Katkılı Kil Kaplar ve Çanak Çölek: Çayönü Çanak Çömleksiz ve Çanak Çömlekli Neolitik Buluntuları Üzerinden Bir Yorum

YALMAN, Nurcan; ÖZDOĞAN ERİM, Aslı

Katkılı Kil Kaplar ve Çanak Çölek: Çayönü Çanak Çömleksiz ve Çanak Çömlekli Neolitik Buluntuları Üzerinden Bir Yorum

Aslı ÖZDOĞAN ERİM, (İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Prehistorya Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

Nurcan YALMAN (İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Prehistorya Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi

34 10

Yıl: 2004 Cilt: 0 Sayı: 7 Sayfa Aralığı: 67 - 92 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Katkılı Kil Kaplar ve Çanak Çölek: Çayönü Çanak Çömleksiz ve Çanak Çömlekli Neolitik Buluntuları Üzerinden Bir Yorum

Öz:

Anahtar Kelime: tarih öncesi yerleşmeler çanak çömlek öncesi dönem çanak çömlek kil kaplar neolitik dönem arkeolojik buluntular çayönü

Konular: Arkeoloji

Clay Vessels and Pottery: Comments on Çayönü Pre-Pottery and Pottery Neolithic Finds

Öz:

Çayonü Tepesi is situated in the Ergani Plain by the hilly flanks of the Taums mountain range, in an area where Euphrates and Tigris basins are closest to each other. It has been occupied in varying degrees of density almost without a break from 10.000 BP to modern times. The reason for such permanency might be its location at the junction of different environmental zones suitable for the demands of different life styles in different periods. Recent researches in the Euphrates and Tigris basins within the TAQDAM project have shown different cultural aspects of interaction between the two basins. The transition period between PPN and PN phases of the Neolithic period is one of the most debatable subject among Near-Eastern prehistorians. The data obtained from Qayonu add a new dimension to those discussions. This article is composed of three parts. In the first part, the relationship between PPN and PN settlements and the various natural factors which affect the stratigraphy and the topography of the Qayonu Tepesi are analyzed. The concurrence of the PPNB/C and PN settlements of Qayonu is discussed in the lights of the various archaeological data. The role of the clay containers and their valued possessions in the PPNB way of life will also be questioned in the first and the third part. The second part concerns the introduction of the PN pottery of Qayonu and provides analogies to other sites in the Near East.

Anahtar Kelime: clay vessels neolithic period archaeological findings cayonu prehistoric settlements pre-pottery (aceramic) period pottery

Konular: Arkeoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

ARIMURA.M., N. BALKAN-ATLI, F. BORELL, W. CRUELLS, G. DURU,A.ERİMÖZDOĞAN J IBANEZ,O. MAEDE, Y.MIYAKE, M. MOUSTE, M. ÖZBAŞARAN, 2000 "A New Neolithic Settlement in the Urfa Region, Akargay Tepe, 1999", Anatolia Antiqua VIII, 227-255.
^gjMURA M., N. BALKAN-ATU, F. BORELL, W. CRUELLS, G DURU, A. ERIM-OZDOGAN, J. IBANEZ, O. MAEDE, Y. MIYAKE, M. MOUST, M. OZBASARAN, 2001 "Akargay Tepe Kazisi 1999", Ihsu ve Karkamis Baraj Golleri Kurtarma Projesi 1999 Ydi Cahsmalan N.TUNA, J. OZTURK, J. VELIBEYOGLU (yay.), ODTU, TAgDAM, Ankara, 309-357.
ARSEBUK G. ,1974 Altinova'da Koyu Yuzlii Agkih ve Karaz Türu Canak Cömlek Arasındaki Uiskiler Sorunu. Yaymlanmamis Doktora Tezi. I.U. Edebiyat Fakiiltesi, Prehistorya Kiirsiisii. Istanbul.
AKKERMANS P.M.M.G., 1988 "The Soundings at Tell Damishliyya", Hammam et-Turkman I: Report on the University of Amsterdam's 1981-84 Excavations in Syria, M. van LOON (yay.) Leiden, Nederlands Instituut v/h Nabije Oosten.
AKKERMANS P.A.,1983 "Bouqras Revisited: Preliminary Report on a Project in Eastern Syria", Proceeding of the Prehistoric Society 49, 335-372.
BALKAN-ATLI, N., F. BORRELL, R. BUXO, G. DURU, JJ. IBANEZ, O. MAEDE, M. MOUST, M. OZBASARAN, R. PIQUET, M. SANA, J. WATTEZ, 2002 "Akargay Tepe 2000", Ihsu ve Karkamis Baraj Golleri Kurtarma Projesi 2000 Yih Qahsmalan, N.TUNA, J. VELIBEYOGLU (yay.), ODTU, TAgDAM, Ankara. 287-318.
BIQAKgi, E. 1995 "gayonii House Models and Reconstruction Attempt for the Cell-plan Building", Halet Cambel igin Prehistorya Yazilan, Readings in Prehistory Studies Presented to Halet Cambel, Istanbul, 101-125.
BRAIDWOOD R.J., L. BRAIDWOOD, I960 Excavations in the Plain ofAntioch, O.I.P 61, Chicago.
BRAIDWOOD, L, R.J. BRAIDWOOD, B. HOWE, C. REED, PJ. WATSON, 1983 Prehistoric Archaeology Along the Zagros Flanks, O.I.P 105, Chicago.
BROMAN-MORALES, V. 1990 "Figurines and Other Clay Objects from Sarab and gayonii", Oriental Institute Communications 25, 57-88.
CANEVA, I. 1993 "Salvage Excavations at Yayvantepe-Tilhuzur", XIV. Kazi Sonuglan Toplantm, Ankara, 107-115.
CANEVA, I., M. DAVIS, B. MARCOLONGO, M. OZDOGAN, A.M.PALMIERI, 1993 "Geo-archaeology in the Northern Diyarbakir Region, Essays on Anatolian Archaeology", Bulletin of the Middle Eastern Culture Center in Japan VII, T. MIKASA (Ed.) 161-168.
CAMBEL, H., R.J. BRAIDWOOD, 1980 Istanbul ve Chicago Universiteleri Giineydogu Anadolu Tarihoncesi Arastirmalan Karma Projesi: 1963-1972 Calismalarma Toplu Bakis, Prehistoric Research in Southeastern Anatolia, H. gAMBEL, RJ.BRAJDWOOD (yay.) Istanbul Univer-sitesi Yaymlan 2589, Istanbul, 1-64.
CAMBEL, H., R. J. BRAIDWOOD, M. OZDOGAN 1988 "1987 Y1I1 gayonii Kazilan", X. Kazi Sonuglan Toplantisi I, 37-56.
CAMBEL, H., R. J. BRAIDWOOD, M. OZDOGAN, W. SCHIRMER 1989 "1988 Y1I1 gayonii Kazilan", XI. Kazi Sonuglan Toplantisi I, 59-79.
CONTENSON, H. 1992 Ras Shamra - Ougarit VIII Prehistoire de Ras Shamra Les Sondages Stratigraphiques de 1955 A 19761-II. Paris, Editions Recherche Sur les Civilisations.
COPELAND, L. 1987 "The Halafians, Their Predecessors and Their Contemporaries in Northern Syria and the Levant Relative and Absolute Chronologies", Chronologies in the Near East, O. AURENCHE, J. EVIN, F. HOURS (eds.), BAR Int. Series 379 Hi, Oxford, 401-425.
DAVIS, M.K. 1982 "The gayonii Ground Stone", L.Braidwood, RJ.Braidwood (yay), Prehistoric Village Archaeology in South-Eastern Turkey BAR. International Series 138, 73-174.
1998 "Social Differentiation at the Early Village of gayonii", Karatepe'deki Isik / Light on Top of the Black Hill, G. ARSEBUK et.al (yay), Istanbul, 57-266.
DORNEMANN, R.H. 1986 A Neolithic Village at Tell el Kowm in the Syrian Desert. Studies in Ancient Oriental Civilisation, No.43. Chicago, Oriental Institute of the University of Chicago.
DZAPARIDZE, O. 1989 Na zare etnokulturnoy historie Kavkaza. Tiblis.
ESİN, u. 1993"The Relief Decorations on the Prehistoric Pottery of Tiilintepe in Eastern Anatolia", Between the Rivers and Over the Mountains, Archaeologia Anatolica et Mesopotamia, Alba Palmieri Dedicata, H.HAUPTMANN et al. (yay.) Roma, 105-119.
ESİN, U., S. HARMANKAYA 1991 "Ikiz Hoyiik (Kulusagi, Malatya) Kurtarma Kazisi", XII. Kazi Sonuglan Toplantisi I, Ankara, 325-344.
GARSTANG, J. 1953 Prehistoric Mersin, Yumuktepe in Southern Turkey. Oxford, Clerandon Press,
GOLDMAN, H. 1956 Excavation at Gozliikule, Tarsus II, from the Neolithic through the Bronze Age, Princeton, Princeton University Press.
GOPHER A, S. SADEH, Y. GOREN 1992 "The Pottery Assemblage of Nahal Beset I. A Neolithic Site in the Upper Galilee", I.E.]. 42/1-2, 4-16.
HOLE, F., 1959 "A Reanalysis of Basal Tabbat al Hammam, Syria", Syria XXXVI, 149-183.
HOLE, F. 1977 Studies in the Archaeological History of the Deh Luran Plain: The Excavation of Cagha Sefid. Memoirs of the Museum of Anthropology Universiy of Michigan, No.9 Ann Arbor.
HOLE, F., K. FLANNERY 1962 "Excavations at Ali Kosh, Iran", Iranica Antiqua 2, 97-148.
KARUL, N., A. AYHAN, M. OZDOGAN 2001 "1999 Y1I1 Mezraa Teleilat Kazisi", Ihsu ve Kargamis Baraj Golleri Altmda Kalacak Arkeolojik ve Kultur Varhklarmi Kurtarma Projesi, 1999 Y1I1 Cahsmalan, ODTU, TAgDAM, N. TUNA, J. OZTURK, J. VELIBEYOGLU (yay.), Ankara. 133-186.
KENYON, K.M., TA. HOLLAND 1982 Excavations at Jericho IV. The Pottery Type Series and Other Finds, London, British School of Archaeology in Jerusalem,
KIRKBRIDE, D. 1972 "Umm Dabaghiyah 1971: A Preliminary Report", Iraq 34, 3-15.
KIGURADZE, T. 1986 Neolithische Siedlungen von Kvemo-Kartli, Georgien. Materialien zur Allgemeinen und Vergleichenden Archaeologie, Band 29. DAI, Bonn.
LAST, J. 1996 "Surface Pottery at gatalhoyiik On the Surface: gatalhoyiik 1993-95", McDonald Institute for Archaeological Research Monographs, British Institute of Archaeology at Ankara Monograph no 22, Ankara, 115-171.
LE MIERE, M. 1979 "La Ceramique Prehistorique de Tell Assouad, Djezireh, Syrie", Cahiers de L'Euphrate 2, 4-76.
LE MERE, M., O. NIEUWENHUYSE 1996 "Tell Sabi Abyad Pottery", Tell Sabi Abyad. The Late Neolithic Settlement, P.M.M.G. AKKERMANS (yay.), 119-284.
MARCOLONGO, B., A. PALMERI 1992 "Paleo-Environmental Aspects in the gayonii Area", Arkeometri Sonuglan Toplantisi VIII, 465-467.
MATSUTANI, T., Y. NISHIAKI 1995 "Preliminaiy Report on the Archaeological Investigations, Tell Kosak Shimali, the Upper Euphrates, Syria: The 1994 Season", Akkadica 93, 11-20.
MELLAART, J., 1961 "Early Cultures of the South Anatolian Plateau, I", Anatolian Studies XI, 159-184.
1966 "Excavations at Catalhoyuk 1965. Fourth Preliminaiy Report", Anatolian Studies XVI, 165-191.
MORTENSEN, P. 1974 "Additional Remarks on the Chronology of Village Farming Communities in the Zagros Area", Sumer 20, 28-43.
ÖZDOĞAN, A. 1994 Cayönü Yeiiesmesinin Canak Comleksiz Neolitikteki Yen (Ku'guk buluntukmn yardimiyla), i.U, Prehistorya Anabilim Dali (yayinlanmamis Doktora tezi)
ÖZDOĞAN, A. 1999 "Cayonii", Neolithic in Turkey, The Cradle of Civilization, New Discoveries (text and plates). M. OZDOGAN, N. BAS.GELEN (yay.), Arkeoloji ve Sanat Yayinlari: (text) 35-63, (plates) 20-35.
ÖZDOĞAN, M., A. OZDOGAN, M. DAVIS 1990 "1989 Y1I1 gayonii Kazilan", XII. Kazi Sonuglan Toplantisi I, 71-86.
OZDOGAN, M., A. OZDOGAN, I. CANEVA, M. DAVIS, A. KOYUNLU 1991 "1990 Y1I1 Cayonu Kazi ve Onanm Cahsmalan", XIII. Kazi Sonuglan Toplantisi I, 97-125.
OZDOGAN, M., A. OZDOGAN, I. CANEVA, M. DAVIS, A. KOYUNLU 1992 "1991 Y1I1 gayonii Kazilan", XIV. Kazi Sonuglan Toplantisi 1,81-106.
ÖZDOĞAN, M., A. OZDOGAN 1993 "Pre-Halafian Potteiy of Southeastern Anatolia With Special Reference to the gayonii Sequence", Between the Rivers and Over the Mountains, Archaeologia Anatolica et Mesopotamica, Alba Palmieri Dedicata, H.HAUPTMANN et al. (yay.) Roma, 87-103.
998 "Buildings of Cult and the Cult of Buildings", G. ARSEBUK et.al. (yay.) Karatepe'deki Isik /Light On Top of the Black Hill, 581- 593.
OZDOGAN, M. 1994 "gayonti: The Chipped Stone Industry of the Potteiy Neolithic Layers", Neolithic Chipped Stone Industries of the Fertile Crescent, Studies in Early Near Eastern Production, Subsistence and Environment I, H.GEBEL, S.KOZLOWSKY (yay..), Berlin 267-277.
RES, P.J., H. THRANE 1974 Sukas ILL, The Neolithic Periods. Publications of the Carlsbcrg Expedition to Phoenicia 3. Kobenhaun.
ROODENBERG, JJ. 1984a "Surveys and Soundings at Kumartepe: An Interim Report", Anatolica 11, 1-16.
1984b "Recent Archaeological Research in Turkey: Hayaz Hoyiik and Kumartepe 1983", Anatolian Studies XXXI, 218-219-
ROSENBERG, M., B. PEASNALL 1999 "A Report on Sounding at Demirkoy Hoyiik: A Aceramic Neolithic Site in Eastern Anatolia", Anatolica XXIV, 195-207.
STOYANOV, T. 1997 Early Iron Age Tumular Necropolis, Sboryanovo I. Helis Nonprofit Assiation, Isperih. Sofia.
SEVIN, V., I. CANEVA 1996 "1994 Y1I1 Mersin/Yumuktepe Kazilan". XVII Kazi Sonuglan Toplantisi I, 71-86. Ankara.
STEIN, G. 1992 "Archaeological Survey at Suriik Mevkii: A Ceramic Neolithic in the Euphrates River Valley, Southestern Turkey", Anatolica XVIII, 19-92.
TSUNEKI, A., J. HAYDAR, Y. MYAKE, O. MAEDA, T. ODAKA, K. TANNO, A. HASEGAWA, 2001 "Forth Preliminary Report of the Excavations at Tell el-Kerkh 2000, Northwestern Syria", Bulletin of the Ancient Orient Museum XXI/20, 1-36.
WHOOLEY, L. 1925 "Early Potteiy from Jebeil", Annals of Archaeology and Anthropology Liverpool 10/36.

APA	ÖZDOĞAN ERİM A, YALMAN N (2004). Katkılı Kil Kaplar ve Çanak Çölek: Çayönü Çanak Çömleksiz ve Çanak Çömlekli Neolitik Buluntuları Üzerinden Bir Yorum. , 67 - 92.
Chicago	ÖZDOĞAN ERİM Aslı,YALMAN Nurcan Katkılı Kil Kaplar ve Çanak Çölek: Çayönü Çanak Çömleksiz ve Çanak Çömlekli Neolitik Buluntuları Üzerinden Bir Yorum. (2004): 67 - 92.
MLA	ÖZDOĞAN ERİM Aslı,YALMAN Nurcan Katkılı Kil Kaplar ve Çanak Çölek: Çayönü Çanak Çömleksiz ve Çanak Çömlekli Neolitik Buluntuları Üzerinden Bir Yorum. , 2004, ss.67 - 92.
AMA	ÖZDOĞAN ERİM A,YALMAN N Katkılı Kil Kaplar ve Çanak Çölek: Çayönü Çanak Çömleksiz ve Çanak Çömlekli Neolitik Buluntuları Üzerinden Bir Yorum. . 2004; 67 - 92.
Vancouver	ÖZDOĞAN ERİM A,YALMAN N Katkılı Kil Kaplar ve Çanak Çölek: Çayönü Çanak Çömleksiz ve Çanak Çömlekli Neolitik Buluntuları Üzerinden Bir Yorum. . 2004; 67 - 92.
IEEE	ÖZDOĞAN ERİM A,YALMAN N "Katkılı Kil Kaplar ve Çanak Çölek: Çayönü Çanak Çömleksiz ve Çanak Çömlekli Neolitik Buluntuları Üzerinden Bir Yorum." , ss.67 - 92, 2004.
ISNAD	ÖZDOĞAN ERİM, Aslı - YALMAN, Nurcan. "Katkılı Kil Kaplar ve Çanak Çölek: Çayönü Çanak Çömleksiz ve Çanak Çömlekli Neolitik Buluntuları Üzerinden Bir Yorum". (2004), 67-92.

APA	ÖZDOĞAN ERİM A, YALMAN N (2004). Katkılı Kil Kaplar ve Çanak Çölek: Çayönü Çanak Çömleksiz ve Çanak Çömlekli Neolitik Buluntuları Üzerinden Bir Yorum. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, 0(7), 67 - 92.
Chicago	ÖZDOĞAN ERİM Aslı,YALMAN Nurcan Katkılı Kil Kaplar ve Çanak Çölek: Çayönü Çanak Çömleksiz ve Çanak Çömlekli Neolitik Buluntuları Üzerinden Bir Yorum. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi 0, no.7 (2004): 67 - 92.
MLA	ÖZDOĞAN ERİM Aslı,YALMAN Nurcan Katkılı Kil Kaplar ve Çanak Çölek: Çayönü Çanak Çömleksiz ve Çanak Çömlekli Neolitik Buluntuları Üzerinden Bir Yorum. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, vol.0, no.7, 2004, ss.67 - 92.
AMA	ÖZDOĞAN ERİM A,YALMAN N Katkılı Kil Kaplar ve Çanak Çölek: Çayönü Çanak Çömleksiz ve Çanak Çömlekli Neolitik Buluntuları Üzerinden Bir Yorum. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi. 2004; 0(7): 67 - 92.
Vancouver	ÖZDOĞAN ERİM A,YALMAN N Katkılı Kil Kaplar ve Çanak Çölek: Çayönü Çanak Çömleksiz ve Çanak Çömlekli Neolitik Buluntuları Üzerinden Bir Yorum. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi. 2004; 0(7): 67 - 92.
IEEE	ÖZDOĞAN ERİM A,YALMAN N "Katkılı Kil Kaplar ve Çanak Çölek: Çayönü Çanak Çömleksiz ve Çanak Çömlekli Neolitik Buluntuları Üzerinden Bir Yorum." TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, 0, ss.67 - 92, 2004.
ISNAD	ÖZDOĞAN ERİM, Aslı - YALMAN, Nurcan. "Katkılı Kil Kaplar ve Çanak Çölek: Çayönü Çanak Çömleksiz ve Çanak Çömlekli Neolitik Buluntuları Üzerinden Bir Yorum". TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi 7 (2004), 67-92.