hydrogen Energy, 44(16), 8585-8600. doi: https://doi.org/10.1016/j.ijhydene.2019.02.011
  • Sözer, A. N. (2011). Öğrencilerin Sosyal Güvenliği, Prof. Dr. Sarper SÜZEK'e Armağan. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, İstanbul: Beta.
  • Songur, L., ve Songur, G. (2018). Ekonomik büyümede iş kazası ve meslek hastalıklarının önemi ve sosyal tarafların sorumlulukları. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 68, 43-55. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/abuhsbd/issue/39548/467047
  • Stanujkic, D.,Zavadskas, E. K., Ghorabaee, M. K., & Turskis, Z. (2017). An extension of the EDAS method based on the use of interval grey numbers. Studies in Informatics and Control, 26(1), 5-12. Erişim adresi: https://pdfs.semanticscholar.org/efdf/5a0868b 18150d261ab4e8a67f18fda3ffe1f.pdf
  • Stević, Ž.,Pamučar, D., Vasiljević, M., Stojić, G., & Korica, S. (2017). Novel integrated multi-criteria model for supplier selection: Case study construction company. Symmetry, 9(11), 279- 313. doi: https://doi.org/10.3390/sym9110279
  • Stević, Ž.,Vasiljević, M., Zavadskas, E. K., Sremac, S., & Turskis, Z. (2018). Selection of carpenter manufacturer using fuzzy EDAS method. Engineering Economics, 29(3), 281-290. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/profile/Zeljko_St evic/publication/325946071_Selection_of_carpe nter_manufacturer_using_fuzzy_EDAS_method/li nks/5b34f36c4585150d23dd6d45/Selection-ofcarpenter- manufacturer-using-fuzzy-EDASmethod. pdf
  • Stević, Ž., Vasiljević, M., Puška, A., Tanackov, I., Junevičius, R., & Vesković, S. (2019). Evaluation of suppliers under uncertainty: A multiphase approach based on fuzzy AHP and fuzzy EDAS. Transport, 34(1), 52-66. doi: https://doi.org/10.3846/transport.2019.7275
  • Ulutaş, A., (2017). EDAS yöntemi kullanılarak bir tekstil atölyesi için dikiş makinesi seçimi, İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(2), 169-83. Erişim adresi: https://www.ceeol.com/search/articledetail? id=688680
  • Ulutaş, A., ve Cengiz, E. (2018). CRITIC ve EVAMIX yöntemleri ile bir işletme için dizüstü bilgisayar seçimi. Journal of International Social Research, 11(55), 881-887. Erişim adresi: http://eds.a.ebscohost.com/abstract?site=eds&s cope=site&jrnl=13079581&AN=129719893&h= qjuQuT%2fIWQUbSkQeS1VlZh3%2bncM62UHP xH0jyhyaeCsSI26dVclukoWVp75n3g81eDUEBeZ smKWbyYKdkkT%2bqw%3d%3d&crl=c&result Local=ErrCrlNoResults&resultNs=Ehost&crlhas hurl=login.aspx%3fdirect%3dtrue%26profile% 3dehost%26scope%3dsite%26authtype%3dcra wler%26jrnl%3d13079581%26AN%3d129719 893
  • Ulutaş, A., ve Karaköy, Ç. (2019). CRITIC ve ROV yöntemleri ile bir kargo firmasının 2011-2017 yılları sırasındaki performansının analiz edilmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 223-230. doi: https://doi.org/10.33206/mjss.458643
  • Ulutaş, A., ve Çelik, D. (2019). Transpalet seçimi probleminin AHP ve EDAS yöntemleri ile değerlendirilmesi. Business & Management Studies: An International Journal, 7(2), 668-686. doi: https://doi.org/10.15295/bmij.v7i2.1028
  • Yarlıkaş, S. (2018). Basketbol takımlarının teknik performanslarının CRITIC-MOOSRA yöntemi ile değerlendirilmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 29, 3848-3859. Erişim adresi: http://www.jshsr.org/DergiTamDetay.aspx?ID= 817&Detay=Ozet
APA Can G, Kargı Ş (2019). SEKTÖRLERİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN RİSK SEVİYELERİNİN CRITIC-EDAS ENTEGRASYONU İLE DEĞERLENDİRİLMESİ. , 15 - 31.
Chicago Can Gülin Feryal,Kargı Şeyma SEKTÖRLERİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN RİSK SEVİYELERİNİN CRITIC-EDAS ENTEGRASYONU İLE DEĞERLENDİRİLMESİ. (2019): 15 - 31.
MLA Can Gülin Feryal,Kargı Şeyma SEKTÖRLERİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN RİSK SEVİYELERİNİN CRITIC-EDAS ENTEGRASYONU İLE DEĞERLENDİRİLMESİ. , 2019, ss.15 - 31.
AMA Can G,Kargı Ş SEKTÖRLERİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN RİSK SEVİYELERİNİN CRITIC-EDAS ENTEGRASYONU İLE DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2019; 15 - 31.
Vancouver Can G,Kargı Ş SEKTÖRLERİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN RİSK SEVİYELERİNİN CRITIC-EDAS ENTEGRASYONU İLE DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2019; 15 - 31.
IEEE Can G,Kargı Ş "SEKTÖRLERİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN RİSK SEVİYELERİNİN CRITIC-EDAS ENTEGRASYONU İLE DEĞERLENDİRİLMESİ." , ss.15 - 31, 2019.
ISNAD Can, Gülin Feryal - Kargı, Şeyma. "SEKTÖRLERİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN RİSK SEVİYELERİNİN CRITIC-EDAS ENTEGRASYONU İLE DEĞERLENDİRİLMESİ". (2019), 15-31.
APA Can G, Kargı Ş (2019). SEKTÖRLERİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN RİSK SEVİYELERİNİN CRITIC-EDAS ENTEGRASYONU İLE DEĞERLENDİRİLMESİ. Endüstri Mühendisliği, 30(1), 15 - 31.
Chicago Can Gülin Feryal,Kargı Şeyma SEKTÖRLERİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN RİSK SEVİYELERİNİN CRITIC-EDAS ENTEGRASYONU İLE DEĞERLENDİRİLMESİ. Endüstri Mühendisliği 30, no.1 (2019): 15 - 31.
MLA Can Gülin Feryal,Kargı Şeyma SEKTÖRLERİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN RİSK SEVİYELERİNİN CRITIC-EDAS ENTEGRASYONU İLE DEĞERLENDİRİLMESİ. Endüstri Mühendisliği, vol.30, no.1, 2019, ss.15 - 31.
AMA Can G,Kargı Ş SEKTÖRLERİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN RİSK SEVİYELERİNİN CRITIC-EDAS ENTEGRASYONU İLE DEĞERLENDİRİLMESİ. Endüstri Mühendisliği. 2019; 30(1): 15 - 31.
Vancouver Can G,Kargı Ş SEKTÖRLERİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN RİSK SEVİYELERİNİN CRITIC-EDAS ENTEGRASYONU İLE DEĞERLENDİRİLMESİ. Endüstri Mühendisliği. 2019; 30(1): 15 - 31.
IEEE Can G,Kargı Ş "SEKTÖRLERİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN RİSK SEVİYELERİNİN CRITIC-EDAS ENTEGRASYONU İLE DEĞERLENDİRİLMESİ." Endüstri Mühendisliği, 30, ss.15 - 31, 2019.
ISNAD Can, Gülin Feryal - Kargı, Şeyma. "SEKTÖRLERİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN RİSK SEVİYELERİNİN CRITIC-EDAS ENTEGRASYONU İLE DEĞERLENDİRİLMESİ". Endüstri Mühendisliği 30/1 (2019), 15-31.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
29-04-2024 9:58

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları