Geştalt Kuramı: Bir “Nazariye”nin Mazisi, Akameti ve Akıbeti
Yıl: 2020 Cilt: 8 Sayı: 18 Sayfa Aralığı: 585 - 618 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.7816/nesne-08-18-15 İndeks Tarihi: 10-06-2021
Geştalt Kuramı: Bir “Nazariye”nin Mazisi, Akameti ve Akıbeti
Öz: Bu makalede Geştalt kuramının kurucularının, eserlerinde dile getirdikleri, hem o dönem ama özellikle de bugün için çok kritik olan kimi çalışmaları ve önermeleri odağa alındı. Makalenin başlıca amacı, son yarım asırdır son derece eksik ve hatta hatalı içeriklerle sunulan bu kuramın aslında ne kadar çarpıcı ve mevcut verilerimizi bambaşka şekilde, üstelik artık birbirinden kopuk değil, tersine birbiriyle ilişkilendirilmiş olarak anlamlandırabileceğimizi göstermektir. Makalenin birinci bölümünde, Geştalt kuramın Max Wertheimer’ın 1912 tarihli “phi fenomeni” makalesiyle doğuşu, 1922’de kuramcıları tarafındankurulan Psychologische Forschungendergisiyle giderek etki gücünü arttırması ve ardından Nazi Almanyası döneminde hem yoğun sansür hem hayatlarının tehlikeye girmesi nedeniyle tüm kuramcıların Almanya’yı terk etmek zorunda kalıp ABD’ye geçmesiyle kimi bakış farklılıkları ve kavrayış eksiklikleriyle karşılaşması aktarılmaktadır.Makalenin ikinci bölümünde ise kuramın ana önermeleri ele alınmaktadır. Tüm bu konular hayli kapsamlı olduğundan, kuramın çok daha az bilinen ancak algı çalışmaları kadar ilginç bellek ve ‘üretken’ düşünmeye dair çalışmaları ve önermeleri ise ayrı iki makalede ele alınacaktır. Dolayısıyla bu makale, üçlü bir serinin ilki olarak okunmalıdır.
Anahtar Kelime: Gestalt Theory: Its Past, Stranding, and Future
Öz: This article focuses on the contributions of the founders of Gestalt theory, not only for the high value they carried even back then, but also for the strong relevance they have today. The main purpose is to point to the deficient, even wrong transmission of this perspective particularly in the past 50 years and to highlight its potential to connect the immense amount of accumulated but disconnected scientific facts and pieces within psychology as of today. The first part of this article discusses Max Wertheimer’s important1912 “phi phenomenon” article, and recounts the Gestalt theorists’ launch of theirinfluentialjournal Psychologische Forschungenin 1922, the rise of the oppressive and life-threatening Nazi regime in Germany,and the resultingemmigrationof the Gestalt founders tothe US where they had to face a radically different perspective to psychology.The second part discusses the main postulates of the theory. Since this requires a rather wide scope of analysis, the present article is the first of a series of three articles, focusing on how the movement emerged, its main theoretical perspective, and its work on perception. In a second and third article (in preparation), I will review their intriguing research and conceptualizations on memory and productive thinking, respectively. Hence, the current article should be read as the first in a series of three.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
- Agrillo, C., Beran, M. J. ve Parrish, A. E. (2019). Exploring the Jastrow Illusion in Humans (Homo sapiens), Rhesus Monkeys (Macaca mulatta), and Capuchin Monkeys (Sapajusapella). Perception, 48(5), 367-385. doi: 10.1177/0301006619838181
- Akkurt, E. (2019). Kullanıcının Yapı Cephelerindeki Görsel Algısında Gestalt Kuramı’nin Etkileri: Diyarbakır’da 3 Farklı Bulvar Değerlendirmesi. Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
- Allen, F. ve Schwartz, M. (1940). The effect of stimulation of the senses of vision, hearing, taste, and smell upon the sensibility of the organs of vision. The Journal of General Physiology, 24(1), 105-121. doi: 10.1085/jgp.24.1.105
- Asch, S. E. (1956). Studies of independence and conformity: I. A minority of one against a unanimous majority. Psychological Monographs: General and Applied, 70(9), 1-70. doi: 10.1037/h0093718
- Bregman, A. S. (1994). Auditory scene analysis: The perceptual organization of sound. Cambridge, MA: MIT Press.
- Buhusi, C. V. (2020). Episodic time in the brain: A new world order. Learning & Behavior, 189-190. doi: 10.3758/s13420-019-00379-4
- Damasio, A. (2018). The strange order of things: Life, feeling, and the making of cultures. New York: Vintage.
- Ellis, W. D. (Ed.). (1938). A source book of Gestalt psychology. London: Kegan Paul, Trench, Trubner ve Company. doi: 10.1037/11496-000
- Fahri, Z. (1938). Pierre Janet: Geştalt nazariyesi. Ülkü Dergisi, Cilt 11 (66), 486-500.
- Gibson, J. J. (1992). Conclusions from a century of research on sense perception. S. Koch ve D. E. Leary (Ed.) içinde, A century of psychology as science (p. 224–230). Washington, DC: American Psychological Association. doi: 10.1037/10117-025
- Gottschaldt, K. (1926). Über den Einfluss der Erfahrung auf die Wahrnehmung von Figuren. Psychologische Forschung, 8(1), 261-317.
- Grossberg, S. (2016). Cortical dynamics of figure–ground separation inresponse to 2D pictures and 3D scenes: How V2 combines border ownership, stereoscopic cues, and Gestalt grouping rules. Frontiers in Psychology, 6 (2054), 1-17. doi: 10.3389/fpsyg.2015.02054
- Guberman, S. (2017). Gestalt theory rearranged: Back to Wertheimer. Frontiers in Psychology, 8(1782), 1-8. doi: 10.3389/fpsyg.2017.01782
- Henle, M. (1978). Gestalt psychology and Gestalt therapy. Journal of the History of the Behavioral Sciences, 14(1), 23-32.
- Henle, M. (1978). One man against the Nazis: Wolfgang Köhler. American Psychologist, 33(10), 939-944. doi: 10.1037/0003-066X.33.10.939
- Henle, M. (1992). Rediscovering Gestalt Psychology. S. Koch ve D. E. Leary (Ed.) içinde, A century of psychology as science (p. 100–120). Washington, DC: American Psychological Association. doi: 10.1037/10117-025
- Jolliffe, T. ve Baron-Cohen, S. (1997). Are people with autism and Asperger syndrome faster than normal on the Embedded Figures Test? Child Psychology & Psychiatry & Allied Disciplines, 38(5), 527–534. doi: 10.1111/j.1469-7610.1997.tb01539.x
- Kaygusuz, C. (2014). Gestalt kuramı ve öğrenme. A. Kaya (Ed.) içinde, Eğitim Psikolojisi, 8. Baskı (ss.363-384). Ankara: Pegem.
- Koç, H. ve Bulut, İ. (2014). Gestalt kuramının öğrencilerin harita okuma ve yorumlama beceri düzeyleri üzerine etkisini belirlemeye yönelik bir inceleme. Marmara Coğrafya Dergisi, 30, 1-19. doi: 10.14781/mcd.26337
- Koffka, K. (1936). Principles of Gestalt psychology. London: Kegan Paul.
- Köhler, W. (1920). Die Physischen Gestalten in Ruhe und im stationären Zustand. Braunschweig: Vieweg & Sohn.
- Köhler, W. (1921). Intelligenzprüfungen an Menschenaffen. Berlin: Julius Springer.
- Köhler, W. (1938). The place of value in a world of facts. New York: Liveright.
- Köhler, W. (1950). Psychology and evolution. Acta Psychologica, 7, 288–297. doi: 10.1016/0001-6918(50)90020-5
- Köhler, W. (1959). Gestalt psychology today. American Psychologist, 14(12), 727–734. doi: 10.1037/h0042492
- Luccio, R. (1999). On Prägnanz. L. Albertazzi (Ed.) içinde, The Form of Shapes (pp. 123-148). New York: Kluwer.
- Luccio, R. (2019). Perceptual simplicity: The true role of Prägnanz and Occam. Gestalt Theory, 41(3), 263-276. doi: 10.2478/gth-2019-0024
- MacLeod, C. M. (2020). Zeigarnik and von Restorff: The memory effects and the storiesbehind them. Memory & Cognition, 48, 1073–1088. doi: 10.3758/s13421-020-01033-5
- Mandler, G. (2011). A history of modern experimental psychology: From James and Wundt to cognitive science. Cambridge, MA: MIT Press.
- Mastroianni, G. R. (2006). Kurt Gottschaldt's ambiguous relationship with national socialism. History of Psychology, 9(1), 38–54. doi: 10.1037/1093-4510.9.1.38
- Mundy, M. E. (2014). Testing day: The effects of processing bias induced by Navon stimuli onthe strength of the Müller-Lyer illusion. Advances in Cognitive Psychology, 10(1), 9-14. doi: 10.2478/v10053-008-0151-8
- Navon, D. (1977). Forest before trees: The precedence of global features in visual perception.Cognitive Psychology, 9(3), 353-383. doi: 10.1016/0010-0285(77)90012-3
- Palmer, S. E. (1992). Common region: A new principle of perceptual grouping. Cognitive Psychology, 24(3), 436-447. doi: 10.1016/0010-0285(92)90014-S
- Pearce, M. T. (2005). The construction and evaluation of statistical models of melodic structure in music perception and composition. City University of London, London.
- Peterson, M. A. (2015). Low-level and high-level contributions to figure–ground organization. J. Wagemans (Ed.) içinde, Oxford Handbook of Perceptual Organization (pp. 259–280).Oxford, England: Oxford University Press.
- Raichle, M. E., MacLeod, A. M., Snyder, A. Z., Powers, W. J., Gusnard, D. A. ve Shulman, G. L. (2001). A default mode of brain function. Proceedings of the National Academy of Sciences, 98(2), 676-682. doi: 10.1073/pnas.98.2.676
- Rock, I. ve Palmer, S. (1990). The legacy of Gestalt psychology. Scientific American, 263(6),84-91. doi: 10.1038/scientificamerican1290-84
- Rubin, E. (1915). Visuell wahrgenommene Figuren: Studien in psychologischer Analyse. Kopenhagen: Gyldendalske Boghandel.
- Sarris, V. (2020). Introduction to Max Wertheimer: Productive Thinking. In Max WertheimerProductive Thinking (pp. 1-23). Cham: Birkhäuser.
- Shannon, C. E. (1948). A mathematical theory of communication. The Bell System Technical Journal, 27(3), 379-423.
- Schultz, D. (1981). A history of modern psychology. Academic Press.
- Tolman, E. C. ve Honzik, C. H. (1930). Introduction and removal of reward, and mazeperformance in rats. University of California Publications in Psychology, 4(17), 257-275.
- Tolman, E. C. (1949). Purposive behavior in animals and men. University of California Press.
- Tomonaga, M. (2015). Fat face Illusion, or Jastrow illusion with faces, in humans but not inchimpanzees. i-Perception, 6(6), 2041669515622090. doi: 10.1177/2041669515622090
- Ünal, G. ve Ayhan, İ. (2020). İşlevsel özelleşmeye yeni bir bakış: Nöronal saatler. Nesne, 8(17), 270-283. doi: 10.7816/nesne-08-17-08
- Van der Hallen, R., Chamberlain, R., De-Wit, L. ve Wagemans, J. (2018). Superior disembedding in children with ASD: New tests using abstract, meaningful, and 3D contexts. Journal Autism and Developmental Disorders, 48(7), 2478-2489. doi: 10.1007/s10803-018-3508-y
- Wagemans, J., Elder, J. H., Kubovy, M., Palmer, S. E., Peterson, M. A., Singh, M. ve von derHeydt, R. (2012). A century of Gestalt psychology in visual perception: I. Perceptual grouping and figure–ground organization. Psychological Bulletin, 138(6), 1172–1217. doi: 10.1037/a0029333
- Wagemans, J. (2016). Historical and conceptual background: Gestalt theory. J. Wagemans (Ed.) içinde The Oxford handbook of perceptual organization (pp. 3-20). Oxford, UK: Oxford University Press.
- Wertheimer, M. (1909). Musik der Wedda. Sammelbände der internationalen Musikgesellschaft, 11(H. 2), 300-309.
- Wertheimer, M. (1912a). Experimentelle Studien über das Sehen von Bewegung. Zeitschrift für Psychologie, 162-165.
- Wertheimer, M. (1912b). Über das Denken der Naturvölker I. Zahlen und Zahlgebilde [On thethinking of aboriginal peoples I. Numbers and numerical structures]. Zeitschrift für Psychologie, 60, 321-378.
- Wertheimer, M. (1923). Untersuchungen zur Lehre von der Gestalt. II. Psychologische Forschung, 4(1), 301-350.
- Witkin, H. A., Oltman, P. K., Raskin, E., ve Karp, S. (1971). A Manual for the Embedded Figures Test. California: Consulting Psychologists Press.
- Zanforlin, M. (2004). Gestalt theory in Italy – Is it still alive? Gestalt Theory, 26(4), 293-305.
- Zeren, Ş. G. (2008). Gestalt kuramı. İ. Yıldırım (Ed.) içinde, Eğitim Psikolojisi.(ss. 527-548). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Zwaan, R. A., Etz, A., Lucas, R. E. ve Donnellan, M. B. (2018). Making replication mainstream. Behavioral and Brain Sciences, 41, 1-61. doi: 10.1017/S0140525X17001972
| APA | Mungan E (2020). Geştalt Kuramı: Bir “Nazariye”nin Mazisi, Akameti ve Akıbeti. , 585 - 618. 10.7816/nesne-08-18-15 |
| Chicago | Mungan Esra Geştalt Kuramı: Bir “Nazariye”nin Mazisi, Akameti ve Akıbeti. (2020): 585 - 618. 10.7816/nesne-08-18-15 |
| MLA | Mungan Esra Geştalt Kuramı: Bir “Nazariye”nin Mazisi, Akameti ve Akıbeti. , 2020, ss.585 - 618. 10.7816/nesne-08-18-15 |
| AMA | Mungan E Geştalt Kuramı: Bir “Nazariye”nin Mazisi, Akameti ve Akıbeti. . 2020; 585 - 618. 10.7816/nesne-08-18-15 |
| Vancouver | Mungan E Geştalt Kuramı: Bir “Nazariye”nin Mazisi, Akameti ve Akıbeti. . 2020; 585 - 618. 10.7816/nesne-08-18-15 |
| IEEE | Mungan E "Geştalt Kuramı: Bir “Nazariye”nin Mazisi, Akameti ve Akıbeti." , ss.585 - 618, 2020. 10.7816/nesne-08-18-15 |
| ISNAD | Mungan, Esra. "Geştalt Kuramı: Bir “Nazariye”nin Mazisi, Akameti ve Akıbeti". (2020), 585-618. https://doi.org/10.7816/nesne-08-18-15 |
| APA | Mungan E (2020). Geştalt Kuramı: Bir “Nazariye”nin Mazisi, Akameti ve Akıbeti. Nesne Dergisi, 8(18), 585 - 618. 10.7816/nesne-08-18-15 |
| Chicago | Mungan Esra Geştalt Kuramı: Bir “Nazariye”nin Mazisi, Akameti ve Akıbeti. Nesne Dergisi 8, no.18 (2020): 585 - 618. 10.7816/nesne-08-18-15 |
| MLA | Mungan Esra Geştalt Kuramı: Bir “Nazariye”nin Mazisi, Akameti ve Akıbeti. Nesne Dergisi, vol.8, no.18, 2020, ss.585 - 618. 10.7816/nesne-08-18-15 |
| AMA | Mungan E Geştalt Kuramı: Bir “Nazariye”nin Mazisi, Akameti ve Akıbeti. Nesne Dergisi. 2020; 8(18): 585 - 618. 10.7816/nesne-08-18-15 |
| Vancouver | Mungan E Geştalt Kuramı: Bir “Nazariye”nin Mazisi, Akameti ve Akıbeti. Nesne Dergisi. 2020; 8(18): 585 - 618. 10.7816/nesne-08-18-15 |
| IEEE | Mungan E "Geştalt Kuramı: Bir “Nazariye”nin Mazisi, Akameti ve Akıbeti." Nesne Dergisi, 8, ss.585 - 618, 2020. 10.7816/nesne-08-18-15 |
| ISNAD | Mungan, Esra. "Geştalt Kuramı: Bir “Nazariye”nin Mazisi, Akameti ve Akıbeti". Nesne Dergisi 8/18 (2020), 585-618. https://doi.org/10.7816/nesne-08-18-15 |
