KİLİT DENETİM KONULARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: BIST KOBİ ÖRNEĞİ

Kalıpçı Çağıran, Fevziye; VARICI, İdris

doi:10.18092/ulikidince.905561

KİLİT DENETİM KONULARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: BIST KOBİ ÖRNEĞİ

İdris VARICI, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü, Samsun, Türkiye)

Fevziye KALIPÇI ÇAĞIRAN (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü, Samsun, Türkiye)

Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi

1 0

Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 32 Sayfa Aralığı: 87 - 106 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18092/ulikidince.905561 İndeks Tarihi: 29-07-2022

KİLİT DENETİM KONULARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: BIST KOBİ ÖRNEĞİ

Öz:

Son yıllarda denetim raporlarına olan güvenin azalması, işletme skandallarının ve denetim şirketlerine açılan davaların artması nedeniyle düzenleyici kuruluşlar harekete geçmiş, denetim raporlarında birtakım yenilikler yapılmıştır. Bu yeniliklerin en önemlilerinden biri kilit denetim konularının bağımsız denetim raporlarında açıklanması gerekliliğidir. Bu gereklilikle birlikte kilit denetim konuları denetim alanında araştırılacak temel konulardan biri haline gelmiştir.Denetçinin muhakemesi doğrultusunda belirlenmekte olan kilit denetim konuları farklı işletmelerde farklı sayıda raporlanabilmektedir. Bu anlamda açıklanan kilit denetim konusu sayısına etki edebilecek birtakım faktörlerin olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı denetim raporlarında yer alan kilit denetim konularını nicelik bakımdan etkileyen faktörleri tespit etmektir. Bu amaçla BIST KOBİ Sanayi Endeksinde işlem gören işletmelerin denetim ve finansal raporları analiz edilmiştir. Araştırmanın sonunda açıklanan kilit denetim konusu sayısına denetçi türünün, işletme büyüklüğünün ve likidite açısından cari oranın etki ettiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelime: Kilit Denetim Konusu Denetim Raporu BIST KOBİ Faktörler

FACTORS AFFECTING KEY AUDIT MATTERS: BIST SME CASE

Öz:

In recent years due to do decrasing reliance on the audit report, increasing business scandals and number of lawsuits against audit companies, regulatory institutions have promulgated new regulations in terms of audit reports. One of the most important issue of these amendments is requirement of key audit matters in the independent auditor's reports. Key audit matters are determined in accordance with the auditor's judgment, different number of key audit matters may be reported in different entities. In this sence, it is considered that there are some factors that may have effect on the number key audit matters disclosed. The purpose of this research is to identify factors that affecting quantitatively key audit matters in audit reports. In line with the aim of the study, the audit and financial reports of the enterprises listed in the BIST SME Industry Index were analyzed. At the end of this research, it has been determined that auditor type, firm size and current ratio in terms of liquidity have affect on the number of key audit matters disclosed.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Abdullatif, M. Alhadab, M. ve Mansour I.(2019). Determinants of Related Party Transactions in Jordan: Financial and Governance Factors. Australasian Accounting, Business and Finance Journal, 13(1), 44-75.
Akdoğan, N. ve Bülbül, S. (2019). Bağımsız Denetçi Raporlarında Kilit Denetim Konularının Bildirilmesinde BIST 100 Şirketlerindeki İlk Uygulama Sonuçlarının Değerlendirmesine Yönelik Bir Araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, 18(56), 1-24.
Aktaş, R. ve Merve, A. (2020). Bağımsız Denetimde Önemlilik Perspektifinden Kilit Denetim Konuları: BIST 100 Uygulaması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38(2), 185-214.
Altawalbeh, M., ve Alhajaya, M. (2019) The Investors Reaction to the Disclosure of Key Audit Matters: Empirical Evidence from Jordan. International Business Research, 12(3), 50-57.
Amahalu, N. (2017). Determinants of Audit Quality: Evidence from Deposit Money Banks Listed on Nigeria Stock Exchange. International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, 7(2), 117–130.
Anis, A. (2014). Auditors' Perceptions Of Audit Firm Rotation Impact On Audit Quality In Egypt. Accounting & Taxation, 6(1), 105-120.
Arzova, S.B. ve Şahin, B.Ş. (2020). ISA 701 (BDS) Kilit Denetim Konuları: BIST 30, BIST 50 ve BIST 100 Endekslerinde Yer Alan Finans Kurumlarına Yönelik Analiz. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 20(60), 75-94.
Ball, F., Tyler, J. ve Wells, P. (2015). Is audit quality impacted by auditor relationships?. Journal of Contemporary Accounting & Economics, 11(2), 166-181.
Bédard, J., Gonthier-Besacier, N. ve Schatt, A. (2015). Analysis of The Consequences Of The Disclosure Of Key Audit Matters İn The Audit Report. Retrieved from http://www.hec.unil.ch/documents/seminars/dcc/1946.pdf (Erişim: 20.03.2021).
Bell, T.B., Caushollı, M. ve Knechel R. (2015). Audit Firm Tenure, Non-Audit Services, and Internal Assessments of Audit Quality, Journal of Accounting Research, (53), 461–509.
Boonlert-U-Thai, K., Srijunpetch, S. ve Phakdee, A. (2019). Key Audit Matters: What they tell. Journal of Accounting Profession, 15(45), 5–25.
Can, M. ve Çil Koçyiğit, S. (2020). BDS 701 Kilit Denetim Konularının Bağımsız Denetçi Raporunda Bildirilmesi Standardı Uygulaması Üzerine Bir Araştırma. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 13 (3), 739-771.
Chan Y. K. ve Walter T. S. (1996). Qualified Audit Reports and Costly Contracting. Asia Pacific Journal of Management, 13, 37–63.
Christofferson, E. ve Gronberg, K. (2018). Informativeness of Key Audit Matter (KAM) DisclosuresAn exploratory study of ISA 701 in Sweden. Master Degree Project in Accounting, Spring 2018. https://gupea.ub.gu.se/bitstream/2077/56860/1/gupea_2077_56860_1.pdf (Erişim: 20.03.2021).
Ciğer Ü. A., Vardar G. Ç. ve Kınay B. (2019). Bağımsız Denetçi Raporlarında Yer Alan Kilit Denetim Konularının Analizi: Borsa İstanbul Örneği. Mali Çözüm Dergisi, 29, 109-148.
Cooper, D. ve Schindler, P. S. (2008). Business Research Methods. New York: McGraw-Hill/Irwin.
DeAngelo, L. (1981). Auditor Size and Audit Quality. Journal of Accounting and Economics, 3(3), 183-199.
Dobija, D., Iwuć K. ve Cieslak, I. (2013).Extended Audit Reporting. An Insight From the Auditing Profession in Poland. http://ssrn.com/abstract¼2215605Accessed (10.03.2017).
Dogan, B. ve Arefaine, B. (2017). The implementation of ISA 701 - Key audit matters: Empirical evidence on auditors adjustments in the new audit report (Master’s Dissertation). Uppsala University, Uppsala.
Doğan, A. (2018). Bağımsız Denetimde Yeni Bir Yaklaşım: Kilit Denetim Konuları. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(1), 65-89.
Ertan, Y. ve Kızık, E. (2019). Kilit Denetim Konuları: BİST İmalat Sektöründe Faaliyette Bulunan İşletmelerin 2017 Yılı Denetim Raporlarının İncelenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Özel Sayı, 263-278.
Ferreira, C. ve Morais, A. I. (2019). Analysis of the Relationship Between Company Characteristics and Key Audit Matters Disclosed. Revista Contabilidade & Finanças, 31/83, 262-274.
Firth, M., Rui, O. M., & Wu, X. (2012). How Do Various Forms of Auditor Rotation Affect Audit Quality? Evidence From China. The International Journal of Accounting, 47(1), 109–138.
Francis, J.R. ve Yu, M.D. (2009), Big 4 Office Size and Audit Quality, The Accounting Review, 84 (5), 1521-1552.
Fujianti, L. ve Satria, I. (2020). Firm Size, Profitability, Leverage as Determinants of Audit Report Lag: Evidence From Indonesia, International Journal of Financial Research, 11(2), 61-67.
Gray, G. L., Turner, J. L., Coram, P. J. ve Mock, T. J. (2011). Perceptions and Misperceptions Regarding the Unqualified Auditor’s Report by Financial Statement Preparers, Users, and Auditors. Accounting Horizons, 25(4), 659–684.
Gujarati, D. (2004). Basic Econometrics. McGraw-Hill Higher Education, USA.
Güleç, Ö. F. (2020). Muhasebe Meslek Mensupları Perspektifinden Bağımsız Denetimde Kilit Denetim Konuları, Muhasebe ve Denetime Bakış, 19(59), 253-274.
Greene, W. (1999). Econometric Analysis. Fourth ed. New York, U.S.: Prentice-Hall, Inc.
Hair, J. F., Anderson, R. E., Tatham, R. L. ve Black, W. C. (1995). Multivariate Data Analysis. Fourth ed. Englewood Cliffs, U.S.: Prentice-Hall, Inc.
Haron, H., Bambang, H., Mahfooz, A. ve Ishak, I. (2009). Factors İnfluencing Auditor’s Going Concern Opinion. Asian academy of Management Journal, 14(1), 1-19. https://www.borsaistanbul.com/tr/sayfa/167/bist-kobi-sanayi-endeksi (Erişim 02.02.2021).
https://www.iaasb.org/publications/international-standard-auditing-isa-701-newcommunicating-key-audit-matters-independent-auditors-4 (Erişim 11.03.2021)
https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v1/BDS/BDS701(20160908).pdf (Erişim:09.03.2021).
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/03/20170309-14.htm (Erişim 11.03.2021)
İşseveroğlu, G. (2019). Bağımsız Denetim Raporunda Kilit Denetim Konuları: BİST Sigorta Şirketlerinin 2017-2018 Yılları Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 84(1), 49-64.
Menon, K. ve Schwartz, K. (1987). An Empirical Investigation of Audit Qualification Decisions in the Presence of Going Concern Uncertainties. Contemporary Accounting Research, 3 (2),302- 315.
Kalıpçı Çağıran, F. ve Varıcı, İ. (2019). Bağımsız Denetim Standardı (BDS) 701 Çerçevesinde Kilit Denetim Konuları: Borsa İstanbul’daki İşletmelerin Denetim Raporları Üzerine Bir Analiz. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 22(1), 193-208.
Karapınar, A. ve Dölen, T. (2020). Bağımsız Denetim Raporlarında Kilit Denetim Konusu Açıklamaları: Türkiye Örneği. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22(4), 763-780.
Kavut, F. L. ve Güngör, N. (2018). Bağımsız Denetimde Kilit Denetim Konuları: BİST-100 Şirketlerinin 2017 Yılı Analizi. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, 16(59), 59-70.
Keskin, D. A., Tutar, S., Öktem, B. ve Akçay, B. (2020). ARI Okunabilirlik Endeksine göre Cinsiyetin Kilit Denetim Konularının Okunabilirliği Üzerine Etkisi: Sektörel Bir İnceleme, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Öneri Dergisi, 15(53), 209-228.
Kitiwong, W. ve Srijunpetch, S. (2019). Cultural Influences On The Disclosures of Key Audit Matters. Journal of Accounting Professional, 15(46), 45-63.
Klueber, J., Gold, A. ve Pott, C. (2018). Do Key Audit Matters Impact Financial Reporting Behavior? https://ssrn.com/abstract=3210475 (20.03.2021).
Kyriakou, M. I. ve Dimitras, A. I. (2018). Impact of Auditor Tenure on Audit Quality: European Evidence. Investment Management and Financial Innovations, (1), 374-386.
Leung, P. ve Chau, G. (2001). The Problematic Relationship Between Audit Reporting and Audit Expectations: Some Evidence From Hong Kong. Advances in International Accounting, 14, 181-200.
Li, H. (2017). The Benefit of Adding Key Audit Matters to the Auditing Report. Proceedings of the 2017 2nd International Conference on Education, Management Science and Economics (ICEMSE 2017). Singapore. https://www.atlantis-press.com/proceedings/icemse17/25888161 (Erişim: 18.03.2021).
Li, H. (2020). A Study of Key Audit Matters Disclosure. Modern Economy, 11, 399-406. Masoud, N. (2017). An empirical Study of Audit Expectation-Performance Gap: The Case of Libya. Research in International Business and Finance Volume, 41, 1-15.
Mensah, B. K. A. (2019). The Effect of Audit Committee Effectiveness and Audit Quality on Corporate Voluntary Disclosure Quality. African Journal of Economic and Management Studies, 10(1), 17-31.
Meyers, J., Meyers, L. ve Omer, T. (2003). Exploring The Term Of The Auditor-Client Relationship And The Quality Ofearnings: A Case For Mandatory Auditor Rotation?. The Accounting Review, (July), 779–799.
Lee, W. M. ve Phua, L. K. (2019). Disclosures Of Key Audit Matters To Curb Information Asymmetry. International Journal of Accounting, Finance and Business, 4(24), 1-12.
Njenga, S. T. (2019). An Examination of the Determinants of Key Audit Matters Reported By Companies Listed In the Nairobi Securities Exchange (Thesis, Strathmore University). https://su-plus.strathmore.edu/handle/11071/6586 (Erişim: 07.03.2021).
Oghuvwu, M.E. ve Orakwue, A.C. (2019). Determinants of Key Audit Matters Disclosure. Accounting and Taxation Review, 3(3), 69-77.
Pérez Pérez, Y., Camacho Miñano M.M. ve Segovia-Vargas M.J. (2021). Risk on Financial Reporting In the Context of The New Audit Report in Spain. Revista de Contabilidad Spanish Accounting Review, 24 (1), 48-61.
Pham, N. K., Duong, H. N., Pham, T. Q., ve Ho, N. T. T. (2017). Audit Firm Size, Audit Fee, Audit Reputation and Audit Quality: The Case of Listed Companies In Vietnam. Asian Journal of Finance & Accounting, 9(1), 429-447.
Pinto, I., ve Morais, A. (2019). What Matters In Disclosures of Key Audit Matters: Evidence From Europe. Journal of International Financial Management and Accounting, 30(2), 145-162.
Porter B. (1993). An Empirical Study of the Audit Expectation-Performance Gap, Accounting and Business Research Volume, 24 (93),49-68.
Pries, F., ve Scott, S. (2018). Costs and Benefits of Key Audit Matter Reporting For Smaller Public Entities: The Australian Experience. College of Business and Economics, University of Guelph, Canada, 31(2), 1-9.
Qawqzeh, H. K., Endut, W. A., Rashid, N., Johari, R. J., Hamid, N. A., ve Rasit, Z. A. (2018). Auditor Tenure, Audit Firm Rotation and Audit Quality In Malaysia: A Literatüre Review. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 8 (12), 1314– 1324.
Salehi, M., Fakhri Mahmoudi, M.R. ve Daemi Gah, A. (2019), A Meta-Analysis Approach For Determinants of Effective Factors on Audit Quality: Evidence From Emerging Market, Journal of Accounting in Emerging Economies, 9(2), 287-312.
Sarısoy, Ö. ve Kepçe, N. (2019). Bağımsız Denetim Raporunda Kilit Denetim Konularına Yer Verilmesi ve Beklenti Farkları. Mali Çözüm Dergisi, 29 (153), 39-66.
Sierra-Garcia, L., Gambetta, N., García-Benau, M. A., ve Orta-Pérez, M. (2019). Understanding the Determinants of The Magnitude Of Entity-Level Risk and Account-Level Risk Key Audit Matters: The Case of the United Kingdom. The British Accounting Review, 51(3), 227–240.
Suttipun, M. (2020). Factors Influencing Key Audit Matters Reporting in Thailand, Asian Journal of Accounting Perspectives, 13(1), 26-39.
Taylor, D. ve Liu, J. (2008). Legitimacy and Corporate Governance Determinants Of Executives’ Remuneration Disclosures. Corporate Governance, 8(2), 59–72.
Temiz H., Acar M. ve Durmaz Ş. (2020). Kilit Denetim Konularının Denetim Raporlarının Bilgilendiriciliği ve Güvenilirliği Üzerindeki Etkisi: Profesyonel Olmayan Yatırımcılar Üzerine Bir Araştırma, Ida Academia Muhasebe ve Maliye Dergisi, 3(1), 20-41.
Teraman, Ö. ve Çelik, B. (2019). Kilit Denetim Konularının Bağımsız Denetim Raporuna Yansıtılması: Bağımsız Denetçileri Etkilemesi Üzerine Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 23 (1), 49-61.
Trpeska, M., Atanasovski, A., ve Lazarevska, Z.B. (2017). The Relevance of Financial Information and Contents of the New Audit Report for Lending Decisions of Commercial Banks. Accounting and Management Information Systems, 16(4), 455-471.
Uzay, Ş. ve Köylü, Ç. 2018. Kilit Denetim Konuları: Borsa İstanbul Üzerine Bir Araştırma, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 52(1), 47-70.
Vanstraelen, A., Schelleman, C., Meuwissen, R., and Hofmann, I., (2012). The Audit Reporting Debate: Seemingly Intractable Problems and Feasible Solutions. European Accounting Review, 21 (2), 193–215.
Velte, P. (2018). Does Gender Diversity In The Audit Committee İnfluence Key Audit Matters’ Readability In The Audit Report? UK Evidence. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 25(3), 748–755.
Vik, C. ve Walter, M.C. (2017). The reporting practices of key audit matters in the big five audit firms in Norway (Master’s Dissertation), BI Norwegian Business School, Oslo, https://biopen.bi.no/bixmlui/bitstream/handle/11250/2482937/1721446.pdf?sequence=8&isAllowed=y (Erişim: 17.03.2021).
Waluyo, W. (2017), Firm Size, Firm Age, and Firm Growth on Corporate Social Responsibility In Indonesia: The Case of Real Estate Companies. European Research Studies, 20(4A),360- 369.
Wang, L., ve Zhu, L. (2018). State Ownership, Auditor Rotation and Audit Quality. Paper presented at the 2nd International Conference on Culture, Education and Economic Development of Modern Society (ICCESE 2018), Advances in Social Science, Education and Humanities Research, volume 205, 1169-1173.
Wuttichindanon, S. ve Issarawornrawanich, P. (2020). Determining Factors of Key Audit Matter Disclosure In Thailand, Pacific Accounting Review, 32(4), 563-584.
Xin S. (2020). Research on Disclosure Status and Influencing Factors of Key Audit Matters, Modern Economy, 11, 701-725.
Yalçın, N. (2020), Raporlanan Kilit Denetim Konularının Sayısını Etkileyen Faktörler: Borsa İstanbul’da Bir Uygulama, İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(4), 4220-4230.
Zhang, Z. (2018). The Nature, Quality And Determinants Of Key Audit Matters İn Australia, Honours Thesis, UQ Business School, The University of Queensland.

APA	VARICI İ, Kalıpçı Çağıran F (2021). KİLİT DENETİM KONULARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: BIST KOBİ ÖRNEĞİ. , 87 - 106. 10.18092/ulikidince.905561
Chicago	VARICI İdris,Kalıpçı Çağıran Fevziye KİLİT DENETİM KONULARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: BIST KOBİ ÖRNEĞİ. (2021): 87 - 106. 10.18092/ulikidince.905561
MLA	VARICI İdris,Kalıpçı Çağıran Fevziye KİLİT DENETİM KONULARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: BIST KOBİ ÖRNEĞİ. , 2021, ss.87 - 106. 10.18092/ulikidince.905561
AMA	VARICI İ,Kalıpçı Çağıran F KİLİT DENETİM KONULARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: BIST KOBİ ÖRNEĞİ. . 2021; 87 - 106. 10.18092/ulikidince.905561
Vancouver	VARICI İ,Kalıpçı Çağıran F KİLİT DENETİM KONULARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: BIST KOBİ ÖRNEĞİ. . 2021; 87 - 106. 10.18092/ulikidince.905561
IEEE	VARICI İ,Kalıpçı Çağıran F "KİLİT DENETİM KONULARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: BIST KOBİ ÖRNEĞİ." , ss.87 - 106, 2021. 10.18092/ulikidince.905561
ISNAD	VARICI, İdris - Kalıpçı Çağıran, Fevziye. "KİLİT DENETİM KONULARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: BIST KOBİ ÖRNEĞİ". (2021), 87-106. https://doi.org/10.18092/ulikidince.905561

APA	VARICI İ, Kalıpçı Çağıran F (2021). KİLİT DENETİM KONULARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: BIST KOBİ ÖRNEĞİ. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 0(32), 87 - 106. 10.18092/ulikidince.905561
Chicago	VARICI İdris,Kalıpçı Çağıran Fevziye KİLİT DENETİM KONULARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: BIST KOBİ ÖRNEĞİ. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi 0, no.32 (2021): 87 - 106. 10.18092/ulikidince.905561
MLA	VARICI İdris,Kalıpçı Çağıran Fevziye KİLİT DENETİM KONULARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: BIST KOBİ ÖRNEĞİ. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, vol.0, no.32, 2021, ss.87 - 106. 10.18092/ulikidince.905561
AMA	VARICI İ,Kalıpçı Çağıran F KİLİT DENETİM KONULARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: BIST KOBİ ÖRNEĞİ. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi. 2021; 0(32): 87 - 106. 10.18092/ulikidince.905561
Vancouver	VARICI İ,Kalıpçı Çağıran F KİLİT DENETİM KONULARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: BIST KOBİ ÖRNEĞİ. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi. 2021; 0(32): 87 - 106. 10.18092/ulikidince.905561
IEEE	VARICI İ,Kalıpçı Çağıran F "KİLİT DENETİM KONULARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: BIST KOBİ ÖRNEĞİ." Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 0, ss.87 - 106, 2021. 10.18092/ulikidince.905561
ISNAD	VARICI, İdris - Kalıpçı Çağıran, Fevziye. "KİLİT DENETİM KONULARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: BIST KOBİ ÖRNEĞİ". Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi 32 (2021), 87-106. https://doi.org/10.18092/ulikidince.905561