Yıl: 2020 Cilt: 0 Sayı: 75 Sayfa Aralığı: 57 - 70 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17211/tcd.716914 İndeks Tarihi: 30-05-2021

Bulanık mantık analitik hiyerarşik süreç (BAHS) ile Sinop İli erozyon duyarlılığının mekansal dağılımının belirlenmesi

Öz:
Dünya nüfusunun artmasıyla arazi üzerindeki baskı artmaktadır. Doğal bir süreç olan erozyon buartan baskı ile problem haline gelmiştir. Türkiye’de birçok arazi özellikle tarım arazileri erozyonetkisi altında bulunmaktadır. Bu nedenle erozyon etkisini azaltmak için birçok yöntem ve yaklaşımlar geliştirilmiş ve geliştirilmeye devam etmektedir. Bu çalışma ile Bulanık Mantık Analitik Hiyerarşik Süreç (BAHS) yaklaşımı kullanılarak, 586200 ha alan kaplayan Sinop ili arazilerinin erozyonduyarlılık sınıflarının belirlemesi ve haritalanması amaçlanmıştır. Sinop ili Karadeniz Bölgesi’ndeyer almaktadır. İlin kuzeyinde Karadeniz, güneydoğusunda Samsun, güneyinde Çorum, batısındaKastamonu illeri bulunmaktadır. Çalışmada erozyon risk sınıfları belirlenirken hem toplam veri seti(TVS) hem de minimum veri seti (MVS) oluşturulmuş ve sonuçları karşılaştırılmıştır. Erozyon sınıfları oluştururken TVS için jeoloji, bitki örtüsü, arazi kullanımı, eğim, derinlik, yağış ve erodobiliteparametreleri kullanılmıştır. MVS oluşturulmasında ise temel bileşenler analizi sonucunda, bitkiörtüsü, derinlik ve erodobilite parametreleri ele alınmıştır. TVS ve MVS için yapılan sonuç haritasında doğrusal kombinasyon yöntemi uygulanmış ve bu yöntem uygulanırken ArcGIS coğrafi bilgisistemi programından yararlanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, TVS’de çalışma alanının % 33’üyüksek ve çok yüksek, %36’sı ise düşük düzeyde erozyona duyarlı olduğu belirlenirken, MVS’yegöre ise çalışma alanının % 33’ü yüksek ve çok yüksek ve % 35’i düşük erozyona duyarlı olduğubelirlenmiştir. Böylece TVS ve MVS ile elde edilen sonuçların oldukça birbirine yakın değerler gösterdiği tespit edilmiştir. TVS ve MVS ile yapılmış her iki erozyon duyarlılık haritası da, özellikle bitkiörtüsünün zayıf ve eğimin yüksek olduğu alanlar ile işlemeli tarımın yapıldığı araziler erozyona çokyüksek duyarlı oldukları görülmektedir.
Anahtar Kelime:

Determinetion of multi-criteria decision analysis and gis modeling for spatial distribution of soil erosion vulnerability in the Sinop Province

Öz:
The pressure on the land increases with the increase in the world population. Erosion, which is a natural process, has become a problem with this increasing pressure. Most of the farmlands in Turkey are particularly affected by erosion. For this reason, many methods and approaches have been developed to reduce the erosion effect. In this study, it is aimed to determine erosion risk classes and to generate their map in Sinop that covers 586200 ha, using Fuzzy Logic Analytical Hierarchical Process (FAHP) approach. Sinop province is located in the Black Sea Region. The province has Black Sea in the north, Samsun in the southeast, Çorum in the south and Kastamonu in the west. In this study, the total data set (TDS) and the minimum data set (MDS) were composed and the results from these sets were compared while determining erosion sensitivity classes. Geology, vegetation, land use, slope, depth, precipitation, and erodability parameters were used for TDS while creating erosion classes. In order to generate MDS, the principal component analysis was carried out. Vegetation, depth, and erodability parameters were discussed in MDS. Vegetation, depth and erodobility parameters were discussed in MDS. The linear combination method was applied to the result map for TDS and MDS, and the ArcGIS program which is a geographic information system software was used during the application of this method. According to the results, 33% of the study area is defined as high and 36% of the area is sensitive to low-level erosion in TDS whereas 33% of the study area is high/very high and 35% of the area is low to erosion in MDS. Hence, it was determined that the results obtained by TDS and MDS exhibit very close values. In both erosion susceptibility maps produced from MDS and TDS, it is ascertained that the high sloping and weak vegetation areas, as well as agricultural lands, are highly susceptible to erosion.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
APA DEMİRAĞ TURAN İ, ÖZKAN B, dengiz o (2020). Bulanık mantık analitik hiyerarşik süreç (BAHS) ile Sinop İli erozyon duyarlılığının mekansal dağılımının belirlenmesi. , 57 - 70. 10.17211/tcd.716914
Chicago DEMİRAĞ TURAN İnci,ÖZKAN BARIŞ,dengiz orhan Bulanık mantık analitik hiyerarşik süreç (BAHS) ile Sinop İli erozyon duyarlılığının mekansal dağılımının belirlenmesi. (2020): 57 - 70. 10.17211/tcd.716914
MLA DEMİRAĞ TURAN İnci,ÖZKAN BARIŞ,dengiz orhan Bulanık mantık analitik hiyerarşik süreç (BAHS) ile Sinop İli erozyon duyarlılığının mekansal dağılımının belirlenmesi. , 2020, ss.57 - 70. 10.17211/tcd.716914
AMA DEMİRAĞ TURAN İ,ÖZKAN B,dengiz o Bulanık mantık analitik hiyerarşik süreç (BAHS) ile Sinop İli erozyon duyarlılığının mekansal dağılımının belirlenmesi. . 2020; 57 - 70. 10.17211/tcd.716914
Vancouver DEMİRAĞ TURAN İ,ÖZKAN B,dengiz o Bulanık mantık analitik hiyerarşik süreç (BAHS) ile Sinop İli erozyon duyarlılığının mekansal dağılımının belirlenmesi. . 2020; 57 - 70. 10.17211/tcd.716914
IEEE DEMİRAĞ TURAN İ,ÖZKAN B,dengiz o "Bulanık mantık analitik hiyerarşik süreç (BAHS) ile Sinop İli erozyon duyarlılığının mekansal dağılımının belirlenmesi." , ss.57 - 70, 2020. 10.17211/tcd.716914
ISNAD DEMİRAĞ TURAN, İnci vd. "Bulanık mantık analitik hiyerarşik süreç (BAHS) ile Sinop İli erozyon duyarlılığının mekansal dağılımının belirlenmesi". (2020), 57-70. https://doi.org/10.17211/tcd.716914
APA DEMİRAĞ TURAN İ, ÖZKAN B, dengiz o (2020). Bulanık mantık analitik hiyerarşik süreç (BAHS) ile Sinop İli erozyon duyarlılığının mekansal dağılımının belirlenmesi. Türk Coğrafya Dergisi, 0(75), 57 - 70. 10.17211/tcd.716914
Chicago DEMİRAĞ TURAN İnci,ÖZKAN BARIŞ,dengiz orhan Bulanık mantık analitik hiyerarşik süreç (BAHS) ile Sinop İli erozyon duyarlılığının mekansal dağılımının belirlenmesi. Türk Coğrafya Dergisi 0, no.75 (2020): 57 - 70. 10.17211/tcd.716914
MLA DEMİRAĞ TURAN İnci,ÖZKAN BARIŞ,dengiz orhan Bulanık mantık analitik hiyerarşik süreç (BAHS) ile Sinop İli erozyon duyarlılığının mekansal dağılımının belirlenmesi. Türk Coğrafya Dergisi, vol.0, no.75, 2020, ss.57 - 70. 10.17211/tcd.716914
AMA DEMİRAĞ TURAN İ,ÖZKAN B,dengiz o Bulanık mantık analitik hiyerarşik süreç (BAHS) ile Sinop İli erozyon duyarlılığının mekansal dağılımının belirlenmesi. Türk Coğrafya Dergisi. 2020; 0(75): 57 - 70. 10.17211/tcd.716914
Vancouver DEMİRAĞ TURAN İ,ÖZKAN B,dengiz o Bulanık mantık analitik hiyerarşik süreç (BAHS) ile Sinop İli erozyon duyarlılığının mekansal dağılımının belirlenmesi. Türk Coğrafya Dergisi. 2020; 0(75): 57 - 70. 10.17211/tcd.716914
IEEE DEMİRAĞ TURAN İ,ÖZKAN B,dengiz o "Bulanık mantık analitik hiyerarşik süreç (BAHS) ile Sinop İli erozyon duyarlılığının mekansal dağılımının belirlenmesi." Türk Coğrafya Dergisi, 0, ss.57 - 70, 2020. 10.17211/tcd.716914
ISNAD DEMİRAĞ TURAN, İnci vd. "Bulanık mantık analitik hiyerarşik süreç (BAHS) ile Sinop İli erozyon duyarlılığının mekansal dağılımının belirlenmesi". Türk Coğrafya Dergisi 75 (2020), 57-70. https://doi.org/10.17211/tcd.716914