Investigations on Veterinary Folklore in the Lower Euphrates Basin: Folk Beliefs and Practices Applied on Animals
Yıl: 2021 Cilt: 14 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 91 - 100 Metin Dili: İngilizce DOI: 10.30607/kvj.841573 İndeks Tarihi: 31-05-2021
Investigations on Veterinary Folklore in the Lower Euphrates Basin: Folk Beliefs and Practices Applied on Animals
Öz: This study was aimed at the compilation and introduction to the scientific literature of the folk beliefs on animalsin the lower Euphrates basin, a major settlement area of common history, which has been home to severalcivilizations, and thus, is an area of great significance for folklore. For this purpose, in total 78 persons, residingin the lower Euphrates basin in the Adıyaman, Elazığ, Malatya and ġanlıurfa provinces and the Nizip district ofGaziantep province were interviewed in person. The findings obtained were assessed using the “content analysis”method. The study revealed that, in the lower Euphrates basin, some animals are considered to bring good luck;some animals are considered to bring bad luck. On the other hand, the findings obtained demonstrated that thedog, owl, and fox are considered to bring good luck and to bring bad luck. Furthermore, it was determined thatthe placenta of newly parturited animals is either hung on the branch of a fig tree or thrown into the river, in thebelief that this would increase the milk yield of lactating animals, and it was settled that “pox bowl” is used againstsmallpox, mole is used against “mole head” disease, and it was ascertained that the skull of horses, cattle, sheepand goats as well as tortoise shells are hung on the walls of houses and stables, in the belief that this wouldprotect the people and animals from the evil eye. In conclusion, rich folkloric elements related to folk beliefs onanimals were observed in the lower Euphrates basin and the beliefs of this region were found to be similar tothose maintained in the different regions of Anatolia.
Anahtar Kelime: Aşağı Fırat Havzasında Veteriner Hekimliği Folkloru Üzerine Araştırmalar: Hayvanlar ile İlgili İnanışlar ve Uygulamalar
Öz: Sonraki nesillere aktarılan değerler olan halk inanıĢları içerisinde, insanoğlunun hayatında ayrılmaz bir parça olan hayvanlar önemli yer tutmakta, aynı zamanda bu inanıĢlar veteriner hekimliği folklorunun da önemli bir kısmını oluĢturmaktadır. Bu araĢtırmada, bilinen tarihin önemli yerleĢim merkezlerinin baĢında gelen ve halk bilimi açısından büyük önem taĢıyan AĢağı Fırat Havzasında, hayvanlar ile ilgili inanıĢların derlenerek literatüre kazandırılması amaçlandı. Bu amaçla AĢağı Fırat Havzasında yer alan Adıyaman, Elazığ, Malatya, ġanlıurfa illeri ile Gaziantep’in Nizip ilçesinde toplam 78 kiĢiyle yüz yüze görüĢme yapıldı. Elde edilen bulgular “içerik analizi” yöntemiyle değerlendirildi. ÇalıĢmada, AĢağı Fırat Havzasında horoz, güvercin, koyun, leylek ve kır atın uğurlu; keçi, kedi, alaca sığır, siyah katır, eĢek ve tavĢanın uğursuz; köpek, baykuĢ ve tilkinin de uğurlu veya uğursuz hayvanlar olarak kabul edildiği saptandı. Ayrıca, yeni doğum yapan hayvanların eĢinin (plasenta), hayvanın sütünün bol olacağı inancıyla incir ağacına asıldığı veya aynı beklentiyle akarsuya atıldığı; çiçek hastalığına karĢı “çiçek tası” kullanıldığı, “kösnü başı” hastalığında köstebek kullanıldığı; nazardan korunmak için ev ve ahırlara, at, büyükbaĢ ve küçükbaĢ hayvanların kafatası ile kaplumbağa kabuğunun asıldığı Ģeklinde bulgulara ulaĢıldı. Sonuç olarak, AĢağı Fırat Havzasında, hayvanlarla ilgili inanıĢlar açısından zengin folklorik uygulamalara rastlandığı ve yörede saptanan inanıĢların birçoğunun Anadolu’nun farklı bölgelerindekilere benzer olduğu saptanmıĢtır.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akman E. Türk ve dünya kültüründeki su kültü üzerine düşünceler. Kastamonu Eğitim Dergisi. 2020; 10 (1):1-10.
- Anonim. Türkçe Sözlük. Cilt-2, 9. Baskı. Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara. 1998; 635.
- Araz R. Harput’ta Eski Türk İnançları ve Halk Hekimliği. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, No:108, Levent Ofset Matbaacılık, Ankara. 1991.
- Arslan ES. Ege Bölgesi Folklorunda Veteriner Hekimliği ve Hayvancılık Üzerine Araştırmalar. Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1998.
- Artun E. Tekirdağ’da batıl inanışlar. Tekirdağ Halk Kültürü Araştırmaları 1. 1998; 66-83.
- Boratav PN. Türk halkbilimi II / 100 Soruda Türk Folkloru (İnanışlar, Töre ve Törenler, Oyunlar). Gerçek Yayınevi, İstanbul.1994; 122.
- Buran A. Fırat Havzasında Eski Türk Gelenek ve Görenekleri. Fırat Üniversitesi Fırat Havzası Folklor ve Etnografya Sempozyumu (24-27 Ekim 1985), Elazığ. 1992; 33-44.
- Çetin ÇZ. Tatar Türklerinde mitolojik varlıklarla ilgili mitler ve inanışlar (iyeler ve yaratıklar). Bilig. 2007; 43:1-32.
- Dinçer F. Türk Folklorunda Veteriner Hekimliği Üzerine Araştırmalar. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Yayınları: 214, Ankara, 1967.
- Dinçer F. Türk Folklorunda Veteriner Hekimlik (Beş Doğu İlimizde Yeni Örnekleriyle). I. Ulusal Türk Folklor Kongresi Bildirileri, Cilt 4, DSİ Basım ve Foto Film İşletme Müdürlüğü, Ankara, 1976.
- Dinçer F. A report on the Folklore Activites and Folk Veteriner Medicine in Turkey. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. 1980; 18 (2): 237-45.
- Doğanay S. Afyon Folklorunda Veteriner Hekimlik Araştırma ve İncelemeleri. II. Milletlerarası Türk Folklor Bildileri Cilt 4, G. Ü. Basın-Yayın Yüksekokul. Basımevi, Ankara, 1982; 131-151.
- Dundes A. Aydın G (Çeviren). Folklor Nedir? Milli Folklor Dergisi. 2005; 9 (65): 127-130.
- Duvarcı A. Türklerde tabiat üstü varlıklar ve bunlarla ilgili kabuller, inanmalar, uygulamalar. Bilig. 2005; 32:125-44.
- Ekici M. Halk, Halk Bilimi ve Halk Bilgisi Üzerine Bir Deneme. Milli Folklor Dergisi. 2000; 6 (45): 2-9.
- Ergun P. Alevilik -Bektaşilikteki tavşan inancının mitolojik kökenleri üzerine. Türk Kültürü ve Hacı Bektaşı Veli Araştırma Dergisi. 2011; 60: 281- 312.
- Erk N. Veteriner Tarihi. 2. Baskı, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 1978.
- Ghalıounguı P, Khalıl SH, Ammar AR. On an Ancient Egyptian Method of Diagnosing Pregnancy and Determining Foetal Sex. Med. Hist. 1963; 7 (3): 241 – 248.
- İnan A. Türklerde Su Kültü ile İlgili Gelenekler. Makaleler İncelemeler, Cilt-I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1998.
- İnan A. Tarihte ve Bugün İamanizm: Materyal ve Araştırmalar. Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 2000.
- Kalafat Y. Doğu Anadolu'da Eski Türk İnançlarının İzleri. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1990; 50, 56, 77, 97,98.
- Kalafat Y. Türk Halk İnançlarında Tabu. Berikan Yayınevi, Ankara, 2012; 68, 122, 123.
- Karaboran H. Folklor Açısından Doğu Anadolu Bölgesinde Köy Araştırmalarının Önemi. Fırat Üniversitesi Fırat Havzası Folklor ve Etnografya Sempozyumu (24-27 Ekim 1985), Elazığ, 1992; 143-155.
- Kılıç A. Isparta yöresi halk inançları. Uluslararası Anadolu İnançları Kongresi. 23-28 Ekim, Ürgüp (Nevşehir)- Türkiye, 2000.
- Kurum U. Düziçi’nde Halk Hekimliği. Doktora Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Niğde, 2008. Kutlu MM. İavaklı Türkmenlerde Göçer Hayvancılık. Sevinç Matbaası, Ankara, 1987.
- Küçükaslan Ö, Uçar M. Diyarbakır Folklorunda Hayvanlar Üzerine Bir Araştırma. Eurasian Journal of Veterinary Sciences. 2016; 32 (4): 220-228.
- Mollaibrahimoğlu Ç. Anadolu Halk Kültüründe Hayvanlar Etrafında Oluşan İnanç ve Pratikler. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Programı, Trabzon-Türkiye, 2008.
- Ögel B. Türk Mitoloji I. Cilt. İkinci Baskı, TTK Basımevi, Ankara. 1993; 560.
- Özen A. Millî Kütüphanedeki Yazma Baytarnameler Üzerinde Tarihsel İncelemeler. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara: 1999.
- Özen R. Kayseri Folklorunda Evcil Hayvanlarla İlgili Atasözleri. Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. 2006; 3 (2): 177-121.
- Özen R, Yüksel E. Kayseri Folklorunda Hayvanlar İle İlgili İnanışlar Üzerine Bir Değerlendirme. Erciyes Üniv Vet Fak Derg. 2014; 11 (1): 23-28.
- Roux JP. Orta Asya’da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar. Kabalcı Yayınevi, İstanbul. 2005; 76, 80.
- Salman M. Halk Hekimliği ve Halk Veterinerliği. Milli Kültür Araştırmaları: VIII, Ulus Basımevi, Ankara. 1948; 35-66.
- Sigerist HE. A History of Medicine Volume II Early Greek, Hindu and Persian Medicine. Oxford Universty Press, Newyork. 1961.
- Sinmez ÇÇ. Bozlak Kültüründe Folklorik Veteriner Hekimliği ve Hayvancılık Üzerine Araştırma. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya: 2011.
- Simez ÇÇ, Aslım G. İç Anadolu Bölgesindeki Hayvanlarla İlgili İnanış ve Uygulamalar Üzerine Bir Değerlendirme. Bilig, 2017; 81: 205- 232.
- Tan N. Folklor (Halk Bilimi) Genel Bilgiler. Genişletilmiş 7. Baskı, Özal Matbaası, İstanbul. 2008.
- Tavkul U. Kültürel etkileşim açısından On İki Hayvanlı Türk Takviminin yayılışı. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi. 2007; 4(1): 25-45.
- Ülkütaşır MŞ. Cumhuriyet’le Birlikte Türkiye’de Folklor ve Etnografya Çalışmaları. Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Cumhuriyet 50. Yıldönümü Yayınları: 1, Başbakanlık Basımevi, Ankara. 1972.
- Ünver AS. Türkiye’de Çiçek Aşısı ve Tarihi. İstanbul Üniversitesi Tıp Tarihi Enstitüsü No: 38, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul. 1948
- Toygar K Türkiye Folklorunun Derleme Öncelikleri İçerisinde “Fırat Havzası Folkloru”nun Önemi. Fırat Üniversitesi Fırat Havzası Folklor ve Etnografya Sempozyumu (24-27 Ekim 1985), Elazığ, 1992; 357-363.
- Yerlikaya H. Elazığ ve Çevresinde Hayvan Hastalıklarında Halk Hekimliği Üzerine Araştırmalar. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. 2002; 8 (2): 131-138.
- Yıldız ŞN. Türk Halk Anlatılarında Hayvan Motifleri. Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Programı. Elazığ-Türkiye, 2011.
- Yiğit A. “İlm-i Fürusiyet” İsimli Baytarnamenin Veteriner Hekimliği Tarihi, At Yetiştiriciliği ve Hastalıkları Açısından Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya: 2011.
- Yuvalı A. Fırat Havzası’nın Türk Tarihindeki Yeri. Fırat Üniversitesi Fırat Havzası Folklor ve Etnografya Sempozyumu (24-27 Ekim 1985), Elazığ, 1992; 389-398.
| APA | YÜKSEL E, Özen R (2021). Investigations on Veterinary Folklore in the Lower Euphrates Basin: Folk Beliefs and Practices Applied on Animals. , 91 - 100. 10.30607/kvj.841573 |
| Chicago | YÜKSEL ERHAN,Özen Rahşan Investigations on Veterinary Folklore in the Lower Euphrates Basin: Folk Beliefs and Practices Applied on Animals. (2021): 91 - 100. 10.30607/kvj.841573 |
| MLA | YÜKSEL ERHAN,Özen Rahşan Investigations on Veterinary Folklore in the Lower Euphrates Basin: Folk Beliefs and Practices Applied on Animals. , 2021, ss.91 - 100. 10.30607/kvj.841573 |
| AMA | YÜKSEL E,Özen R Investigations on Veterinary Folklore in the Lower Euphrates Basin: Folk Beliefs and Practices Applied on Animals. . 2021; 91 - 100. 10.30607/kvj.841573 |
| Vancouver | YÜKSEL E,Özen R Investigations on Veterinary Folklore in the Lower Euphrates Basin: Folk Beliefs and Practices Applied on Animals. . 2021; 91 - 100. 10.30607/kvj.841573 |
| IEEE | YÜKSEL E,Özen R "Investigations on Veterinary Folklore in the Lower Euphrates Basin: Folk Beliefs and Practices Applied on Animals." , ss.91 - 100, 2021. 10.30607/kvj.841573 |
| ISNAD | YÜKSEL, ERHAN - Özen, Rahşan. "Investigations on Veterinary Folklore in the Lower Euphrates Basin: Folk Beliefs and Practices Applied on Animals". (2021), 91-100. https://doi.org/10.30607/kvj.841573 |
| APA | YÜKSEL E, Özen R (2021). Investigations on Veterinary Folklore in the Lower Euphrates Basin: Folk Beliefs and Practices Applied on Animals. Kocatepe Veterinary Journal, 14(1), 91 - 100. 10.30607/kvj.841573 |
| Chicago | YÜKSEL ERHAN,Özen Rahşan Investigations on Veterinary Folklore in the Lower Euphrates Basin: Folk Beliefs and Practices Applied on Animals. Kocatepe Veterinary Journal 14, no.1 (2021): 91 - 100. 10.30607/kvj.841573 |
| MLA | YÜKSEL ERHAN,Özen Rahşan Investigations on Veterinary Folklore in the Lower Euphrates Basin: Folk Beliefs and Practices Applied on Animals. Kocatepe Veterinary Journal, vol.14, no.1, 2021, ss.91 - 100. 10.30607/kvj.841573 |
| AMA | YÜKSEL E,Özen R Investigations on Veterinary Folklore in the Lower Euphrates Basin: Folk Beliefs and Practices Applied on Animals. Kocatepe Veterinary Journal. 2021; 14(1): 91 - 100. 10.30607/kvj.841573 |
| Vancouver | YÜKSEL E,Özen R Investigations on Veterinary Folklore in the Lower Euphrates Basin: Folk Beliefs and Practices Applied on Animals. Kocatepe Veterinary Journal. 2021; 14(1): 91 - 100. 10.30607/kvj.841573 |
| IEEE | YÜKSEL E,Özen R "Investigations on Veterinary Folklore in the Lower Euphrates Basin: Folk Beliefs and Practices Applied on Animals." Kocatepe Veterinary Journal, 14, ss.91 - 100, 2021. 10.30607/kvj.841573 |
| ISNAD | YÜKSEL, ERHAN - Özen, Rahşan. "Investigations on Veterinary Folklore in the Lower Euphrates Basin: Folk Beliefs and Practices Applied on Animals". Kocatepe Veterinary Journal 14/1 (2021), 91-100. https://doi.org/10.30607/kvj.841573 |
