Yıl: 2020 Cilt: 21 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 318 - 329 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 26-05-2021

Artvin’in merkez köylerinde bazı tıbbi bitkilerin yöresel kullanımları

Öz:
Bu çalışma, 2016-2019 yılları arasında Artvin ili merkez ilçesine bağlı 7 mahalle ve 36 köyde toplam 138 kişi ile yüz yüze görüşmeler yapılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, Artvin ili merkez köylerinde yerleşik yaşayan halkın doğal tıbbi bitkiler hakkındaki bilgi düzeyleri, bu bitkilerin yöresel adları ve kullanılan kısımları, kullanım amaçları ve kullanma şekilleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Demografik özellikleri de belirlenen yerel halkın, kendisine ait bitkisel herhangi bir karışımının olup olmadığı sorgulanmıştır. Yöre halkı tarafından, tıbbi amaçlarla 27 familyaya ait 43 farklı bitkinin kullanıldığı tespit edilmiştir. Tıbbi olarak en çok kullanılan türleri barındıran familyalar Rosaceae, Asteraceae, Lamiaceae olarak sıralanmıştır. Analiz edilen veriler ile tıbbi bitkilerin kullanım değeri (VU), hastalık grupları için kullanılan bitkiler hakkında bilgi verenler arasında fikir birliği olup olmadığı (FIC) ve bu bitkilerin kullanım yoğunluğu (FL) belirlenmiştir. Başta grip ve nezle olmak üzere solunum sistemi hastalıkları ve cilt hastalıklarında bitkilerle geleneksel tedavi yöntemlerinin kullanıldığı ve bu hastalıkların tıbbi bitkilerle tedavisi konusunda fikir birliğinin yüksek olduğu sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelime:

Traditional uses of some medicinal plants in the central villages of Artvin

Öz:
This study was carried out by making face-to-face interviews with a total of 138 people in 7neighborhoods and 36 villages of the central district of Artvin between 2016 and 2019. In this study,the knowledge level of the local people in the research area about natural medicinal plants, thevernacular names of plants, used parts of these plants, their usage purposes, and usage methods weretried to be revealed. It was questioned whether the local people, whose demographic characteristicswere also determined, had any herbal mixture of their own. It was determined that 43 different plantsbelonging to 27 families were used by the local people for medicinal purposes. The families thatcontain the most used medicinal species are listed as Rosaceae, Asteraceae, Lamiaceae. With theanalyzed data, the use-value (VU) of medicinal plants, whether there is a consensus among those whogave information about the plants used for disease groups (FIC), and the use intensity (FL) of theseplants were determined. It was concluded that traditional treatment methods with plants are used,especially influenza and cold, in respiratory system diseases and skin diseases, and there is a highconsensus on the treatment of these diseases with medicinal plants
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abe R, Ohtani K (2013) An ethnobotanical study of medicinal plants and traditional therapies on Batan Island, the Philippines. J. Ethnopharmacol 145: 554-565.
  • Acıbuca V, Bostan Budak D (2018) Dünya’da ve Türkiye’de Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Yeri ve Önemi, Çukurova Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 33 (1): 37-44.
  • Akan H, Bakır Sade Y (2015) Kâhta (Adıyaman) Merkezi ve Narince Köyü’nün Etnobotanik Açıdan Araştırılması. BEÜ Fen Bilimleri Dergisi 4 (2): 219-248.
  • Akbulut S, Özkan, ZC (2014) Traditional usage of some wild plants in Trabzon region (Turkey). Kast. Uni. J. Forest. Fac. 14 (1): 135–14.
  • Akbulut S (2015) Differences in the Traditional Use of Wild Plants between Rural and Urban Areas: The Sample of Adana. Studies on Ethno-Medicine 9 (2): 141-150.
  • Akbulut S, Karaköse M, Özkan ZC (2019) Traditional Uses of Some Wild Plants in Kale and Acıpayam Provinces in Denizli. Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi 19 (1): 72-81.
  • Albuquerque UP, Lucena RFP, Montero JM, Florentino ATN and Almeida CF (2006) Evaluating two quantitative ethnobotanical techniques. Ethnobot. Res. App. 4: 51-60.
  • Alkan G (2019) Kılıçkaya köyü ve çevresinin (Yusufeli-Artvin) halk ilacı olarak kullanılan bitkilerinin belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Artvin Çoruh Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Artvin.
  • Austin DF (2004) Florida Ethnobotany, CRC press, USA.
  • Arı S (2014) Afyonkarahisar ve Civarında Halk Tarafından Kullanılan Bazı Bitkilerin Etnobotanik Özellikleri, Doktora Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyonkarahisar.
  • Bağcı Y, Erdoğan R, Doğu S (2016) Sarıveliler (Karaman) ve Çevresinde Yetişen Bitkilerin Etnobotanik Özellikleri, Selçuk Üniversitesi, Fen Fakültesi Fen Dergisi 42 (1), 84-107.
  • Barros FB, Varela SA, Pereira HM, Vicente L (2012) Medicinal use of fauna by a traditional community in the Brazilian Amazonia. Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine 8:1-37.
  • Baykal H (2015) Başhemşin (Çamlıhemşin/Rize)’in Florası, Fitososyolojisi ve Etnobotanik Özellikleri, Doktora Tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Rize.
  • Baytop T (1999) Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi Geçmişte ve Bugün, Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul.
  • Çakılcıoğlu U, Türkoğlu İ, Kürşat M, (2007) Harput (Elazığ) ve Çevresinin Etnobotanik Özellikleri. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi 5 (2): 22-28.
  • Davis PH (1965-1985) Flora of Turkey and The East Aegean Islands, Vol. 1-9, Edinburgh University Press, Edinburgh.
  • Davis PH, Mill RR,Tan K (edlr.) (1988) Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 10. Edinburgh University Press, Edinburgh, UK.
  • Deniz L, Serteser A, Kargıoğlu M (2010) Uşak Üniversitesi ve Yakın Çevresindeki Bazı Bitkilerin Mahalli Adları ve Etnobotanik Özellikleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 10 (1): 57-72.
  • Demir E, Sürmen B, Özer H, Kutbay HG (2017) Salıpazarı ve Çevresinde (Samsun/Türkiye) Doğal Olarak Yetişen Bitkilerin Etnobotanik Özellikleri. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 7 (2): 68-78.
  • Eminağaoğlu Ö, Hacıkamiloğlu İ, Keskin H, Akyıldırım Beğen, H, Aksu G (2015) Artvin’in Doğal Bitkileri. Promat, İstanbul.
  • Eminağaoğlu Ö, Göktürk T, Akyıldırım Beğen H (2017) Traditional uses of medicinal plants and animals of Hatila Valley National Park, Artvin. Biological Diversity and Conservation 10 (3): 26-35.
  • Eraydın S (2010) Camili Biyosfer Rezerv Alanının Tıbbi Bitkileri, Yüksek Lisans Tezi, Artvin Çoruh Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Artvin.
  • Ertuğ F (2002) Bodrum Yöresinde Halk Tıbbında Yararlanılan Bitkiler, 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, Eskişehir, 29-31 Mayıs, 76-93 s.
  • Faydaoğlu E, Sürücüoğlu MS (2011) Geçmişten Günümüze Tıbbi Ve Aromatik Bitkilerin Kullanılması ve Ekonomik Önemi, Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi 11(1): 52-67.
  • Friedman J, Yaniv Z, Dafni A, Palewitch D (1986) A preliminary classification of the healing potential of medicinal plants, based on a rational analysis of an ethnopharmacological field survey among Bedouins in the Negev desert. Israel. Journal of Ethnopharmacology 16: 275-287.
  • Güner A, Aslan S, Ekim T, Vural M, Babaç MT (edlr.) (2012) Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler), Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, İstanbul.
  • Güneş F, Özhatay N (2011) An ethnobotanical study from Kars (Eastern) Turkey. Bio. Di. Con. 4 (1): 30-41.
  • Güzel Y, Güzelşemme M, Miski M (2015) Ethnobotany of medicinal plants used in Antakya: A multicultural district in Hatay Province of Turkey. J. Ethnopharmacol. 174: 118-152.
  • Gürdal B, Kültür Ş (2013) An ethnobotanical study of medicinal plants in Marmaris (Mugla, Turkey). J. Ethnopharmacol. 146: 113-126.
  • Hayta S, Polat R, Selvi S (2014) Traditional uses of medicinal plants in Elazığ (Turkey). J. Ethnopharmacol. 154: 613-623.
  • Heinrich M, Ankli A, Frei B, Weimann C, Sticher O (1998) Medicinal plants in Mexico: Healers’ consensus and cultural importance. Social Science & Medicine 47: 1859-1871.
  • Heinrich M, Barnes J, Gibbons S, Williamson EM (2004) Fundamentals of Pharmacognosy and Phytotherapy, Edinburgh, Churchill Livingstone.
  • Hossain U, Rahman MO (2018) Ethnobotanical uses and informant consensus factor of medicinal plants in Barisal district, Bangladesh. Bangladesh J. Plant Taxon. 25(2): 241-255.
  • Karaköse M, Akbulut S, Özkan ZC (2019) Ethnobotanical study of medicinal plants in Torul district, Turkey. Bangladesh J. Plant Taxon. 26 (1): 29-37
  • Karakurt E (2014 9 Kelkit (Gümüşhane) İlçesinin Etnobotanik Özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzincan.
  • Kargıoğlu M, Cenkci S, Serteser A, Evliyaoğlu N, Konuk M, Kök MŞ, Bağcı Y (2008) An ethnobotanical survey of Inner-West Anatolia, Turkey. Human Ecolog, 36(5): 763-777.
  • Koçyiğit M (2005) Yalova İlinde Etnobotanik Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Kurnaz Karagöz F (2013) Suşehri (Sivas) Bölgesinin Etnobotanik Açıdan Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyonkarahisar.
  • Nacakçı FM, Dutkuner İ (2018) A study of ethnobotany in Kumluca (Antalya). Turkish Journal of Forestry 19 (2): 113-119.
  • Nohutçu L, Tunçtürk M, Tunçtürk R (2019) Yabani Bitkiler ve Sürdürülebilirlik. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 24 (2): 142-151.
  • Polat R, Çakılcıoğlu U, Kaltalioğlu K, Denizhan Ulusan M, Türkmen Z (2015) An ethnobotanical study on medicinal plants in Espiye and its surrounding (Giresun- Turkey), Journal of Ethnopharmacology 163: 1-11.
  • Polat R, Satıl F (2010) Havran ve Burhaniye'de (Balıkesir) Etnobotanik Araştırmaları. Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi 8 (2): 65-100.
  • Polat R, Selvi S, Çakılcıoğlu U, Açar M (2012) Bingöl semt pazarlarında satılan yabani bitkilerin etnobotanik açıdan incelenmesi. Biological Diversity and Conservation 5(3): 155-161.
  • Polat R, Satıl F (2012) An ethnobotanical survey of medicinal plants in Edremit Gulf (Balıkesir-Turkey). J. Ethnopharmacol. 139: 626–641.
  • Saraç DU, Özkan ZC, Akbulut S (2013) Rize İlinin Etnobotanik Özellikleri. Biological Diversity and Conservation 6 (3): 57-66.
  • Savran A, Bağcı Y, Kargıoğlu M (2008) Gemerek (Sivas) ve Çevresindeki Bazı Bitkilerin Yerel Adları ve Etnobotanik Özellikleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Dergisi 8 (1): 313-321.
  • Sarıkan I (2007) Kazdağları Yöresinin Geleneksel İlaçlarının Saptanması, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
  • Trotter RT, Logan MH (1986) Informant census: A new approach for identifying potentially effective medicinal plants. In: Etkin, L.N. (Ed.), Plants in indigenous medicine and diet. Routledge, Bedford Hill, NY, pp. 91–112.
  • Ullah S, Khan MR, Shah NA, Shah SA, Majid M, Farooq MA (2014) Ethnomedicinal plant use value in the Lakki Marwat District of Pakistan. Journal of Ethnopharmacology 158: 412-422.
  • Ünver A (2019) Lamas Çayı Çevresindeki Köylerde (Erdemli, Silifke/Mersin) Etnobotanik Araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
  • Yeşilada E (2002) Biodiversity in Turkish Folk In: Sener, B. (Ed.), Biodiversity: Biomolecular Aspects of Biodiversity and Innovative Utilization. Kluwer Academic/Plenum Publishers, London
APA ERŞEN BAK F, çifci k (2020). Artvin’in merkez köylerinde bazı tıbbi bitkilerin yöresel kullanımları. , 318 - 329.
Chicago ERŞEN BAK Funda,çifci kenan Artvin’in merkez köylerinde bazı tıbbi bitkilerin yöresel kullanımları. (2020): 318 - 329.
MLA ERŞEN BAK Funda,çifci kenan Artvin’in merkez köylerinde bazı tıbbi bitkilerin yöresel kullanımları. , 2020, ss.318 - 329.
AMA ERŞEN BAK F,çifci k Artvin’in merkez köylerinde bazı tıbbi bitkilerin yöresel kullanımları. . 2020; 318 - 329.
Vancouver ERŞEN BAK F,çifci k Artvin’in merkez köylerinde bazı tıbbi bitkilerin yöresel kullanımları. . 2020; 318 - 329.
IEEE ERŞEN BAK F,çifci k "Artvin’in merkez köylerinde bazı tıbbi bitkilerin yöresel kullanımları." , ss.318 - 329, 2020.
ISNAD ERŞEN BAK, Funda - çifci, kenan. "Artvin’in merkez köylerinde bazı tıbbi bitkilerin yöresel kullanımları". (2020), 318-329.
APA ERŞEN BAK F, çifci k (2020). Artvin’in merkez köylerinde bazı tıbbi bitkilerin yöresel kullanımları. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 21(2), 318 - 329.
Chicago ERŞEN BAK Funda,çifci kenan Artvin’in merkez köylerinde bazı tıbbi bitkilerin yöresel kullanımları. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 21, no.2 (2020): 318 - 329.
MLA ERŞEN BAK Funda,çifci kenan Artvin’in merkez köylerinde bazı tıbbi bitkilerin yöresel kullanımları. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, vol.21, no.2, 2020, ss.318 - 329.
AMA ERŞEN BAK F,çifci k Artvin’in merkez köylerinde bazı tıbbi bitkilerin yöresel kullanımları. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. 2020; 21(2): 318 - 329.
Vancouver ERŞEN BAK F,çifci k Artvin’in merkez köylerinde bazı tıbbi bitkilerin yöresel kullanımları. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. 2020; 21(2): 318 - 329.
IEEE ERŞEN BAK F,çifci k "Artvin’in merkez köylerinde bazı tıbbi bitkilerin yöresel kullanımları." Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 21, ss.318 - 329, 2020.
ISNAD ERŞEN BAK, Funda - çifci, kenan. "Artvin’in merkez köylerinde bazı tıbbi bitkilerin yöresel kullanımları". Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 21/2 (2020), 318-329.