Yıl: 2020 Cilt: 24 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 523 - 546 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 02-09-2021

KORUYUCU AİLE HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİNDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ ÇALIŞMALARI

Öz:
Korunma ihtiyacı olan çocuklarla ilgili olarak temel öncelik kendi ailesi içinde bakım olmakla birliktebunun mümkün olmaması durumunda ailesi dışında da bakılabilmektedir. Aile dışında bakım kurumbakımı, evlat edinme ve koruyucu aile hizmet modellerini içermektedir. Gelişmiş ülkelerde koruyucu ailehizmeti bakım modelleri içinde önemli bir yer işgal etmektedir. Hâlbuki Türkiye’de koruyucu aile hizmetiyeterince gelişmemiştir Bu araştırma Türkiye’de koruyucu aile hizmetinin gelişmesinin önündekiengellerin neler olduğunun belirlenmesi ve koruyucu aile hizmetinin geliştirilmesinde sivil toplumkuruluşlarının rolünün değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, nitel araştırmayöntemi kullanılmıştır. Bu amaçla, konuyla ilgili faaliyet gösteren 15 sivil toplum kuruluşundan18 kişiylederinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiş ve elde edilen veriler betimsel analiz yaklaşımına göredeğerlendirmeye tabi tutulmuştur.Çalışma sonucunda; tanıtım faaliyetlerinin yeterli olmadığı, personelin hem nitelik hem de nicelik olarakiyileştirilmesi, koruyucu ailelere yapılan ödemelerin artırılması ve profesyonel koruyucu aileliğinyerleştirilmesi gerektiği kanaatine varılmıştır. Yapılan görüşmeler, ülkemizde koruyucu aile derneklerininİngiltere’de uygulaması bulunan bağımsız koruyucu aile ajanslarına benzer işlevler gördüklerini (eğitim,tanıtım, psiko-sosyal destek), ancak bunların geliştirilmesine ihtiyaç bulunduğunu göstermektedir. Bununnedeni koruyucu aile derneklerinin hem insan kaynakları hem de mali yönden yetersiz olmasıdır.Dolayısıyla koruyucu aile derneklerinin hem maddi olarak hem de manevi olarak desteklenmesi gerektiğisonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelime:

Korunma ihtiyacı olan çocuklarla ilgili olarak temel öncelik kendi ailesi içinde bakım olmakla birlikte bunun mümkün olmaması durumunda ailesi dışında da bakılabilmektedir. Aile dışında bakım kurum bakımı, evlat edinme ve koruyucu aile hizmet modelle

Öz:
The primary priority for children in need is care in their own family, however if this is not possible, they are looked after outside the family. Out-of-home care includes models of institutional care, adoption and fostering. In developed countries, fostering occupies an important place within care models. However, fostering has not developed enough in Turkey. Therefore, this research was conducted in order to determine the barriers to the development of foster care in Turkey and to evaluate the role of nongovernmental organizations in the development of foster care. In the research, qualitative research method was used. For this purpose, in-depth interviews were conducted with 18 people from 15 NGOs dealing with the issue and the data obtained were evaluated according to the descriptive analysis approach. According to the results of this study; it has been concluded that promotion activities are not enough, both staff quality and quantity need to be improved, the payments made to the foster families need to be increased and professional fostering needs to be supported. The interviews show that the fostering associations in our country have similar functions (education, publicity, psycho-social support) to independent fostering agencies in England, but they need to be improved. The reason for this is that fostering associations are inadequate both in terms of human resources and financial capacity. Therefore, it has been concluded that fostering associations should be given material and moral support.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akbaş, E. (2010). Berlin’de yaşayan Türk toplumu arasındaki dayanışma ilişkileri ve sosyal hizmetlerin sivil oluşumu. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı, Ankara.
  • Aslan, E. ve Erbay, E. (2017). Ankara aile ve sosyal politikalar il müdürlüğüne bağlı çocuk evlerinde çalışan bakım elemanları ve çocuk evi sorumlularının iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 535-556.
  • BAAF (2013). Statistics: England, (Online) available at http://www.baaf.org.uk/res/statengland accessed 03/05/2013
  • ASPB (Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı) (2012). 2013-2017 Stratejik Planı, Ankara. http://sgb.aile.gov.tr/data/5434f94f369dc31d48e42de7/ASPB%202013- 2017%20%20strateji%20planı.pdf (Erişim: 10.11.2017).
  • Bay, A. (2014). Osmanlı toplumunda koruyucu aile uygulaması, (Ed. Bedriye Yılmaz) Hz. Peygamber döneminden günümüze yetimlerin himaye edilmesi koruyucu aile olmak, (59-81). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık.
  • Beter, Ö. (2010). Türkiye ve İngiltere’de çocuk koruma sistemleri, (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Birleşmiş Milletler Gönüllüleri (UNV) Programı Türkiye ve GSM Gençlik Servisleri Merkezi. (2013). Türkiye’de gönüllülük, gönüllülüğün rolünün ve katkılarının keşfedilmesi, Tasarımhane. Can, Y. (2000). Koruyucu aile uygulaması: Ankara örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Coles, D.C. (2015). Identifying differences between privatized, partially privatized, and non-privatized state foster care systems: a comparative study examining efficiency and effectiveness, (Theses) Virginia Commonwealth University VCU Scholars Compass, http://scholarscompass.vcu.edu/etd/3740 (Erişim: 15.08.2017)
  • CoramBAAF Adoption and Fostering Academy İnternet sayfası Fostering and Adoption, http://corambaaf.org.uk/info/fostering (Erişim. 19.06.2016).
  • Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü Aile Yanında Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı, Koruyucu Aile Birimi http://www.cocukhizmetleri.gov.tr/upload/Node/10539/files/Koruyucu_Onleyici.pdf (Erişim: 29.10.2013).
  • Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü, www.koruyucuaile.gov.tr (Erişim: 09/06/2016). Çavuşoğlu, T. (2005). Sosyal hizmetlerin yakın tarihinden sayfalar türkiye çocuk esirgeme kurumu yaprakları 1917-1983, Ankara: SABEV Yayınları No:9.
  • Dando, I., Minty, B. (1987). What makes good foster parents?, the british journal of social work, (17/4) 1 August 1987, Pages 383–399, summary https://academic.oup.com/bjsw/articleabstract/17/4/383/1697965?redirectedFrom=PDF (Erişim: 19.01.2018).
  • Denizli Koruyucu Aile Derneği (2011). Birinci ulusal koruyucu aile çalıştayı, Mayıs 2011, Denizli: Bilal Ofset.
  • Dunn, A., Jareg, E. ve Webb, D. (t.y.) A Last Resort The growing concern about children in residential care Save the Children’s position on residential care. Produced onbehalf of the International Save the Children Alliance by Save the Children UK London www.savethechildren.net, (Erişim: 12.06.2018).
  • Erdal, L. (2014). Türkiye’de sosyal politika ve koruyucu aile hizmet modeli, Sosyo Ekonomi Temmuz Aralık 2014-2, 172-192.
  • Erol, N. ve Şimşek, Z. (2008) Korunma gereksinimi olan çocuklar; kurum bakımı ve koruyucu aile sistemi, Erol, N. (Eds) Koruyucu aile, evlat edinme hizmetleri ve ruh sağlığı. Prof. Dr. Mualla Öztürk Anısına XX. Sempozyum Sunumları 15-16 Şubat 2007. Ankara: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk/Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Yayınları No:6, 129-167.
  • Government Accountability Office (GAO) (1997). Social service privatization: Expansion poses challenges in ensuring accountability for program results. (GAO/HEHS-98-6). Washington, DC, http://www.gao.gov/archive/1998/he98006.pdf (Erişim: 24.08.2017).
  • Government Accountability Office (GAO) (2000). Child welfare new financing and service strategies hold promise, but effects unknown, GAO/T-HEHS-00-158 http://www.gao.gov/archive/2000/he00158t.pdf (24.08.2017).
  • Gökçearslan Çifci, E. (2009). Türkiye'de ve dünyada korunmaya ihtiyacı olan çocuklara yönelik hizmetlerin tarihsel gelişimi, Aile ve Toplum, Yıl: 11 Cilt: 5 Sayı: 19, s: 53-65.
  • Güler, B. A. (2000). Yerel Yönetimleri güçlendirmek mi? Ademi merkeziyetçilik mi?, Çağdaş Yerel Yönetimler, C.9 S.2, Nisan 2000, s. 14-29.
  • Gürcan, A. (2008). Türk toplumunda koruyucu aile ve evlat edinme hizmetlerine ilişkin bakış açısı ve yaklaşımı, Erol, N. (Eds) Koruyucu Aile, Evlat Edinme Hizmetleri ve Ruh Sağlığı, Prof. Dr. Mualla Öztürk Anısına XX. Sempozyum Sunumları 15-16 Şubat 2007, Ankara: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk/Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Yayınları No:6, 27-39.
  • Güzelay, G. (2013). Türkiye’nin STK fotoğrafı http://www.kurumsalsosyal.com/trTR/haberler/97_turkiyenin-stk-fotografi!.aspx (Erişim, 10.11.2013).
  • Hayat Sende Gençlik Akademisi Derneği (2014). Kurum Bakımından Topluma Geçişte Gençler Çalıştayı Sonuç Raporu, 3 Mayıs 2014.
  • Hayat Sende Derneği (Tarihsiz). Koruyucu aile ödemelerinin değerlendirilmesi çalışması, www.hayatsende.org.
  • İçduygu, A., Meydanoğlu, Z., Sert, D. Ş. (2011). Türkiye’de sivil toplum: bir dönüm noktası CIVICUS Uluslararası Sivil Toplum Endeksi Projesi (STEP) Türkiye Ülke Raporu II, İstanbul: TÜSEV Yayınları, No: 51,
  • Kahraman, F. (2007). Türkiye’de çocuk refahı alanında koruyucu aile hizmeti (Sakarya ve Kocaeli Örneği), (Yüksek Lisans Tezi)Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
  • Kalkınma Bakanlığı. (2012). X. Beş Yıllık Kalkınma Planı Çocuk Özel İhtisas Komisyonu Ön Raporu.
  • Karasu, K. (2007). Yeni kamusal örgütler: Kamu yararı şirketler, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64-3.
  • Karataş, K. (2008). Türkiye’de çocuk koruma sistemi ve koruyucu aile uygulamaları üzerine bir değerlendirme. Erol, N. (Eds) Koruyucu aile, evlat edinme hizmetleri ve ruh sağlığı, Prof. Dr. Mualla Öztürk Anısına XX. Sempozyum Sunumları 15-16 Şubat 2007, Ankara: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk/Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Yayınları No:6, 265-270.
  • Korev (Koruyucu Aile, Evlat Edinme Derneği) (2016). Koruyucu aileler gözüyle koruyucu ailelik modelinin değerlendirilmesi çalıştayı sonuç raporu, 19.11.2016, Ankara korev.org.tr/uploads/2017/10/13/910f56cff8712b03b901bf92c57e28ef.pdf (Erişim: 20.01.2018).
  • Kurtuluş Akbulut, S. (2011). Sosyal hizmetler ve çocuk esirgeme kurumu aracılığıyla evlat edinme ve koruyucu aile kurumu. (Yüksek Lisans Tezi) Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Medeni Hukuk Anabilim Dalı, Ankara.
  • Kuş, S. (2014). Koruyucu aile hizmeti ve toplumsal farkındalık: Çanakkale ili örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
  • McDermid, S., Holmes, L., Kirton, D. ve Signoretta, P. (2012). The Demographic Characteristics of foster carers in the UK: Motivations, barriers and messages for recruitment and retention, Childhood Wellbeing Research Centre,
  • https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/190634/the_demographic_ characteristics_of_foster_carers_in_the_uk.pdf (Erişim: 19.01.2018).
  • Munro, E.R. ve Manful, E. (2012). Safeguarding children: a comparison of England’s data with that of Australia, Norway and the United States, Department for Education, Childhood Wellbeing Research Centre, Research Report DFE-RR198, https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/183946 /DFE-RR198.pdf (Erişim: 28.08.2018).
  • Narey, M. (2016). Residential Care in England Report of Sir Martin Narey’s independent review of children’s residential care, July 2016, Crown copyright 2016, https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/534560 /Residential-Care-in-England-Sir-Martin-Narey-July-2016.pdf (Erişim: 09.06.2018).
  • Ofsted (2014). Fostering: Inspections of independent fostering agencies The framework and evaluation schedule and grade descriptors, Crown copyright, https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/381186/Fostering_20inspe ctions_20of_20independent_20fostering_20agencies_20the_20framework_20and_20evaluation_20sched ule_20and_20grade_20descriptors.pdf (11.01.2018).
  • Ofsted internet sayfası, Becoming Childminder Ofsted, https://www.gov.uk/government/organisations/Ofsted, (Erişim 19.06.2016).
  • Özbay, Y., Kandemir, M., Kuyumcu, B., Eşici, H., Kaşkaya, A., Büyüköztürk, Ş., Taylan, H. (2013). Kurum bakım türlerinin etki analizi. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Vize Yayıncılık.
  • Özbesler, C. (2014). Koruyucu aile hizmetleri, (Ed. Bedriye Yılmaz) Hz. Peygamber döneminden günümüze yetimlerin himaye edilmesi koruyucu aile olmak. (83-99).Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık.
  • Özkara, S. (2005). Toplumun koruyucu aile uygulamasına ilişkin bilgi görüş ve değerlendirmeleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Peake, L. ve Townsend, L. (2012). The motivations to foster: a toolkit for fostering services. London: The Fostering Network http://www.fostering.net/sites/www.fostering.net/files/resources/good-practiceguidance/motivations-to-foster-250412.pdf (Erişim: 26.01.2018).
  • Rees, A. (2009). Inner world of foster care : an in-depth exploration. PhD Thesis, Cardiff University, http://orca.cf.ac.uk/54522/ (Erişim: 31.08.2018).
  • Richards, R. (2010). The Skills to Foster applying to foster an applicant’s guide to the assessment process, The Fostering Network, Newnorth Print Ltd, Bedford, England.
  • Sellick, C. (2006). Relational contracting between local authorities and ındependent fostering providers: lessons in conducting business for child welfare managers, Journal of Social Welfare & Family Law, Vol.28, No.2, s. 109-122.
  • Sellick, C. (2011a). Commissioning permanent fostering placements from external providers: an exploration of current policy and practice, British Journal of Social Work, 41, 449-466.
  • Sellick, C. (2011b). Privatising foster care: The UK experience within an ınternational context. Social Policy & Administration, Vol. 45, No. 7, 788-805.
  • Sellick, C. and Connolly, J. (2002). Independent fostering agencies uncovered: the findings of a national study, Child and Family Social Work, 7, pp 107–120.
  • Sullivan, H. (2012) A Big Society needs an active state, Policy & Politics vol 40 no 1 • 145-48 http://dx.doi.org/10.1332/147084411X581925 (Erişim 12.01.2018).
  • Taştekil, S. (1989). Korunmaya muhtaç çocuklara yönelik sosyal hizmetler koruyucu aile bakımı –İzmir örneği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Tearse, M. (2010). Love Fostering – Need Pay a UK-wide survey of foster carers about fees, the fostering network http://www.fostering.net/sites/www.fostering.net/files/public/resources/reports/love_fostering_need_pay_ 0310.pdf (Erişim: 26.01.2018).
  • Toklucu, D. K. (2018). Dezavantajlı çocukları topluma kazandırmak Türkiye’de koruyucu ailelik, Şubat 2018 sayı: 225, SETA Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, Turkuvaz Haberleşme ve Yayıncılık A.Ş., İstanbul, https://setav.org/assets/uploads/2018/02/225.-Dezavantajlı-ÇocuklarıTopluma-Kazandırmak-Türkiye’de-Koruyucu-Ailelik.pdf (Erişim: 24.03.2018).
  • Tuz, A. N. (2010). Küreselleşme sürecinde refah devletinin dönüşümü ve sivil toplum kuruluşlarının rolü. (Yüksek Lisans Tezi) Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Türkiye Diyanet Vakfı (2014). Hz. Peygamber döneminden günümüze yetimlerin himaye edilmesi koruyucu aile olmak (Ed. Bedriye Yılmaz)Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık.
  • TÜİK (2016). İstatistiklerle aile. Sayı: 24646, 10 Mayıs 2017, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24646 (Erişim: 05.12.2018).
  • TÜSEV (Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı) (2006) Türkiye’de sivil toplum: Bir Değişim Süreci Uluslararası Sivil Toplum Endeksi Projesi, Türkiye Ülke Raporu, TÜSEV Yayınları No 39.
  • TÜSEV (Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı) (2013). Sivil Toplum Kuruluşları ile Kamu Sektörü İlişkileri Sorunlar - Beklentiler İstişare Sonuçları ve Değerlendirme. http://www.siviltoplumkamu.org/usrfiles//files/Ortakliklar_Belgesi.pdf (Erişim: 24.03.2018).
  • Varol, K. (2011). Koruyucu ailede yetişkinliğe geçiş: bir tartışma, 1. Ulusal Koruyucu Aile Çalıştayı, Denizli Koruyucu Aile Derneği, Denizli.
  • Waldock, T. (Tarihsiz) The central region foster care project: initial observations, A Submission to the Ontario Association Of Children's Aid Societies’ Journal, http://home.ica.net/~sharyn/article4.htm (Erişim: 07.06.2018).
  • Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
APA Dal V, AKBAS E (2020). KORUYUCU AİLE HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİNDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ ÇALIŞMALARI. , 523 - 546.
Chicago Dal Veysel,AKBAS EMRAH KORUYUCU AİLE HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİNDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ ÇALIŞMALARI. (2020): 523 - 546.
MLA Dal Veysel,AKBAS EMRAH KORUYUCU AİLE HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİNDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ ÇALIŞMALARI. , 2020, ss.523 - 546.
AMA Dal V,AKBAS E KORUYUCU AİLE HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİNDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ ÇALIŞMALARI. . 2020; 523 - 546.
Vancouver Dal V,AKBAS E KORUYUCU AİLE HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİNDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ ÇALIŞMALARI. . 2020; 523 - 546.
IEEE Dal V,AKBAS E "KORUYUCU AİLE HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİNDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ ÇALIŞMALARI." , ss.523 - 546, 2020.
ISNAD Dal, Veysel - AKBAS, EMRAH. "KORUYUCU AİLE HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİNDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ ÇALIŞMALARI". (2020), 523-546.
APA Dal V, AKBAS E (2020). KORUYUCU AİLE HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİNDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ ÇALIŞMALARI. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 24(3), 523 - 546.
Chicago Dal Veysel,AKBAS EMRAH KORUYUCU AİLE HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİNDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ ÇALIŞMALARI. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 24, no.3 (2020): 523 - 546.
MLA Dal Veysel,AKBAS EMRAH KORUYUCU AİLE HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİNDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ ÇALIŞMALARI. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, vol.24, no.3, 2020, ss.523 - 546.
AMA Dal V,AKBAS E KORUYUCU AİLE HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİNDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ ÇALIŞMALARI. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2020; 24(3): 523 - 546.
Vancouver Dal V,AKBAS E KORUYUCU AİLE HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİNDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ ÇALIŞMALARI. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2020; 24(3): 523 - 546.
IEEE Dal V,AKBAS E "KORUYUCU AİLE HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİNDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ ÇALIŞMALARI." Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 24, ss.523 - 546, 2020.
ISNAD Dal, Veysel - AKBAS, EMRAH. "KORUYUCU AİLE HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİNDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ ÇALIŞMALARI". Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 24/3 (2020), 523-546.