ATASÖZLERİNİN SALGIN HASTALIK VE ETKİLERİNDEN KORUMA İŞLEVİ: COVID-19 SALGINI VE TÜRK ATASÖZLERİ
Yıl: 2020 Cilt: 13 Sayı: 31 Sayfa Aralığı: 1025 - 1039 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.12981/mahder.742539 İndeks Tarihi: 29-03-2021
ATASÖZLERİNİN SALGIN HASTALIK VE ETKİLERİNDEN KORUMA İŞLEVİ: COVID-19 SALGINI VE TÜRK ATASÖZLERİ
Öz: Atasözleri, toplumların yüzlerce yıllık tecrübe ve birikimlerinin kalıplaşmış abideleridir.Tarihin her dönemi için güncel olan atasözleri, toplumların asırlar boyunca olaylar ve olgularkarşısında takındığı tutumların da bir tezahürü olmakla beraber, insanlara her türlü olumluve olumsuz koşulda yol gösterirler. Bu sebeple her çağda, bütün topluma hitap eden bu sözler,insanlara karşılaştıkları olaylarla baş edebilmek noktasında tarihin birikimini ve bilgeliğinisunmaktadır. COVID-19 hastalığı, 2019 yılının son aylarında Çin’de ortaya çıkarak bütündünyaya yayılmış ve 21. Yüzyılın en büyük salgını haline gelmiştir.Doğumdan ölüme her safhada birey ve toplum hayatını düzenleyen ve insanlara hangitavırları takınıp, ne şekilde davranmaları gerektiği konusunda anlaşılır öğütlerle yol gösterenatasözleri, COVID-19 salgını gibi olağanüstü dönemlerde de toplumun kılavuzu ve müracaatettiği ilk mercii konumundadır. Bu sebeple, yetkililerin açıklamalarında ve kitle iletişimaraçları üzerinden yapılacak yayınlarda, atasözleri gibi, geçmiş nesillerin her konuda tecrübeettiği hadiselerden çıkardığı derslerin bir özeti mahiyetindeki öğütlerden faydalanmakhastalığın gelişimi ve yayılması karşısında bu mücadeleye destek olabilir. Atasözleri,hastalıktan korunmanın yanı sıra, salgının yayılmasını engellemek amacıyla uygulanankısıtlamaların ve önlemlerin bir sonucu olarak, çalışmak veya ihtiyaçlarını gidermek içinsokağa çıkamayan kimselerin yaşadığı sosyal ve ekonomik sorunlarla baş etmede de yardımcıolabilir.Bu çalışmada, Türk Dünyası atasözleri taranarak bu atasözleri arasından, salgın sırasındatopluma yol gösterebilecek sözler tespit edilerek, hastalıkla mücadelede hangi işlevlerdekullanılabilecekleri değerlendirilmiştir. İncelenen atasözlerinde aktarılan öğütlerin, salgınınsağlık ve sosyo-ekonomik boyutlarıyla mücadelede birey ve topluma kılavuzluk edebileceğigörülmüştür. Atasözlerinin sahip olduğu birçok işlevinin yanında “toplumun hayatiyetinisürdürmesi”ni sağlayacak öğütleriyle “salgın hastalıklar ve etkilerinden koruma” işlevine desahip olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelime: PROTECTION FUNCTION OF PROVERBS FROM PANDEMICS AND EFFECTS: COVID-19 PANDEMIC AND TURKISH PROVERBS
Öz: Proverbs are stereotyped statements that are the epitome of the lessons learned from the experiences and experiences of societies over hundreds of years. The proverbs, which are current for every period of history, are a manifestation of the attitudes that societies have taken in the face of events and phenomena over the centuries and how ancestors perceived the world. Besides, proverbs lead people in all kinds of positive and negative conditions. For this reason, these words, which give a message to the whole society in every age, offer people the accumulation and wisdom of history to cope with the events they face and to overcome the problems. The COVID-19 disease which emerged in Wuhan city China in the last months of 2019 has spread all over the world. The disease has become the biggest outbreak of the 21st century. In this study, the advice given by Turkish proverbs on preventing disease and preventing the spread of the disease to the community during the pandemic was investigated. The proverbs are regulated individual and community life in every period from birth to death. Also, they are guided with clear advice on what attitudes should take and should behave. With these characteristics, Proverbs serve as the community's guide and first recourse during extraordinary periods such as the outbreak of COVID-19. For this reason, the use of proverbs in statements by the authorities and publications over the mass media can also support this fight against the development and spread of the disease. As a result of restrictions and measures to prevent the spread of the epidemic, it can also help to cope with the social and economic problems experienced by people who are unable to work or to meet their needs because they cannot leave their homes. The study investigated what advice proverbs of the Turkish world make and how authorities can use proverbs to guide society in the calls they make. What functions these proverbs can be used to combat the epidemic have been evaluated. It has been determined that the advice given in the proverbs examined may guide the individual and society in combating the health and socioeconomic aspects of the pandemic. Based on the findings, it has been seen that the proverbs that have many functions have a “function of protection from pandemic and effects” with the advice that will ensure the survival of society.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abrahams, R. D. (2014). Halk bilimini etnolojik ve sosyolojik yönleriyle açıklamak. (Çev. Ayça Yavuz). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2. Ankara: Geleneksel.
- Aça, M. (2011). Tıva atasözleri. Karadeniz, S. 12, 29-50.
- Aça, M. (2013). Kırım Tatar atasözlerinin toplum hayatının işleyiş kurallarını öğretme ve hatırlatma işlevi. Milli Folklor, S. 100, 120-133.
- Aghdam, A.(2009). Kaşkay Türklerinde atasözleri. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Ahmad, T. and others (2020). COVID-19: Zoonotic aspects. Travel Medicine and Infectious Disease.
- Aksoy, Ö. A. (1988). Atasözleri ve deyimler sözlüğü I (Atasözleri sözlüğü). İstanbul: İnkılap.
- Bascom, W. R. (2014). Folklorun dört işlevi. (Çev.: Ferya Çalış - Red.: Selcan Gürçayır). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2. Ankara: Geleneksel.
- Çobanoğlu, Ö. (2004). Türk dünyası ortak atasözleri sözlüğü. Ankara: AYK AKM Başkanlığı.
- Çotuksöken, Y. (2004). Türkçe atasözleri ve deyimler sözlüğü. İstanbul: Toroslu Kitaplığı.
- Dilek, İ. (1996). Altay Türklerinin atasözleri. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S. 1, 107-120.
- Doğan, L. (2000). Kırgız atasözlerinin sınıflandırılması. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S. 9, 207-241.
- Ercilasun, A. B. - Akkoyunlu, Z. (2015). Dîvânu Lugâti’t-Türk (Giriş-Metin-ÇeviriNotlar-Dizin). Ankara: Türk Dil Kurumu.
- Hasan, H.(1997). Makedonya ve Kosova Türklerince kullanılan atasözleri ve deyimler. Ankara: Türk Dil Kurumu.
- Hiiemäe, R. (2004). Handling collective fear in folklore. Folklore: Electronic Journal of Folklore, 26, 65-80.
- Karcıoğlu, Ö. (2020). What is coronaviruses, and how can we protect ourselves?. Anka Tıp Dergisi, S. 2, 66-71.
- Lai, C. C. and others (2020). Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2) and corona virus disease-2019 (COVID-19): The epidemic and the challenges. International Journal of Antimicrobial Agents, 55, 1-9.
- Lauhakangas, O. (2007). Use of proverbs and narrative thought. Folklore: Electronic Journal of Folklore, 35, 77-84.
- Malinowski, B. (1992). Bilimsel bir kültür teorisi. (Çev.: Saadet Özkal). İstanbul: Kabalcı.
- Nesrin, S. (2005). Türkmen atasözleri üzerine karşılaştırmalı bir çalışma. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 5 (2), 257-266.
- Öl, E. (2000). Qumuq atalar sözleri. Bakü: Şirvanneşr.
- Pal, M. and others (2020). Severe acute respiratory syndrome coronavirus-2 (SARSCoV-2): An update. Cureus, 12, 1-13.
- Pekacar, Ç. (2006). Kumuk Türklerinin atasözleri: İnceleme, metin, dizinler. Ankara: Meyil Matbaacılık.
- Radcliffe-Brown, A. R. (1935). On the concept of function in social science. American Anthropologist, 37, 394-402.
- Salathé, M. and others (2020). COVID-19 epidemic in Switzerland: on the ımportance of testing, contact tracing and ısolation. Swiss Medical Weekly 150.
- Saraçbaşı, M. E. - Minnetoğlu, İ. (1978). Örnekli ve açıklamalı Türk atasözleri sözlüğü. İstanbul: Minnetoğlu.
- Smith, P. (1991). Rumour, gossip and hearsay: the folklore of a pandemic. In Diane Goldstein ed. AIDS, the Social Sciences and the Local Community, St. John’s: Institute for Social and Economic Research, 95-121.
- Soykut, İ. H. (1974). Türk atalar sözü hazinesi. İstanbul: Ülker.
- Tulum, M. - Tulum, M. M. (2016). Dede Korkut oğuznameler: Oğuz beylerinin hikâyeleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
- Ülküsal, M. (1970). Dobruca’daki Kırım Türklerinde atasözü ve deyimler. Ankara. Türk Dil Kurumu.
- Wu, Z. - Jennifer, M. M. (2020). Characteristics of and important lessons from the coronavirus disease 2019 (COVID-19) outbreak in China. JAMA, 323, 1239- 1242.
- Yatağan, M. (2010). Özbek ḫalk måqalläri (Özbek halk atasözleri). Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Yoldaşev, İ. – Gümüş, M. (1995a). Türkçe açıklamalı Kazak atasözleri. Ankara: Engin.
- Yoldaşev, İ. – Gümüş, M. (1995b). Türkçe açıklamalı Özbek atasözleri. Ankara: Engin.
- Yurtbaşı, M. (2013). Sınıflandırılmış atasözleri sözlüğü. İstanbul: Excellence Publishing, 2013.
- URL-1: Dünya Ekonomik Forumu. “A Visual History of Pandemics”. https://www.weforum.org/agenda/2020/03/a-visual-history-ofpandemics/ (Erişim: 29.04.2020)
- URL-2: World Health Organisation. COVID-19 Güncel Sayıları. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019 (Güncel Erişim: 09.09.2020)
- URL-3: Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı. COVID-19 Yeni Koronavirüs Hastalığına Yakalanmamak İçin Öneriler”. https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/tr/covid-19-yeni-koronavirus-hastaligina-yakalanmamak-i-cin-oneriler (Erişim: 20.04.2020)
- URL-4: World Health Organisation. “Advice for Public”. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus2019/advice-for-public (Erişim: 20.04.2020)
- URL-5: Çanakkale Kalem. “Koronalı Atasözleri” https://www.canakkalekalem.com/koronali-atasozleri/ (Erişim: 04.04.2020)
| APA | KIZILDAĞ H (2020). ATASÖZLERİNİN SALGIN HASTALIK VE ETKİLERİNDEN KORUMA İŞLEVİ: COVID-19 SALGINI VE TÜRK ATASÖZLERİ. , 1025 - 1039. 10.12981/mahder.742539 |
| Chicago | KIZILDAĞ HASAN ATASÖZLERİNİN SALGIN HASTALIK VE ETKİLERİNDEN KORUMA İŞLEVİ: COVID-19 SALGINI VE TÜRK ATASÖZLERİ. (2020): 1025 - 1039. 10.12981/mahder.742539 |
| MLA | KIZILDAĞ HASAN ATASÖZLERİNİN SALGIN HASTALIK VE ETKİLERİNDEN KORUMA İŞLEVİ: COVID-19 SALGINI VE TÜRK ATASÖZLERİ. , 2020, ss.1025 - 1039. 10.12981/mahder.742539 |
| AMA | KIZILDAĞ H ATASÖZLERİNİN SALGIN HASTALIK VE ETKİLERİNDEN KORUMA İŞLEVİ: COVID-19 SALGINI VE TÜRK ATASÖZLERİ. . 2020; 1025 - 1039. 10.12981/mahder.742539 |
| Vancouver | KIZILDAĞ H ATASÖZLERİNİN SALGIN HASTALIK VE ETKİLERİNDEN KORUMA İŞLEVİ: COVID-19 SALGINI VE TÜRK ATASÖZLERİ. . 2020; 1025 - 1039. 10.12981/mahder.742539 |
| IEEE | KIZILDAĞ H "ATASÖZLERİNİN SALGIN HASTALIK VE ETKİLERİNDEN KORUMA İŞLEVİ: COVID-19 SALGINI VE TÜRK ATASÖZLERİ." , ss.1025 - 1039, 2020. 10.12981/mahder.742539 |
| ISNAD | KIZILDAĞ, HASAN. "ATASÖZLERİNİN SALGIN HASTALIK VE ETKİLERİNDEN KORUMA İŞLEVİ: COVID-19 SALGINI VE TÜRK ATASÖZLERİ". (2020), 1025-1039. https://doi.org/10.12981/mahder.742539 |
| APA | KIZILDAĞ H (2020). ATASÖZLERİNİN SALGIN HASTALIK VE ETKİLERİNDEN KORUMA İŞLEVİ: COVID-19 SALGINI VE TÜRK ATASÖZLERİ. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 13(31), 1025 - 1039. 10.12981/mahder.742539 |
| Chicago | KIZILDAĞ HASAN ATASÖZLERİNİN SALGIN HASTALIK VE ETKİLERİNDEN KORUMA İŞLEVİ: COVID-19 SALGINI VE TÜRK ATASÖZLERİ. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 13, no.31 (2020): 1025 - 1039. 10.12981/mahder.742539 |
| MLA | KIZILDAĞ HASAN ATASÖZLERİNİN SALGIN HASTALIK VE ETKİLERİNDEN KORUMA İŞLEVİ: COVID-19 SALGINI VE TÜRK ATASÖZLERİ. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, vol.13, no.31, 2020, ss.1025 - 1039. 10.12981/mahder.742539 |
| AMA | KIZILDAĞ H ATASÖZLERİNİN SALGIN HASTALIK VE ETKİLERİNDEN KORUMA İŞLEVİ: COVID-19 SALGINI VE TÜRK ATASÖZLERİ. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 2020; 13(31): 1025 - 1039. 10.12981/mahder.742539 |
| Vancouver | KIZILDAĞ H ATASÖZLERİNİN SALGIN HASTALIK VE ETKİLERİNDEN KORUMA İŞLEVİ: COVID-19 SALGINI VE TÜRK ATASÖZLERİ. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 2020; 13(31): 1025 - 1039. 10.12981/mahder.742539 |
| IEEE | KIZILDAĞ H "ATASÖZLERİNİN SALGIN HASTALIK VE ETKİLERİNDEN KORUMA İŞLEVİ: COVID-19 SALGINI VE TÜRK ATASÖZLERİ." Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 13, ss.1025 - 1039, 2020. 10.12981/mahder.742539 |
| ISNAD | KIZILDAĞ, HASAN. "ATASÖZLERİNİN SALGIN HASTALIK VE ETKİLERİNDEN KORUMA İŞLEVİ: COVID-19 SALGINI VE TÜRK ATASÖZLERİ". Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 13/31 (2020), 1025-1039. https://doi.org/10.12981/mahder.742539 |
