Karabük ilinde 15-49 yaş grubu evli kadınların aile planlamasıhizmetlerine erişimini etkileyen faktörler

SONÇAĞ ÖZDEMİR, Raziye; KARAÇALIA, Merve

Karabük ilinde 15-49 yaş grubu evli kadınların aile planlamasıhizmetlerine erişimini etkileyen faktörler

Merve Karaçalıa, (Ebe, Eflani Toplum Sağlığı Merkezi, Karabük, TÜRKİYE)

Raziye SONÇAĞ ÖZDEMİR (KarabükÜniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü, Karabük, TÜRKİYE)

Türkiye Halk Sağlığı Dergisi

19 3

Yıl: 2018 Cilt: 16 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 131 - 145 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 28-04-2021

Karabük ilinde 15-49 yaş grubu evli kadınların aile planlamasıhizmetlerine erişimini etkileyen faktörler

Öz:

Amaç:Karabük ilinde doğurganlık çağındaki evli kadınların aile planlaması (AP) hizmetlerine erişimini ve etkileyen faktörleri değerlendirilmektir. Yöntem:Kesitsel tipte planlanan çalışma, 2015-2016 yıllarında gerçekleştirilmiştir. Örnek büyüklüğü, Epi-Info-7 StatCalc Programı'nda 15-49 yaş evli kadınlardan oluşan evren 34207, güven aralığı %95, hata payı %5 ve prevalans %75.2 (Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2013'e göre Batı Karadeniz Bölgesi'nde herhangi bir AP yöntemi kullanan kadınların sıklığı) değerleriyle yapılan hesaplamada 284 olarak saptanmış ve çalışmada 300 kadına ulaşılması planlanmıştır. Çalışma grubu, yerleşim yerlerinin nüfuslarına orantılı olarak dağıtılmıştır. Veriler yüz yüze görüşme yoluyla toplanmıştır. Verilerin analizde Ki-Kare testi ve binary lojistik regresyon analizi uygulanmıştır. Bulgular:Kadınların %48.6'sı modern ve %31.7'si geleneksel olmak üzere, %80.3'ü herhangi bir AP yöntemi kullanmaktadır. En yaygın kullanılan üç yöntem geri çekme (%31.0), kondom (%18.3) ve tüp ligasyonudur (%16.0). Karşılanmayan AP gereksinimi düzeyi %9.7 olarak saptanmıştır. Sonuç:Çalışma, Karabük’te gebelikten korunmak için büyük ölçüde geleneksel APyöntemlerin kullanıldığını ve her on kadından birisinin AP gereksiniminin karşılanmadığını göstermektedir. AP hizmetlerine erişiminin önündeki engellerin kaldırılması için toplumun gereksinimlerine odaklanan yaygın birinci basamak sağlık hizmeti temel gerekliliktir

Anahtar Kelime:

The factors influencing the access of married women, aged 15-49, to family planning services in Karabuk province

Öz:

Objective:To evaluate the access of married women of reproductive age to family planning (FP) services and associated factors in Karabuk.Method:This cross-sectional study was conducted in Karabuk in 2015-2016. The population of the study was married women living in Karabuk. The sample size was calculated by the Epi-Info-7 StatCalc software as 284, within a universe of 34,207 married women of 15-49age group, with a confidence interval of 95%, a margin of error of 5% and a prevalence of 75.2% (prevalence of women in the Western Black Sea Region of Turkey using any contraceptive method -2013 Demographic and Health Survey of Turkey), and itwasplannedtoreach300women.Thesamplewasdistributed proportionallybythe populations of residential areas. Data was collected through face-to-face interviews. In the analysis of data, Chi-Square Test and binary logistic regression were applied. Results:Of all the women, 80.3% were found to use some form of FP method. More specifically, 48.6% were found to use modern methods, while 31.7% were found to use traditional methods. The three most commonmethodswerecoitus-interruptus(31.0%),condoms(18.3%)and tubal-ligation (16.0%). The unmet need for FP was found to be at 9.7%.Conclusions:This study shows that traditional FP methods are widely used to prevent pregnancy and that the FP needs are not met for one in every ten women in Karabuk. To remove the barriers in accessing FP services, comprehensive primary care which focuses on the needs of the community is needed.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1.Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, 2013 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Kalkınma Bakanlığı ve TÜBİTAK, Ankara, 2014.
2.Taşkın L. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği, Aile Planlaması/Gebeliğin Önlenmesi. Ankara: Sistem Ofset Matbaacılık.2009; 527-546.
3.World Health Organization (WHO). Trends in Maternal Mortality: 1990 to 2015: Estimates by WHO, UNICEF, UNFPA, World Bank Group and the United Nations Population Division, Geneva, 2015.
4.Singh S, Sedgh G, Hussain R. Intended and Unintended Pregnancies Worldwide in 2012 and Recent Trends.Stud Fam Plann 2014;45(3):301-314.
5.Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, ICON-INSTITUT Public Sector GmbH ve BNB Danışmanlık Ulusal Anne Ölümleri Çalışması, 2005. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü ve Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu, Ankara, 2006.
6.Öcek Z, Soyer A. Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri Birikimimiz: 2000-2004 Türkiye Fotografı. Türk Tabipleri Birliği Yayınları, Birinci Baskı, Ankara 2007.
7.Eskiocak M. Kentsel Bölgede Sağlık Örgütlenmesi Çok Sektörlü Yaklaşım: Aile Hekimliği Ülkemiz İçin Uygun Bir Model mi? Türk Tabipler Birliği Yayınları, Ankara 2007.
8.Bradley SE, Croft TN, Fishel JD, Westoff CF. Revising Unmet Need for Family Planning. DHS Analytical Studies No. 25. Erişim adresi: https://dhsprogram.com/pubs/pdf/AS25/AS25[12June2012].pdf Erişim tarihi: 15.07.2016.
9.Ross J, Hardee K. Access to Contraceptıve Methods and Prevalence of Use. J Biosoc Sci2013;45(6): 761–778.
10.United Nations Department of Economic and Social Affairs Population Division. Trends in Contraceptive Use Worldwide 2015. Erişim adresi: http://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/family/trendsContraceptiveUse2015Report.pdf Erişim tarihi: 10.03.2018
11.Islam Mondal MN, Nasir Ullah MM, Khan MN et al. Socioeconomic and Demographic Disparities in Knowledge of Reproductive Healthcare among Female University Students in Bangladesh.Int J MCHAIDS 2015;4(2): 32-9.
12.Pasha O, Fikree FF, Vermund S. Determinants of Unmet Need for Family Planning in Squatters Settlements in Karachi, Pakistan. Asia-Pacific Popul J 2001, 2(16):93–108.
13.Bongaarts J, Bruce J. The Causes of Unmet Need for Contraception and The Social Content of Services. Stud Fam Plann 1995;26(2): 57-75.
14.Wulifan JK, Brenner S, Jahn A, De Allegri M. A Scoping Review on Determinants of Unmet Need for Family Planning Among Women of Reproductive Age in Low and Middle Income Countries. BMC Women’s Health 2016;16(1): 2-15.
15.Lakew Y, Reda AA, Tamene H, Benedict S, Deribe K. Geographical Variation and Factors İnfluencing Modern Contraceptive use Among Married Women in Ethiopia: Evidence from a National Population Based Survey. Reproductive Health 2013;10(52):2-20.
16.Eliason S, Awoonor-Williams JK, Eliason C, Novignon J, Nonvignon J, Aikins M. Determinants of Modern Family Planning Use Among Women of Reproductive Age in the Nkwanta District Of Ghana: A Case–Control Study. Reproductive Health 2014;11(1): 65.
17.Obisesan KA, Adeyemo AA, Fakokunde BO. Awareness and Use of Family Planning Methods Among Married Women in Ibadan, Nigeria. East Afr Med J 1998:75(3): 135-138.
18.Dinç G, Eser E, Cihan UA et al. Fertility Preferences, Contraceptive Behaviors and Unmet Needs: A Gap Between Urban and Suburban Parts of a City. The European Journal of Contraception and Reproductive Health Care 2007;12(1): 86–94.
19.Ballı FÖ. Bayraklı İlçesi Cengizhan Mahallesi 18-49 Yaş Kadınların Aile Planlaması Yöntem Kullanımı ve İlişkili Erişim Faktörlerinin Değerlendirilmesi, Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Uzmanlık Tezi, İzmir, (Danışman: Çiçekçioğlu M), 2011.
20.Öztaş Ö, Arantaş AB, Tetik BK, Yalçıntaş A, Üstü Y, Uğurlu M. 18-49 Yaş Grubu Evli Kadınların Üreme Sağlığı ve Kontrasepsiyon Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışları. Ankara Med J 2015;15(2): 67-76.
21.Giray H, Keskinoğlu P. Işıkkent Sağlık Ocağı’na Başvuran 15-49 Yaş Evli Kadınların Etkili Aile Planlaması Yöntemi Kullanımı ve Etkileyen Etmenler. STED 2006;(2): 23-26.
22.Sağlık Bakanlığı, Toplum Sağlığı Merkezleri Kurulması ve Çalıştırılmasına Dair Yönerge, Tarih: 03.08.2011, Erişim adresi: https://www.saglik.gov.tr/TR,11275/toplum-sagligi-merkezlerinin-kurulmasi-ve-calistirilmasina-dair-yonerge.html Erişim tarihi: 10.03.2018.
23.Sağlık Bakanlığı, Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği, Tarih: 25.05.2010, Sayı: 27591. Erişim adresi: https://www.saglik.gov.tr/TR,10516/aile-hekimligi-uygulama-yonetmeligi.html Erişim tarihi: 10.03.2018.
24.Öcek ZA, Çiçeklioğlu M, Yücel U, Özdemir R, Türk M, Taner Ş. Aile Hekimliği Birinci Basamak Sağlık Ortamını Nasıl Dönüştürdü? Türk Tabipleri Birliği Yayınları, Birinci Baskı, Ankara 2013.
25.Öcek ZA, ÇiçeklioğluM, YücelU, ÖzdemirR. Family Medicine Model in Turkey: A Qualitative Assessment from the Perspectives of Primary Care Workers.BMC Fam Pract 2014;15(1): 38.
26.Eren D, Atak N, Özyurda F, Köse KS. Aile Planlaması Hizmeti Sunan Bir BirimÖrneğinde Aile Planlaması ve Sağlıkta Dönüşüm. Toplum ve Hekim Dergisi 2013;28(2): 147-152.
27.Türkiye İstatistik Kurumu Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi. Erişim adresi: https:// tuik.gov.tr Erişim tarihi: 20.10.2015.
28.Türkiye İstatistik Kurumu Aile Yapısı Araştırması, 2016. Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni, Tarih: 18.01. 2017 Sayı: 21869. Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21869 Erişim tarihi: 13.03.2018
29.Yüksek Kaptanoğlu İ. ve Ergöçmen B. Çocuk Gelin Olmaya Giden Yol. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi 2012;15(2): 129-161.
30.Ertem M, Saka G, Ceylan A, Değer V, Çiftci S. The Factors Associated with Adolescent Marriages and Outcomes of Adolescent Pregnancies in Mardin Turkey, Journal of Comparative Family Studies 2008;39(2): 229-239.
31.Tokuç B, Eskiocak M, Ekuklu G, Saltık A. Edirne Merkezinde 15-49 Yaş Evli Kadınların Aile Planlaması Yöntemleri Konusundaki Bilgi Düzeyleri ve Yöntem Kullanım Oranları, STED 2005;14(1): 8-14.
32.Mayda AS, Arslan T, Bozkurt HB, Dedeli İ, Özkan MÖ. Düzce İli Kalıcı Konutlar Bölgesinde 15-49 Yaş arası Kadınlarda Yöntem Kullanma Oranları ve Tercih Nedenleri. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2005;4(5): 265-279.
33.Kaya H, Tatlı H, Açık Y, Deveci SE. Bingöl İli Uydukent Sağlık Ocağı Bölgesindeki 15–49 Yaş Kadınların Aile Planlaması Yöntemi Kullanım Düzeyinin Belirlenmesi, F.Ü. Sağlık Bilimlileri Dergisi 2008;22(4): 185-191.
34.Savaş N, İnandı T, Arslan E, Peker E, Durmaz E, Erdem M, Ömer Alışkın Ö, Yeniçeri A Unintended pregnancies, induced abortions and risk factors in women admitted to hospitals due to birth or abortion in HatayTurk J Public Health 2017;15(2): 84-95.
35.Fagan T, Dutta A, Rosen J, Olivetti A, Klein K. Family Planning in the Context of Latin America’s Universal Health Coverage Agenda. Global Health: Science and Practice 2017;5(3): 382-398.

APA	KARAÇALIA M, SONÇAĞ ÖZDEMİR R (2018). Karabük ilinde 15-49 yaş grubu evli kadınların aile planlamasıhizmetlerine erişimini etkileyen faktörler. , 131 - 145.
Chicago	KARAÇALIA Merve,SONÇAĞ ÖZDEMİR Raziye Karabük ilinde 15-49 yaş grubu evli kadınların aile planlamasıhizmetlerine erişimini etkileyen faktörler. (2018): 131 - 145.
MLA	KARAÇALIA Merve,SONÇAĞ ÖZDEMİR Raziye Karabük ilinde 15-49 yaş grubu evli kadınların aile planlamasıhizmetlerine erişimini etkileyen faktörler. , 2018, ss.131 - 145.
AMA	KARAÇALIA M,SONÇAĞ ÖZDEMİR R Karabük ilinde 15-49 yaş grubu evli kadınların aile planlamasıhizmetlerine erişimini etkileyen faktörler. . 2018; 131 - 145.
Vancouver	KARAÇALIA M,SONÇAĞ ÖZDEMİR R Karabük ilinde 15-49 yaş grubu evli kadınların aile planlamasıhizmetlerine erişimini etkileyen faktörler. . 2018; 131 - 145.
IEEE	KARAÇALIA M,SONÇAĞ ÖZDEMİR R "Karabük ilinde 15-49 yaş grubu evli kadınların aile planlamasıhizmetlerine erişimini etkileyen faktörler." , ss.131 - 145, 2018.
ISNAD	KARAÇALIA, Merve - SONÇAĞ ÖZDEMİR, Raziye. "Karabük ilinde 15-49 yaş grubu evli kadınların aile planlamasıhizmetlerine erişimini etkileyen faktörler". (2018), 131-145.

APA	KARAÇALIA M, SONÇAĞ ÖZDEMİR R (2018). Karabük ilinde 15-49 yaş grubu evli kadınların aile planlamasıhizmetlerine erişimini etkileyen faktörler. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 16(2), 131 - 145.
Chicago	KARAÇALIA Merve,SONÇAĞ ÖZDEMİR Raziye Karabük ilinde 15-49 yaş grubu evli kadınların aile planlamasıhizmetlerine erişimini etkileyen faktörler. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi 16, no.2 (2018): 131 - 145.
MLA	KARAÇALIA Merve,SONÇAĞ ÖZDEMİR Raziye Karabük ilinde 15-49 yaş grubu evli kadınların aile planlamasıhizmetlerine erişimini etkileyen faktörler. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, vol.16, no.2, 2018, ss.131 - 145.
AMA	KARAÇALIA M,SONÇAĞ ÖZDEMİR R Karabük ilinde 15-49 yaş grubu evli kadınların aile planlamasıhizmetlerine erişimini etkileyen faktörler. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi. 2018; 16(2): 131 - 145.
Vancouver	KARAÇALIA M,SONÇAĞ ÖZDEMİR R Karabük ilinde 15-49 yaş grubu evli kadınların aile planlamasıhizmetlerine erişimini etkileyen faktörler. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi. 2018; 16(2): 131 - 145.
IEEE	KARAÇALIA M,SONÇAĞ ÖZDEMİR R "Karabük ilinde 15-49 yaş grubu evli kadınların aile planlamasıhizmetlerine erişimini etkileyen faktörler." Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 16, ss.131 - 145, 2018.
ISNAD	KARAÇALIA, Merve - SONÇAĞ ÖZDEMİR, Raziye. "Karabük ilinde 15-49 yaş grubu evli kadınların aile planlamasıhizmetlerine erişimini etkileyen faktörler". Türkiye Halk Sağlığı Dergisi 16/2 (2018), 131-145.