İtalyanların Trablusgarp Savaşı Sırasında Oniki Ada’yı İşgallerinin Türk Basınındaki Yankısı: İkdam ve Şehbal Örnekleri
Yıl: 2020 Cilt: 16 Sayı: 31 Sayfa Aralığı: 79 - 117 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 19-11-2021
İtalyanların Trablusgarp Savaşı Sırasında Oniki Ada’yı İşgallerinin Türk Basınındaki Yankısı: İkdam ve Şehbal Örnekleri
Öz: İkdam, 1894’te yayın hayatına başlamış ve Türk basın tarihinin önemli gazeteleriarasına girmeyi başarmıştır. Şehbal ise oldukça farklı bir kimliğe sahipti. 1909-1914 yılları arasında İttihat ve Terakki’ye yakın aydınların onbeş günde biryayınladıkları bir dergiydi ve görsel yayına (ve popülariteye) ağırlık veren birkimlik taşımıştı. İkdam ve Şehbal, Trablusgarp Savaşı’nı kendi yayın politikalarıçerçevesinde izlemişler ve kamuoyuna yansıtmışlardı. Nitekim İkdam, 1911Ekim’inde “Donanmaya Muhtacız” gibi başlıklarla donanma ihtiyacınıvurgularken Kasım ve 1912 Mart aylarında İtalyan donanmasının nasıl bir rotatakip edebileceği hakkında yazılar yayımlamıştı. Gazete, 1912 baharındaİtalyanların Çanakkale Boğazı’na yönelik saldırılarıyla birlikte “Adalar Denizi”ndeki manevralarını haber yapmıştı. İtalyan donanmasının bazı adalarıbombaladığı, İlyaki, Kaşot, İstanköy adalarının durumu ve işgal edilmeleri;Rodos gibi bazı adalardan haber alınamadığı, bu adanın abluka altına alındığı veişgali üzerinde durulmuştu. Gazete süreç içinde yabancı ajanslara dayanarakİtalyan donanmasının faaliyetleri hakkında kamuoyunu aydınlatmaya çalışmıştı.İkdam’da adaların işgali, Avrupa konjonktürü de gözetilerek işlenmiş veyaşanan gelişmelerden özellikle Ege adalarına yönelik olmak üzere Yunanlılarınistifade etmeye çalıştığı değerlendirilmişti. Şehbal’e daha çok savaşınTrablusgarp’ta cereyan eden aşamaları haber olmuştu. Dergideazımsanmayacak ölçüde görsel malzemeye başvurulmuş ve Rodos gibi İtalyansaldırısına maruz kalan adalar hakkında resimler yayımlanmıştı. Bu yayınpolitikası, kaybedilen adalar açısından nostalji oluşturması kadar İkdam gibigazetelerin yayınları açısından tamamlayıcı ve bütünsellik sağlayan bir özellikolarak değerlendirilebilir. Bu çalışma farklı özelliklere sahip iki yayın organıüzerinden İtalyanların Oniki Ada’ya saldırılarının Osmanlı basınınca nasıldeğerlendirildiğini, kamuoyuna nasıl yansıtıldığını incelemeyi amaçlamaktadır.
Anahtar Kelime: The Repercussion of Italian Occupation of the Dodecanese Islands During the Turco-Italian War on the Turkish Media: Cases of İkdam and Şehbal
Öz: İkdam, which started to be published in 1894, succeeded in taking a remarkable place in the history of Turkish media. On the other hand, Şehbal had a rather diverse identity. It was a magazine published every fortnight between the years 1909 and 1914 by the intellectuals supporting the Union and Progress Party. It focused on visual (and popular) broadcasting. İkdam and Şehbal followed the Turco-Italian War, the significative phenomenon of the time, from the point of view of their editorial policies and published the related news to the society accordingly. Indeed, while İkdam emphasized the need for armada with headlines such as “We’re in Need of Armada” in October 1911, it also published articles estimating the probable route of the Italian armada in November and March 1912. The newspaper reported the attacks of the Italians to the Dardanelles in spring 1912 in addition to their maneuvers in the Aegean Sea. The news included bombardment of some islands by the Italian armada; the situation and occupation of islands of Tilos, Kasos, and Kos; information blocking of some islands like Rhodes; and blockade and occupation of Rhodes. During the period, the newspaper tried to inform the public about the motions of the Italian armada based on the foreign media. In İkdam,occupation of the islands was reported with regard to European conjuncture and commented that Greeks tried to benefit from the condition, especially from the situation of the Dodecanese Islands. Şehbal reported mostly the phases of war taking place in Tripoli. There was a sufficient number of visual elements in the magazine, including pictures of islands under Italian assault such as Rhodes. This broadcasting policy can be considered as a feature that provided integrality and complementation in terms of broadcasts of newspapers such as İkdam as well as formation of the feeling of nostalgia for losing the Dodecanese Islands. This study aims at analyzing how the Ottoman media regarded the Italian assault of the Dodecanese Islands and how they published it based on two media organs with different qualities.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Kaynaklar
- Süreli Yayınlar
- Cumhuriyet
- İkdam (Yeni İkdam/İktiham)
- Şehbal
- Kitaplar ve Tezler
- 1911-1912 Osmanlı-İtalyan Harbi ve Kolağası Mustafa Kemal, (1985) Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- AHMETOĞLU Selim (2010) İttihatçı Aktüaliteden Kitlesel Popülariteye: Şehbal Mecmuası (1909-1914), Libra Kitapçılık ve Yayıncılık, İstanbul.
- ARMAOĞLU Fahir (1997) 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914), Türk Tarih Kurumu (TTK) Yayınları, Ankara.
- AYDOĞAN Erdal (2008) Türk Siyasi Hayatında Dr. İbrahim Tali, Mustafa Kemal’le Trablusgarp’tan Cumhuriyet’e, Yeditepe Yayınevi, İstanbul.
- BAYUR Yusuf Hikmet (1991) Türk İnkılâbı Tarihi, c.II, Kısım: IV, TTK Yayınları, Ankara.
- BEEHLER W.H. (2016) 29 Eylül 1911-18 Ekim 1912 Türk İtalyan Savaşı, Trablusgarp Savaşı’nın Tarihi, Parola Yayınları, İstanbul.
- CHILDS Timothy W. (2008) Trablusgarp Savaşı ve Türk-İtalyan Diplomatik İlişkileri (1911-1912), Çeviren: Deniz Berktay, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
- ÇİTÇİ Sinan (2013) İkdâm Gazetesi’nin Sistematik İndeksi (1904-1913), Akademi Titiz Yayınları, İstanbul.
- DUMAN Hasan (2000) Osmanlı-Türk Süreli Yayınları ve Gazeteleri 1828-1928, c.1, Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı, Ankara.
- ----------------- (2000) Osmanlı-Türk Süreli Yayınları ve Gazeteleri 1828-1928, c.2, Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı, Ankara.
- Enver Paşa’nın Trablusgarp Günlüğü (2015) Çeviren: Nurten Kutsal, Tarih&Kuram Yayınları, İstanbul.
- Fotoğraflar ile Şehbal Dergisi (2006) Hazırlayan: İrfan Dağdelen, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğü Yayınları, İstanbul.
- GEDİKLİ Yusuf (2011) Trablusgarp Cephesi Hatıraları, Paraf Yayınları, İstanbul.
- HAYTA Necdet (2006) Ege Adaları Sorunu, 1911’den Günümüze, Gazi Kitabevi, Ankara.
- KARAKARTAL Oğuz (2004) Türk-İtalyan Kültür İlişkileri, Eren Yayıncılık, İstanbul.
- KURAN Ahmed Bedevî (2012) Osmanlı İmparatorluğunda İnkılâp Hareketleri ve Millî Mücadele, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
- ------------------------------- (2000) İnkılap Tarihimiz ve Jön Türkler, Kaynak Yayınları, İstanbul.
- KURTCEPHE İsrafil (1995) Türk-İtalyan İlişkileri (1911-1916), TTK Yayınları, Ankara. MALKOÇ Eminalp (2017) Galiçya Cephesi’ndeki Türk Askerinin Müttefik Algısı, “Böyle muharebe dostlar başına…”, Doğu Kitabevi, İstanbul.
- Osmanlı Belgelerinde Trablusgarb (2013) Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınları, İstanbul.
- ÖRENÇ Ali Fuat (2006) Yakındönem Tarihimizde Rodos ve Oniki Ada, Doğu Kütüphanesi, İstanbul.
- ÖZEL Sabahattin (2008) Büyük Milletin Evlâdı ve Hizmetkârı Atatürk ve Atatürkçülük, 2.bs., Derin Yayınları, İstanbul.
- ÖZTOPRAK İzzet (1989) Türk ve Batı Kamuoyunda Millî Mücadele, TTK Yayınları, Ankara.
- PAPUÇÇULAR Hazal (2019) Türkiye ve Oniki Ada 1912-1947, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
- ROBERTS J.M. (2003) Yirminci Yüzyıl Tarihi, Çev. Sinem Gül, Dost Yayınevi, Ankara.
- ŞIVGIN Hale (2006) Trablusgarp Savaşı ve 1911-1912 Türk-İtalyan İlişkileri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
- TOPUZ Hıfzı (1973) 100 Soruda Başlangıçtan Bugüne Türk Basın Tarihi, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
- Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, Osmanlı Devri Osmanlı-İtalyan Harbi 1911-1912 (1981) Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Askeri Tarih Yayınları, Ankara.
- TÜRKER Hasan (2000) Türk Devrimi ve Basın (1922-1925), Dokuz Eylül Yayınları, İzmir.
- Ansiklopedi Maddeleri, Bildiriler ve Makaleler
- AKGÜN Seçil-ULUĞTEKİN Murat (1992) Hilal-i Ahmer ve Trablusgarp Savaşı, OTAM, Sayı:3, s. 17-84.
- BUTTANRI Müzeyyen (2003) İkdam Gazetesinin Kültür Hayatımızdaki Yeri, Şekil ve İçerik Özellikleri (1894-1900), Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:4, Sayı:1, s. 77-97.
- ÇOLAK Filiz (2013) Trablusgarp ve Balkan Savaşları’nın Osmanlı Devleti’nin Ticaret-i Hariciyesi Üzerindeki Etkileri, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi I. Uluslararası Tarih Sempozyumu, Osmanlı Devleti’nin Dağılma Sürecinde Trablusgarp ve Balkan Savaşları (İzmir, 16-18 Mayıs 2011), Bildiriler, TTK Yayınları, Ankara, s. 509-522.
- GAZEL Ahmet Ali-ORTAK Şaban (2006) İkinci Meşrutiyet’ten 1927 Yılına Kadar Yayın İmtiyazı Alan Gazete ve Mecmualar (1908-1927), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 1, s. 223-256.
- GRASSİ Fabio (2013) Niçin Trablusgarp? İtalyan Çıkarması Ardındaki Siyaset ve Kültür, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi I. Uluslararası Tarih Sempozyumu, Osmanlı Devleti’nin Dağılma Sürecinde Trablusgarp ve Balkan Savaşları (İzmir, 16- 18 Mayıs 2011), Bildiriler, TTK Yayınları, Ankara, s. 37-47.
- HAYTA Necdet (2000) Ege Adaları Meselesinin Tarihçesi Hakkında 3 Şubat 1922 Tarihli Bir Rapor, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt:XVI, Sayı:46, s. 225-248.
- --------------------- (2013) Trablusgarp ve Balkan Savaşları Sürecinde Ege Adaları, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi I. Uluslararası Tarih Sempozyumu, Osmanlı Devleti’nin Dağılma Sürecinde Trablusgarp ve Balkan Savaşları (İzmir, 16-18 Mayıs 2011), Bildiriler, TTK Yayınları, Ankara, s. 577-597.
- İNALCIK Halil (2008) Helenizm, Megali İdea ve Türkiye, Doğu Batı, Makaleler II, Doğu Batı Yayınları, Ankara, s. 261-280.
- KÜÇÜK Cevdet (2007) Oniki Ada, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Cilt:33, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, İstanbul, s. 353-355.
- MALKOÇ Eminalp (2008) Avrupa Dengelerinin Gölgesinde İşkodra Kuşatması 1912-1913, Türkoloji Kültürü, Cilt: 1,Sayı: 1, s. 65-80.
- ---------------------------- (2014) İkdam Gazetesinin Sütunlarında Cumhuriyet Halk Fırkası’nın 1927 Kongresi ve Mustafa Kemal Paşa’nın Büyük Nutuk’u,
- Türk Kamuoyu Algısında Nutuk, Ed. Eminalp Malkoç, Derin Yayınları, İstanbul, s. 51-80.
- MANSİLLA Paulino Toledo (2013) Trablusgarp Savaşının İdeolojisi ve Propaganda Esasları (1911): Trablusgarp ve Sirenayka’da Çökmekte Olan Osmanlı Kültürüne Karşı Bir Kurtuluş Çaresi Olarak Görülen İtalyan Medenileştirme Misyonu, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi I. Uluslararası Tarih Sempozyumu, Osmanlı Devleti’nin Dağılma Sürecinde Trablusgarp ve Balkan Savaşları (İzmir, 16-18 Mayıs 2011), Bildiriler, TTK Yayınları, Ankara, s. 555- 564.
- METE Şengül (1998) Trablusgarp Savaşı ve İtalya’nın Akdeniz’deki Faaliyetleri, Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, Cilt:3, Sayı:8, s. 261-292. POLAT Nazım H. (2010) Şehbal, DİA, Cilt:38, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, İstanbul, s. 423-424.
- TURAN Şerafettin (1965) Rodos ve 12 Ada’nın Türk Hakimiyetinden Çıkışı, Belleten, Cilt:XXIX, Sayı:113, s. 77-119.
- YAZICI Nesimi (1991) İkdam, DİA, Cilt:22, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, İstanbul, s. 24-25.
| APA | MALKOÇ E (2020). İtalyanların Trablusgarp Savaşı Sırasında Oniki Ada’yı İşgallerinin Türk Basınındaki Yankısı: İkdam ve Şehbal Örnekleri. , 79 - 117. |
| Chicago | MALKOÇ EMIN ALP İtalyanların Trablusgarp Savaşı Sırasında Oniki Ada’yı İşgallerinin Türk Basınındaki Yankısı: İkdam ve Şehbal Örnekleri. (2020): 79 - 117. |
| MLA | MALKOÇ EMIN ALP İtalyanların Trablusgarp Savaşı Sırasında Oniki Ada’yı İşgallerinin Türk Basınındaki Yankısı: İkdam ve Şehbal Örnekleri. , 2020, ss.79 - 117. |
| AMA | MALKOÇ E İtalyanların Trablusgarp Savaşı Sırasında Oniki Ada’yı İşgallerinin Türk Basınındaki Yankısı: İkdam ve Şehbal Örnekleri. . 2020; 79 - 117. |
| Vancouver | MALKOÇ E İtalyanların Trablusgarp Savaşı Sırasında Oniki Ada’yı İşgallerinin Türk Basınındaki Yankısı: İkdam ve Şehbal Örnekleri. . 2020; 79 - 117. |
| IEEE | MALKOÇ E "İtalyanların Trablusgarp Savaşı Sırasında Oniki Ada’yı İşgallerinin Türk Basınındaki Yankısı: İkdam ve Şehbal Örnekleri." , ss.79 - 117, 2020. |
| ISNAD | MALKOÇ, EMIN ALP. "İtalyanların Trablusgarp Savaşı Sırasında Oniki Ada’yı İşgallerinin Türk Basınındaki Yankısı: İkdam ve Şehbal Örnekleri". (2020), 79-117. |
| APA | MALKOÇ E (2020). İtalyanların Trablusgarp Savaşı Sırasında Oniki Ada’yı İşgallerinin Türk Basınındaki Yankısı: İkdam ve Şehbal Örnekleri. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 16(31), 79 - 117. |
| Chicago | MALKOÇ EMIN ALP İtalyanların Trablusgarp Savaşı Sırasında Oniki Ada’yı İşgallerinin Türk Basınındaki Yankısı: İkdam ve Şehbal Örnekleri. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 16, no.31 (2020): 79 - 117. |
| MLA | MALKOÇ EMIN ALP İtalyanların Trablusgarp Savaşı Sırasında Oniki Ada’yı İşgallerinin Türk Basınındaki Yankısı: İkdam ve Şehbal Örnekleri. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, vol.16, no.31, 2020, ss.79 - 117. |
| AMA | MALKOÇ E İtalyanların Trablusgarp Savaşı Sırasında Oniki Ada’yı İşgallerinin Türk Basınındaki Yankısı: İkdam ve Şehbal Örnekleri. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi. 2020; 16(31): 79 - 117. |
| Vancouver | MALKOÇ E İtalyanların Trablusgarp Savaşı Sırasında Oniki Ada’yı İşgallerinin Türk Basınındaki Yankısı: İkdam ve Şehbal Örnekleri. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi. 2020; 16(31): 79 - 117. |
| IEEE | MALKOÇ E "İtalyanların Trablusgarp Savaşı Sırasında Oniki Ada’yı İşgallerinin Türk Basınındaki Yankısı: İkdam ve Şehbal Örnekleri." Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 16, ss.79 - 117, 2020. |
| ISNAD | MALKOÇ, EMIN ALP. "İtalyanların Trablusgarp Savaşı Sırasında Oniki Ada’yı İşgallerinin Türk Basınındaki Yankısı: İkdam ve Şehbal Örnekleri". Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 16/31 (2020), 79-117. |
