Sağlık Hizmetleri Meslek ve Sağlık BilimleriYüksekokullarındaki ÖğrencilerinElektromanyetik Alan Maruziyetinin Araştırılması

Bahtiyar, Nurten; SEVİNÇ, Leyla; Aydemir, Birsen; CİNEMRE, Hakan; ATAMAN, Buket Küçük; ÖĞÜT, Selim; KIZILER, Ali Rıza; CİNEMRE, Fatma Behice Serinkan; BEKTAŞ, Muhammet

Sağlık Hizmetleri Meslek ve Sağlık BilimleriYüksekokullarındaki ÖğrencilerinElektromanyetik Alan Maruziyetinin Araştırılması

Selim Öğüt, (İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, İstanbul)

Leyla Sevinç, (Sakarya Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı, Sakarya)

Fatma Behice Serinkan Cinemre, (Sakarya Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı, Sakarya)

Hakan Cinemre, (Sakarya Üniversitesi, Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Sakarya)

Nurten Bahtiyar, (İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Biyofizik Anabilim Dalı, İstanbul)

Buket Küçük Ataman, (Sakarya Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyofizik Anabilim Dalı, Sakarya)

Muhammet Bektaş, (İstanbul Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyofizik Anabilim Dalı, İstanbul)

Ali Rıza Kızıler, (Namık Kemal Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyofizik Anabilim Dalı, Tekirdağ)

Birsen Aydemir (Sakarya Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyofizik Anabilim Dalı, Sakarya)

Sakarya Tıp Dergisi

9 3

Yıl: 2018 Cilt: 8 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 806 - 812 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 21-04-2021

Sağlık Hizmetleri Meslek ve Sağlık BilimleriYüksekokullarındaki ÖğrencilerinElektromanyetik Alan Maruziyetinin Araştırılması

Öz:

Amaç Günümüzde, teknolojik gelişmelerle birlikte elektromanyetik alanlara (EMA) maruziyet oldukça artmıştır. Bunun insan sağlığı üzerindeki etkileri üzerine çeşitli çalışmalar bulunmaktadır. Bu araştırmada amacımız, Sağlık Hizmetleri Meslek ve Sağlık Bilimleri Yüksekokulları öğrencilerinin yaşam alanlarında EMA'lara maruziyeti ve sağlıkları üzerine etkilerini araştırmaktı. ( Sakarya Tıp Dergisi 2018, 8(4):806-812 )Gereç ve YöntemlerBu çalışmaya 552 öğrenciye EMA maruziyeti ve bunun sağlık üzerine etkilerini sorgulayan bir anket uygulandı.Bulgular Çalışmaya katılan öğrencilerin %34,2’si erkek, %65,8’i kız ve yaş ortanca değeri 21’idi (min-max: 18-41). Katılımcıların %29’u baz istasyonlarına ve %19,4’ü yüksek voltaj hatlarına yakın oturmaktaydılar. %45,5'i günde 5 saatten fazla elektrik/ elektronik sistemlere maruz kalırken, %72,5’nin yatak odasında elektrikli/ elektronik cihazlar bulundurmaktaydı. %83,9'unun evinde internet ağı, %44’ünün evinde mikrodalga fırın olduğu belirlendi. Katılan öğrencilerin %74,3’ü yorgunluk hissinden şikâyetçi idi ve ki kare analiziyle bu şikayet, günlük elektrikli/ elektronik cihaz maruziyet süresi ile anlamlı bir ilişki gösterdi (x2: 0.332- P<0.016). Aynı şekilde yorgunluk hissi ve göz rahatsızlıklarının (% 27,4), yatak odasında elektronik cihaz bulunması durumuyla istatistiksel anlamlı ilişki gösterdi (x2: 7.630- P<0.006; x2: 11.832- P<0.008, sırasıyla). Diğer bir anlamlı ilişki de günlük bilgisayar kullanımı saat ile koku problemi (% 4) arasında tespit edildi (x2: 11.832- P<0.008). Sonuç Teknolojik sistemlerden yayılan elektromanyetik radyasyonun insanlar üzerindeki uzun vadeli etkisi belirsiz olsa da, bulgular elektromanyetik radyasyonun insanlarda bazı sağlık sorunlarına neden olabileceğini düşündürmektedir. Daha kesin sonuçlar için daha kapsamlı popülasyonlarda bilimsel çalışmalara ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelime:

Investigation of the Electromagnetic Field Exposure of Students in the School of Health Services Vocational and Health Sciences

Öz:

Objective Today, with the technological developments, exposure to electromagnetic fi elds (EMF) has increased considerably. There are several studies onthe effects of EMF on human health. In this survey study, our aim was to investigate effects of EMF in the students( Sakarya Med J 2018, 8(4):806-812 ). Materials andMethods 552 vocational school students are included in this study. The questionnaire about characteristics of EMF exposure and related health problemswere applied. Results 34,2% male, 65,8% female students were 21 (18-41) median years old. Their home locations were close to base stations (29%), and highvoltage lines (19,4%). Exposure times to electrical/electronic systems of 45,5% students were more than 5 hours per day, 72,5% had electrical/ electronic devices in the bedroom. 83,9% students had internet network and 44% students had a microwave ovens in their house. The studentscomplained about 74,3% the feeling of fatigue, and the chi-square analysis showed a signifi cant relationship with daily electrical/electronicdevice exposure time (x2: 0.332- P<0.016). Likewise, fatigue and eye disorders (27,4%) were found to be signifi cantly correlated with thepresence of electronic devices in the bedroom (x2: 7.630-P <0.006; x2: 11.832-P <0.008, respectively). Another signifi cant relationship wasfound between daily computer use and odor problem (4%) (x2: 11.832- P <0.008). Conclusion Although the long-term effect of electromagnetic radiation emitted from technological systems on humans is unclear, the fi ndings suggest thatelectromagnetic radiation may cause some health problems on humans. For more precise results, experimental and theoretical studies areneeded in more extensive populations.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Ozen S. Evaluation and Measurement of Magnetic Field Exposure at a Typical High VoltageSubstation and Its Power Lines. Radiation Protection Dosimetry. 2008; 128(2), 198-205.
2. Wertheimer N, LeeperE. Exposure assessment for epidemiological study selectrical wiring confi gurations and childhood cancer American Journal of Epidemiology. 1979; 109(3), 273-284.
3. 3Ozen S, Helkel S, Kahta G, Çakır M, YalcınS. Evaluation of occupational exposure and magnetic fi eld levels at hospital environments. Pamukkale Univ J Eng Sci. 2014; 20(8), 300-303.
4. Ozen S, Helhel S, Colak OH. Electromagnetic Field Measurements of Radio Transmitters in Urban Areaand Exposure Analysis Microwave and Optical Technology Letters 2007; 49(7), 1572-1578.
5. Helhel S, Ozen S, Basyigit IB, Kurnaz O, Yoruk YE, Bitirgan M, Colak Z. Radiated Susceptibility of Medical Equipments in Health Care Units: 2G and 3G Mobile Phones as an Interferer. Microwaveand Optical Technology Letters. 2011; 53(11), 2657-2661.
6. Kivrak EG, Altunkaynak BZ, Alkan I, Yurt KK, Kocaman A, Onger ME. Effects of 900-MHz radiation on the hippocampus and cerebellum of adult rats and attenuation of such effects by folic acid and Boswellia sacra. J Microsc Ultrastruct. 2017;5(4):216-224. doi: 10.1016/j. jmau.2017.09.003
7. Dasdag S, Akdag MZ. The link between radiofrequencies emitted from wireless technologies and oxidative stress. J Chem Neuroanat. 2016; 75(Pt B):85-93. doi: 10.1016/j.jchemneu.2015.09.001
8. Akdag M, Dasdag S, Canturk F, Akdag MZ. Exposuretonon-ionizing electromagnetic fi elds emitted from mobile phones induced DNA damage in human ear canal hair follicle cells. Electromagn Biol Med. 2018;37(2):66-75. doi: 10.1080/15368378.2018.1463246.
9. Bektas H, Bektas MS, Dasdag S. Effects of mobile phoneexposure on biochemical parameters of cordblood: A preliminarystudy.ElectromagnBiolMed. 2018; 29:1-8. doi: 10.1080/15368378.2018.1499033
10. Dasdag S, Akdag MZ. The link between radiofrequencies emitted from wireless technologies and oxidative stress. J Chem Neuroanat. 2016;75(Pt B):85-93. doi: 10.1016/j.jchemneu.2015.09.001
11. Kıvrak EG, Yurt KK, Kaplan AA, Alkan I, Altun G. Effects of electromagnetic fi eld sexposure on the antioxidant defense system. J Microsc Ultrastruct. 2017;5:167-176.
12. Leszczynski D, Joenväärä S, Reivinen J, Kuokka R. Non-thermal activation of the hsp27/p38MAPK stress pathway by mobile phone radiation in human endothelial cells: molecular mechanism for cancer- and blood-brain barrier-related effects. Differentiation. 2002;70(2-3):120- 129.
13. Zhu K, Lv Y, Cheng Q, Hua J, Zeng Q. Extremely Low Frequency Magnetic Fields Do Not Induce DNA Damage in Human Lens Epithelial Cells In Vitro. Anat Rec (Hoboken). 2016;299(5):688-697. doi: 10.1002/ ar.23312.
14. Tkalec M, Malaric K, Pevalek-Kozlina B. Exposure to radiofrequency radiation induces oxidative stress in duckweed Lemna minor L. Sci Total Environ. 2007; 15: 388(1-3):78-89.
15. Calcabrini C, Mancini U, De Bellis R, et al. Effect of extremely lowfrequency electromagnetic fi elds on antioxidant activity in the human keratinocyte cell line NCTC 2544. Biotechnol Appl Biochem. 2017;64(3):415-422. doi: 10.1002/bab.1495.
16. Ozmen I, Naziroğlu M, Alici HA, Sahin F, Cengiz M, Eren I. Spinal morphine administration reduces the fatty acid contents in spinal cord and brain by increasing oxidative stress. Neurochem Res. 2007;32(1):19- 25.
17. Deshmukh PS, Megha K, Banerjee BD, Ahmed RS, Chandna S, Abegaonkar MP, Tripathi AK. Detection of Low Level Microwave Radiation Induced Deoxyribonucleic Acid Damage Vis-à-vis Genotoxicity in Brain of Fischer Rats. Toxicol Int. 2013; 20(1): 19–24.doi: 10.4103/0971- 6580.111549
18. Koyu A, Cesur G, Ozguner F, Akdogan M, Mollaoglu H, Ozen S. Effects of 900 MHz electromagnetic fi eld on TSH and thyroid hormones in rats. Toxicol Lett. 2005; 157(3):257-262.
19. Goldhaber MK, Polen MR, Hiatt RA. The risk of miscarriage and birth defects among women who use visual display terminals during pregnancy. Am J Ind Med. 1988;13(6):695-706

APA	ÖĞÜT S, SEVİNÇ L, CİNEMRE F, CİNEMRE H, Bahtiyar N, ATAMAN B, BEKTAŞ M, KIZILER A, Aydemir B (2018). Sağlık Hizmetleri Meslek ve Sağlık BilimleriYüksekokullarındaki ÖğrencilerinElektromanyetik Alan Maruziyetinin Araştırılması. , 806 - 812.
Chicago	ÖĞÜT Selim,SEVİNÇ Leyla,CİNEMRE Fatma Behice Serinkan,CİNEMRE Hakan,Bahtiyar Nurten,ATAMAN Buket Küçük,BEKTAŞ Muhammet,KIZILER Ali Rıza,Aydemir Birsen Sağlık Hizmetleri Meslek ve Sağlık BilimleriYüksekokullarındaki ÖğrencilerinElektromanyetik Alan Maruziyetinin Araştırılması. (2018): 806 - 812.
MLA	ÖĞÜT Selim,SEVİNÇ Leyla,CİNEMRE Fatma Behice Serinkan,CİNEMRE Hakan,Bahtiyar Nurten,ATAMAN Buket Küçük,BEKTAŞ Muhammet,KIZILER Ali Rıza,Aydemir Birsen Sağlık Hizmetleri Meslek ve Sağlık BilimleriYüksekokullarındaki ÖğrencilerinElektromanyetik Alan Maruziyetinin Araştırılması. , 2018, ss.806 - 812.
AMA	ÖĞÜT S,SEVİNÇ L,CİNEMRE F,CİNEMRE H,Bahtiyar N,ATAMAN B,BEKTAŞ M,KIZILER A,Aydemir B Sağlık Hizmetleri Meslek ve Sağlık BilimleriYüksekokullarındaki ÖğrencilerinElektromanyetik Alan Maruziyetinin Araştırılması. . 2018; 806 - 812.
Vancouver	ÖĞÜT S,SEVİNÇ L,CİNEMRE F,CİNEMRE H,Bahtiyar N,ATAMAN B,BEKTAŞ M,KIZILER A,Aydemir B Sağlık Hizmetleri Meslek ve Sağlık BilimleriYüksekokullarındaki ÖğrencilerinElektromanyetik Alan Maruziyetinin Araştırılması. . 2018; 806 - 812.
IEEE	ÖĞÜT S,SEVİNÇ L,CİNEMRE F,CİNEMRE H,Bahtiyar N,ATAMAN B,BEKTAŞ M,KIZILER A,Aydemir B "Sağlık Hizmetleri Meslek ve Sağlık BilimleriYüksekokullarındaki ÖğrencilerinElektromanyetik Alan Maruziyetinin Araştırılması." , ss.806 - 812, 2018.
ISNAD	ÖĞÜT, Selim vd. "Sağlık Hizmetleri Meslek ve Sağlık BilimleriYüksekokullarındaki ÖğrencilerinElektromanyetik Alan Maruziyetinin Araştırılması". (2018), 806-812.

APA	ÖĞÜT S, SEVİNÇ L, CİNEMRE F, CİNEMRE H, Bahtiyar N, ATAMAN B, BEKTAŞ M, KIZILER A, Aydemir B (2018). Sağlık Hizmetleri Meslek ve Sağlık BilimleriYüksekokullarındaki ÖğrencilerinElektromanyetik Alan Maruziyetinin Araştırılması. Sakarya Tıp Dergisi, 8(4), 806 - 812.
Chicago	ÖĞÜT Selim,SEVİNÇ Leyla,CİNEMRE Fatma Behice Serinkan,CİNEMRE Hakan,Bahtiyar Nurten,ATAMAN Buket Küçük,BEKTAŞ Muhammet,KIZILER Ali Rıza,Aydemir Birsen Sağlık Hizmetleri Meslek ve Sağlık BilimleriYüksekokullarındaki ÖğrencilerinElektromanyetik Alan Maruziyetinin Araştırılması. Sakarya Tıp Dergisi 8, no.4 (2018): 806 - 812.
MLA	ÖĞÜT Selim,SEVİNÇ Leyla,CİNEMRE Fatma Behice Serinkan,CİNEMRE Hakan,Bahtiyar Nurten,ATAMAN Buket Küçük,BEKTAŞ Muhammet,KIZILER Ali Rıza,Aydemir Birsen Sağlık Hizmetleri Meslek ve Sağlık BilimleriYüksekokullarındaki ÖğrencilerinElektromanyetik Alan Maruziyetinin Araştırılması. Sakarya Tıp Dergisi, vol.8, no.4, 2018, ss.806 - 812.
AMA	ÖĞÜT S,SEVİNÇ L,CİNEMRE F,CİNEMRE H,Bahtiyar N,ATAMAN B,BEKTAŞ M,KIZILER A,Aydemir B Sağlık Hizmetleri Meslek ve Sağlık BilimleriYüksekokullarındaki ÖğrencilerinElektromanyetik Alan Maruziyetinin Araştırılması. Sakarya Tıp Dergisi. 2018; 8(4): 806 - 812.
Vancouver	ÖĞÜT S,SEVİNÇ L,CİNEMRE F,CİNEMRE H,Bahtiyar N,ATAMAN B,BEKTAŞ M,KIZILER A,Aydemir B Sağlık Hizmetleri Meslek ve Sağlık BilimleriYüksekokullarındaki ÖğrencilerinElektromanyetik Alan Maruziyetinin Araştırılması. Sakarya Tıp Dergisi. 2018; 8(4): 806 - 812.
IEEE	ÖĞÜT S,SEVİNÇ L,CİNEMRE F,CİNEMRE H,Bahtiyar N,ATAMAN B,BEKTAŞ M,KIZILER A,Aydemir B "Sağlık Hizmetleri Meslek ve Sağlık BilimleriYüksekokullarındaki ÖğrencilerinElektromanyetik Alan Maruziyetinin Araştırılması." Sakarya Tıp Dergisi, 8, ss.806 - 812, 2018.
ISNAD	ÖĞÜT, Selim vd. "Sağlık Hizmetleri Meslek ve Sağlık BilimleriYüksekokullarındaki ÖğrencilerinElektromanyetik Alan Maruziyetinin Araştırılması". Sakarya Tıp Dergisi 8/4 (2018), 806-812.