Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Osmanlı ve Fetih Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Testi Yoluyla Analizi
Yıl: 2020 Cilt: 39 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 45 - 63 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.7822/omuefd.747421 İndeks Tarihi: 21-09-2021
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Osmanlı ve Fetih Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Testi Yoluyla Analizi
Öz: Bu çalışmanın amacı, kelime ilişkilendirme testi yoluyla sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Osmanlı ve Fetih kavramlarına ilişkin bilişsel yapılarını ortaya çıkarmaktır. Çalışma nitel araştırma yöntemine uygun olarak hazırlanmış ve tarama modeline uygun olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu bir devlet üniversitesinde öğrenim gören 124 sosyal bilgiler öğretmen adayı oluşturmaktadır. Çalışmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan Kelime ilişkilendirme testi (KİT) kullanılmıştır. Testi oluşturmak amacıyla Osmanlı ve Fetih anahtar kavramları seçilmiştir. Uygulama işleminde, öğretmen adaylarına verilen anahtar kavramların zihinlerinde çağrıştırdığı kelimeleri-sözcükleri boş bırakılan yerlere yazmaları istenmiştir. Verilerin analizinde betimsel analiz kullanılmıştır. Her katılımcının anahtar kavramlara ilişkin verdiği yanıtlar teker teker değerlendirilmiş ve kelimelerin tekrar edilme sayılarına göre bir frekans tablosu oluşturulmuştur. Anahtar kavramlarla ilişkilendirilen kelimelerin tekrar edilme sayıları dikkate alınarak yedi adet kesme noktası aralığı belirlenmiştir. Her aralığa ilişkin veriler şekillerle gösterilmiş ve açıklanmıştır. Araştırma verilerinin analiz edilmesi sonucunda sosyal bilgiler öğretmen adayları Osmanlı anahtar kavramını toplam 157 farklı kelime ile ilişkilendirirken, Fetih anahtar kavramını da 133 farklı kelime ile ilişkilendirmişlerdir. Öğretmen adaylarının Osmanlı kavramı ile en çok ilişkilendirdikleri kelimelerin hoşgörü, padişah ve imparatorluk kelimeleri olduğu, Fetih kavramı ile en çok ilişkilendirdikleri kelimelerin ise İstanbul, Fatih Sultan Mehmet ve savaş kelimeleri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmada ulaşılan bulgular göstermektedir ki sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Osmanlı ve Fetih kavramlarına ilişkin bilişsel yapıları genel anlamda bilimsel bir niteliğe sahiptir. Bununla birlikte özellikle Fetih anahtar kavramı ile ilgili bazı kavram yanılgıları söz konusudur.
Anahtar Kelime: Investigation of Prospective Social Studies Teachers’ Cognitive Structure in Ottoman and Conquest Concepts through Word Association Tests
Öz: People need concepts to be able to think and express what they think. Thanks to concepts, cognitive structures can be created, events and facts can be making sense and interpreted. In addition, concepts are used to make sense of a new situation and relate it to previous information. While concepts enable the individual to understand the physical and social world and communicate meaningfully (Senemoğlu, 1998), on the other hand concepts combine and organize similar pieces of information, helping us place them in our memory in categories. And this makes it easier both to learn new concepts and to remember learned concepts (Yel, 2012). If things, objects, events, or facts were not grouped considering their common characteristics, it would be necessary to learn each element separately and it would be quite difficult to communicate (Çeliköz, 1998). Therefore, it will be difficult to communicate in a world without using concepts and life will become much more complex. In order to achieve the goals determined within the scope of the social studies course, the concepts in the program must be understood by the students. Because, like everyone, students can think and express their thoughts through concepts. Various methods are used in order to teach of concepts and eliminate the misconceptions in education. Semantic Feature Analysis (SFA), Concept Maps, Concept Crosswords, Conceptual Change Texts, Concept Networks and Concept Cartoons is some of these methods (Alkış, 2014; Demirkaya and Karacan, 2016, s.40; Dündar, 2011). Another method used to reveal how concepts are understood and misconceptions is the Word Association Tests. Thanks to word association tests; the cognitive structures of people, the connection between these structures and the information networks existing in the mind can be revealed. In addition, the concepts in long-term memory, connections between concepts and the quality of these connections can also be revealed through word association tests (Bahar & Özatlı, 2003; Ercan, Taşdere & Ercan, 2010; Karakuş, 2019). In the word association test method, the student is given a keyword. The student presents the words evoked by the given keyword in his mind as answer. In this process, it is important that the student gives the answer within a certain period of time, such as 30 seconds. It is assumed that the response of the individual by calling from her long-term memory for any concept reveals the relationships between the concepts in the cognitive structure of the person and shows the semantic affinity. There are various studies in the field of social studies education related to the word association test method (Aydemir, 2014; Ay ve Tokcan, 2019; Deveci, Köse ve Bayır, 2014; Işıklı, Taşdere ve Göz, 2011; Karakuş, 2019; Öztürk ve Yılmaz Özcan, 2017; Şimşek, 2013; Tokcan, Yiter, Oğuz, Kesmeci ve Karakuş, 2015; Tokcan, 2016; Tokcan ve Topkaya, 2016; Tokcan ve Topkaya, 2018; Tokcan ve Yiter, 2017; Ünal ve Er, 2017). These studies mostly were prepared to reveal how some concepts related to social studies course (Atatürk's principles, social studies, social sciences, natural disaster, Middle East etc.) are perceived by students and prospective teachers and misconceptions about these concepts. The aim of this study is to reveal the cognitive structures of prospective social studies teachers related to the concepts of Ottoman and Conquest through the word association test. The study was prepared in accordance with the qualitative research method and was designed according to the case study pattern. The study group consisted of 124 prospective social studies teachers studying at a state university’s faculty of education. The Word Association Test prepared by the researchers was used in the study as a data collection tool. Ottoman and Conquest key concepts were chosen to create the test. Before starting the test, participants were made explanations about the word association test and were asked to write the first five concepts that the key concept brought to their minds within 30 seconds while the test was being applied. The 30-second duration was used on some previous studies and successful results were obtained (Keskin & Örgün, 2015, p.33; Polat, 2013, p.104). The word association test prepared for the purpose was distributed to prospective teachers. Prospective teachers were asked to write the words that come to their minds about the key concepts given to the relevant spaces in the test. Descriptive analysis was used to analyze the data. The responses of each participant regarding the key concepts were evaluated one by one and a frequency table was created according to the number of times the words were repeated. The cut-off point technique of Bahar, Johnstone and Sutcliffe (1999) were taken as the basis in the creation of mind maps. Considering the repetition numbers of the words associated with the key concepts, seven breakpoint ranges were determined. Data f
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Alkış, S. (2014). Sosyal bilgilerde kavram öğretimi. M. Safran (Ed.) Sosyal bilgiler öğretimi (3. baskı). (s. 69-92) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
- Akyapı, G. (2019). Ortaokul 7. ve 8. Sınıf öğrencilerinin padişah ve cumhurbaşkanı kavramlarına yönelik algıları: Metaforik bir çalışma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Ay, E. & Tokcan, H. (2019). An investigation of prospective social studies teachers’ cognitive structures regarding creative drama. International Education Studies; 12(5), 56-67. doi:10.5539/ies.v12n5p56
- Aydemir, A. (2014). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin beşerî coğrafya kavramlarına ilişkin algılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla incelenmesi. Yayımlamamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Bahar, M. & Özatlı, N. S. (2003). Kelime iletişim test yöntemi ile lise 1. sınıf öğrencilerinin canlıların temel bileşenleri konusundaki bilişsel yapılarının araştırılması. BAÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 75-85.
- Bahar, M., Johnstone, A. H. & Sutcliffe, R.G. (1999). Investigation of students’ cognitive structure in elementary genetics through word association tests. Journal of Biological Education, 33, 134-141.
- Balbağ, M. Z. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının kelime ilişkilendirme testi (KİT) kullanılarak kütle ve ağırlık kavramlarına ilişkin bilişsel yapılarının belirlenmesi. ESTÜDAM Eğitim Dergisi, 3(1), 69-81.
- Cin, M. (2004). İlkokul 1. sınıf öğrencilerinin deniz kavramını algılamaları üzerine bir araştırma. Educational Sciences: Theory & Practice, 4(1), 7-23.
- Çeliköz, N. (1998). Kavram öğrenme ve öğretme ilkeleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2(2), 69-71.
- Demirkaya, H. & Karacan, H. (2016). Ortaokul 6. Sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersindeki bazı coğrafi kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. International Journal of Field Education, 2(2), 38-57.
- Deveci, H., Köse, T. Ç. & Bayır, Ö. G. (2014). Öğretmen adaylarının sosyal bilimler ve sosyal bilgiler kavramlarına ilişkin bilişsel yapıları: kelime ilişkilendirme testi uygulaması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(16), 101-124.
- Dolmaz, M. (2018). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihsel roman kullanımına yönelik öğrenci görüşleri. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(1), 54-67.
- Dündar, H. (2011). Sosyal bilgilerde kavram öğretimi. B. Tay ve A. Öcal (Ed.) Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi (2. baskı). (s. 309-342) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
- Ercan, F., Taşdere, A. & Ercan, N. (2010). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla bilişsel yapının ve kavramsal değişimin gözlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi. 7(2), 136-154.
- Ersoy, A. F. (2016). Dördüncü sınıf öğrencilerinin hoşgörü algısı ve deneyimleri: Bir fenomenolojik araştırma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 454-473.
- Gilbert, J. K., Boulter, C. & Rutherford, M. (1998). Models in explanations, part 2, whose voice? Whose ears? International Journal of Science Education, 20, 187-203.
- Işıklı, M., Taşdere, A. & Göz, N. L. (2011). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla öğretmen adaylarının Atatürk ilkelerine yönelik bilişsel yapılarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 50-72.
- İnalcık, H. (2004). Osmanlı İmparatorluğu klasik çağ (1300-1600). (R. Sezer Çev.) İstanbul: YKY Yayınları.
- İnalcık, H. (2017). Osmanlılar. İstanbul: Timaş Yayınları.
- Karacan, H. (2018). Beşinci sınıf sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve ders kitaplarında yer alan millî ve evrensel değerlerin analizi. Journal of Innovative Research in Social Studies, 1(1), 1-10.
- Karakuş, U. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının doğal afet kavramlarına ilişkin algılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 8(3), 735-751.
- Köç, A. & Işık Demirhan, E. (2019). Yedinci sınıf öğrencilerinin Osmanlı Devleti algısı. Journal of Innovative Research in Social Studies, 2(1), 31-45.
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 4, 5, 6. ve 7. sınıflar). 01.05.2020 tarihinde https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686-SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI% 20.pdf adresinden erişilmiştir.
- Özbay, Y. (2002). Gelişim ve öğrenme psikolojisi. Trabzon: Akademi Kitabevi.
- Öztürk, T. & Yılmaz Özcan, N. (2017). Sosyal bilgiler öğretiminde kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla kavram yanılgılarının tespiti ve kavram öğretimi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4, 109-123.
- Senemoğlu, N. (2002). Gelişim öğrenme ve öğretim (1.Baskı). Ankara: Gazi Kitapevi.
- Strauss, A. & Corbin, J. (1997). Grounded theory in practice. Thousand Oaks, CA: Sage.
- Şimşek, M. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının coğrafi bilgi sistemleri (CBS) konusundaki bilişsel yapılarının ve alternatif kavramlarının kelime ilişkilendirmesi testi ile belirlenmesi. Researcher: Social Science Studies 1(1), 64-75.
- Tokcan, H. (2016). Determining the Turkish world perceptions of candidate social studies teachers through word association test. III. International Dynamic, Explorative and Active Learning (IDEAL) konferansında sunulan bildiri, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun, Türkiye. Eylül 1-3.
- Tokcan, H. & Topkaya, Y. (2016). Öğretmen adaylarının Ortadoğu algısının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla incelenmesi (Kilis ve Niğde örneği). 15. Uluslararası Sınıf Öğretmenliği Sempozyumunda sunulan bildiri, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Bodrum, Muğla, 11-14 Mayıs.
- Tokcan, H. & Yiter, E. (2017). 5. sınıf öğrencilerinin doğal afetlere ilişkin bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme testi (KİT) aracılığıyla incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 115-129.
- Tokcan, H., Yiter, S., Oğuz, H., Kesmeci, Y. & Karakuş, H. (2015). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla 5.sınıf öğrencilerinin doğal afetlere ilişkin bilişsel yapılarının incelenmesi. IV. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumunda sunulan bildiri, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Bolu, Türkiye, 23-25 Nisan.
- Tokcan, H. & Topkaya, Y. (2018). Prospectıve teachers’ perceptions about concept of middle east through word association test. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 45-57
- Türk Dil Kurumu (TDK). (2020) 22.01.2020 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi.
- Ünal, F. & Er, H. (2017). Öğretmen adaylarının sosyal bilgiler dersinde öğretimi zor olan soyut kavramlara ilişkin bilişsel yapılarının incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 6-24.
- Ünlü, B. (2010). İmparatorluk fikrinin gelişimi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(3), 237-266.
- Yazıcı, F. (2017). Osmanlı’dan cumhuriyete hoşgörü: 7. sınıf öğrencilerinin farkındalıkları üzerine bir değerlendirme. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 37-56.
- Yel, S. (2012). Kavram geliştirme ve öğretimi. C. Öztürk ve D. Dilek (Ed.) Sosyal bilgiler öğretimi (3. baskı) (s. 112-143) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.
- Yılmaz, A. (2008). İlköğretim 6. 7. 8. sınıf öğrencilerinde Osmanlı Devleti algısı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 245-261.
APA | Demirkaya H, KÖÇ A, ÜNAL O (2020). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Osmanlı ve Fetih Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Testi Yoluyla Analizi. , 45 - 63. 10.7822/omuefd.747421 |
Chicago | Demirkaya Hilmi,KÖÇ Ahmet,ÜNAL ORHAN Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Osmanlı ve Fetih Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Testi Yoluyla Analizi. (2020): 45 - 63. 10.7822/omuefd.747421 |
MLA | Demirkaya Hilmi,KÖÇ Ahmet,ÜNAL ORHAN Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Osmanlı ve Fetih Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Testi Yoluyla Analizi. , 2020, ss.45 - 63. 10.7822/omuefd.747421 |
AMA | Demirkaya H,KÖÇ A,ÜNAL O Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Osmanlı ve Fetih Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Testi Yoluyla Analizi. . 2020; 45 - 63. 10.7822/omuefd.747421 |
Vancouver | Demirkaya H,KÖÇ A,ÜNAL O Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Osmanlı ve Fetih Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Testi Yoluyla Analizi. . 2020; 45 - 63. 10.7822/omuefd.747421 |
IEEE | Demirkaya H,KÖÇ A,ÜNAL O "Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Osmanlı ve Fetih Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Testi Yoluyla Analizi." , ss.45 - 63, 2020. 10.7822/omuefd.747421 |
ISNAD | Demirkaya, Hilmi vd. "Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Osmanlı ve Fetih Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Testi Yoluyla Analizi". (2020), 45-63. https://doi.org/10.7822/omuefd.747421 |
APA | Demirkaya H, KÖÇ A, ÜNAL O (2020). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Osmanlı ve Fetih Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Testi Yoluyla Analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 45 - 63. 10.7822/omuefd.747421 |
Chicago | Demirkaya Hilmi,KÖÇ Ahmet,ÜNAL ORHAN Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Osmanlı ve Fetih Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Testi Yoluyla Analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 39, no.2 (2020): 45 - 63. 10.7822/omuefd.747421 |
MLA | Demirkaya Hilmi,KÖÇ Ahmet,ÜNAL ORHAN Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Osmanlı ve Fetih Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Testi Yoluyla Analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.39, no.2, 2020, ss.45 - 63. 10.7822/omuefd.747421 |
AMA | Demirkaya H,KÖÇ A,ÜNAL O Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Osmanlı ve Fetih Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Testi Yoluyla Analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2020; 39(2): 45 - 63. 10.7822/omuefd.747421 |
Vancouver | Demirkaya H,KÖÇ A,ÜNAL O Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Osmanlı ve Fetih Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Testi Yoluyla Analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2020; 39(2): 45 - 63. 10.7822/omuefd.747421 |
IEEE | Demirkaya H,KÖÇ A,ÜNAL O "Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Osmanlı ve Fetih Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Testi Yoluyla Analizi." Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, ss.45 - 63, 2020. 10.7822/omuefd.747421 |
ISNAD | Demirkaya, Hilmi vd. "Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Osmanlı ve Fetih Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Testi Yoluyla Analizi". Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 39/2 (2020), 45-63. https://doi.org/10.7822/omuefd.747421 |