Yıl: 2020 Cilt: 27 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 393 - 401 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 26-11-2021

ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA TÜRKİYE’NİN SALGINTEDBİRLERİ: KOLERA ÖRNEĞİ (1924-1973)

Öz:
Amaç Cumhuriyet döneminde Türkiye’nin salgın tedbirlerinikolera örneği üzerinden araştırmak ve bunlarla ilgilibilgileri sunmaktır. Gereç ve YöntemÇalışma kapsamında konuyla ilgili yayınlar okunmuş,Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi Katalo ğunda tarama yapılmış, orijinal arşiv belgeleri incelen miş ve kronolojik sıralamaya uygun sonuçlara ulaşıl mıştır. Bulgular Türkiye salgınlarla mücadele etmek ve bunların ya yılmasını engellemek için gerekli tedbirleri almıştır.Bu kapsamda incelenen ilk arşiv belgesi 1924 ve sonbelge ise 1973 tarihlidir. Bulunan belge sayısı 38’dir.Kolera vakalarının görülmesi üzerine alınan tedbirle rin yanısıra hastalığın bildirimi için de bir mekanizmaoluşturulmuştur. Yurt dışında başlayan salgınlarınmemlekete bulaşmaması için özellikle sınır geçişlerin de ve ulaşım konularında tedbirler alınmıştır. Koleraaşısı üretimi ve yedeklenmesi için çaba gösterilmiş tir. Salgın görülen ülkelere aşı gönderilmiştir. 1970’teİstanbul-Sağmalcılar’daki kolera salgını ile mücadeleedilmiştir. Bu salgından sonra kolera ile mücadele içinçeşitli tedbirler alınmıştır. Aynı yıl karayolu ile haccagitmek yasaklanmıştır. Bulgaristan ile kolera mücade lesi için bir protokol imzalanmıştır.Sonuç İncelenen arşiv belgelerinden yurtdışında görülensalgınlar konusunda sınırları kapatma, deniz ve havayolu ulaşımını durdurma gibi önlemlerin alındığı gö rülmüştür. Ayrıca aşılama, hijyen, izolasyon ve tedavikonularında önemli işler başarılmıştır. Gerektiğindekesin ve radikal kararlar alınmıştır. Tüm bunlar gü nümüzde yaşanan salgınlara ve özellikle de yeni tipcoronavirus (COVID-19) pandemisine karşı devreyesokulan tedbirlerle büyük benzerlik göstermektedir.Geçmişte sağlanan başarıların veya eksik kalınanhususların bugün ve gelecekte oluşacak salgınlarlamücadelede iyi birer yol gösterici olacağını düşün mekteyiz.
Anahtar Kelime:

IN THE LIGTH OF ARCHIVE DOCUMENTS TURKEY'S MEASURES AGAINST EPIDEMIC: EXAMPLE OF CHOLERA

Öz:
Objective According to cholera example to investigate Republi can period of Turkey's epidemic measures and to pro vide the information obtained about them. Materials and Methods Within the scope of this study, publications related tothe subject were read, the Turkish State Archives Re public Archive Catalog was scanned, the original arc hive documents were examined and the results in ac cordance with the chronological order were reached.Results Turkey had taken the necessary measures to strugglewith the epidemics and prevent the outbreak. The firstarchive document examined in this context is 1924dated and the last document is 1973 dated. The num ber of documents found is 38. Measures were takenupon the occurrence of cholera cases. In addition, amechanism has been established for reporting the di sease. The measures have been taken especially inborder crossings and transportation issues in order toprevent outbreaks started abroad. Efforts have beenmade to produce and back up cholera vaccine. Howe ver, vaccines have been sent to countries what strugg le with epidemics. In 1970, with the cholera epidemicthat took place in Sagmalcilar-Istanbul was struggled.Various measures have been taken to struggle chole ra after this epidemic. In the same year, it is forbiddento go on the hajj by road. A protocol has been signedwith Bulgaria for the fight against cholera.Conclusion According to the archive documents examined, ithas been observed that measures such as closingborders and stopping sea and air transportation aretaken regarding outbreaks seen abroad. Also, impor tant works have been accomplished in the fields ofvaccination, hygiene, isolation and treatment. Whennecessary, final and radical decisions were made. Allof these are very similar to the current epidemics andespecially the measures taken against the new typeof coronavirus (COVID-19) pandemic. We think thatthe successes or deficiencies provided in the past willbe a good guide in combating the outbreaks that willoccur today and in the future.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • 1. Cockburn TA, Cassanos JG. Epidemiology of endemic cholera. Public Health Rep. 1960; 75(9):791-804.
  • 2. Codeço CT. Endemic and epidemic dynamics of cholera: the role of the aquatic reservoir. BMC Infectious diseases. 2001;1(1):1-14.
  • 3. Güler Ç, Akın L. Halk Sağlığı Temel Bilgiler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları; 2012.
  • 4. Öztürk G, Günay O. Halk Sağlığı Genel Bilgiler. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları; 2011.
  • 5. Dünya Sağlık Örgütü. Cholera [İnternet]. World Health Organization. 2019[Erişim tarihi 24 Mart 2020]. Erişim adresi: https:// www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cholera
  • 6. Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri. Vibrio cholerae infection illness and symptoms [İnternet]. Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri. 2014[Erişim tarihi 24 Mart 2020]. Erişim adresi: https://www.cdc.gov/cholera/illness.html
  • 7. Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri. Vibrio cholerae infection treatment [İnternet]. Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri. 2018[Erişim tarihi 24 Mart 2020]. Erişim adresi: https:// www.cdc.gov/cholera/treatment/index.html
  • 8. World Health Organization. Ending cholera a global roadmap to 2030 [İnternet]. Switzerland: WHO. 2017[Erişim tarihi 24 Mart 2020]. Erişim adresi: https://www.who.int/cholera/publications/ global-roadmap.pdf?ua=1
  • 9. Ali M, Nelson AR, Lopez AL, Sack DA. Updated global burden of cholera in endemic countries. PLoS neglected tropical diseases. 2015; 9(6)1-13.
  • 10. Ardıç M. Bakü’de kolera salgını ve Osmanlı Devleti’nin başvurduğu bazı sıhhî uygulamalar (1893-1894). SUTAD. Ağustos 2019; (46):303-16.
  • 11. Gültekin E, Sultan II. Abdülhamid döneminde koleraya karşı ilaç geliştirme çalışmaları, bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. 2020; 92: 115-34.
  • 12. Uçar M, Birinci dünya savaşında Türk ordularındaki sağlık hizmetlerinin arşiv belgeleri ışığında değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi. 2010.
  • 13. Özbay K, Türk Asker Hekimliği Tarihi ve Asker Hastaneleri. C. I, İstanbul: Yörük Basımevi, 1976.
  • 14. BCA, 272-0-0-14 / 76 - 32 – 11/07.07.1924.
  • 15. BCA, 30-18-1-2 / 6 - 54 – 10/06.11.1929.
  • 16. BCA, 30-18-1-2 / 23 - 64 – 17/14.09.1931.
  • 17. BCA, 30-18-1-2 / 24 - 74 – 15/ 11.11.1931.
  • 18. BCA, 30-10-0-0 / 257 - 728 – 14/27.07.1938.
  • 19. BCA, 30-10-0-0 / 258 - 734 – 4/07.07.1939.
  • 20. BCA, 30-18-1-2 / 114 - 67 – 7/17.10.1947.
  • 21. BCA, 30-18-1-2 / 114 - 67 – 15/17.10.1947.
  • 22. BCA, 30-10-0-0 / 177 - 224 – 13/08.11.1947.
  • 23. BCA, 30-10-0-0 / 267 - 800 – 17/03.12.1947.
  • 24. BCA, 30-10-0-0 / 177 - 224 – 14/23.12.1947.
  • 25. BCA, 30-18-1-2 / 115 - 79 – 17/25.12.1947.
  • 26. BCA, 30-18-1-2 / 115 - 81 - 4/25.12.1947.
  • 27. BCA, 30-18-1-2 / 115 - 85 – 16/25.12.1947.
  • 28. BCA, 30-18-1-2 / 115 - 96 – 9/21.02.1948.
  • 29. BCA, 30-18-1-2 / 115 - 96 – 17/21.02.1948.
  • 30. BCA, 30-18-1-2 / 115 - 96 – 18/21.02.1948.
  • 31. BCA, 30-18-1-2 / 117 - 62 – 12/10.09.1948.
  • 32. BCA, 30-18-1-2 / 126 - 58 - 5/30.07.1951.
  • 33. BCA, 30-18-1-2 / 188 - 51 – 6/25.08.1965.
  • 34. BCA, 30-18-1-2 / 195 - 32 – 10/03.05.1966.
  • 35. BCA, 30-18-1-2 / 198 - 60 – 13/25.08.1966.
  • 36. BCA, 30-18-1-2 / 200 - 73 – 10/01.11.1966.
  • 37. Bakar C. Kırk yedi yıl sonra yeniden bir salgının hikâyesi: 1970 Sağmalcılar kolera salgınından günümüze dersler. Turk J Public Health 2017; 15(3): 245-69.
  • 38. Dedeoğlu N. Kırk yedi yıl sonra yeniden bir salgının hikayesi: 1970 Sağmalcılar kolera salgınından günümüze derslere yanıt. Turk J Public Health 2018;16 (1): 76-9.
  • 39. BCA, 30-18-1-2 / 259 - 82 - 14/20.11.1970.
  • 40. BCA, 30-18-1-2 / 261 - 2 - 14/16.01.1971.
  • 41. BCA, 30-18-1-2 / 262 - 9 -3/04.02.1971.
  • 42. BCA, 30-18-1-2 / 262 - 13 -6/26.02.1971.
  • 43. BCA, 30-18-1-2 / 273 - 81 -2/08.11.1971.
  • 44. BCA, 30-18-1-2 / 274 - 87 - 20/30.11.1971.
  • 45. BCA, 30-18-1-2 / 274 - 85 - 7/19.11.1971.
  • 46. BCA, 30-18-1-2 / 289 - 77 - 20/16.09.1972.
  • 47. BCA, 30-18-1-2 / 295 - 15 - 7/24.02.1973.
  • 48. T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. COVİD-19 Rehber [İnternet]. Sağlık Bakanlığı. 2020 [Erişim Tarihi: 26 Mart 2020]. Erişim adresi: https://covid19.saglik.gov.tr/depo/ rehberler/COVID-19_Rehberi.pdf
  • 49. Dünya Sağlık Örgütü. COVID-19 [İnternet]. World Health Organization. 2020 [Erişim tarihi: 26 Mart 2020]. Erişim adresi:https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/ situation-reports/20200311-sitrep-51-covid-19.pdf?sfvrsn=- 1ba62e57_10
APA İnce F, Evcil F (2020). ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA TÜRKİYE’NİN SALGINTEDBİRLERİ: KOLERA ÖRNEĞİ (1924-1973). , 393 - 401.
Chicago İnce Fuat,Evcil Fatma Yağmur ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA TÜRKİYE’NİN SALGINTEDBİRLERİ: KOLERA ÖRNEĞİ (1924-1973). (2020): 393 - 401.
MLA İnce Fuat,Evcil Fatma Yağmur ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA TÜRKİYE’NİN SALGINTEDBİRLERİ: KOLERA ÖRNEĞİ (1924-1973). , 2020, ss.393 - 401.
AMA İnce F,Evcil F ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA TÜRKİYE’NİN SALGINTEDBİRLERİ: KOLERA ÖRNEĞİ (1924-1973). . 2020; 393 - 401.
Vancouver İnce F,Evcil F ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA TÜRKİYE’NİN SALGINTEDBİRLERİ: KOLERA ÖRNEĞİ (1924-1973). . 2020; 393 - 401.
IEEE İnce F,Evcil F "ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA TÜRKİYE’NİN SALGINTEDBİRLERİ: KOLERA ÖRNEĞİ (1924-1973)." , ss.393 - 401, 2020.
ISNAD İnce, Fuat - Evcil, Fatma Yağmur. "ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA TÜRKİYE’NİN SALGINTEDBİRLERİ: KOLERA ÖRNEĞİ (1924-1973)". (2020), 393-401.
APA İnce F, Evcil F (2020). ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA TÜRKİYE’NİN SALGINTEDBİRLERİ: KOLERA ÖRNEĞİ (1924-1973). Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 27(3), 393 - 401.
Chicago İnce Fuat,Evcil Fatma Yağmur ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA TÜRKİYE’NİN SALGINTEDBİRLERİ: KOLERA ÖRNEĞİ (1924-1973). Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 27, no.3 (2020): 393 - 401.
MLA İnce Fuat,Evcil Fatma Yağmur ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA TÜRKİYE’NİN SALGINTEDBİRLERİ: KOLERA ÖRNEĞİ (1924-1973). Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, vol.27, no.3, 2020, ss.393 - 401.
AMA İnce F,Evcil F ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA TÜRKİYE’NİN SALGINTEDBİRLERİ: KOLERA ÖRNEĞİ (1924-1973). Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2020; 27(3): 393 - 401.
Vancouver İnce F,Evcil F ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA TÜRKİYE’NİN SALGINTEDBİRLERİ: KOLERA ÖRNEĞİ (1924-1973). Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2020; 27(3): 393 - 401.
IEEE İnce F,Evcil F "ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA TÜRKİYE’NİN SALGINTEDBİRLERİ: KOLERA ÖRNEĞİ (1924-1973)." Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 27, ss.393 - 401, 2020.
ISNAD İnce, Fuat - Evcil, Fatma Yağmur. "ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA TÜRKİYE’NİN SALGINTEDBİRLERİ: KOLERA ÖRNEĞİ (1924-1973)". Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 27/3 (2020), 393-401.