Anadolu’da Neolitik Dönemde Beslenme Alışkanlıkları ve Mutfak Kültürü
Yıl: 2020 Cilt: 8 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 3426 - 3440 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.21325/jotags.2020.770 İndeks Tarihi: 14-05-2021
Anadolu’da Neolitik Dönemde Beslenme Alışkanlıkları ve Mutfak Kültürü
Öz: Mutfak kültürünün oluşmasında yaşanılan dönemler ve bu dönemlerde yerleşim yerlerindeki beslenme alışkanlıkları önemli yer tutmaktadır. Özellikle, Anadolu’nun mutfak kültürü üzerinde etkisinin fazla olduğu bilinmektedir. Bu sebeple bu çalışmada Paleolitik Dönem, Mezolitik ya da Anadolu için Epipaleolitik olarak adlandırılan dönem ve bu dönemin arkasından gelen Neolitik Dönem, mutfak kültürü açısından incelenmiştir. Araştırmada, basılı ve web katalog kaynaklarının döküman incelemesi yapılmıştır. Bu dönemlerdeki Anadolu’nun yerleşim yerleri, çalışmanın ana konusunu oluşturmaktadır. Anadolu’da Neolitik Dönemin (10.500-7000) incelenmesi ve bu dönemdeki beslenme alışkanlıklarının ortaya konulması gastronomi bilimi için de önemli katkılar sağlayacaktır. Ayrıca Neolitik Dönemde beslenme ihtiyacının nasıl ve ne şekilde karşılandığı ortaya konulacak ve tüketici hayattan üretici hayata geçişin insanoğlunun yaşamında ne gibi değişiklikler yaptığı belirlenecektir. Bu değişiklikler ve gelişme sürecinin yeni yaşam tarzlarını nasıl etkilediği de ortaya çıkarılacaktır. Araştırma sonucunda beslenme alışkanlıklarında ortaya çıkmış değişiklikler arasında; tahıl ürünlerinin üretimi ve hayvanların evcilleştirilmesinin olduğu görülmektedir. Ayrıca bu dönemde kullanılan mutfak ekipmanları, mutfak için ayırılan alanlar ve depolama koşulları bugünkü mutfak kültürünün temellerini oluşturduğu çalışma sonucunda elde edilmiş sonuçlar arasında sıralanabilir.
Anahtar Kelime: (Eating Habits and Culinary Culture in Neolithic Period During Anatolia)
Öz: The periods experienced in the formation of the culinary culture and the eating habits in the early period settlements play an important role. It is known that especially Anatolia has a great influence on the cuisine culture. Therefore,this study examines the Palaeolithic Period, the Mesolithic Period which is also named as the Epipaleolithic Period for Anatolia region, and the Neolithic Period in terms of cuisine culture. Document analysis of printed and web catalogue resources have been analysed during this study. The main context of this study is the settlements of Anatolia in these periods. Examining the Neolithic Period in Anatolia and revealing the eating habits in this period will make important contributions to the science of gastronomy. In addition, the study will reveal how the nutritional needs were met in the Neolithic Period and what triggered the transition from consumer life to productive life and the effects of this transition in human life. It will also be revealed how these changes and the development process affect new lifestyles. As a result of this research, the main differences in eating habits is production of grain products and domestication of animals. In addition, the kitchen equipment used in this period, the areas allocated for the kitchen and the storage conditions can be listed among the results that constitutes the basis of today's kitchen culture.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Arslantaş, Y. (2014). Paleolitik Ve Mezolitik (Epi-Paleolitik) Çağ’da barınma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21 (2), 319-343.
- Atar.B., (2017). Gıdamız buğdayın, geçmişten geleceğe yolculuğu. Süleyman Demirel Üniversitesi Yalvaç Akademi Dergisi, 2 (1), 1-12.
- Altay F., Atlı A., Cabi E., Özberk İ., & Özkan H., (2016). Türkiye’nin buğday atlası, İstanbul.
- Banu Ö., & Yıldız Z., (2012). Buzul Çağı’ndan ilk Çağ’a tüketimin tarihi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 4 (7), 1-16.
- Bıyık A.T., Doğan T., Gerritsen F., Özbal H., Özbal R., & Thissen L., (2010). Sütçülerin öncüleri Barcın Höyük keramiklerinde süt kalıntıları. 26. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 307-317.
- Bozbay H. (2009). Neolitik dönem akarçay tepe yerleşmesinde küçük buluntular ışığında zanaat ürünleri (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Erişim adresi http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/45456.pdf
- Bozbay H., (2013). Akarçay tepe yerleşmesinden Neolitik Dönem’e ait üç adet hayvan biçimli minyatür kap ya da kap biçimli hayvan figürini. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (30), 177-184.
- Braidwood R.J., & Çambel H., (1980). Çayönü tepesi ve hilar mağaraları 1979 yılı çalışmaları, 2. Kazı Sonuçları Toplantısı, 121-125, Ankara.
- Braidwood R., Çambel H., & Özdoğan M.,(1983). Çayönü kazısı 1981 yılı çalışmaları. IV.Kazı Sonuçları Toplantısı, 9(25), Ankara.
- Childe V.G., (2001). Kendini yaratan insan (insanın çağlar boyu gelişimi). Varlık Yayınları, İstanbul. Clottes J., (2008). Cave art. Phaidon, London.
- Çıvgın İ., (2018). Bereketli hilal’de hayvan evcilleştirme sürecinin evrimi ve kültürlerarası karşılaşmalar (M.Ö.10.000-7000), Social Science Studies Journal, 4(16), 1322-1349, DOI:10.26449/sssj.507.
- Çilingiroğlu A., Mercangöz Z., & Polat G., (Eds.), (2012). Ege Üniversitesi Arkeoloji Kazıları, 157-168, İzmir.
- Diamond J., (2010). Tüfek, mikrop, çelik, Tübitak Yayınları, Ankara.
- Duru R., & Umurtak G., (2007). Bademağacı kazıları 2006 yılı çalışmaları / Excavations at bademağacı 2006. Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Dergisi 5 (ANMED), 6-11, Antalya.
- Duru R., (1995). Bademağacı kazıları 1993. XVI.Kazı Sonuçları Toplantısı I, 69-78 ,Ankara.
- Esin U., & Harmankaya S. (2007). Türkiye’de Neolitik Dönem.( Yay. Haz. Özdoğan M., Başgelen N.). Arkeoloji ve Sanat Yayınları. İstanbul, ss.255-272.
- Frangipane M. (2002). Yakındoğu’da devletin doğuşu, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
- Gerritsen F., & Özbal R. (2013). 2012 yılı barcın höyük kazıları, 35. Kazı Sonuçları Toplantısı I. cilt (Ayrı Basım), 471-485, Muğla.
- Gürsoy D., (2014). Deniz Gürsoy’un gastronomi tarihi, Oğlak Yayıncılık, İstanbul.
- Hauptmann, H., (1997). Nevali çori, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, II. cilt, YEM Yayınları, 1344-1345, İstanbul.
- Harari Y.N., (2018). Hayvanlardan tanrılara sapiens/İnsan türünün kısa bir tarihi, Kollektif Kitap, İstanbul.
- Kartal M., (2003). Anadolu’nun Epi-paleolitik dönem buluntu toplulukları: Sorunlar, öneriler, değerlendirmeler ve çeşitli yaklaşımlar. (Anatolian Epi-Paleolithic period assemblages: Problems, suggestions, evaluations and various approaches).(Türkçe-İngilizce), Anadolu/Anatolia 24, 35-61.
- Kerov, Mitropolski & Zubritski (2002). İlkel, köleci ve feodal toplum, Sol Yayınları, Ankara.
- Mithen S. (1999). Aklın tarih öncesi, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
- Mutluay N. (2011). Anadolu neolitik çağ uygarlıkları, Alter Yayıncılık, Ankara.
- Özbaşaran M. Duru G., Teksöz D., & Omacan S., (2010). Yaşayan geçmiş/living past: Aşıklıhöyük. TÜBA-KED 8/2010, ss. 215-228.
- Özdemir M. (2017). Neolitik dönem Anadolu mimarisinden bir kesit çayönü. Journal of History and Future, 3(3). Muş, Erişim Adresi DOI: 10.21551/jhf.359199.
- Özdoğan A.E., & Yalman N., (2004). Katkılı kil kaplar ve çanak çömlek: Çayönü çanak çömleksiz ve çanak çömlekli neolitik buluntuları üzerinden bir yorum. Tuba-AR VII , 67-92.
- Öztan A., (2002), Köşk höyük: Anadolu arkeolojisine yeni katkılar. Tuba-Ar V, 55-69, Ankara. Erişim Adresi DOI: http://dx.doi.org/10.22520/tubaar.2002.0004
- Öztan A., (2005). I. Dönem Köşk Höyük- Niğde Kazı Buluntularının Değerlendirilmesi Ve Stratigrafik Kontrolü. A.Ü Bilimsel Araştırma Kesin Raporu. Erişim Adresi https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/68270
- Ponting C., (2000). Dünyanın yeşil tarihi (çevre ve büyük uygarlıkların çöküşü), Sabancı Üniversitesi Yayınevi, İstanbul.
- Savrum M., (2011). Bademağacı Höyüğü’nde arkeolojik mirasın korunması değerlendirilmesi ve sürdürülebilirliğine yönelik sorunlar. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), Bahar Dönemi, Burdur. Erişim Adresi https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/181758
- Sevin V.(1999). Anadolu arkeolojisi, Der Yayınları, İstanbul.
- Soylu G. (1980). Prehistorik devirlerde beslenme sorunu. Ankara Üniversitesi DTCF Dergisi, 12, 437-450, Ankara. Erişim Adresi
- Standage T. (2018). İnsanlığın yeme tarihi, Maya Kitap, İstanbul.
- Taşkıran H. (2009). Arkeoloji eski anadolu uygarlıkları Epi-Paleolitik (Ara taş çağı). Kültür ve Turizm Bakanlığı Türkiye Kültür Portalı Projesi, Ankara. Erişim Adresi https://www.kulturportali.gov.tr/mrepo/eKitap/eb- EpipaleolitikCag/8/index.html
- Uyanık N., & Berk F.M. (2016). Mekan - Şehir ve medeniyet bağlamında Çatalhöyük. Selçuk Üniversitesi Çatalhöyük Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1, 1‐13. Erişim Adresi http://sutsad.selcuk.edu.tr/index.php/sutsad/article/view/118
- Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri, Tay Projesi, Cafer Höyük, Erişim Adresi http://www.tayproject.org/TAYages.fm$Retrieve?CagNo=543&html=ages_detail_t.html&layout=web, Tay Project, Erişim Tarihi 23.12.2019
- Çatalhöyük 2016. Arşiv Raporu, Erişim Adresi http://www.catalhoyuk.com/sites/default/files/media/pdf/RAPOR_2016.pdf, Çatalhöyük 2016 Arşiv raporu, Erişim Tarihi 23.12.2019
- Çatalhöyük 2015. Arşiv Raporu, Erişim Adresi http://www.catalhoyuk.com/sites/default/files/media/pdf/RAPOR%20Catalhoyuk_2015.pdf, Çatalhöyük 2015 Arşiv Raporu, Erişim Tarihi 23.12.2019
| APA | CÖMERT M, GÜNER E (2020). Anadolu’da Neolitik Dönemde Beslenme Alışkanlıkları ve Mutfak Kültürü. , 3426 - 3440. 10.21325/jotags.2020.770 |
| Chicago | CÖMERT MENEKŞE,GÜNER EZGİ Anadolu’da Neolitik Dönemde Beslenme Alışkanlıkları ve Mutfak Kültürü. (2020): 3426 - 3440. 10.21325/jotags.2020.770 |
| MLA | CÖMERT MENEKŞE,GÜNER EZGİ Anadolu’da Neolitik Dönemde Beslenme Alışkanlıkları ve Mutfak Kültürü. , 2020, ss.3426 - 3440. 10.21325/jotags.2020.770 |
| AMA | CÖMERT M,GÜNER E Anadolu’da Neolitik Dönemde Beslenme Alışkanlıkları ve Mutfak Kültürü. . 2020; 3426 - 3440. 10.21325/jotags.2020.770 |
| Vancouver | CÖMERT M,GÜNER E Anadolu’da Neolitik Dönemde Beslenme Alışkanlıkları ve Mutfak Kültürü. . 2020; 3426 - 3440. 10.21325/jotags.2020.770 |
| IEEE | CÖMERT M,GÜNER E "Anadolu’da Neolitik Dönemde Beslenme Alışkanlıkları ve Mutfak Kültürü." , ss.3426 - 3440, 2020. 10.21325/jotags.2020.770 |
| ISNAD | CÖMERT, MENEKŞE - GÜNER, EZGİ. "Anadolu’da Neolitik Dönemde Beslenme Alışkanlıkları ve Mutfak Kültürü". (2020), 3426-3440. https://doi.org/10.21325/jotags.2020.770 |
| APA | CÖMERT M, GÜNER E (2020). Anadolu’da Neolitik Dönemde Beslenme Alışkanlıkları ve Mutfak Kültürü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(4), 3426 - 3440. 10.21325/jotags.2020.770 |
| Chicago | CÖMERT MENEKŞE,GÜNER EZGİ Anadolu’da Neolitik Dönemde Beslenme Alışkanlıkları ve Mutfak Kültürü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies 8, no.4 (2020): 3426 - 3440. 10.21325/jotags.2020.770 |
| MLA | CÖMERT MENEKŞE,GÜNER EZGİ Anadolu’da Neolitik Dönemde Beslenme Alışkanlıkları ve Mutfak Kültürü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, vol.8, no.4, 2020, ss.3426 - 3440. 10.21325/jotags.2020.770 |
| AMA | CÖMERT M,GÜNER E Anadolu’da Neolitik Dönemde Beslenme Alışkanlıkları ve Mutfak Kültürü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies. 2020; 8(4): 3426 - 3440. 10.21325/jotags.2020.770 |
| Vancouver | CÖMERT M,GÜNER E Anadolu’da Neolitik Dönemde Beslenme Alışkanlıkları ve Mutfak Kültürü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies. 2020; 8(4): 3426 - 3440. 10.21325/jotags.2020.770 |
| IEEE | CÖMERT M,GÜNER E "Anadolu’da Neolitik Dönemde Beslenme Alışkanlıkları ve Mutfak Kültürü." Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8, ss.3426 - 3440, 2020. 10.21325/jotags.2020.770 |
| ISNAD | CÖMERT, MENEKŞE - GÜNER, EZGİ. "Anadolu’da Neolitik Dönemde Beslenme Alışkanlıkları ve Mutfak Kültürü". Journal of Tourism and Gastronomy Studies 8/4 (2020), 3426-3440. https://doi.org/10.21325/jotags.2020.770 |
