Havayolu İşletmelerinin Covid-19 Öncesi ve Covid-19 Sürecindeki FinansalPerformanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi
Yıl: 2021 Cilt: 13 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 2242 - 2255 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.20491/isarder.2021.1259 İndeks Tarihi: 12-12-2021
Havayolu İşletmelerinin Covid-19 Öncesi ve Covid-19 Sürecindeki FinansalPerformanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi
Öz: Amaç – Bu çalışmanın amacı, Avrupa’da lider konumda olan havayolu işletmelerinin Covid-19 öncesi veCovid-19 sürecindeki finansal performanslarının kıyaslanarak değerlendirilmesidir.Yöntem – Çalışmada, 2019 yılında yolcu sayısı açısından Avrupa’da ilk 10’da yer alan 7 havayoluişletmesinin 2019 yılının ikinci çeyreği, 2019 yılının dördüncü çeyreği ve 2020 yılının ikinci çeyreğindekifinansal performansları dikkate alınmıştır. Performans değerlendirilmesinde kullanılmak üzere,havayolu işletmelerinin yayınladığı finansal raporlardan elde edilen veriler aracılığıyla hesaplanan,literatürde sıklıkla kullanılan finansal oranlar, her bir dönem ve her bir işletme için hesaplanmıştır. Dahasonra, elde edilen finansal oranlar yardımıyla TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity toIdeal Solution) yöntemi kullanılarak havayolu işletmelerinin her bir dönem için finansal performanslarıanaliz edilmiştir. Bulgular – TOPSIS analizi sonucunda elde edilen bulgulara göre, havayolu işletmelerinin 2019 yılınınikinci çeyreğindeki finansal performansları sırasıyla; Pegasus Havayolları (PGS), International AirlinesGroup (IAG), Aeroflot Havayolları (AFL), Norwegian Havayolları (NAX), Air France-KLM Grup (AFR KLM), Türk Havayolları (THY) ve Lufthansa Havayolları (DLH) olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılınındördüncü çeyreğinde havayolu işletmelerinin finansal performansları sırasıyla; AFR-KLM, DLH, AFL,THY, IAG, PGS ve NAX olarak tespit edilmiştir. 2020'nin ikinci çeyreğine bakıldığında ise finansalperformans sıralaması; NAX, PGS, THY, AFL, AFR-KLM, IAG ve DLH olarak tespit edilmiştir. Tartışma – Çalışma sonucunda havayolu işletmelerinin finansal performanslarının değerlendirilen üçdönem için farklılık gösterdiği tespit edilmiştir.
Anahtar Kelime: (Evaluation of the Financial Performance of Airlines Before and During the Covid-19 Process with TOPSIS Method
Öz: Purpose – The purpose of this study is to compare and evaluate the financial performances of the leadingairline companies in Europe before and during the Covid-19 process. Design/methodology/approach – In the study, the financial performances of 7 airline companies in thetop 10 in Europe in terms of number of passengers in 2019, the second quarter of 2019, the fourth quarterof 2019 and the second quarter of 2020 were taken into consideration. Financial ratios, which arefrequently used in the literature, calculated through the data obtained from the financial reports publishedby airline companies to be used in performance evaluation, are calculated for each period and each airline.Then, with the help of the obtained financial ratios, the financial performances of airline companies foreach period were analyzed using the TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to IdealSolution) method. Findings – According to the findings obtained as a result of the TOPSIS analysis, the financialperformances of airline companies in the second quarter of 2019, respectively; Pegasus Airlines (PGS),International Airlines Group (IAG), Aeroflot Airlines (AFL), Norwegian Airlines (NAX), Air France-KLMGroup (AFR-KLM), Turkish Airlines (THY) and Lufthansa Airlines (DLH). In the fourth quarter of 2019,the financial performances of airline companies, respectively; AFR-KLM, DLH, AFL, THY, IAG, PGS andNAX. In the second quarter of 2020, the financial performance ranking; NAX, PGS, THY, AFL, AFR-KLM,IAG and DLH. Discussion – As a result of the study, it was seen that the financial performances of airline companiesdiffered for the three periods evaluated.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abbas, Dirvi. (2019). Activity Ratio Influence on Profitability (At the Mining Company Listed in Indonesia Stock Exchange Period 2010-2013). 48-69. 10.17605/OSF.IO/7G2VP. https://www.researchgate.net/publication/332012387_ACTIVITY_RATIO_INFLUENCE_ON_PROFIT ABILITY_At_the_Mining_Company_Listed_in_Indonesia_Stock_Exchange_Period_2010-2013 Erişim tarihi: 28.06.2021
- Albers, S., & Rundshagen, V. (2020). European airlines′ strategic responses to the COVID-19 pandemic (January-May, 2020). Journal of air transport management, 87, 101863.https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2020.101863
- Aeroflot (2019-2020). https://ir.aeroflot.com/en/reporting/financial-results/ifrs/ / Erişim tarihi: 15.12.2020
- Aeroflot (2019-2020). https://ir.aeroflot.com/en/reporting/traffic-statistics/ Erişim tarihi: 15.12.2020
- Air France-KLM Group (2019-2020). https://www.airfranceklm.com/en/finance/publications/results / Erişim tarihi: 15.12.2020
- Akca, N, Somunoğlu İkinci, S . (2014). Ankara’da Yer Alan Özel Bir Sağlık İşletmesinin Finansal Tablolarının Oran Analizi Yöntemi ile Değerlendirilmesi. İşletme Bilimi Dergisi, 2 (1) , 111-126. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jobs/issue/22918/245402
- Akgün, M., & Temür, A. S. (2016). BIST Ulaştirma Endeksine Kayitli Şirketlerin Finansal Performanslarinin TOPSİS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(12), 173-186.
- Akkaya, G. C. (2004). Finansal Rasyolar Yardimiyla Havayollari İşletmelerinin Performansinin Değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 15- 30.https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/211298
- Avcı, Tunahan, Çınaroğlu, E. (2018). AHP Temelli TOPSIS Yaklaşımı ile Havayolu İşletmelerinin Finansal Performans Değerlemesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 316- 335.https://dergipark.org.tr/tr/pub/cumuiibf/issue/37183/410454
- Balcı, N. (2017). Financial performance analysis with topsis technique: a case study of public university hospitals in turkey. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 15(1), 155- 176.https://doi.org/10.11611/yead.373456
- Bulgurcu, B. K. (2012). Application of TOPSIS technique for financial performance evaluation of technology firms in Istanbul stock exchange market. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 62, 1033-1040. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.09.176
- Cam, A. V., Cam, H., Ulutaş, Ş., & Okatan, B. S. (2015). The role of TOPSIS method on determining the financial performance ranking of firms: an application in the Borsa Istanbul. Int. J. Eco. Res, 6(3), 29-38.
- Doganis, R. (2006). The airline business. Psychology Press.
- Dondurucu, Z. B., & Çetinkaya, A. (2020). Uluslararası Havayolları Şirketlerinin Covid-19 Salgını Sürecinde Instagram’da Marka İletişimi Stratejilerinin Analizi. Electronic Turkish Studies, 15(4).
- Emrouznejad, A., & Mustafa, A. (2012). Fuzzy data envelopment analysis: A discrete approach. Expert Systems with Applications, 39(3), 2263-2269. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2011.07.118
- Feng, C. M., & Wang, R. T. (2000). Performance evaluation for airlines including the consideration of financial ratios. Journal of Air Transport Management, 6(3), 133-142. https://doi.org/10.1016/S0969-6997(00)00003-X
- Gümüş, U, Bolel, N. (2017). Rasyo Analizleri İle Finansal Performansın Ölçülmesi: Borsa İstanbul’da Faaliyet Gösteren Havayolu Şirketleri’nde Bir Uygulama. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (2), 87-96. DOI: 10.30803/adusobed.337231
- Gündoğdu, A. (2015). Measurement of financial performance using TOPSIS method for foreign banks of established in Turkey between 2003-2013 years. International Journal of Business and Social Science, 6(1), 139-151.
- Hwang, C. L., & Yoon, K. (1981). Methods for multiple attribute decision making. In Multiple attribute decision making (pp. 58-191). Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-48318-9_3 International Airline Group (2019-2020). https://www.iairgroup.com/en/investors-and-shareholders/resultsand-reports / Erişim tarihi: 15.12.2020
- Lufthansa Group (2019-2020). https://investor-relations.lufthansagroup.com/en/publications/financialreports.html / Erişim tarihi: 15.12.2020.
- Macit, D., & Göçer, S. G. (2020). Havayolu İşletmelerinin Finansal Performanslarının Ölçülmesi: Pegasus Hava Taşımacılığı AŞ ve THY AO Örneği. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (ODÜSOBİAD), 10(3), 904- 918. https://doi.org/10.48146/odusobiad.689222
- Norwegian (2019-2020). https://www.norwegian.com/en/about/company/investor-relations/reports-andpresentations/ / Erişim tarihi: 15.12.2020
- Oral, C. (2016). Evaluating the financial performances of privately owned deposit banks in Turkey by TOPSIS method. Işletme Araştırmaları Dergisi, 8(1), 448-455.
- Ömürbek, V. (2013). Havayolu Taşimaciliği Sektöründe Topsis Yöntemiyle Finansal Performans Değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 343-363.
- Pegasus Havayolları (2019-2020). http://www.pegasusinvestorrelations.com/en/operationalinformation/financial-statements / Erişim tarihi: 15.12.2020
- Pegasus Havayolları (2019-2020). http://www.pegasusyatirimciiliskileri.com/tr/operasyonel-ve-finansalveriler/faaliyet-raporlari / Erişim tarihi: 15.12.2020
- Perçin, S., & Aldalou, E. (2018). Financial performance evaluation of Turkish airline companies using integrated fuzzy AHP fuzzy TOPSIS model. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 583-598. https://doi.org/10.18092/ulikidince.347925
- Serrano, F., & Kazda, A. (2020). The future of airport post COVID-19. Journal of Air Transport Management, 89, 101900. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2020.101900
- Statistica (2019). https://www.statista.com/statistics/1094759/largest-airlines-in-europe-based-on-passengers/.
- Sun, C. C. (2010). A performance evaluation model by integrating fuzzy AHP and fuzzy TOPSIS methods. Expert systems with applications, 37(12), 7745-7754. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2010.04.066
- Tayyar, N., Akcanlı, F., Genç, E., & Erem, I. (2014). BİST’e kayıtlı bilişim ve teknoloji alanında faaliyet gösteren işletmelerin finansal performanslarının analitik hiyerarşi prosesi (AHP) ve gri ilişkisel analiz (GİA) yöntemiyle değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (61), 19-40.
- Turhan, M. (2020). Havayolu şirketlerinin TOPSIS ve oran analizi yöntemiyle performans ölçümü üzerine bir uygulama (Master's thesis, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
- Tunay, K. B., & Akhisar, I. (2015, May). Performance evaluation and ranking of Turkish private banks using AHP and TOPSIS. In Management international conference (pp. 28-30).
- Türk Hava Yolları (2019-2020). https://investor.turkishairlines.com/en/financial-and-operational/financialresults / Erişim tarihi: 15.12.2020
- Türk Hava Yolları (2019-2020). https://investor.turkishairlines.com/tr/mali-ve-operasyonel-veriler/faaliyetraporlari / Erişim tarihi: 15.12.2020
- Tzeng, G. H., & Huang, J. J. (2011). Multiple attribute decision making: methods and applications. CRC press.
- Üçüncü, T., Akyüz, K. C., Akyüz, İ., Bayram, B. Ç., & Ersen, N. (2018). Evaluation of financial performance of paper companies traded at BIST with TOPSIS method. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 18(1), 92-98. https://doi.org/10.17475/kastorman.331279
- Ünlü, U , Yalçın, N , Yağlı, İ . (2017). Kurumsal Yönetim ve Firma Performansı: TOPSIS Yöntemi ile BIST 30 Firmaları Üzerine Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (1), 63-81. https://doi.org/10.16953/deusbed.09673
- Wang, Y. J. (2008). Applying FMCDM to evaluate financial performance of domestic airlines in Taiwan. Expert Systems with Applications, 34(3), 1837-1845. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2007.02.029
- Yilmaz, B., & Konyar, A. (2013). Financial Performance evaluation of publicly held lodging companies listed in Istanbul stock exchange with TOPSIS method. European Journal of Scientific Research, 95(1), 143-151.
| APA | Dağlı D (2021). Havayolu İşletmelerinin Covid-19 Öncesi ve Covid-19 Sürecindeki FinansalPerformanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. , 2242 - 2255. 10.20491/isarder.2021.1259 |
| Chicago | Dağlı Demet Havayolu İşletmelerinin Covid-19 Öncesi ve Covid-19 Sürecindeki FinansalPerformanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. (2021): 2242 - 2255. 10.20491/isarder.2021.1259 |
| MLA | Dağlı Demet Havayolu İşletmelerinin Covid-19 Öncesi ve Covid-19 Sürecindeki FinansalPerformanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. , 2021, ss.2242 - 2255. 10.20491/isarder.2021.1259 |
| AMA | Dağlı D Havayolu İşletmelerinin Covid-19 Öncesi ve Covid-19 Sürecindeki FinansalPerformanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. . 2021; 2242 - 2255. 10.20491/isarder.2021.1259 |
| Vancouver | Dağlı D Havayolu İşletmelerinin Covid-19 Öncesi ve Covid-19 Sürecindeki FinansalPerformanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. . 2021; 2242 - 2255. 10.20491/isarder.2021.1259 |
| IEEE | Dağlı D "Havayolu İşletmelerinin Covid-19 Öncesi ve Covid-19 Sürecindeki FinansalPerformanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi." , ss.2242 - 2255, 2021. 10.20491/isarder.2021.1259 |
| ISNAD | Dağlı, Demet. "Havayolu İşletmelerinin Covid-19 Öncesi ve Covid-19 Sürecindeki FinansalPerformanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi". (2021), 2242-2255. https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1259 |
| APA | Dağlı D (2021). Havayolu İşletmelerinin Covid-19 Öncesi ve Covid-19 Sürecindeki FinansalPerformanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(3), 2242 - 2255. 10.20491/isarder.2021.1259 |
| Chicago | Dağlı Demet Havayolu İşletmelerinin Covid-19 Öncesi ve Covid-19 Sürecindeki FinansalPerformanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi 13, no.3 (2021): 2242 - 2255. 10.20491/isarder.2021.1259 |
| MLA | Dağlı Demet Havayolu İşletmelerinin Covid-19 Öncesi ve Covid-19 Sürecindeki FinansalPerformanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, vol.13, no.3, 2021, ss.2242 - 2255. 10.20491/isarder.2021.1259 |
| AMA | Dağlı D Havayolu İşletmelerinin Covid-19 Öncesi ve Covid-19 Sürecindeki FinansalPerformanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi. 2021; 13(3): 2242 - 2255. 10.20491/isarder.2021.1259 |
| Vancouver | Dağlı D Havayolu İşletmelerinin Covid-19 Öncesi ve Covid-19 Sürecindeki FinansalPerformanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi. 2021; 13(3): 2242 - 2255. 10.20491/isarder.2021.1259 |
| IEEE | Dağlı D "Havayolu İşletmelerinin Covid-19 Öncesi ve Covid-19 Sürecindeki FinansalPerformanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi." İşletme Araştırmaları Dergisi, 13, ss.2242 - 2255, 2021. 10.20491/isarder.2021.1259 |
| ISNAD | Dağlı, Demet. "Havayolu İşletmelerinin Covid-19 Öncesi ve Covid-19 Sürecindeki FinansalPerformanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi". İşletme Araştırmaları Dergisi 13/3 (2021), 2242-2255. https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1259 |
