Mesleki Canlılık Kazanımında İş-Aile Zenginleşmesinin Rolü: Yapısal Eşitlik ModelAnalizi

Fatma KORKMAZ (Yozgat Bozok Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Yozgat, Türkiye)
İşletme Araştırmaları Dergisi
15 3
Yıl: 2021 Cilt: 13 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 942 - 955 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.20491/isarder.2021.1176 İndeks Tarihi: 25-05-2021

Mesleki Canlılık Kazanımında İş-Aile Zenginleşmesinin Rolü: Yapısal Eşitlik ModelAnalizi

Öz:
Amaç – İş-aile zenginleşmesi kaynakların korunumu kuramı çerçevesinde çalışanların mesleki canlılıklarını sağlamada etkili olan kaynaklar arasında görülmektedir. Dolayısıyla çalışanların iş-aile zenginleşmeleri arttıkça mesleki canlılıklarının da artacağı düşünülmektedir. Buradan hareketle bu çalışmada iş-aile zenginleşmesinin mesleki canlılık üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmaktadır.Yöntem – Araştırmanın evrenini Sinop İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nün 2019 yılı verilerine göre, özel okul ve devlet okulu kapsamında görev yapan toplam 2215 öğretmen oluşturmakta, örneklemini ise bu evren içerisinden kolayda örnekleme yöntemiyle ulaşılan 314 öğretmen oluşturmaktadır. Nicel veri analizi yöntemi uygulanarak yapılan bu çalışmada, 5’li likert tipi ölçekler kullanılmış, değişkenler arasındaki ilişki korelasyon analizi ile tespit edilmiş, ardından araştırma hipotezleri yapısal eşitlik modeli ile analiz edilmiştir.Bulgular – Araştırmadan elde edilen bulgular sonucunda, iş-aile zenginleşmesinin işten aileye zenginleşme ve aileden işe zenginleşme alt boyutlarının mesleki canlılık üzerinde yüksek düzeyde pozitif yönlü ve istatistiksel olarak anlamlı bir etkisinin olduğu (sırasıyla; Standardize β=0.505, p≤0.05; Standardize β=0.367, p≤0.05) gözlenmiş ve mesleki canlılığın %70’inin iş-aile zenginleşmesi ile açıklanabileceği sonucuna ulaşılmıştır (R2=0.701).Tartışma – Kaynakların korunumu kuramı çerçevesinde oluşturulan araştırma modeli ve hipotezlerin analiz bulgu ve sonuçlarına göre doğrulandığı görülmüştür. İş-aile zenginleşmesi, aile ve işe ilişkin rollerin birbiriyle çatışma yerine uyum bileşenleri üzerine kurulu olduğunu ifade etmektedir. Alan yazında genellikle çatışma perspektifinden incelenmiş olan bu yaşam alanlarının pozitif psikoloji çerçevesinde uyum ve olumlu etki üzerinden incelenmesi yüksek performans ve etki açısından gereklilik olarak görülebilir. Gerçekten bireyler bir bütün olarak değerlendirildiğinde, yaşamlarının farklı alanlarına ilişkin rollere de analitik ve eşgüdümlü bir şekilde bakılması gerekmektedir. Empati ve hoşgörünün de belirleyenleri olarak görülen bu bakış açısıyla bireylerin her yönüyle sağlıklı ve yüksek performanslı olması sağlanabilir.
Anahtar Kelime:

The Role of Work-Family Enrichment in Professional Vitality Gain: Structural Equality Model Analysis

Öz:
Purpose: Work-family enrichment is seen as one of the effective resources in ensuring the professionalvitality of employees within the framework of the conservation of resources theory. Therefore, it isbelieved that the professional vitality of employees will also increase as their business familyenrichment increases. Based on this idea, this study aims to examine the effect of work-familyenrichment on professional vitality. Design/methodology/approach – The research sample consists of a total of 314 teachers workingwithin the scope of private and public schools in Sinop. In this study, quantitative data analysismethod was applied and 5-point Likert type scales were used. The relationship between the variableswere determined with correlation analysis and the research hypotheses were analyzed with thestructural equation model. Findings: As a result of the findings obtained from the research, it has been observed that enrichmentfrom work to family and enrichment from family to work, which are sub-dimensions of work-familyenrichment, have a high level of positive and statistically significant effect on professional vitality.(Standardized β = 0.505, p≤0.05; Standardized β = 0.367, p≤0.05, respectively). It has been concludedthat 70% of professional vitality can be explained by work-family enrichment (R2=0.701).
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Arslan, S. (2018). Öğretmenlerin pozitif psikolojik sermaye algıları ile iş-aile zenginleşmesi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi), Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
  • Aydınlı Kulak, F. (2016). Mesleki canlılık. İçinde P. Kanten ve S. Kanten (Ed.), Örgütsel davranışın aydınlık ve karanlık yüzü (227-237). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: Freeman.
  • Barnett, R. C. ve Hyde, J. S. (2001). Women, men, work, and family. American Psychologist, 56(10), 781–796.
  • Baruch, Y., Grimland, S. ve Vigoda-Gadot, E. (2014). Professional vitality and career success: Mediation, age and outcomes. European Management Journal, 32, 518-527.
  • Bektaş, U. ve Çetin, M. (2020). Pandemi sürecince sağlık çalışanlarında iş tutkusu, duygusal emek ve iş aile zenginleşmesi ilişkisinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 15(6), 189-204.
  • Bhargava, S. ve Baral, R. (2009). Antecedents and consequences of work-family enrichment among Indian managers. Psychological Studies, 54, 213-225.
  • Burhanudin, B., Tjahjono, H., EQ, Z. ve Hartono, A. (2020). Work-family enrichment as a mediator effect of supervisor support, self-esteem, and optimism on job satisfaction. Management Science Letters, 10, 2269- 2280.
  • Carlson, D. S., Kacmar, K. M., Wayne, J. H. ve Grzywacz, J. G. (2006). Measuring the positive side of the work– family interface: Development and validation of a work– family enrichment scale. Journal of Vocational Behavior, 68, 131-164.
  • Carlson, D. S., Grzywacz, J. G. ve Zivnuska, S. (2009). Is work-family balance more than conflict and enrichment?. Human Relations, 62(10), 1459-1486.
  • Carlson, D. S., Ferguson, M., Kacmar, K. M., Grzywacz, J. G. ve Whitten, D. (2011). Pay it forward: The positive crossover effects of supervisor work-family enrichment. Journal of Management, 37(3), 770-789.
  • Carmeli, A. (2009). Positive work relationships, vitality, and job performance. In N. Ashkanasy, W. J. Zerbe ve C. E. J. Härtel (Eds.), Research on emotions in organizations: The effect of affect in organizational settings (45– 71). UK: Emerald.
  • Carmeli, A. ve Spreitzer, G. M. (2009). Trust, connectivity, and thriving: Implications for innovative behaviors at work. Journal of Creative Behavior, 43(3), 169–191.
  • Chu, F., Long, Y. ve Guo, M. (2015). Determinants and outcomes of professional vitality: Evidence from China. Social Behavior and Personality: An International Journal, 43(8), 1335-1345.
  • Çankır, B. ve Yener, S. (2017). İş’te pozitif davranış. Konya: Çizgi Kitapevi.
  • Çalışkan, S. C., Ürü Sanı, F. O., Atan, Ö., Yozgat, U. (2013). Hizmetkar liderliğin iş-aile zenginleşmesi üzerindeki etkisinde kapsamlı bir model geliştirme arayışları: Örgütle özdeşleşme ve pozitif psikolojik kaynakların bu etkileşimde aracılık rolü üzerine bir araştırma. 21. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 298-304.
  • Çalışkan, S. C. ve Çetinaslan Arıkan, S. (2015). İş-aile çatışmasının öteki yüzü: İş aile zenginleşmesi ve psikolojik yılmazlık, mükemmeliyetçilik, yaşam doyumu değişkenleri ile etkileşimi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(4), 121-142.
  • DeJoy, D. M., Della, L. J., Vandenberg, R. J. ve Wilson, M. G. (2010). Making work safer: Testing a model of social exchange and safety management. Journal of Safety Research, 41, 163–171.
  • Diener, E., Lucas, R. E. ve Oishi, S. (2002). Subjective well-being: The science of happiness and life satisfaction. In C. R. Snyder ve S. J. Lopez (Eds.), Handbook of positive psychology (63–73). Oxford, UK: Oxford University Press.
  • Friedman, S. D. ve Greenhaus, J. H. (2000). Allies or enemies? What happens when business professionals confront life choices. New York: Oxford University Press.
  • Greenhaus, J. H. ve Powell, G. N. (2006). When work and family are allies: A theory of work-family enrichment. Academy of Management Review, 31(1), 72-92.
  • Greenhaus, J. H. ve Allen, T. D. (2011). Work-family balance: A review and extension of the literature. In J. C. Quick ve L. E. Tetrick (Eds.), Handbook of occupational health psychology (165–183) (2nd ed.). Washington, DC US: American Psychological Association.
  • Grzywacz, J. G. ve Marks, N. F. (2000). Family, work, work‐family spillover, and problem drinking during midlife. Journal of Marriage and Family, 62(2), 336-348.
  • Grzywacz, J. G. ve Bass, B. L. (2003). Work, family, and mental health: Testing different models of work-family fit. Journal of Marriage and Family, 65(1), 248-262.
  • Hair, J. F., Black, W. C, Babin, B. J. ve Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis (7th Edition). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
  • Hammer, L. B., Cullen, J. C., Caubet, S., Johnson, J., Neal, M. B. ve Sinclair, R. R. (2002). The effects of workfamily fit on depression: A longitudinal study. Paper presented at the 17th Annual Meeting of SIOP, Toronto.
  • Hanson, G. C., Hammer, L. B. ve Colton, C. L. (2006). Development and validation of a multidimensional scale of perceived work-family positive spillover. Journal of Occupational Health Psychology, 11(3), 249-265.
  • Harvey, T. A. (2002). Professional vitality and the principalship: Construct validity study (Unpublished PhD dissertation). University of Maine.
  • Hennekam, S. (2016). Vitality of older workers and its relationship with performance, career satisfaction and career success. Management Avenir, (1), 15-32.
  • Hobfoll, S. E. (2002). Social and psychological resources and adaptation. Review of General Psychology, 6(4), 307– 324.
  • Hobfoll, S. E. (2011). Conservation of resource caravans and engaged settings. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 84, 116–122.
  • Hochwarter, W. A., Laird, M. D. ve Brouer, R. L. (2008). Board up the windows: The interactive effects on hurricane-induced job stress and perceived resources on work outcomes. Journal of Management, 34(2), 263–289.
  • Judge, T. A. ve Locke, E. A. (1993). Effect of dysfunctional thought processes on subjective well- being and job satisfaction. Journal of Applied Psychology, 78(3), 475-490.
  • Kacmar, K. Michele, C., Wayne S., Carlson, D. S., Ferguson, M. ve Whitten, D. (2014). A short and valid measure of work-family enrichment. Journal of Occupational Health Psychology, 19(1), 32-45.
  • Kark, R. ve Carmeli, A. (2009). Alive and creating: The mediating role of vitality and aliveness in the relationship between psychological safety and creative work involvement. Journal of Organizational Behavior, 30(6), 785–804.
  • Konaklı T. ve Arslan, S. (2017). Pozitif örgütsel davranış bağlamında öğretmenlerde iş aile zenginleşmesinin incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(3), 223-244.
  • Masuda, A. D., McNall, L. A., Allen, T. D. ve Nicklin, J. M. (2012). Examining the constructs of work-to-family enrichment and positive spillover. Journal of Vocational Behavior, 80(1), 197-210.
  • Mishra, P. (2015). A grounded theory study on family-to-work enrichment: Exploring links with family resources, community resources, work-role salience and psychological capital. South Asian Journal of Global Business Research, 4(1), 45-67.
  • Muraven, M., Gagné, M. ve Rosman, H. (2008). Helpful self-control: Autonomy support, vitality, and depletion. Journal of Experimental Social Psychology, 44, 573-585.
  • Nix, G. A., Ryan, R. M., Manly, J. B. ve Deci, E. L. (1999). Revitalization through self-regulation: The effects of autonomous and controlled motivation on happiness and vitality. Journal of Experimental Social Psychology, 35(3), 266-284.
  • Peterson, C. ve Seligman, M. E. P. (2004). Character strengths and virtues: A handbook and classification. New York: Oxford University Press.
  • Peterson, C., Park, N., Hall, N. ve Seligman, M. E. P. (2009). Zest and work. Journal of Organizational Behavior, 30, 161–172.
  • Rothbard, N. P. (2001). Enriching or depleting? The dynamics of engagement in work and family roles. Administrative Science Quarterly, 46(4), 655-684.
  • Ruderman, M. N., Ohlott, P. J., Panzer, K. ve King, S. N. (2002). Benefits of multiple roles for managerial women. Academy of Management Journal, 45(2), 369–386.
  • Russell, J. E. (2008). Promoting subjective well being at work. Journal of Career Assessment, 16(1), 117–131.
  • Ryan, R. M. ve Frederick, C. (1997). On energy, personality, and health: Subjective vitality as a dynamic reflection of well-being. Journal of Personality, 65(3), 529-565.
  • Ryan, R. M., Weinstein, N., Bernstein, J., Brown, K. W. ve Mistretta, L. (2010). Vitalizing effects of being outdoors and in nature. Journal of Environmental Psychology, 30(2), 159-168.
  • Schaufeli, W. B. ve Bakker, A. B. (2004). Job demands, job resources, and their relationship with burnout and engagement: A multi-sample study. Journal of Organizational Behavior, 25, 293-315.
  • Seligman, M. E. P. (2002). Authentic happiness: Using the new positive psychology to realize your potential for lasting fulfillment. New York: Free Press.
  • Shirom, A. (2011). Vigor as a positive affect at work: Conceptualizing vigor, its relations with related constructs, and its antecedents and consequences. Review of General Psychology, 15(1), 50–64.
  • Siu, O., Lu, J., Brough, P., Lu, C., Kalliath, T., O’Driscoll, M., Phillips, D. R., Chen, W., Lo, D., Sit, C. ve Shi, K. (2010). Role resources and work-family enrichment: The role of work engagement. Journal of Vocational Behaviour, 77(3), 470-480.
  • Srivastava, S. ve Srivastava, U. R. (2014). Work and non-work related outcomes of work-family facilitation. Social Science International, 30(2), 353-372.
  • Stephens, M. P., Franks, M. M. ve Atienza, A. A. (1997). Where two roles intersect: Spillover between parent care and employment. Psychology and Aging, 12(1), 30–37.
  • Tummers, L., Steijn, B., Nevicka, B. ve Heerema, M. (2018). The effects of leadership and job autonomy on vitality: Survey and experimental evidence. Review of Public Personnel Administration, 38(3), 355-377.
  • Uzunbacak, H. H. ve Akçakanat, T. (2018). Mesleki canlılık ölçeği türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Social & Humanıtıes Scıences Research, 5(28), 3222-3230.
  • Ülbeği, İ. D. ve İplik, E. (2018). İş-Aile zenginleşmesi ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 722-741.
  • Van Landeghem, B. (2012). A test for convexity of human well being over the life cycle: Longitudinal evidence from 20-year panel. Journal of Economic Behavior & Organization, 81, 571–582.
  • Voydanoff, P. ve Donnelly, B. W. (1999). Multiple roles and psychological distress: The intersection of the paid worker, spouse, and parent roles with the role of the adult child. Journal of Marriage and the Family, 61(3), 725-738.
  • Walsh, G. (2011). Unfriendly customers as a social stressor–An indirect antecedent of service employees’ quitting intention. European Management Journal, 29(1), 67–78.
  • Wright, T.A. ve Bonett, D. G. (2007). Job satisfaction and psychological well-being as nonadditive predictors of workplace turnover. Journal of Management, 33(2), 141–160.
  • Warr, P. B. (1987). Work, unemployment and mental health. Oxford, UK: Clarendon.
  • Warr, P. B. (1999). Well-being and the workplace. In D. Kahneman, E. Diener ve N. Schwartz (Eds.), Well-being: The foundations of hedonic psychology (392-412). New York: Russell Sage Foundation.
  • Wayne, J. H., Musisca, N. ve Fleeson, W. (2004). Considering the role of personality in the work-family experience: Relationships of the big five to work-family conflict and facilitation. Journal of Vocational Behavior, 64, 108–130.
  • Yamane, T. (2001). Temel örnekleme yöntemleri (1. Baskı). (A. Esin, M. A. Bakır, C. Aydın ve E. Gürbüzsel, Çev.). İstanbul: Literatür Yayıncılık.
  • Yener, S. ve Arslan, A. (2017). İş’te kadın. Akademi Yayınları: Ankara.
APA korkmaz f (2021). Mesleki Canlılık Kazanımında İş-Aile Zenginleşmesinin Rolü: Yapısal Eşitlik ModelAnalizi. , 942 - 955. 10.20491/isarder.2021.1176
Chicago korkmaz fatma Mesleki Canlılık Kazanımında İş-Aile Zenginleşmesinin Rolü: Yapısal Eşitlik ModelAnalizi. (2021): 942 - 955. 10.20491/isarder.2021.1176
MLA korkmaz fatma Mesleki Canlılık Kazanımında İş-Aile Zenginleşmesinin Rolü: Yapısal Eşitlik ModelAnalizi. , 2021, ss.942 - 955. 10.20491/isarder.2021.1176
AMA korkmaz f Mesleki Canlılık Kazanımında İş-Aile Zenginleşmesinin Rolü: Yapısal Eşitlik ModelAnalizi. . 2021; 942 - 955. 10.20491/isarder.2021.1176
Vancouver korkmaz f Mesleki Canlılık Kazanımında İş-Aile Zenginleşmesinin Rolü: Yapısal Eşitlik ModelAnalizi. . 2021; 942 - 955. 10.20491/isarder.2021.1176
IEEE korkmaz f "Mesleki Canlılık Kazanımında İş-Aile Zenginleşmesinin Rolü: Yapısal Eşitlik ModelAnalizi." , ss.942 - 955, 2021. 10.20491/isarder.2021.1176
ISNAD korkmaz, fatma. "Mesleki Canlılık Kazanımında İş-Aile Zenginleşmesinin Rolü: Yapısal Eşitlik ModelAnalizi". (2021), 942-955. https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1176
APA korkmaz f (2021). Mesleki Canlılık Kazanımında İş-Aile Zenginleşmesinin Rolü: Yapısal Eşitlik ModelAnalizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(1), 942 - 955. 10.20491/isarder.2021.1176
Chicago korkmaz fatma Mesleki Canlılık Kazanımında İş-Aile Zenginleşmesinin Rolü: Yapısal Eşitlik ModelAnalizi. İşletme Araştırmaları Dergisi 13, no.1 (2021): 942 - 955. 10.20491/isarder.2021.1176
MLA korkmaz fatma Mesleki Canlılık Kazanımında İş-Aile Zenginleşmesinin Rolü: Yapısal Eşitlik ModelAnalizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, vol.13, no.1, 2021, ss.942 - 955. 10.20491/isarder.2021.1176
AMA korkmaz f Mesleki Canlılık Kazanımında İş-Aile Zenginleşmesinin Rolü: Yapısal Eşitlik ModelAnalizi. İşletme Araştırmaları Dergisi. 2021; 13(1): 942 - 955. 10.20491/isarder.2021.1176
Vancouver korkmaz f Mesleki Canlılık Kazanımında İş-Aile Zenginleşmesinin Rolü: Yapısal Eşitlik ModelAnalizi. İşletme Araştırmaları Dergisi. 2021; 13(1): 942 - 955. 10.20491/isarder.2021.1176
IEEE korkmaz f "Mesleki Canlılık Kazanımında İş-Aile Zenginleşmesinin Rolü: Yapısal Eşitlik ModelAnalizi." İşletme Araştırmaları Dergisi, 13, ss.942 - 955, 2021. 10.20491/isarder.2021.1176
ISNAD korkmaz, fatma. "Mesleki Canlılık Kazanımında İş-Aile Zenginleşmesinin Rolü: Yapısal Eşitlik ModelAnalizi". İşletme Araştırmaları Dergisi 13/1 (2021), 942-955. https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1176
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 17:52

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları