Yıl: 2020 Cilt: 13 Sayı: 31 Sayfa Aralığı: 1073 - 1087 Metin Dili: İngilizce DOI: 10.12981/mahder.764467 İndeks Tarihi: 29-03-2021

A CULTURAL APPROACH TO EARTHQUAKE COPING STRATEGIES: EXAMPLES OF TURKISH FOLK POEMS AND MEMORATES

Öz:
The aim of this study is to ensure that the cultural dimension discussed amongthe strategies to cope with the earthquake and to propose the use of this cultural dimensionin earthquake education. The documents of the study consist of Turkish folk poems andmemorates. In the study, document analysis method, one of the qualitative data collectionmethods, was used; the data were interpreted with information obtained from descriptiveanalysis. As a result of the research, it has been observed that Turkish folk poems andmemorates have supernatural, mystical, traditional beliefs and thoughts about earthquake.The positive cultural dimension related to the earthquake that is folk poems and inmemorates is that unity and solidarity and glorify of the solidarity tradition. On the otherhand, the negative cultural dimension is the belief that the earthquake is a punishment due topeople violated the religion, tradition and custom. In addition, the social and politicaldisintegrations that occurred during the earthquake were also interpreted as a negativecultural dimension. From this point of view, it is suggested that the cultural dimension of theearthquake is considered as an additional strategy in addition to the known coping strategiesand is defined “cultural memory strategy”.
Anahtar Kelime:

DEPREMLE BAŞA ÇIKMA STRATEJİLERİNE KÜLTÜREL BİR YAKLAŞIM: TÜRK HALK ŞİİRLERİ VE MEMORATLARI ÖRNEKLERİ

Öz:
Bu çalışmanın amacı; depremin sosyal ve psikolojik boyutunun arka planlarından biri olan kültürel boyutun, depremle baş etme stratejileri arasında tartışılmasını sağlamak ve deprem eğitiminde bu kültürel boyutun kullanılmasını önermektedir. Çalışmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmış, betimsel analizle yorumlanmıştır. Araştırmanın sonucunda Türk halk şiirleri ve memoratlarının depremle ilgili doğaüstü, mistik, geleneksel inanç ve düşünceler barındırdıkları görülmüştür. Halk şiiri ve memoratlarda bulunan en yoğun inanç ve düşünce ise depremin nedeninin Allah ve kader olduğudur. Bu anlatılarda depreme ilişkin olumlu kültürel boyut; halk şiirlerinde birlik ve beraberlik mesajlarının verilmesi ve dayanışma geleneğinin yüceltilmesidir. Olumsuz kültürel boyut ise depremin din, gelenek ve göreneğe aykırı davrananlar yüzünden verilen bir ceza olduğu inancının bulunmuş olmasıdır. Buna ek olarak deprem sürecinde oluşan toplumsal ve politik ayrışmalar da olumsuz kültürel bir boyut olarak yorumlanmıştır. İncelenen şiir ve memoratlarda depremle başa çıkma stratejisine uygun söylemlerin olup olmadığına bakıldığında ise sosyal destek arayışı, suçlayıcı/çaresizlik ve kaderci başa çıkma yaklaşımlarının Türk halk şiirlerinde ve memoratlarında en çok ifade edilen söylem olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuçtan hareketle depremin kültürel boyutunun bilinen baş etme stratejilerine ek bir strateji olarak kabul edilmesi ve “kültürel bellek statejisi” adıyla tanımlanmasının tartışılması gerekmektedir. Bu amaçla da depremle ilgili inanç ve düşüncelerin folklor bilimciler tarafından öncelikle derlenmesinin gerekliliğini savunulmaktadır. Çalışmanın ikincil önerisi ise deprem riskinin bulunduğu öncelikli alanlarda okuryazarlığın daha düşük olduğu kırsal yerlerde, halkın belleğinde bulunan depremle ilgili yanlış inanç, davranış ve bilgilerin açığa çıkarılması ve bilimsel bilgi ve düşüncelerle karşılaştırmalı olarak yer değiştirmesini sağlayacak disiplinler arası bilimsel çalışma ve uygulamalarla, süreklilik gösteren yaygın eğitimler verilmesidir.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adiyoso, W. & Kanegae, H. (2013). The preliminary study of the role of Islamic teaching in the disaster risk reduction (a qualitative case study of Banda Aceh Indonesia). Procedia Environmental Sciences, 17, pp. 918-927
  • Altun, I & Çelik, E. (2015). 17 ağustos depremine ait inanışlar ve memoratlar. 5th International Earthquake Symposium. Kocaeli. Turkey, 10-12 (in Turkish).
  • Altun, I. (2008). Kocaeli’de türbelerle ilgili inanış ve uygulamalara örnek: “Sultan Baba”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 15(37), 177 (in Turkish).
  • Appleby-Arnold, S., Brockdorff, N., Jakovljev, I. & Zdravković, S. (2018). Applying cultural values to encourage disaster preparedness: Lessons from a lowhazard Country. International Journal of Disaster Risk Reduction, 31, pp. 37- 44.
  • Arslantaş, N. (2015). İslam tarihinde depremler ve algılanma biçimleri. İstanbul: İz. (in Turkish).
  • Bankoff, G., Cannon, T., Krüger, F. & Schipper, E. L. F. (2015). Introduction: Exploring the links between cultures and disasters. In Cultures and Disasters, pp. 17- 32. London: Routledge.
  • Barber, E. W. & Barber, P. T. (2004). When they severed earth from sky: how the human mind shapes myth. New Jersey: Princeton University.
  • Bozkurt, V. (2000). Deprem ve toplum. Istanbul: Alfa. (in Turkish).
  • Campbell, J. (2003). Yaratıcı mitoloji tanrının maskeleri (Çev.: Kudret Emiroğlu), İstanbul: İmge.
  • Çapar, T. (2016). 1999 Marmara depremlerinin etkilerinin travma sonrası gelişim modeli çerçevesinde değerlendirilmesi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 5-101. (in Turkish).
  • Cashman, K. V. & Cronin, S. J. (2008). Welcoming a monster to the world: Myths, oral tradition, and modern societal response to volcanic disasters. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 176 (3), pp. 407-418.
  • Chang, Y. L. (2017). Exploring naga images: Textual analysis of Thailand’s narratives. Journal of Mekong Societies, 13 (1), pp.19-35.
  • Çobanoğlu, Ö. (2003). Türk halk kültüründe memoratlar ve halk inançları. Ankara: Akçağ. (in Turkish).
  • Duman, Z. M. (2016). Sosyolojik açıdan deprem ve din. İstanbul: Rağbet. (in Turkish).
  • Duval, S. T. & Mulilis, J. P. (1999). A person relative to event (PrE) Approach to negative threat appeals and earthquake preparedness: A field study. Journal of Applied Social Psychology, 29, 3, pp. 495-516.
  • Eliade, M. (2003). Dinsel inançlar ve düşünceler tarihi. C. 1, (Çev.: Ali Berktay), İstanbul: Kabalcı. (in Turkish).
  • Grandjeana D., Rendu, A. C. L., MacNamee, T. & Scherer, K. R. (2008). The wrath of the gods: appraising the meaning of disaster. Social Science Information, 47 (2), pp. 187-204.
  • Kara, R. (1994). Erzincan’ın gözyaşları (deprem ağıt ve destanları). Ankara: Özyurt. (in Turkish).
  • Karakaş, A. (2014). Sözlü tarih-folklor ilişkisi bağlamında üç âşık destanı. Turkish Studies. 9/6, 655-676. (in Turkish).
  • Karanci, N. A. & Rüstemli, A. (1995). Psychological consequences of the 1992 Erzincan (Turkey) Eartquake. Disasters, 19 (1), pp. 8-18.
  • Kasapoglu, A. & Ecevit, M. (2002). Impact of the 1999 East Marmara earthquake in Turkey. Population and Environment, 24 (4), pp. 339-358
  • Keneş, Ç. H. (2011). Depremin görünürleştirdiği yeni ırkçı söylemler: “İlahi Adalet” ve “Kürt Depremi”. İletişim Araştırmaları. 9 (1-2), 47-72. (in Turkish).
  • Levac, J., Toal-Sullivan, D. & O`Sullivan, T. L. (2012). Household emergency preparedness: a literature review. Journal of Community Health, 37 (3), pp. 725-733.
  • Ögel, B. (1998). Türk mitolojisi I. Ankara: Türk Tarih Kurumu. (in Turkish).
  • Oliver-Smith, A. (1996). Anthropological research on hazards and disasters. Annual review of anthropology, 25 (1), pp. 303-328.
  • Paradise, T. R. (2005). Perception of earthquake risk in Agadir, Morocco: A case study from a Muslim community. Global Environmental Change Part B: Environmental Hazards, 6 (3), pp. 167-180.
  • Rüstemli, A. & Karanci, N. A. (1999). Correlates of earthquake cognitions and preparedness behavior in a victimized population. The Journal of Social Psychology, 139 (1), pp. 91-101.
  • Şakiroğlu, M. (2005). Variables related to earthquake preparedness behavior. Ankara: Middle East Technical University, Department of Psychology, Unpublished MS Thesis.
  • Şenesen, İ. (2016). Adana halk kültüründe gökyüzü ile ilgili halk inanışları üzerine karşılaştırmalı bir inceleme. Asia Minor Studies, 9, 64-92. (in Turkish).
  • Sheridan, A. A. (2007). Kentte mitsel korku: “Fısıltı” depremleri. Milli Folklor, 19 (75), 126-133.
  • Strauss, C. L. (1986). Mit ve anlam. (Çev.: Gökhan Yavuz Demir-2013), İstanbul: İtaki.
  • Tek, A. (2018). Felaketin belleği: '66 Varto pepremi ve etrafında oluşan kolektif hafıza. Kebikec: İnsan Bilimleri İcin Kaynak Araştırmaları Dergisi, 45, 145- 170. (in Turkish).
  • Troll, V. R., Deegen, F. M., Jolis, E. M., Budd, D. A., Dahren, B. & Schwarzkopf, L. M. (2014). Ancient oral tradition describes volcano–earthquake interaction at Merapi Volcano, Indonesia, pp. 137-166. Published online: 15 Nov 2016.
  • Yaman, Ö. M. & Akyurt, M. A. (2013). Sosyal hizmete kültürel yaklaşım: 2011 Van depremi örneği. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3 (26), 105-144. (in Turkish).
  • Yöndem, Z. D. & Eren, A. (2008). Deprem stresi ile baş etme stratejileri ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (30), 60-75. (in Turkish).
  • URL-1: Akman, E. (2012). Türk mitolojisi ve halk şiirinde “Sarı/Kızıl Öküz” inancı. Türkiyat Mecmuası, 22 (1), 1-16. http://www.iudergi.com/tr/index.php/turkiyat/index, (in Turkish).
  • URL-2: Taylor, A. J. W. (1999). Value-conflict arising from a disaster. Australasian Journal of Disaster & Trauma Studies, 1999- 2. http://www.massey.ac.nz/~trauma/issues/1999-2/taylor.htm, (last accessed on 19 September 2019).
  • URL-3: http://www.hurriyet.com.tr/gundem/isikara-marmara-depremindekomplo-iddialarini-yalanladi-15915874; https://www.yeniakit.com.tr/haber/buyuk-marmara-depremi-vegizlenen-gercekler-165726.html; http://www.hurriyet.com.tr/haberleri/suni-deprem (last accessed on 10 September 2019). https://twitter.com/Tugce_official/status/1177577008022380544; https://twitter.com/onurylmz1453/status/1177194829144633345
  • URL-4: Oliver, 1996; https://www.netlaw.bg/en/a/culture-and-risk-managementin-man-made-and-natural-disasters-carismand (last accessed on 1. September 2019; Troll & Deegan et al. 2014).
  • URL-5: Valentin R. Troll,Frances M. Deegan,Ester M. Jolis,David A. Budd,Börje Dahren &Lothar M. Schwarzkopf, 1914) Ancient oral tradition describes volcano–earthquake interaction at merapi volcano, indonesia, Pages 137- 166. Published online: 15 Nov 2016; https://doi.org/10.1111/geoa.1209. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1111/geoa.12099 (last accessed on 10 September 2019).
  • URL-6:http://turkoloji.cu.edu.tr/HALK%20EDEBIYATI/dogan_kaya_sivasli_asikla r_marmara_depremi.pdf (last accessed on 2 September 2019).
  • URL-7: https://www.yeniakit.com.tr/haber/buyuk-marmara-depremi-vegizlenen-gercekler-165726.html; http://www.hurriyet.com.tr/haberleri/suni-deprem
  • Archive-1: Işıl Altun’s Archive (2005).
  • Archive-2: Işıl Altun’s Archive (2005)
  • Archive-3: Işıl Altun’s Archive (2005).
  • Archive-4: Işıl Altun’s Archive (2005).
  • Archive-5: Işıl Altun’s Archive (2005).
APA ÇEVIRME H (2020). A CULTURAL APPROACH TO EARTHQUAKE COPING STRATEGIES: EXAMPLES OF TURKISH FOLK POEMS AND MEMORATES. , 1073 - 1087. 10.12981/mahder.764467
Chicago ÇEVIRME HÜLYA A CULTURAL APPROACH TO EARTHQUAKE COPING STRATEGIES: EXAMPLES OF TURKISH FOLK POEMS AND MEMORATES. (2020): 1073 - 1087. 10.12981/mahder.764467
MLA ÇEVIRME HÜLYA A CULTURAL APPROACH TO EARTHQUAKE COPING STRATEGIES: EXAMPLES OF TURKISH FOLK POEMS AND MEMORATES. , 2020, ss.1073 - 1087. 10.12981/mahder.764467
AMA ÇEVIRME H A CULTURAL APPROACH TO EARTHQUAKE COPING STRATEGIES: EXAMPLES OF TURKISH FOLK POEMS AND MEMORATES. . 2020; 1073 - 1087. 10.12981/mahder.764467
Vancouver ÇEVIRME H A CULTURAL APPROACH TO EARTHQUAKE COPING STRATEGIES: EXAMPLES OF TURKISH FOLK POEMS AND MEMORATES. . 2020; 1073 - 1087. 10.12981/mahder.764467
IEEE ÇEVIRME H "A CULTURAL APPROACH TO EARTHQUAKE COPING STRATEGIES: EXAMPLES OF TURKISH FOLK POEMS AND MEMORATES." , ss.1073 - 1087, 2020. 10.12981/mahder.764467
ISNAD ÇEVIRME, HÜLYA. "A CULTURAL APPROACH TO EARTHQUAKE COPING STRATEGIES: EXAMPLES OF TURKISH FOLK POEMS AND MEMORATES". (2020), 1073-1087. https://doi.org/10.12981/mahder.764467
APA ÇEVIRME H (2020). A CULTURAL APPROACH TO EARTHQUAKE COPING STRATEGIES: EXAMPLES OF TURKISH FOLK POEMS AND MEMORATES. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 13(31), 1073 - 1087. 10.12981/mahder.764467
Chicago ÇEVIRME HÜLYA A CULTURAL APPROACH TO EARTHQUAKE COPING STRATEGIES: EXAMPLES OF TURKISH FOLK POEMS AND MEMORATES. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 13, no.31 (2020): 1073 - 1087. 10.12981/mahder.764467
MLA ÇEVIRME HÜLYA A CULTURAL APPROACH TO EARTHQUAKE COPING STRATEGIES: EXAMPLES OF TURKISH FOLK POEMS AND MEMORATES. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, vol.13, no.31, 2020, ss.1073 - 1087. 10.12981/mahder.764467
AMA ÇEVIRME H A CULTURAL APPROACH TO EARTHQUAKE COPING STRATEGIES: EXAMPLES OF TURKISH FOLK POEMS AND MEMORATES. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 2020; 13(31): 1073 - 1087. 10.12981/mahder.764467
Vancouver ÇEVIRME H A CULTURAL APPROACH TO EARTHQUAKE COPING STRATEGIES: EXAMPLES OF TURKISH FOLK POEMS AND MEMORATES. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 2020; 13(31): 1073 - 1087. 10.12981/mahder.764467
IEEE ÇEVIRME H "A CULTURAL APPROACH TO EARTHQUAKE COPING STRATEGIES: EXAMPLES OF TURKISH FOLK POEMS AND MEMORATES." Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 13, ss.1073 - 1087, 2020. 10.12981/mahder.764467
ISNAD ÇEVIRME, HÜLYA. "A CULTURAL APPROACH TO EARTHQUAKE COPING STRATEGIES: EXAMPLES OF TURKISH FOLK POEMS AND MEMORATES". Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 13/31 (2020), 1073-1087. https://doi.org/10.12981/mahder.764467