Yıl: 2020 Cilt: 0 Sayı: 16 Sayfa Aralığı: 375 - 405 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 08-12-2021

ULUSLARARASI HUKUK PERSPEKTİFİNDEN 2011 SONRASI DÖNEMDE LİBYA’DA DE FACTO REJİM VE YENİ HÜKÜMETİN TANINMASI SORUNU

Öz:
Bir devletin toprakları üzerinde belli bir derecede etkin otorite icra eden birimler de facto rejim olarak isimlendirilmektedir. Günümüzde de facto rejimlerin uluslararası hukuk açısından statüleri ve hukuksal kişilikleri belirsizdir. De facto rejimler devletin resmi hükümetini güç kullanarak ve anayasal olmayan yöntemlerle değiştirdikleri için uluslararası barış ve güvenliğe önemli tehditler yöneltmektedirler. Uluslararası toplum de facto hükümet ve de facto devlet sorununa “tanıma” metodu ile yanıt vermektedir. Hükümetlerin tanınması iç savaş, devrim ve darbe gibi durumlarda devletlerin anayasalarına ve uluslararası hukuka aykırı yollarla iktidarın değişmesi halinde önem taşımaktadır. Bu olağanüstü hallerde devletler geleneksel olarak yeni bir hükümeti tanımak için “etkinlik” ilkesine başvurmuşlardır. Bir devletteki içsel ve dışsal açıdan etkin olan birimlere de jure hükümet statüsü tanınırken, içsel veya dışsal açıdan etkin olmayan farklı birimlere her iki tanıma da ayrı ayrı verilmiştir. 2011 sonrası dönemde Libya örneği devlet uygulamasında etkin kontrol ilkesinin istisnasız mutlak bir ilke olmadığını kanıtlamıştır. Halk desteğinin olması, uluslararası toplum tarafından yaygın tanınma, uluslararası barış ve istikrarın sağlanması gibi faktörlerin daha çok önem kazandığını göstermektedir. Kaddafi sonrası dönemde Libya’da yaşanan çok-hükümetlilik sorunu Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki hak ve çıkarları açısından önem taşımaktadır.
Anahtar Kelime:

In the Post- 2011 Period, the Problem of Recognition of the De Facto Regime and the New Government of Libya from the Perspective of International Law

Öz:
The units that exercise a certain degree of effective authority over the territory of a state is called the de facto regime. Today in terms of international law the status and legal personality of de facto regimes are uncertain. As de facto regimes replace the official government of the state by force and unconstitutional methods, they pose significant threats to international peace and security. International community responds to the problem of the de facto state and de facto regime with the method of recognition. Recognition of government is important in situations such as civil war, revolution and coup d’etat, in case of a change of power, which is contrary to the constitutions of states and international law. In these states of emergency, states have traditionally resorted to the principle of effectiveness in order to recognize new governments. While states grant to the de jure status to the entities that are effective both internally and externally in a state; different entities are given to different status that aren’t internally and externally effective in a given state as in Libya. In the post-2011 periods, the Libyan example proved that the effective control principle isn’t an absolute principle in state practice. The presence of popular support shows that factors such as widespread recognition by the international community, international peace and stability gain more importance. Multi- government problem in Libya after Gaddafi period is important in terms of Turkey’s rights and interests in the Eastern Mediterranean.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AKSOY, Sevilay Z., “Rejim Teorileri”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, 12(46), 2015, ss. 57-77.
  • DROZ-VINCENT, Philippe, “Competitive Statehood in Libya: Governing Diff erently a Specifi c Se􀄴 ing or Deconstructing its Weak Sovereign State with a Fateful Drift Toward Chaos?”, Small Wars &Insurgencies, 29 (3), 2018, ss. 434- 455.
  • HEINTZE, Hans-Joachim, “Are De Facto Regimes Bound by Human Rights?”, Ed. IFSH, OSCE Yearbook 2009, Baden-Baden, 2010, ss. 267-275.
  • KIRAN, Abdullah, “Uluslararası Hukukta Devletleri Tanıma ve Tanıma Türleri”, Social Sciences Studies Journal, 3(6), 2017, ss. 1083-1098.
  • KRASNER Stephen D.,“Structural Causes and Regime Consequences: Regimes as Intervening Variables”, International Organization, 36(2), 1982, ss. 185-205.
  • PERROUX, Jean-Louis Romanet, “The Deep Roots of Libya’s Security Fragmentation”, Middle Eastern Studies, 55(2), 2019, ss. 200-224.
  • PETERSON, M. J., “Recognition of Governments”, Eds. Gezim Visoka, John Doyle and Edward Newman, Routledge Handbook of State Recognition, Routledge, London, New York, 2020, ss. 205-219.
  • RAINERI, Luca, “Security and informality in Libya: militarisation without military?”, Confl ict, Security & Development, 19(6), 2019, ss. 583-602.
  • RUYS, Tom / FERRO Luca, “Weathering the Storm: Legality and Legal Implications of the Saudi-Led Military Intervention in Yemen”, ICLQ, 65(1), 2016, ss. 61-98.
  • SAK, Yıldıray, “Uluslararası Hukukta İnsancıl Müdahale ve Libya Örneği: Suriye’de Yaşanan ya da Yaşanacaklar için Dersler”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, 11(4), 2015, ss. 121-153.
  • SAUGHEHE, Hamed Hasyemi / NORDIN Rohaida, “Legitimacy as a Precondition for the Recognition of New Governments: A Case for Libya”, Sriwijaya Law Review, 2(1), 2018, ss. 69-81.
  • SERRALVO, Jose, “Government Recognition and International Humanitarian Law Applicability in Libya Post-Gaddafi Libya”, Yearbook of International Humanitarian Law, Springer, 18(1), 2016, ss. 3-41.
  • SHAW, Malcom N., Uluslararası Hukuk, Çev./Ed. İbrahim Kaya vd., TÜBA, Ankara, 2018.
  • TALMON, Stefan, “The Constitutive versus the Declaratory Theory of Recognition. Tertium non Datur?”, British Yearbook of International Law, 75(1), 2005, ss. 101-181.
  • TAN, Daron, “Filling The Lacuna. De Facto Regimes and Eff ective Power in International Human Rights Law”, International Law and Politics, 51(1), 2019, ss. 436-489.
  • TAŞDEMİR, Fatma, “Libya İç Savaşı’nın Jus in Bello Açısından Analizi”, Üç Deniz Havzası Ülkeleri Ortak Yönetim Kültürü ve Yeniden Yapılanma Sorunları Sempozyumu, İstanbul Aydın Üniversitesi, 2012, ss. 353-364.(Libya İç Savaşı)
  • TAŞDEMİR, Fatma, “Yemen İç Savaşına Suudi Arabistan Liderliğindeki Koalisyon Devletlerinin Askeri Müdahalesi ve Uluslararası Hukuk”, Ed. Fırat Purtaş, Uluslararası İlişkilere Tarihsel Bakış, Nobel Yayınevi, Ankara, 2019, ss. 331-355.(Yemen İç Savaşı)
  • TEKİR, Gökhan, “Kaddafi Sonrası Libya’nın Güvenlik Değerlendirmesi”, Uluslararası Afro- Avrasya Araştırma Dergisi, 2(1), 2018, ss. 32-44.
  • VAN ESSEN, Jonte, “De Facto Regimes in International Law”, Merkourios-Utrecht J. Int’l & Eur. L., 31(1), 2012, ss. 31-49.
  • “AB’den Libya ateşkesi açıklaması: Tüm yabancı savaşçılar ülkeyi terk etmeli”, h􀄴 ps://tr.euronews.com/2020/08/22/ab-den-libya-ateskesi-ac-klamastum- yabanc-savasc-lar-ulkeyi-terk-etmeli, (Erişim:09.09.2020).
  • “Berlin’deki Zirvede alınan kararlar ne anlama geliyor”, h􀄴 ps://www.bbc. com/turkce/haberler-dunya-51182671, (Erişim:10.09.2020).
  • h􀄴 ps://www.un.org/en/ga/66/; h􀄴 ps://gadebate.un.org/en/sessionsarchive/ 66, (Erişim: 10. 09. 2020).
  • “Libya’da ateşkes: AB ateşkes yeni bir umut yara􀄴 ı, dış müdahaleler sona ermeli dedi”, h􀄴 ps://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-53863829, (Erişim:10.09.2020).
  • “Libya’da çözüm için Berlin sürecinin şansı var mı?”, h􀄴 ps://www. dw.com/tr/libyada-%C3%A7%C3%B6z%C3%BCm-i%C3%A7in-berlins% C3%BCrecinin-%C5%9Fans%C4%B1-var-m%C4%B1/a-51944529, (Erişim:10.09.2020).
  • “Libya’da karşılıklı ateşkes kararı”, h􀄴 ps://www.sabah.com.tr/ dunya/2020/08/22/libyada-karsilikli-ateskes-karari, 22.08.2020).
  • “Libya’da Hafter’in Ateşkes İhlaleri Sürüyor”, h􀄴 ps://www.trthaber.com/ haber/dunya/libyada-hafterin-ateskes-ihlalleri-suruyor-514220.html, (Erişim: 10.09.2020).
  • “Libya’da ne oluyor: Hafter’in ‘Türk hedefl erine yönelik hava operasyonu başlayacak’ dediği Libya’da son durum ne?”, h􀄴 ps://www.bbc.com/turkce/ haberler-dunya-52821791, (Erişim: 05.06.2020).
  • “Libya’da Hafter Yanlısı Sözde Hükümet İstifa E􀄴 i”, h􀄴 ps://www. bloomberght.com/libya-da-hafter-yanlisi-sozde-hukumet-istifa-e􀄴 i-2264251, (Erişim: 14.09.2020).
  • “Libya’nın son askeri haritası”, h􀄴 ps://www.aa.com.tr/tr/dunya/libyaninson- askeri-haritasi-/968289, (Erişim: 15.09.2020).
  • “İletişim Başkanlığı Libya’daki Son Durumu gösteren Haritayı Paylaştı”, h􀄴 ps://www.sabah.com.tr/gundem/2020/06/28/iletisim-baskanligi-libyadakison- durumu-gosteren-haritayi-paylasti, (Erişim: 15.09.2020).
  • “Rusya, Suriye’den Hafter safl arına 1000 paralı savaşçı daha göndermeye hazırlanıyor”, h􀄴 ps://www.cumhuriyet.com.tr/haber/rusya-suriyeden-hafter-safl arina- 1000-parali-savasci-daha-gondermeye-hazirlaniyor-1764437, (Erişim: 08.09.2020).
  • “Rejim”, TDK, h􀄴 ps.//sozluk.gov.tr/, (Erişim. 07.06.2020).
  • “Türkiye-Libya Anlaşması Doğu Akdeniz Politikasında Önemli Kazanım, h􀄴 ps://www.aa.com.tr/tr/dunya/turkiye-libya-anlasmasi-turkiyenin-doguakdeniz- politikasinda-onemli-kazanim/1662097, (Erişim: 10.09.2020).
  • “Ulusal Mutabakat Hükümeti Tüm Libya’yı Kontrol Edebilir”, h􀄴 ps:// www.aa.com.tr/tr/dunya/ulusal-mutabakat-hukumeti-tum-libyayi-kontroledebilir-/ 1866199, (Erişim: 15.09.2020).
  • UN Security Council, (2015), Resolution 2238 (2015), Un Doc. S/RES/2238, h􀄴 ps://www.un.org/press/en/2015/sc12039.doc.htm, (Erişim: 15.09.2020).
APA Taşdemir F (2020). ULUSLARARASI HUKUK PERSPEKTİFİNDEN 2011 SONRASI DÖNEMDE LİBYA’DA DE FACTO REJİM VE YENİ HÜKÜMETİN TANINMASI SORUNU. , 375 - 405.
Chicago Taşdemir Fatma ULUSLARARASI HUKUK PERSPEKTİFİNDEN 2011 SONRASI DÖNEMDE LİBYA’DA DE FACTO REJİM VE YENİ HÜKÜMETİN TANINMASI SORUNU. (2020): 375 - 405.
MLA Taşdemir Fatma ULUSLARARASI HUKUK PERSPEKTİFİNDEN 2011 SONRASI DÖNEMDE LİBYA’DA DE FACTO REJİM VE YENİ HÜKÜMETİN TANINMASI SORUNU. , 2020, ss.375 - 405.
AMA Taşdemir F ULUSLARARASI HUKUK PERSPEKTİFİNDEN 2011 SONRASI DÖNEMDE LİBYA’DA DE FACTO REJİM VE YENİ HÜKÜMETİN TANINMASI SORUNU. . 2020; 375 - 405.
Vancouver Taşdemir F ULUSLARARASI HUKUK PERSPEKTİFİNDEN 2011 SONRASI DÖNEMDE LİBYA’DA DE FACTO REJİM VE YENİ HÜKÜMETİN TANINMASI SORUNU. . 2020; 375 - 405.
IEEE Taşdemir F "ULUSLARARASI HUKUK PERSPEKTİFİNDEN 2011 SONRASI DÖNEMDE LİBYA’DA DE FACTO REJİM VE YENİ HÜKÜMETİN TANINMASI SORUNU." , ss.375 - 405, 2020.
ISNAD Taşdemir, Fatma. "ULUSLARARASI HUKUK PERSPEKTİFİNDEN 2011 SONRASI DÖNEMDE LİBYA’DA DE FACTO REJİM VE YENİ HÜKÜMETİN TANINMASI SORUNU". (2020), 375-405.
APA Taşdemir F (2020). ULUSLARARASI HUKUK PERSPEKTİFİNDEN 2011 SONRASI DÖNEMDE LİBYA’DA DE FACTO REJİM VE YENİ HÜKÜMETİN TANINMASI SORUNU. UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ DERGİSİ, 0(16), 375 - 405.
Chicago Taşdemir Fatma ULUSLARARASI HUKUK PERSPEKTİFİNDEN 2011 SONRASI DÖNEMDE LİBYA’DA DE FACTO REJİM VE YENİ HÜKÜMETİN TANINMASI SORUNU. UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ DERGİSİ 0, no.16 (2020): 375 - 405.
MLA Taşdemir Fatma ULUSLARARASI HUKUK PERSPEKTİFİNDEN 2011 SONRASI DÖNEMDE LİBYA’DA DE FACTO REJİM VE YENİ HÜKÜMETİN TANINMASI SORUNU. UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ DERGİSİ, vol.0, no.16, 2020, ss.375 - 405.
AMA Taşdemir F ULUSLARARASI HUKUK PERSPEKTİFİNDEN 2011 SONRASI DÖNEMDE LİBYA’DA DE FACTO REJİM VE YENİ HÜKÜMETİN TANINMASI SORUNU. UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ DERGİSİ. 2020; 0(16): 375 - 405.
Vancouver Taşdemir F ULUSLARARASI HUKUK PERSPEKTİFİNDEN 2011 SONRASI DÖNEMDE LİBYA’DA DE FACTO REJİM VE YENİ HÜKÜMETİN TANINMASI SORUNU. UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ DERGİSİ. 2020; 0(16): 375 - 405.
IEEE Taşdemir F "ULUSLARARASI HUKUK PERSPEKTİFİNDEN 2011 SONRASI DÖNEMDE LİBYA’DA DE FACTO REJİM VE YENİ HÜKÜMETİN TANINMASI SORUNU." UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ DERGİSİ, 0, ss.375 - 405, 2020.
ISNAD Taşdemir, Fatma. "ULUSLARARASI HUKUK PERSPEKTİFİNDEN 2011 SONRASI DÖNEMDE LİBYA’DA DE FACTO REJİM VE YENİ HÜKÜMETİN TANINMASI SORUNU". UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ DERGİSİ 16 (2020), 375-405.