ANAYASA MAHKEMESİNİN KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERE İLİŞKİN İÇTİHADI DOĞRULTUSUNDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl: 2019 Cilt: 36 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 1 - 72 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 21-04-2021

ANAYASA MAHKEMESİNİN KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERE İLİŞKİN İÇTİHADI DOĞRULTUSUNDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz:
Makalenin konusu, Kanun Hükmünde Kararnamelerin (KHK)hukuki rejimine ilişkin Anayasa Mahkemesi’nin geliştirdiği içtihadınCumhurbaşkanlığı Kararnameleri (CBK) bakımından nasıl bir değişiklikgösterebileceğidir. İncelemenin kapsamına olağanüstü hallerde çıkarılanCBK’lar alınmamıştır. Makale, bir çok yönden yoruma muhtaç olan olağandönem CBK’larını kapsamaktadır. Konu, temelde Anayasa Mahkemesi’nindaha önce KHK’lar bakımından oluşturduğu içtihat doğrultusunda elealınmaktadır. Ayrıca, KHK’lar ve CBK’lara ilişkin, doktrinde ileri sürülengörüşler üzerinde durulmaktadır. Hükümet sistemi değişikliği sonucukararname çıkarma yetkisi tek başına Cumhurbaşkanına geçmiş, sertkuvvetler ayrılığı anlayışı çerçevesinde, yetki kanununa dayalı KHKuygulamasından doğrudan anayasaya dayalı CBK’ya geçilmiştir. Kanunhükmünde olan KHK’lar yerine, kanunun altında yer alan CBK kabuledilmiştir. Ancak, CBK’lar ilk el düzenleme yetkisi ile yasama işlevinesahiptir. KHK’lar karşısında sadece inhisari alanlar, münhasır kanun alanısayılmış; münhasır bir KHK alanı kabul edilmemiştir. CBK’lar ise kanunhükmünde olmadığından, kanunla düzenleme öngören tüm konularmünhasır kanun alanı haline gelmiştir. Buna karşın idarenin kanuniliğiilkesine ilişkin özel hükümlerle getirilen istisnalar, münhasır CBK alanıolmuştur. CBK’lar doğrudan Anayasadan alınan yetkiyle çıkarıldığındanyasama yetkisinin devredilmezliği kuralının istisnalarını oluşturmaktadır.KHK’lar gibi CBK’ların Anayasaya uygunluk denetimi AnayasaMahkemesine verilmiştir. Anayasaya uygunluk denetimi kapsamındaCBK’ların kanunlar karşısındaki durumu incelenmelidir.
Anahtar Kelime:

THE ANALYSIS OF PRESIDENTIAL DECREES IN ACCORDANCE WITH THE CONSTITUTIONAL COURT PRECEDENT CONCERNING THE DECREES WITH THE FORCE OF LAW

Öz:
This article discusses what kind of changes may occur, concerning the Presidential Decrees (PD), in the precedent by The Constitutional Court regarding the legal regime of Decrees with the force of law. The PDs issued during the state of emergency are not included in the scope of this article. It, basically, focuses on the state of normalcy PDs requiring explanation in many ways. In principle, this discussion is approached in accordance with the precedent by The Constitutional Court regarding the Decrees with the force of law. Furthermore, this article lays emphasis on the opinions, which are suggested in the doctrine, concerning the Decrees with the force of law, and Presidential Decrees. Following the change of the government system, ordinance power has been transferred to the President singly; and within the firm principle of separation of powers, there has been a shift from the practice of Decree with the force of law based on the Empowering Act to Presidential Decrees based directly on the Constitution. In the place of decrees which have the force of law, Presidential Decrees which are included in the law itself have been accepted. In fact, PDs have legislative function with firsthand regulatory power. In the face of Decrees with the force of law, only exclusive domains were accepted as such domains of law; an exclusive domain for Decrees with the force of law was not adopted. On the other hand, concerning PDs not having the force of law, all cases foreseen to be regulated in code have been considered exclusive domain of law. Despite this, exceptions introduced by the special provisions concerning the principle of the legality of the administration have become exclusive domain of PDs. As PDs are issued with the authority provided by the Constitution itself, they are exceptions to the principle of non-delegation of the legislative power. As with the Decrees with the force of law, the Constitutional Court has been assigned with the compliance auditing of PDs. In the framework of auditing the compliance with the Constitution, the position of PDs with respect to laws must be analyzed.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ARDIÇOĞLU, Artuk (2017). “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı.3., s. 20-51
  • ATAR, Yavuz (2018). Türk Anayasa Hukuku, Ankara: Seçkin Yayınları.
  • CHEİBUB, José Antonio/ ELKİNS, Zachary/ GİNSBURG, Tom (2011). “Latin American Presidentialism in Comparative and Historical Perspective”, Publıc Law And Legal Theory Workıng Paper No. 361, The Law School The University of Chicago.
  • ÇOLAK, Çağrı D. (2017). “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Yetkisinin Amerikan Sistemi Üzerinden Karşılaştırmalı Analizi”, Strategic Public Management Journal, Volume 3, Special Issue, ss. 51-65.
  • DURAN, Lütfi (1975). “Kanun Hükmünde Kararnameler”, Amme İdaresi Dergisi, S. 2, ss. 4-5.
  • DURAN, Lütfi (1985). “Düzenleme Yetkisi Özerk Sayılabilir mi?”, İdare Hukuku ve İlimler Dergisi (İHİD) S.1-3, ss. 40.
  • EREN, Abdurrahman (2018). Anayasa Hukuku Ders Notları, İstanbul: Onikilevha Yayınları.
  • EREN, Abdurrahman/ALESKERLİ, Alesker (2005). Yeni Anayasalar, Ankara: TİKA Yayınları.
  • EREN, Abdurrahman/ALESKERLİ, Alesker (2012). Türk Cumhuriyetleri Anayasaları, Ankara: Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi/ TURKPA Yayınları 4.
  • GÖZLER, Kemal (2011). Hukuka Giriş, Bursa: Ekin Yayınları.
  • GÖZLER, Kemal (2018). Anayasa Hukukunun Genel Esasları, Bursa: Ekin Yayınları.
  • GÖZLER, Kemal (2018). Türk Anayasa Hukuku, 2. Baskı, Bursa: Ekin Yayınevi.
  • ÖZBUDUN, Ergun (1986). “1961 ve 1982 Anayasalarında Kanun Hükmünde Kararnameler”, Anayasa Yargısı, ss. 169.
  • ÖZBUDUN, Ergun (2018). Türk Anayasa Hukuku, Ankara: Yetkin Yayınları.
  • SEZER, Abdullah (2004). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve İlgili Mevzuat, İstanbul: Beta Yayınevi.
  • SHUGART, Matthew Sobert/ CAREY, John M. (1992). Presidents and Assemblies: Constitutional Design and Electoral Dynamics, Cambridge University Press.
  • SOYASLAN, Doğan (1995). “Kanun Hükmünde Kararnameler”, Anayasa Yargısı, s. 145-175.
  • SÖYLER, Yasin (2018). Yeni Başkanlık Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • RECAİ SEÇKİN, A. (1973). “Anayasaya Aykırılık Kavramının Tanımlanması Yolunda Bir Deneme”, Kemal Fikret Arık’a Armağan, Ankara Üniversitesi SBF Yayınları, Sevinç Matbaası, s. 403-462.
  • TEZİÇ, Erdoğan (1972). Türkiye’de 1961 Anayasasına Göre Kanun Kavramı, İstanbul: İÜHF Yayını, No.384.
  • TEZİÇ, Erdoğan (2018). Anayasa Hukuku, Ankara: Beta yayınları.
  • TEZİÇ, Erdoğan (1972). “Yasama Yetkisi ve Kanun Hükmünde Kararnameler”, Anayasa Mahkemesinin Kuruluşunun 55. Yılı Anısını 55 Makale, Ankara: Anayasa Mahkemesi Yayınları, 2017, ss. 231-245.
  • ÜLGEN, Özen (2018). “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Niteliği ve Türleri”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2018/1, Yayın No:91, ss. 3-41.
  • YILDIRIM, Turan (2017). “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 23. Sayı 2, ss.13- 28.
  • YÜZBAŞIOĞLU, Necmi (1996). 1982 Anayasası ve Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre Türkiye’de Kanun Hükmünde Kararnameler Rejimi, İstanbul: Beta Yayınları.
  • http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasalar/anayasalar. htm (Erişim:15.10.2018).
  • https://constituteproject.org/constitution/Italy_2012.pdf?lang=en, (erişim:23.11.2018).
  • AYM, E.1963/4, K.1963/71, 28/3/1963.
  • AYM, E.1965/16, K.1965/41, 6/7/1965.
  • AYM, E.1966/4, K.1966/25, 3/5/1966.
  • AYM, E.1967/41, K.1969/57, 25/10/1969.
  • AYM, E.1989/4, K.1989/23, 16/5/1989.
  • AYM, E.1990/ l, K.1990/21, 17/7/1990.
  • AYM, E.1990/22, K.1992/6, 5/2/1992.
  • AYM, E.1993/26, K.1993/28, 16/09/1993.
  • AYM, E.1993/32, K.1993/32, 6/10/1993.
  • AYM, E.1993/33, K.1993/40-2, 21/10/1993.
  • AYM, E.1994/50, K.1994/44-2, 5/7/1994.
  • AYM, E.1994/68, K.1994/80, 29/11/1994.
  • AYM, E.1995/44, K.1995/44, 19/9/1995.
  • AYM, E.2000/45, K.2000/27, 5/10/2000.
  • AYM, E.2001/9, K.2001/56, 20/03/2001.
  • AYM, E.2011/60, K.2011/147, 27/10/2011.
  • AYM, E.2011/149, K.2012/187, 22/11/2012.
  • AYM, E.2011/142, K.2013/52, 3/4/2013.
  • AYM, E.2013/72, K.2013/126, 31/10/2013.
  • AYM, E.2014/172, K.2014/170, 13/11/2014.
  • AYM, E.2015/101, K.2015/111, 3/12/2015.
  • AYM, E.2015/65, K.2015/120, 23/12/2015.
  • AYM, E.2016/15, K.2016/14, 16/3/2016.
  • AYM, E.2017/52, K.2017/32, 1/3/2017.
  • AYM, E.2017/104, K.2017/89, 12/4/2017.
  • AYM, E.2017/141, K.2017/123, 26/7/2017.
  • AYM, E.2017/175, K.2017/175, 28/12/2017.
  • AYM, E.2016/47, K.2018/10, 14/2/2018.
  • AYM, E.2017/143, K.2018/40, 2/5/2018.
APA EREN A (2019). ANAYASA MAHKEMESİNİN KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERE İLİŞKİN İÇTİHADI DOĞRULTUSUNDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. , 1 - 72.
Chicago EREN Anayasa Yargısı Araştırmaları Merkezi ANAYASA MAHKEMESİNİN KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERE İLİŞKİN İÇTİHADI DOĞRULTUSUNDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. (2019): 1 - 72.
MLA EREN Anayasa Yargısı Araştırmaları Merkezi ANAYASA MAHKEMESİNİN KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERE İLİŞKİN İÇTİHADI DOĞRULTUSUNDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. , 2019, ss.1 - 72.
AMA EREN A ANAYASA MAHKEMESİNİN KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERE İLİŞKİN İÇTİHADI DOĞRULTUSUNDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2019; 1 - 72.
Vancouver EREN A ANAYASA MAHKEMESİNİN KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERE İLİŞKİN İÇTİHADI DOĞRULTUSUNDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2019; 1 - 72.
IEEE EREN A "ANAYASA MAHKEMESİNİN KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERE İLİŞKİN İÇTİHADI DOĞRULTUSUNDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ." , ss.1 - 72, 2019.
ISNAD EREN, Anayasa Yargısı Araştırmaları Merkezi. "ANAYASA MAHKEMESİNİN KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERE İLİŞKİN İÇTİHADI DOĞRULTUSUNDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ". (2019), 1-72.
APA EREN A (2019). ANAYASA MAHKEMESİNİN KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERE İLİŞKİN İÇTİHADI DOĞRULTUSUNDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Anayasa yargısı, 36(1), 1 - 72.
Chicago EREN Anayasa Yargısı Araştırmaları Merkezi ANAYASA MAHKEMESİNİN KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERE İLİŞKİN İÇTİHADI DOĞRULTUSUNDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Anayasa yargısı 36, no.1 (2019): 1 - 72.
MLA EREN Anayasa Yargısı Araştırmaları Merkezi ANAYASA MAHKEMESİNİN KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERE İLİŞKİN İÇTİHADI DOĞRULTUSUNDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Anayasa yargısı, vol.36, no.1, 2019, ss.1 - 72.
AMA EREN A ANAYASA MAHKEMESİNİN KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERE İLİŞKİN İÇTİHADI DOĞRULTUSUNDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Anayasa yargısı. 2019; 36(1): 1 - 72.
Vancouver EREN A ANAYASA MAHKEMESİNİN KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERE İLİŞKİN İÇTİHADI DOĞRULTUSUNDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Anayasa yargısı. 2019; 36(1): 1 - 72.
IEEE EREN A "ANAYASA MAHKEMESİNİN KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERE İLİŞKİN İÇTİHADI DOĞRULTUSUNDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ." Anayasa yargısı, 36, ss.1 - 72, 2019.
ISNAD EREN, Anayasa Yargısı Araştırmaları Merkezi. "ANAYASA MAHKEMESİNİN KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERE İLİŞKİN İÇTİHADI DOĞRULTUSUNDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ". Anayasa yargısı 36/1 (2019), 1-72.