İttifakın Bedeli: Birinci Dünya Savaşı’nda OsmanlıKamuoyunda Rus Karadeniz Filosu Sorunu

Yıl: 2021 Cilt: 14 Sayı: 28 Sayfa Aralığı: 115 - 145 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 24-11-2021

İttifakın Bedeli: Birinci Dünya Savaşı’nda OsmanlıKamuoyunda Rus Karadeniz Filosu Sorunu

Öz:
Brest-Litowsk Antlaşması ile Rus donanmasının Almanya eline geçmesi Osmanlı kamuoyunda da ciddi bir hare ketlilik meydana getirdi. Savaşın ağır koşulları içerisinde Osmanlı basını, bir anda müttefiklik hukukunun gereği,Osmanlı Devleti’nin Karadeniz’de verdiği mücadele, Ruslarla girişilen tarihsel rekabet gibi yinelenen haberlere yervermeye başlamıştır. Bu heyecan kısa sürede beklentileri de arttırmıştı. Yazılarda Rus filosunun ganimet hükmündeolduğuna şüphe olmadığı uzun uzadıya tartışılırken, tarihsel süreç ve devletler hukuku gibi meselenin tüm yönlerideğerlendiriliyordu. Gazete yazılarında Karadeniz meselesi açık bir şekilde ele alınıyor, Almanya ve diğer müttefik lerin Osmanlılar için donanmanın neden bu kadar önemli olduğunu anlaması gerektiği üzerinde özellikle duru luyordu. Basında, dış gelişmeler dolayısıyla gerekenlerin yapılması amacıyla hükûmete de açık mesajlar veriliyor,Osmanlı kamuoyundan hiçbir bilginin gizlenmemesi gereği ifade ediliyordu.Birinci Dünya Savaşı’nın son yazında cephelerdeki gerginlik sürerken gazetelerde, müttefik Almanların bu meseleyiderinlemesine irdelemediği, Karadeniz filosunun Osmanlı Devleti için ne demek olduğunu anlamak istemediği yö nünde bir kanaat oluşmuştur. Ayrıca müttefiklik ilişkilerinin açık bir güvene dayanması lüzumu ve filo meselesininhallinin başka bir konu ile ilişkilendirilmemesi gerektiği vurgulanmıştır. Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğruKaradeniz Filosu konusundaki kamuoyu heyecanı düşmüş, gazetelerdeki haberler azalmış, cephe gelişmeleri ön planaçıkmıştır. Birinci Dünya Savaşı’nın seyrinde olduğu gibi Osmanlı basını açısından Rus filosu meselesini bitiren deFilistin gibi cephelerin çökmeye başlaması olmuştur.
Anahtar Kelime:

The Price of the Alliance: The effect of the Russian Black Sea Fleet Problem on Ottoman Public Opinion in the First World War

Öz:
The fall of the Russian Navy into German hands by the Treaty of Brest-Litowsk also caused serious mobility in theOttoman public opinion. As required by the law of the alliance, the Ottoman press suddenly began to include recur ring news, such as the struggle of the Ottoman State in the Black Sea and the historical rivalry with the Russiansin the harsh conditions of the war. This excitement soon increased expectations. Every day, a new article or editorialaddressed this problem. The articles discussed at length that there was no doubt the Russian fleet was the spoils, whileon the one hand, all the aspects of the issue, such as the historical process and the law of states, were evaluated. Thenewspaper articles explicitly dealt with the Black Sea issue, with particular emphasis on Germany and other allies tounderstand why the navy was so important to the Ottomans. Some open messages were also given to the governmentin order to do what was necessary due to external developments in the press, and it was stated that no informationshould be hidden from the Ottoman public. As the tension on the fronts continued in the last summer of the First World War, there was an opinion in the newspa pers that the Allied Germans did not examine this issue in depth and did not want to understand what the Black SeaFleet meant to the Ottoman State. It was also emphasized that alliance relations should be based on a clear trust andthe solution of the fleet issue should not be linked with any other. By the end of the First World War, public excitementabout the Black Sea Fleet had disappeared, the number of related articles in newspapers had decreased, and front-linedevelopments had come to the fore. In terms of the Ottoman press, it was the collapse of fronts such as Palestine, justas in the course of the First World War, that ended the Russian fleet issue.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, Devlet Arşivleri Başkanlığı (BOA), Hariciye Nezareti Siyasî Kısım Evrakı (HR. SYS.) 2296/3; BOA, HR. SYS. 2296/4; BOA, HR. SYS. 2453/30; BOA, HR. SYS. 2454/81; BOA. HR. SYS. 2454/85.
  • Donanma
  • İkdam
  • Tasvir-i Efkâr
  • The Times
  • Vakit
  • Zaman
  • BESBELLİ, Saim, Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi VIIInci Cilt Deniz Harekâtı, Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Ankara 1976.
  • BEŞİRLİ, Mehmet, “Sultan Abdülaziz’den Birinci Dünya Savaşı’na Osmanlı Donanması”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.25, Erzurum 2004, ss. 243-274.
  • BOBKOV, Andrey Alekseyeviç, “K İstorii Morskogo Ministerstva Krımskogo Kraevogo Pravitelstva”, Çernomorskiy Flot V Velikoy Voyne 1914-1918 Godov, Ed.: Aleksandr İgoreviç Grigorov, Yer Bilgisi yok, 2014, ss. 327-333. Erişim adresi https://genrogge.ru/black_sea_fleet_1914-1918/pdf/Black_Sea_ Fleet_MBGW_1914-1918.pdf
  • BÜYÜKTUĞRUL, Afif, Osmanlı Deniz Harp Tarihi, C.4, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, İstanbul 1974.
  • BÜYÜKTUĞRUL, Afif, “Osmanlı (Türk) – Yunan Deniz Silahlanma Yarışı”, Belleten, C.39, S.156, Ekim 1975, ss. 725-774.
  • ÇAKMAK, Fevzi, Birinci Dünya Savaşı’nda Doğu Cephesi: 1935 Yılında Harp Akademisinde Verilen Konferanslar, Genelkurmay Başkanlığı Yayını, Ankara 2005.
  • DARR, Karl Wilhelm Augustus, The Ottoman Navy 1900-1918: A Study Of The Material Personnel And Professional Development Of The Ottoman Navy From 1900 Through The Italian, Balkan, And First World Wars, Yüksek Lisans Tezi, University Of Louisville, Kentucky 1998.
  • DÜZCÜ, Levent, “Osmanlı Bahriye Teşkilatında Reform Çabaları (1876-1922)” Gazi Akademik Bakış, C.3, S.5, 2009, ss. 1-20.
  • FARLEY, Robert M., The Battleship Book, Wildside Press, Rockville 2015.
  • GENCER, Ali İhsan, Bahriye’de Yapılan Islahat Hareketleri ve Bahriye Nezareti’nin Kuruluşu (1789–1867), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2001.
  • GONÇARENKO, Oleg, Poslednie Bitvı İmperatorskogo Flota, İzdatlskiy Dom Veçe, Moskova 2008.
  • GÖK, Nurşen, Donanma Cemiyeti’nin Anadolu’da Örgütlenmesi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi SBE, Ankara 2007.
  • GUESDON, Georges, “1918de Merkezî İmparatorluklar Tarafından Ukrayna Sahillerinin İşgali”, Deniz Mecmuası, Çev. Sadettin Özman, C.51, S.353, 1939, ss. 32-42.
  • GÜNAY, Nejla, “Bolşevik İhtilali’nin Ardından Osmanlı Devleti’nin Rusya’daki Yeni Rejime Bakışı”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.35, S.100, ss. 353-376.
  • GÜVENÇ, Serhat, “Osmanlı Bahriyesi’nin Drednot Çağını Yakalama Girişimleri 1909-1914”, Osmanlı Donanmasının Seyir Defteri Gemiler Efsaneler Denizciler, Ed. Ekrem Işın, Pera Müzesi Yayınları, İstanbul 2009, ss. 45-63.
  • Hearings Before Committee on Naval Affairs of the House of Representatives on Estimates Submitted by the Secretary of the Navy, 1919, Government Printing Office, Washington 1919.
  • IŞIN, Bülent, Osmanlı Bahriyesi Kronolojisi XIV-XX. Yüzyıl 1299-1922, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Basımevi, Ankara 2004.
  • KARADOĞAN, Umut C., “Birinci Dünya Savaşı’na Girerken Donanmada Yapılan Islah Çalışmaları ve Yabancı Uzmanlar”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.24, S.72, 2008, ss. 757-796.
  • KAŞTAN, Yüksel, “Alman Kaynaklarına Göre I. Dünya Savaşı’nda Ruslarla Almanlar Arasında BrestLitovsk Barış Süreci Müzakereleri ve Barış Antlaşması”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.11, S.60, 2018, ss. 362-372.
  • KILIÇ, Selami, “Türk-Alman Kaynakları Işığında Sovyet İhtilali Sonrası Kafkasya”, I. Dünya Savaşı’nda Karadeniz ve Kafkasya Askerî, Siyasî Sosyal Gelişmeler, Ed. Mehmet Okur vd., Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları, Trabzon 2017, ss. 173-228.
  • KILIÇ, Selami, “Unutulmuş Barış: Brest-Litowsk-Mart 1918- Yankıları Türk ve Dünya Tarihindeki Önemi”, Osmanlı 2 (Siyaset), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999, ss. 622-637.
  • KILIÇ, Selami, Türk-Sovyet İlişkilerinin Doğuşu (Brest- Litovsk Barışı ve Müzakereleri), Dergah Yayınları, İstanbul 1998.
  • KÖKSAL, Ahmet- Usta, Veysel, Yüz Yılın Ardındaki Karadeniz Rus Bombardımanları I, Akçaabat Belediyesi Yayınları, İstanbul 1918.
  • KUKEL, Vladimir Andreyeviç, Pravda O Gibeli Çernomorskovo Flota 18 İyunya 1918 Goda, Tipografiya Morskogo Vedomstva, Petrograd 1928.
  • KURAT, Akdes Nimet, “Brest-Litowsk Müzakereleri ve Barışı”, Belleten, C.31, S.124, Ekim 1967, ss. 375-413.
  • KURAT, Akdes Nimet, Türkiye ve Rusya, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara 1990.
  • KURT, Burcu, “Osmanlı Donanmasında Modern Teknolojiyi Yakalamak: Bahriye Sanayi Alayları”, U.Ü. Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.28, 2015/1, ss. 79-111.
  • LENGENSIEPEN, Bernd- Güleryüz, Ahmet, 1828-1923 Osmanlı Donanması, Çev. James Cooper, Renan Mengü, Denizler Kitabevi, İstanbul 2000.
  • MALKOÇ, Eminalp, “ “Sivil Amiral” Abidin Daver’in Kaleminden Türk Denizciliği”, 2. Turgut Reis ve Türk Denizcilik Tarihi Uluslararası Sempozyumu (Bodrum-Turgutreis 01-04 Kasım 2013), Bildiriler, C.2, Bodrum Belediyesi Yayınları, Bodrum 2015, ss. 316-355.
  • MARDER, Arthur J., From the Dreadnought to Scopa Flow: Volume V, Victory and Aftermath January 1918- June 1919, Seaforth Publishing, Barnsley 2014.
  • Mirnıy Dogovor Mejdu Rossiey S Odnoy Storonı İ Germaniey, Avstro-Vengriey, Bolgariey İ Turtsiey S Drugoy, Tipografiya Moskovskogo Sovyeta Raboçih Deputatov, Moskova 1918.
  • MOZGFESKY, Rus Karadeniz Filosu Tarihi, Çev. Fevzi Kurtoğlu, Deniz Mecmuası İlavesi, Deniz Matbaası, İstanbul 1935.
  • NOPPEN, Ryan K., Osmanlı Deniz Harekâtı 1911-18, Çev. Emir Yener, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2016.
  • ÖZÇELİK, Selahittin, Donanma-yı Osmanî Muavenet-i Milliye Cemiyeti, TTK Yayınları, Ankara 2000.
  • Texts of the Russian “Peace” (With Maps), USA Department of States Goverment Printing Office, Washington 1918.
  • TOPRAK, Zafer, “Balkan Yenilgisi, Kimlik Sorunu ve Averof Zırhlısı”, Osmanlı Donanmasının Seyir Defteri Gemiler Efsaneler Denizciler, Ed. Ekrem Işın, Pera Müzesi Yayınları, İstanbul 2009, ss. 76-87.
  • TUNA, Ozan, Amiral Souchon’un Donanma Komutanı Olması ve Rus Limanlarını Bombalaması (29 Ekim 1914)”, OTAM, S.36, Güz 2014, ss. 201-227.
  • TUNÇ, Salih, “Birinci Dünya Savaşı Sona Ererken Karadeniz Donanması Meselesi,” 100. Yılında Mondros Mütarekesi ve Karadeniz’de Milli Mücadele Uluslararası Sempozyumu, C.1, Ed. Hikmet Öksüz vd, Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları, Trabzon 2019, ss. 57-76..
  • TUTEL, Eser, Seyr-i Sefain Öncesi ve Sonrası, İletişim Yayınları, İstanbul 1997.
  • UYANIKER, Ferdi, Türk Donanmasında Mecidiye Kruvazörü, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2009.
  • YÜMLÜ, Murat, “Yarım Asra Ulaşan Basın Emeği Işığında Gazeteci Abidin Dâver”, Türkiyat Mecmuası, C.29/1, 2019, ss. 249-299.
  • ZORLU, Tuncay, “III. Selim ve Osmanlı Deniz Gücü”, Osmanlı Donanmasının Seyir Defteri Gemiler Efsaneler Denizciler, Ed. Ekrem Işın, Pera Müzesi Yayınları, İstanbul 2009, ss. 33-43.
APA KÖKSAL A (2021). İttifakın Bedeli: Birinci Dünya Savaşı’nda OsmanlıKamuoyunda Rus Karadeniz Filosu Sorunu. , 115 - 145.
Chicago KÖKSAL Ahmet İttifakın Bedeli: Birinci Dünya Savaşı’nda OsmanlıKamuoyunda Rus Karadeniz Filosu Sorunu. (2021): 115 - 145.
MLA KÖKSAL Ahmet İttifakın Bedeli: Birinci Dünya Savaşı’nda OsmanlıKamuoyunda Rus Karadeniz Filosu Sorunu. , 2021, ss.115 - 145.
AMA KÖKSAL A İttifakın Bedeli: Birinci Dünya Savaşı’nda OsmanlıKamuoyunda Rus Karadeniz Filosu Sorunu. . 2021; 115 - 145.
Vancouver KÖKSAL A İttifakın Bedeli: Birinci Dünya Savaşı’nda OsmanlıKamuoyunda Rus Karadeniz Filosu Sorunu. . 2021; 115 - 145.
IEEE KÖKSAL A "İttifakın Bedeli: Birinci Dünya Savaşı’nda OsmanlıKamuoyunda Rus Karadeniz Filosu Sorunu." , ss.115 - 145, 2021.
ISNAD KÖKSAL, Ahmet. "İttifakın Bedeli: Birinci Dünya Savaşı’nda OsmanlıKamuoyunda Rus Karadeniz Filosu Sorunu". (2021), 115-145.
APA KÖKSAL A (2021). İttifakın Bedeli: Birinci Dünya Savaşı’nda OsmanlıKamuoyunda Rus Karadeniz Filosu Sorunu. Gazi Akademik Bakış, 14(28), 115 - 145.
Chicago KÖKSAL Ahmet İttifakın Bedeli: Birinci Dünya Savaşı’nda OsmanlıKamuoyunda Rus Karadeniz Filosu Sorunu. Gazi Akademik Bakış 14, no.28 (2021): 115 - 145.
MLA KÖKSAL Ahmet İttifakın Bedeli: Birinci Dünya Savaşı’nda OsmanlıKamuoyunda Rus Karadeniz Filosu Sorunu. Gazi Akademik Bakış, vol.14, no.28, 2021, ss.115 - 145.
AMA KÖKSAL A İttifakın Bedeli: Birinci Dünya Savaşı’nda OsmanlıKamuoyunda Rus Karadeniz Filosu Sorunu. Gazi Akademik Bakış. 2021; 14(28): 115 - 145.
Vancouver KÖKSAL A İttifakın Bedeli: Birinci Dünya Savaşı’nda OsmanlıKamuoyunda Rus Karadeniz Filosu Sorunu. Gazi Akademik Bakış. 2021; 14(28): 115 - 145.
IEEE KÖKSAL A "İttifakın Bedeli: Birinci Dünya Savaşı’nda OsmanlıKamuoyunda Rus Karadeniz Filosu Sorunu." Gazi Akademik Bakış, 14, ss.115 - 145, 2021.
ISNAD KÖKSAL, Ahmet. "İttifakın Bedeli: Birinci Dünya Savaşı’nda OsmanlıKamuoyunda Rus Karadeniz Filosu Sorunu". Gazi Akademik Bakış 14/28 (2021), 115-145.