Enflasyon ve Dolaylı Vergiler Arasındaki Bağlantı: Türkiye Örneği
Yıl: 2020 Cilt: 9 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 2248 - 2262 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33206/mjss.719936 İndeks Tarihi: 29-11-2021
Enflasyon ve Dolaylı Vergiler Arasındaki Bağlantı: Türkiye Örneği
Öz: Dolaylı vergiler ile enflasyon arasındaki iliĢkiyi inceleyen teorik ve ampirik çalıĢmalar, bu değiĢkenlerin karĢılıklı olarak birbirini etkileyebileceğine iliĢkin kanıtlar sunmaktadır. Genel olarak, bu çift yönlü iliĢkinin enflasyondan dolaylı vergilere doğru olan kısmını, enflasyonist bir sürecin vergi matrahı üzerindeki etkisi açıklamaktadır. Diğer taraftan, dolaylı vergilerin enflasyon üzerindeki etkisi ise, vergi oranlarındaki değiĢmelerin fiyatları değiĢtirmesinden kaynaklanmaktadır. ÇalıĢmanın amacı, Türkiye‟de enflasyon ve dolaylı vergiler arasındaki nedensellik iliĢkisinin araĢtırılması ve enflasyonun azaltılmasında bir maliye politikası aracı olarak dolaylı vergilerin etkin olup olmadığının belirlenmesidir. Bu doğrultuda; Türkiye‟de 2004-2019 dönemi aylık verileri kullanılarak, enflasyon oranları ile dolaylı vergi gelirleri arasındaki nedensellik iliĢkisi, VAR modellerine dayalı olarak gerçekleĢtirilen Granger ve TodaYamamoto (1995) nedensellik testleriyle araĢtırılmıĢtır. Elde edilen bulgular; dolaylı vergi gelirleri ile üretici fiyat endeksi (ÜFE) arasında herhangi bir nedensellik iliĢkisinin olmadığını, tüketici fiyat endeksi (TÜFE)‟den dolaylı vergi gelirlerine doğru tek yönlü bir nedensellik iliĢkisi olduğunu göstermektedir. Ayrıca ARDL-Sınır testi sonucu, TÜFE ile dolaylı vergi gelirleri arasında uzun dönemli bir iliĢki olduğunu ve bu iliĢkinin negatif olduğunu göstermektedir. Diğer bir ifadeyle; incelenen dönemde enflasyon oranındaki bir artıĢın dolaylı vergi gelirlerinin reel değerini azalttığı görülmüĢtür.
Anahtar Kelime: The Relationship between Inflation and Indirect Taxes: The Case of Turkey
Öz: The theoretical and empirical studies which examine the relationship between indirect taxes and inflation provide evidences for which these variables may affect each other mutually. Generally, the part of this bilateral relationship from inflation to indirect taxes explains the impact of an inflationist process on the tax assessment. On the other hand, the effect of indirect taxes on inflation arises from the fact that changes in tax rates change prices. The aim of this study is to examine the causal relationship between inflation and indirect taxes in Turkey and is to determine, as a fiscal policy instrument in reducing inflation, whether indirect taxes are effective. In this direction; 2004-2019 monthly data for Turkey are used and causality relationship between inflation rates and indirect tax revenues is examined with Granger and Toda-Yamamoto (1995) causality tests which are generated on the basis of VAR models. The findings obtained show that there is no causality relationship between indirect tax revenues and producer price index (PPI), and there is a one-direction causality relationship from consumer price index (CPI) to indirect tax revenues. In addition, the result of the ARDL-Bound test shows that there is a long-term relationship between CPI and indirect tax revenues and this relationship is negative. In other words, it has been observed that the increase in the inflation rate in the analyzed period decreased the real value of indirect tax revenues.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akıncı, A. ve Özçelik, Ö. (2018). Türkiye‟de dolaylı vergilerin enflasyon üzerindeki etkisi. Maliye ve Finans Yazıları, (110), 9-20.
- Arisoy, İ. ve Ünlükaplan, İ. (2011). Katma değer vergisi, enflasyon oranı ve kamu harcamaları arasındaki iliŞkilerin dinamik analizi. Sosyoekonomi, 16(16), 93-112.
- Asteriou, D. ve Hall, S. (2007), Applied Econometrics a Modern Approach, New York: Palgrave Macmillan.
- Brennan, G. ve Auld, D. A. L. (1968). The tax cut as an anti-inflationary measure. Economic Record, 44(4), 520-525.
- Brown, R. L., Durbin, J. ve Evans, J. M. (1975). Techniques for testing the constancy of regression relations over time. Journal of the Royal Statistical Society: Series B (Methodological), 37(2), 149-192.
- Ciżkowicz M. (2012). Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego - alternatywne mierniki inflacji. Warszawa: Instytut Ekonomiczny NBP.
- Çakmaklı, C., Demiralp, S., YeŞiltaŞ, S. ve Yıldırım, M. A. (2018). Tütün Ürünlerine Uygulanan Dolaylı Vergilerin Enflasyona Etkileri. Koç University-Tüsiad Economic Research Forum Working Paper Series, No: 1811.
- Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 49(4), 1057-1072.
- Eken, M. H. (2000). Enflasyonun bankacılık üzerine etkilerinin risk ve karlılık açısından değerlendirilmesi. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Elkina, M. A. (2019). The impact of indirect tax rates cut on inflation: evidence from Russia. Finansovyj žhurnal- Financial Journal, 5, 37-49.
- Engle, R.F. ve Granger, C.W.J. (1987). Cointegration and error correction: Representation, estimation and testing. Econometrica, 55, 251-276.
- European Commission, (2016). Taxation Trends in the European Union - Data for The EU Member States, Iceland and Norway. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
- Görgün, S. (1994). Maliye politikası-ders notları (Yayın No. 3). İstanbul: İstanbul Üniversitesi SBF Masaüstü Yayıncılık Birimi.
- Güvenek, B., Alptekin, V. ve Çetinkaya, M. (2010). Enflasyon ve dolaylı vergilerden elde edilen gelirler arasındaki iliŞkinin var yöntemiyle analizi. Kamu-İş Dergisi, 11(3), 1-28.
- Henry, S. G. ve Karakitsos, E. (1986). Inflation, unemployment and indirect taxation. Bulletin of Economic Research, 39(1), 29-47.
- Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegrating vectors. Journal of Economic Dynamics and Control, 12, 231-254.
- Karadağ, M. ve Westaway, T. (1999). The impact on consumer and producer prices in Turkey of VAT changes designed to meet EU membership criteria: a computable general equilibrium approach. Economic Research Paper, 99/19, Loughborough University Department of Economics.
- Kıran, B. ve GüriŞ, B. (2011). Türkiye‟de ticari ve finansal dıŞa açıklığın büyümeye etkisi: 1992-2006 dönemi üzerine bir inceleme. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 69-80.
- Koutsouvelis, P. ve Papastathopoulos, A. (2013). The effects of indirect taxes on consumer prices: empirical evidence for greece. Advances in Management and Applied Economics, 3(1), 61-76.
- Kwiatkowski, D., Phillips, P. C., Schmidt, P. ve Shin, Y. (1992). Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of a unit root. Journal of Econometrics, 54(1-3), 159-178.
- Laufenburger, H. (1961). Mali iktisat ve mali kanunlar (Çev: İ. Özüt), Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No: 137/119.
- Mansfield, C. (1980). Tax-base Erosion and Inflation: the Case of Ghana. Finance & Development, 17(3), 31-34.
- Możdzierz, A. (2017). The impact of changes in indirect tax rates on inflation in selected EU countries. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio H Oeconomia, 51(4), 257-267.
- Narayan, P. ve Narayan, S. (2005). Estimating income and price elasticities of imports for fiji in a cointegration framework. Economic Modelling, 22(3), 423-438.
- Nowotny, E. (1980). Inflation and taxation: reviewing the macroeconomic issues. Journal of Economic Literature, 18(3), 1025-1049.
- Ongan, M. O. (2002). The Seasonal Adjustment of the Consumer and Wholesale Prices : a Comparison of Census X‐11, X‐12 Arima and Tramo/Seats. Central Bank of the Republic of Turkey, Research and Monetary Policy Department, Working Papers 0205.
- Owsiak, S. (2017). Finanse publiczne w okresie przemian ustrojowych w Polsce. Studia Ekonomiczne/Polska Akademia Nauk. Instytut Nauk Ekonomicznych, 2(93), 177-199.
- Quah D. ve Vahey S.P. (1995). Measuring core inflation. The Economic Journal, 105(432), 1130-1144. Özbilen, İ. (1997). Vergi - enflasyon iliŞkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(1), 157- 171.
- Peacock, A. T. ve Williamson, J. (1967). Consumption taxes and compensatory finance. The Economic Journal, 77(305), 27-47.
- Pesaran, M. H., Shin, Y. ve Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16, 289-326.
- Phillips, P. C. ve Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335-346.
- Pitchford, J. ve Turnovsky, S. J. (1975). Income distribution and taxes in an inflationary context. Economica, 42(167), 272-282.
- Susam, N. (2009). Türkiye’de uygulanan maliye politikaları. İstanbul: Derin Yayınları.
- Toda, H. Y. ve Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of Econometrics, 66(1-2), 225-250.
- Woźniak P. (2002). Inflacja bazowa. Warszawa: Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych (CASE).
- Yavuz, N. Ç. (2006). Türkiye'de turizm gelirlerinin ekonomik büyümeye etkisinin testi: Yapısal kırılma ve nedensellik analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(2), 162-171.
| APA | Akduğan U (2020). Enflasyon ve Dolaylı Vergiler Arasındaki Bağlantı: Türkiye Örneği. , 2248 - 2262. 10.33206/mjss.719936 |
| Chicago | Akduğan Umut Enflasyon ve Dolaylı Vergiler Arasındaki Bağlantı: Türkiye Örneği. (2020): 2248 - 2262. 10.33206/mjss.719936 |
| MLA | Akduğan Umut Enflasyon ve Dolaylı Vergiler Arasındaki Bağlantı: Türkiye Örneği. , 2020, ss.2248 - 2262. 10.33206/mjss.719936 |
| AMA | Akduğan U Enflasyon ve Dolaylı Vergiler Arasındaki Bağlantı: Türkiye Örneği. . 2020; 2248 - 2262. 10.33206/mjss.719936 |
| Vancouver | Akduğan U Enflasyon ve Dolaylı Vergiler Arasındaki Bağlantı: Türkiye Örneği. . 2020; 2248 - 2262. 10.33206/mjss.719936 |
| IEEE | Akduğan U "Enflasyon ve Dolaylı Vergiler Arasındaki Bağlantı: Türkiye Örneği." , ss.2248 - 2262, 2020. 10.33206/mjss.719936 |
| ISNAD | Akduğan, Umut. "Enflasyon ve Dolaylı Vergiler Arasındaki Bağlantı: Türkiye Örneği". (2020), 2248-2262. https://doi.org/10.33206/mjss.719936 |
| APA | Akduğan U (2020). Enflasyon ve Dolaylı Vergiler Arasındaki Bağlantı: Türkiye Örneği. Manas Journal of Social Studies, 9(4), 2248 - 2262. 10.33206/mjss.719936 |
| Chicago | Akduğan Umut Enflasyon ve Dolaylı Vergiler Arasındaki Bağlantı: Türkiye Örneği. Manas Journal of Social Studies 9, no.4 (2020): 2248 - 2262. 10.33206/mjss.719936 |
| MLA | Akduğan Umut Enflasyon ve Dolaylı Vergiler Arasındaki Bağlantı: Türkiye Örneği. Manas Journal of Social Studies, vol.9, no.4, 2020, ss.2248 - 2262. 10.33206/mjss.719936 |
| AMA | Akduğan U Enflasyon ve Dolaylı Vergiler Arasındaki Bağlantı: Türkiye Örneği. Manas Journal of Social Studies. 2020; 9(4): 2248 - 2262. 10.33206/mjss.719936 |
| Vancouver | Akduğan U Enflasyon ve Dolaylı Vergiler Arasındaki Bağlantı: Türkiye Örneği. Manas Journal of Social Studies. 2020; 9(4): 2248 - 2262. 10.33206/mjss.719936 |
| IEEE | Akduğan U "Enflasyon ve Dolaylı Vergiler Arasındaki Bağlantı: Türkiye Örneği." Manas Journal of Social Studies, 9, ss.2248 - 2262, 2020. 10.33206/mjss.719936 |
| ISNAD | Akduğan, Umut. "Enflasyon ve Dolaylı Vergiler Arasındaki Bağlantı: Türkiye Örneği". Manas Journal of Social Studies 9/4 (2020), 2248-2262. https://doi.org/10.33206/mjss.719936 |
