Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 31 Sayfa Aralığı: 247 - 264 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18092/ulikidince.899836 İndeks Tarihi: 08-10-2021

TURİZM GELİRLERİNİN CARİ İŞLEMLER DENGESİNE ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ÜZERİNDE YAPAY SİNİR AĞLARI İLE ÖNGÖRÜ

Öz:
Turizm sektörü hizmet sektörü özelliği taşıdığı için emek yoğun bir sektör olup ülke ekonomileri üzerindeoldukça önemli bir etkiye sahiptir. Sektörün gelişimi, ekonomide üretim, tüketim ve istihdamın yükselmesineneden olmaktadır. Turizm, ödemeler bilançosunun cari işlemler hesabında yer almakta olup görünmeyen birihracat kalemi niteliğindedir. Turizm gelirleri ülkelere kısa dönemde yüksek oranda döviz girişi sağlayabilmekteve Türkiye gibi cari işlemler açığı olan ülkeler için hayati önem taşımaktadır.Çalışmada, Türkiye’de 2013-2020 döneminde turizm gelirlerinin cari işlemler dengesi üzerindeki etkilerininortaya konulması amaçlanmış ve bu amaç doğrultusunda turizm gelirleriyle cari işlemler dengesi arasındakiilişki yapay sinir ağları yöntemiyle öngörülmüştür. Cari işlemler dengesi öngörüsünde yapay sinir ağı girdileriolarak aynı döneme ait turizm gelirleri model girdileri olarak kullanılmış ve çözümlemeler, Türkiye İstatistikKurumu’ndan elde edilen aylık verilerle gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda elde edilen bulgular cariişlemler dengesi öngörüsü amacıyla turizm gelirlerine ilişkin gecikmeli değişkenleri girdiler olarak kullanan 4farklı YSA (Yapay Sinir Ağı) modelinin oldukça başarılı öngörü performansına sahip olduklarını göstermiştir.Turizm gelirleriyle cari işlemler dengesi arasında güçlü bir neden-sonuç ilişkisi bulunmaktadır.
Anahtar Kelime:

IMPACTS OF TOURISM REVENUES ON THE CURRENT ACCOUNT BALANCE: PROJECTIONS ON THE CASE OF TURKEY WITH ARTIFICIAL NEURAL NETWORKS

Öz:
The tourism sector is a labor-intensive sector since it has the characteristics of a service sector, and it has a significant impact on the national economies. The improvement of the sector leads to an increase in production, consumption, and employment within the economy. Tourism is included in the current account of the balance of payments and is an invisible export item. Tourism revenues may allow the high rate of foreign currency inflow in the short-run, and they are vital for countries with current account deficits such as Turkey. In the study, it was aimed to reveal the impacts of tourism revenues on the current account balance over the period 2013-2020 in Turkey, and the relationship between tourism revenues and the current account balance was predicted using the artificial neural network method in line with this purpose. Tourism revenues were used as model (artificial neural network) inputs in predicting the current account balance over the same period, and analyses were performed utilizing the monthly data obtained from the Turkish Statistical Institute (TSI). The obtained findings of the study indicated that 4 different ANN (Artificial Neural Network) models that use lagged variables related to tourism revenues as inputs for the current account balance prediction have a quite successful prediction performance. There was a strong cause-effect relationship between tourism revenues and current account balance.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Alagöz, M. ve Erdoğan, S. (2008). İhracat ile Turizm Gelirlerindeki Değişimin Cari İşlemler Dengesi Üzerine Etkisi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (1), 214-227.
  • Alp, E.A. ve Genç, G.E. (2015). The Relation Between Current Account Deficit and Tourism: The Case of Turkey. International Journal of Economics and Financial Issues, 5(2), 448-453.
  • Başkol, M. O. (2016). Türkiye İhracatının İthalata Bağımlılığının Dâhilde İşleme Rejimi Açısından Analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 1-18.
  • Beyaz, Z. ve Karabacak, G.(2018). Türkiye'de Turizm Gelirlerinin Cari İşlemler Dengesi Üzerindeki Etkisi. International European Journal of Managerial Research Dergisi, 2 (2), 56-75.
  • Bozgeyik, Y. ve Eban, F. (2017). Türkiye’de Turizm Gelirlerinin Cari İşlemler Dengesi Üzerindeki Etkisi: 2000-2015 Dönemine İlişkin Ampirik Çalışma, The Journal of Social Science, 11, 966- 978.
  • Cihangir, M., Erkan, B. ve Harbalıoğlu, M. (2014). The Effect on Current Account of Net Tourism Revenues in Turkey. European Scientific Journal, 10 (13), 47-65.
  • Çelik, A. K., Özcan, S., Topcuoğlu, A., ve Yıldırım, K. E. (2013). Effects of the tourism industry on the balance of payments deficit. Anatolia, 24(1), 86–90.
  • Çelik Uğuz, S. (2014). Türkiye’de Cari İşlemler Dengesi ve Turizmin Önemi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(26), 18-22.
  • Çelik, T., Kaplan, M., Barak, D. (2017). Türkiye’de Turizm Gelirlerinin Cari Açığın Sürdürülebilirliğine Etkisi: 1980-2016. International Journal of Academic Value Studies, 3 (14), 249-259.
  • Dickey, D.A. ve W.A. Fuller (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74, p. 427–431.
  • Dornbusch, R. ve Fischer, S. (1990). Macroeconomics, (6th Ed), Mc. Graw Hill Inc, New York.
  • Edwards S. (2001). Does The Current Account Matter?, National Bureau of Economic Research working Papers, no: 8275, 2001.
  • Elman, J. (1990). Finding Structure in Time, Cognitive Science, 14, 179-211.
  • Freund, C. L. (2000). Current Account Adjustment in Industrialized Countries. Board of Governers of the FED International Finance, Discussion Papers, 692.
  • Granger, C.W.J. (1969). Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-Spectral Methods. Econometrica, 3, 424-438.
  • Greenidge, K., Holder, C. ve Moore, A. (2011). Current Acount Deficit Sustainability: The Case of Barbados, Applied Economics, 8, 973-984.
  • Kar, M., Zorkirişçi, E. ve Yıldırım, M. (2004). Turizmin Ekonomiye Katkısı Üzerine Ampirik Bir Değerlendirme. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (8), 87- 112.
  • Kara, O., Çömlekçi, İ. ve Kaya, V. (2012). Turizm Gelirlerinin Çeşitli Makro Ekonomik Göstergeler ile İlişkisi: Türkiye Örneği (1992-2011). Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1, 75-100.
  • Labonte, M. (2005). Is the US current account deficit sustainable. Library Of Congress Washıngton Dc Congressıonal Research Servıce.
  • Levenberg, K. (1944). A Method for the Solution of Certain Non-linear Problems in Least Squares, The Quarterly of Applied Mathematics, 2(2), 164-168.
  • Lorde, T., Lowe, S., ve Francıs, B. (2013). Do Tourism Receipts Contribute to The Sustainability of Current Account Deficits on Barbados. International Journal of Tourism Research, 15(6), 1-34.
  • Malik, S.,Chaudhry, I. S., Sheikh, M. R., ve Farooqi, F. S. (2010). Tourism, Economic Growth and Current Account Deficit in Pakistan: Evidence from Co-Integration and Causal Analysis. European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences, 22, 21-31.
  • Ongan, S. (2008). The sustainability of current account deficits and tourism receipts in Turkey. The International Trade Journal, 22(1), 39-62.
  • Opuş, S. (2001). Turizmin Ekonomik Etkileri: Erzurum’daki Turistik İşletme Belgeli Konaklama Tesislerinde Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(3), 37-58.
  • Özkök, F., Tufan, E. ve Hamarat, B. (2007). Effect of Tourism Income on Current Account Deficit in Turkey, International Tourism Biennial, 1, 250-261.
  • Phillips, P.C.B., ve Perron, P. (1988). Testing for A Unit Root in Time Series Regression. Biometrika, 2, 336-346.
  • Rasheed R., Meo MS, Awan RU. ve Ahmed, F. (2019) The impact of tourism on deficit in balance of payments of Pakistan: An application of bounds testing approach to cointegration. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 24(4), 325–332.
  • Rumelhart, E., Hinton, G. ve Williams, R. (1986). Learning Internal Representations by Error Propagation, in: The M.I.T. Press, Cambridge, 318–362.
  • Sancar, C. ve Akbaş, Y. E. (2019). Türkiye’de Turizm Gelirleri ve Cari İşlemler Dengesi Arasındaki İlişkinin Analizi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10, 45-58.
  • Şit, M. (2016). Türkiye Ekonomisinde Net Turizm Gelirlerinin Cari İşlemler Açığını Azaltmadaki Etkisinin Analizi: 1980-2015 Dönemi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4, 57-67.
  • Tavmergen, İ.P. (1998). Turizmin Ekonomiye Olumlu Etkileri ve Türkiye Örneği, Hazine Dergisi, 12, 53-66.
  • Telatar, O.M. (2020). The Role of Tourism Revenues on Financing the Current Account Deficits: An Empirical Analysis on Turkish Economy. Economic and social development : 59th International Scientific Conference on Economic and Social Development, Book of Proceedings, Germany.
  • Toda, H. Y. ve Yamamoto, T. (1995). Statistical Inference in Yector Autoregressions with Possibly Integrated Processes. Journal of Econometrics, 66(1), 225-250.
  • Turan Koyuncu, F. (2015). Turizm Gelirinin Türkiye'nin Makroekonomik Performansına Katkısı: Ekonometrik Bir Çözümleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (38), 959-968.
  • TÜİK (2020). Turizm İstatistik. Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p= egitim-kultur-spor-ve-turizm-105&dil=1. Unur, K. (2000). Turizmin Türkiye’nin Ödemeler Dengesine Etkisinin Analizi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 1-17.
  • Uras, G. (2013). Üretim ve İhracat İthalata Bağımlı. Milliyet, (03.12.2013). http://www.milliyet.com.tr/yazarlar/gungor-uras/uretim-ve-ihracat-ithalata-bagimli1801423/, [Erişim Tarihi: 011.02.2019].
  • Uslu, H. (2020). Türkiye’de Turizm Gelirlerinin Cari İşlemler Dengesi Üzerindeki Etkileri: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 12(1), 38-67.
  • Uygur, E. (2004). Cari Açık Tartışmaları. İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 19(222), 5-20.
  • Walterskirchen, E. (1998). Reasons for Austria’s Current Account Deficit. Austrian Economic Quarterly, 1, 19-24.
  • Werbos, P.J. (1974). The Roots of Backpropagation, John Wiley and Sons, New York.
  • Yapar Saçık, S., Akar, G. ve Gülmez, Z. (2019). Turizm Gelirlerinin Cari İşlemler Dengesi Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 42, 303-316
APA cinel e, YOLCU U (2021). TURİZM GELİRLERİNİN CARİ İŞLEMLER DENGESİNE ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ÜZERİNDE YAPAY SİNİR AĞLARI İLE ÖNGÖRÜ. , 247 - 264. 10.18092/ulikidince.899836
Chicago cinel emek aslı,YOLCU Ufuk TURİZM GELİRLERİNİN CARİ İŞLEMLER DENGESİNE ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ÜZERİNDE YAPAY SİNİR AĞLARI İLE ÖNGÖRÜ. (2021): 247 - 264. 10.18092/ulikidince.899836
MLA cinel emek aslı,YOLCU Ufuk TURİZM GELİRLERİNİN CARİ İŞLEMLER DENGESİNE ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ÜZERİNDE YAPAY SİNİR AĞLARI İLE ÖNGÖRÜ. , 2021, ss.247 - 264. 10.18092/ulikidince.899836
AMA cinel e,YOLCU U TURİZM GELİRLERİNİN CARİ İŞLEMLER DENGESİNE ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ÜZERİNDE YAPAY SİNİR AĞLARI İLE ÖNGÖRÜ. . 2021; 247 - 264. 10.18092/ulikidince.899836
Vancouver cinel e,YOLCU U TURİZM GELİRLERİNİN CARİ İŞLEMLER DENGESİNE ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ÜZERİNDE YAPAY SİNİR AĞLARI İLE ÖNGÖRÜ. . 2021; 247 - 264. 10.18092/ulikidince.899836
IEEE cinel e,YOLCU U "TURİZM GELİRLERİNİN CARİ İŞLEMLER DENGESİNE ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ÜZERİNDE YAPAY SİNİR AĞLARI İLE ÖNGÖRÜ." , ss.247 - 264, 2021. 10.18092/ulikidince.899836
ISNAD cinel, emek aslı - YOLCU, Ufuk. "TURİZM GELİRLERİNİN CARİ İŞLEMLER DENGESİNE ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ÜZERİNDE YAPAY SİNİR AĞLARI İLE ÖNGÖRÜ". (2021), 247-264. https://doi.org/10.18092/ulikidince.899836
APA cinel e, YOLCU U (2021). TURİZM GELİRLERİNİN CARİ İŞLEMLER DENGESİNE ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ÜZERİNDE YAPAY SİNİR AĞLARI İLE ÖNGÖRÜ. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 0(31), 247 - 264. 10.18092/ulikidince.899836
Chicago cinel emek aslı,YOLCU Ufuk TURİZM GELİRLERİNİN CARİ İŞLEMLER DENGESİNE ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ÜZERİNDE YAPAY SİNİR AĞLARI İLE ÖNGÖRÜ. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi 0, no.31 (2021): 247 - 264. 10.18092/ulikidince.899836
MLA cinel emek aslı,YOLCU Ufuk TURİZM GELİRLERİNİN CARİ İŞLEMLER DENGESİNE ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ÜZERİNDE YAPAY SİNİR AĞLARI İLE ÖNGÖRÜ. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, vol.0, no.31, 2021, ss.247 - 264. 10.18092/ulikidince.899836
AMA cinel e,YOLCU U TURİZM GELİRLERİNİN CARİ İŞLEMLER DENGESİNE ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ÜZERİNDE YAPAY SİNİR AĞLARI İLE ÖNGÖRÜ. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi. 2021; 0(31): 247 - 264. 10.18092/ulikidince.899836
Vancouver cinel e,YOLCU U TURİZM GELİRLERİNİN CARİ İŞLEMLER DENGESİNE ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ÜZERİNDE YAPAY SİNİR AĞLARI İLE ÖNGÖRÜ. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi. 2021; 0(31): 247 - 264. 10.18092/ulikidince.899836
IEEE cinel e,YOLCU U "TURİZM GELİRLERİNİN CARİ İŞLEMLER DENGESİNE ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ÜZERİNDE YAPAY SİNİR AĞLARI İLE ÖNGÖRÜ." Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 0, ss.247 - 264, 2021. 10.18092/ulikidince.899836
ISNAD cinel, emek aslı - YOLCU, Ufuk. "TURİZM GELİRLERİNİN CARİ İŞLEMLER DENGESİNE ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ÜZERİNDE YAPAY SİNİR AĞLARI İLE ÖNGÖRÜ". Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi 31 (2021), 247-264. https://doi.org/10.18092/ulikidince.899836