ÇOCUKLARDA YANIK DURUMUNDA ANNELERİN YAPTIKLARI GELENEKSEL UYGULAMALAR

ÇALIŞKAN, ZEHRA; çalışır, özlem

doi:10.34108/eujhs.641897

ÇOCUKLARDA YANIK DURUMUNDA ANNELERİN YAPTIKLARI GELENEKSEL UYGULAMALAR

Özlem ÇALIŞIR, (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı, Nevşehir, Türkiye)

Zehra ÇALIŞKAN (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Nevşehir, Türkiye)

Sağlık Bilimleri Dergisi

3 1

Yıl: 2020 Cilt: 29 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 99 - 105 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.34108/eujhs.641897 İndeks Tarihi: 25-10-2021

ÇOCUKLARDA YANIK DURUMUNDA ANNELERİN YAPTIKLARI GELENEKSEL UYGULAMALAR

Öz:

Amaç: Yanık tü m organizmayı etkileyen, kendine o zgü tedavisi ve bakımı olan, aileleri o zellikle de çocükları olümsüz etkileyen ciddi bir travmadır. Bü çalışma, ço-cüklarda yanık dürümünda annelerin yaptıkları gele-neksel üygülamaların belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.Gereç ve Yöntem: Kesitsel-tanımlayıcı çalışma, bir eg i-tim-araştırma hastanesinde Mart-Ag üstos 2019 tarihleri arasında çocük acil ve çocük kliniklerinde yatan, geçmi-şinde yanık o ykü sü bülünan 162 çocük ve onların anne-leri ile yü rü tü lmü ştü r. Veriler anket formü ile toplanmış, deg erlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler ve ki-kare testi küllanılmıştır.Bulgular: Araştırmaya katılan çocükların en çok 0-3 yaş grübünda (%53.1) yanık deneyimledig i ve erkek çocük-larında (%58.0) daha fazla go rü ldü g ü tespit edilmiştir. Çocükların en fazla el-kol bo lgesinin (%52.6) yandıg ı, yanıkların %90.1’inin ev içinde gerçekleştig i bülünmüş-tür. Çocüklarda en fazla haşlanma yanıg ı (%80.9) go rü l-dü g ü , yanıg a ilk mü dahalenin anne tarafından (%88.9) ve hemen (%67.3) yapıldıg ı saptanmıştır. Annelerin yanık bo lgesine akan sü (%42.4), krem (%13.9), büz (%10.5), yog ürt (%5.9) diş macünü (%2.9), yümürtanın beyazını (%2.1) üygüladıkları belirlenmiştir. Eg itim dü zeyi lise ve ü zerinde olan anneler de yanıg a mü dahale konüsünda yeterli bilgi sahibi olmadıklarını ve bü konü-da ilk yardım eg itimi almak istediklerini ifade etmişler-dir (p>0.05).Sonuç: Araştırmanın sonücünda, çocüklarda yanıg ın çog ünlükla ev ortamında olüştüg ü, annelerin yanıg a mü dahale noktasında sag lıg ı olümsüz etkileyecek üygü-lamalarının da oldüg ü belirlenmiştir.

Anahtar Kelime:

TRADITIONAL APPLICATIONS OF MOTHERS IN BURNS FOR THEIR CHILDREN

Öz:

Objective: A bürn, which affects all organisms, families, and particülarly children negatively, is a serioüs traüma with a treatment and care üniqüetoit self. This stüdy was condücted to determine the traditional applications üsed by them others whose child had a bürn. Materials and Method: This sectional-descriptive stüdy was condücted with 162 mothers whose children stayed in child and emergency clinics becaüse of bürn history at an edücation-research hospital between March-Aügüst 2019. Data was collected with a qüestion-naire form, descriptive statistics, and chi-sqüaretests were üsed for analysis. Results: The children had bürn between 0-3 ages (53.1%), 58.0% of them were boys. Of the bürns, 52.6% were in the hand-armarea, and bürns occürred at home by 90.1%. Bürns by hot liqüids were the most freqüent (80.9%), first application was done by mothers (88.9%) and immediately (67.3%). Mothers told that they app-lied water (42.4%), cream (13.9%), ice (10.5%), yog-hürt (5.9%), tooth paste (2.9%), egg white(2.1%). Mot-hers had higher edücational levels also told they had not enoügh knowledge aboüt bürn and wanted to get edüca-tion aboüt this sübject (p>0.05). Conclusion: Bürn in children mostly occürred in their homes. Mothers performed some first aid applications in bürns that coüld affect health as negatively.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. WHO. World report on childin jüry Prevention, 2008. https://www.who.int/violence_injüry_ prevention/child/injüry/world_report/en/; Erişim tarihi: 3.09.2019.
2. Centers For Disease Control And Prevention. Bürn prevention. https://www.cdc.gov/safechild/bürns/index.html; Erişim tarihi: 13.09.2019.
3. WHO. Bürns. https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/bürns; Erişim tarihi: 12/09/2019
4. Bodüç Kesgin N. Yanıklı çocükların bakımı. Yo-g ün Bakım Hemşirelig i Dergisi 2013;17(2):89-95.
5. O zer NG, Vüral F. Çocüklük yaş do nemi o zelikle-rinin yanık ü zerine etkisi ve yanıklı çocüklara yo nelik bakım o nerileri. Doküz Eylü l Ü niversite-si Hemşirelik Fakü ltesi Elektronik Dergisi 2018; 11(3):257-260.
6. I nanç Battalog lü B, Şahin Say D, Demir C. Mardin il merkezinde 1-6 yaş grübün çocüg ü olan annelerin yanıklarda ilk üygülamalarının incelenmesi. Joür-nal of Clinical and Analytical Medicine 2013; 4(3):175-178.
7. Sakallıog lü Abalı AE. Pediatrik yanık hastalarının yog ün bakım yo netimi. Tü rk Yog ün Bakım Derne-g i Dergisi 2011; 9(1):62-69.
8. Karatepe TÜ, Ekerbiçer HÇ. Çocüklarda ev kazala-rı. Sakarya Tıp Dergisi 2017; 7(1):69-73.
9. Arslan H, Kül B, Derebaşınlıog lü H, Çetinkale O. Epidemiology of pediatric bürn injüries in I stan-bül, Türkey. Ülüsal Travma Acil Cerrahi Dergisi 2013; 19(2):123-126.
10. O zçetin B, Tihan D, Demirci H, et al. Yeni kürülan bir yanık merkezinde 2,5 yıllık deneyim. Ülüsal Cerrahi Dergisi 2012; 28:146-148.
11. Erküran MK, Ceylan A, Dü zenli E, Bü yü kcam F. Şanlıürfa eg itim ve araştırma hastanesinde yatırı-larak izlenmiş olan yanık vakaları. Abant Medical Joürnal 2013;2(2):123-129.
12. American Bürn Association, National Bürn Reposi-tory. National bürn repository 2017 üpdate report of data from 2008-2017. American Bürn Associa-tion. Chicago, 2017. 1-123. https://www. ameri-bürn.org ; Erişim tarihi: 12.09.2019.
13. Rahman S, Altyan S, Çam S, Yü ksel H. Manisa ili Karaag açlı beldesinde çocük bakımına yo nelik yo resel üygülamalar. Mersin Ü niversitesi Tıp Fa-kü ltesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 2013; 3(1):15-33.
14. Arısoy A, Canbülat N, Ayhan F. Karaman ilindeki bebeklerin bakımında üygüladıkları geleneksel yo ntemler. Anadolü Hemşirelik ve Sag lık Bilimleri Dergisi 2014; 17(1):23-31.
15. Karaveli TÇ, Karakaya AE, Karaveli A. The epide-miological featüres of children with bürns ın the eastern mediterranean region. Türkish Associa-tion of Pediatric Sürgeons 2016; 30(2): 95.
16. Çalbayram Çakırer N, Altündag S, Aydın B. Hemşi-relerin çocük hastalarda karşılaştıkları geleneksel üygülamalar. STED 2017; 26(1):20-26.
17. O zer NG, Vüral F. Yanıklı çocükların ailelerinde destek grüp girişimi yapılmalı mıdır? Tü rkiye Klinikleri 2018; 10(2):153-159.
18. O ztü rk C, Ayar D. Pediatri hemşirelig inde kü ltü rel yaklaşım. Tü rkiye Klinikleri 2018; 4(1):87-96.
19. He S, Alonge O, Agrawal P, et al. Epidemiology of bürns in rüral Bangladesh: an üpdate. Int J Envi-ron Res Püblic Health 2017; 14(4):1–11.
20. Santiso L, Tapking C, Lee J, et al. The epidemio-logy of bürns in children in Güatemala: a single center report. J Bürn Care Res 2020; 41(2):248-253.
21. Sarıtaş A, Çıkman M, Çandar M, Kandiş H, Baltacı D. Klinig imize başvüran adli nitelikteki yanık va-kalarının geriye do nü k analizi: 4 yıllık tecrü be. Dü zce Tıp Dergisi 2011; 13(3):29-33.
22. Al Qahtani FA, Alanazi MA, Alanazi MK, et al. Knowledge and practices related to bürn first aid among Majmaah commünity, Saüdi Arabia. J Fa- mily Med Prim Care 2019; 8(2):594-598.
23. Biswas A, Abdüllah ASM, Dalal K, et al. Exploring perceptions of common practices immediately following bürn injüries in rüral commünities of Bangladesh. BMC Health Serv Res 2018; 18(1):467.
24. Cox Sg, Martinez R, Glick A, Nümanog lü A, Rode H. A review of commünity management of pediat-ricbürns. Bürns 2015; 41(8):1805-1810.
25. Hamdiya A, Piüs A, Ken A, Ekow HWP. The trend of acüte bürns pre-hospital management. Joürnal of Acüte Disease 2015; 4(3):210-213.
26. Harish V, Tiwari N, Fisher OM, Li Z, Maitz PKM. First aid improves clinical oüt comes in bürn in-jüries: Evidence from a cohort stüdy of 4918 pati-ents. Bürns 2019; 45(2):433-439.
27. Fadeyibi IO, I brahim NA, Müstafa IA, et al. Practice of firstaid in bürn related injüries in a developing coüntry. Bürns 2015; 41(6):1322-1332.
28. Bennett CV, Magüire S, Nüttall D, et al. First aid for children’s bürns in the ÜS and ÜK: An ürgent call to establis hand promote international standards. Bürns 2019; 45(2):440-449.
29. Kahriman I , Karadeniz H. Bir-Altı yaş grübü ço-cükların ev kazası geçirme dürümları ve annelerin ilk yardım üygülamalarının incelenmesi: Trabzon O rneg i. Tü rkiye Klinikleri Joürnal of Nürsing Sci-ences 2018; 10(4): 283-291.
30. Gürler H, Yıldız I . Yanık tedavisi go ren çocükların annelerinin üygüladıg ı ilk yardım mü dahalesi ve bilgisi. Gü ncel Pediatri 2019; 17(2):232-242.
31. Yü Q, Xiao YQ, Hü XY, Xia ZF. Cognitive level of first aid knowledge regarding small area bürn among 2723 child caregivers in Shanghai: a cross-sectional sürvey and analysis. Zhonghüa Shao Shang Za Zhi 2019; 35(3):198-204.

APA	çalışır ö, ÇALIŞKAN Z (2020). ÇOCUKLARDA YANIK DURUMUNDA ANNELERİN YAPTIKLARI GELENEKSEL UYGULAMALAR. , 99 - 105. 10.34108/eujhs.641897
Chicago	çalışır özlem,ÇALIŞKAN ZEHRA ÇOCUKLARDA YANIK DURUMUNDA ANNELERİN YAPTIKLARI GELENEKSEL UYGULAMALAR. (2020): 99 - 105. 10.34108/eujhs.641897
MLA	çalışır özlem,ÇALIŞKAN ZEHRA ÇOCUKLARDA YANIK DURUMUNDA ANNELERİN YAPTIKLARI GELENEKSEL UYGULAMALAR. , 2020, ss.99 - 105. 10.34108/eujhs.641897
AMA	çalışır ö,ÇALIŞKAN Z ÇOCUKLARDA YANIK DURUMUNDA ANNELERİN YAPTIKLARI GELENEKSEL UYGULAMALAR. . 2020; 99 - 105. 10.34108/eujhs.641897
Vancouver	çalışır ö,ÇALIŞKAN Z ÇOCUKLARDA YANIK DURUMUNDA ANNELERİN YAPTIKLARI GELENEKSEL UYGULAMALAR. . 2020; 99 - 105. 10.34108/eujhs.641897
IEEE	çalışır ö,ÇALIŞKAN Z "ÇOCUKLARDA YANIK DURUMUNDA ANNELERİN YAPTIKLARI GELENEKSEL UYGULAMALAR." , ss.99 - 105, 2020. 10.34108/eujhs.641897
ISNAD	çalışır, özlem - ÇALIŞKAN, ZEHRA. "ÇOCUKLARDA YANIK DURUMUNDA ANNELERİN YAPTIKLARI GELENEKSEL UYGULAMALAR". (2020), 99-105. https://doi.org/10.34108/eujhs.641897

APA	çalışır ö, ÇALIŞKAN Z (2020). ÇOCUKLARDA YANIK DURUMUNDA ANNELERİN YAPTIKLARI GELENEKSEL UYGULAMALAR. Sağlık Bilimleri Dergisi, 29(2), 99 - 105. 10.34108/eujhs.641897
Chicago	çalışır özlem,ÇALIŞKAN ZEHRA ÇOCUKLARDA YANIK DURUMUNDA ANNELERİN YAPTIKLARI GELENEKSEL UYGULAMALAR. Sağlık Bilimleri Dergisi 29, no.2 (2020): 99 - 105. 10.34108/eujhs.641897
MLA	çalışır özlem,ÇALIŞKAN ZEHRA ÇOCUKLARDA YANIK DURUMUNDA ANNELERİN YAPTIKLARI GELENEKSEL UYGULAMALAR. Sağlık Bilimleri Dergisi, vol.29, no.2, 2020, ss.99 - 105. 10.34108/eujhs.641897
AMA	çalışır ö,ÇALIŞKAN Z ÇOCUKLARDA YANIK DURUMUNDA ANNELERİN YAPTIKLARI GELENEKSEL UYGULAMALAR. Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020; 29(2): 99 - 105. 10.34108/eujhs.641897
Vancouver	çalışır ö,ÇALIŞKAN Z ÇOCUKLARDA YANIK DURUMUNDA ANNELERİN YAPTIKLARI GELENEKSEL UYGULAMALAR. Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020; 29(2): 99 - 105. 10.34108/eujhs.641897
IEEE	çalışır ö,ÇALIŞKAN Z "ÇOCUKLARDA YANIK DURUMUNDA ANNELERİN YAPTIKLARI GELENEKSEL UYGULAMALAR." Sağlık Bilimleri Dergisi, 29, ss.99 - 105, 2020. 10.34108/eujhs.641897
ISNAD	çalışır, özlem - ÇALIŞKAN, ZEHRA. "ÇOCUKLARDA YANIK DURUMUNDA ANNELERİN YAPTIKLARI GELENEKSEL UYGULAMALAR". Sağlık Bilimleri Dergisi 29/2 (2020), 99-105. https://doi.org/10.34108/eujhs.641897