Davranışsal Finans Eğilimlerinin Risk Alma Düzeyine Etkisi
Yıl: 2021 Cilt: 13 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1016 - 1032 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.20491/isarder.2021.1181 İndeks Tarihi: 13-12-2021
Davranışsal Finans Eğilimlerinin Risk Alma Düzeyine Etkisi
Öz: Amaç – Geleneksel finans teorilerinde, insanların rasyonel hareket ettiği varsayıldığından, insanpsikolojisinin bir önemi bulunmamaktadır. Bu çalışmanın amacı, yatırımcıların rasyonel olmayandavranışlarını analiz etmektir. Yatırımcıların, yatırım kararı verirken hangi davranışsal eğilimlerdebulunduğu ve bu eğilimlerin yatırımcıların risk alma düzeylerini (risk toleranslarını) nasıl etkilediğisaptanmaya çalışılmıştır. Yöntem – Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden anketle veri toplama tekniğininkullanılmıştır. Araştırmanın anakütlesini telekominikasyon sektöründeki bir firmanın çağrı merkeziçalışanları oluşturmaktadır. Kasım-Aralık 2019 tarihleri arasında rasgele örnekleme yöntemi ileseçilen 401 katılımcıdan veri elde edilmiştir. Araştırma bulguları SPSS 23.00 kullanılarak betimleyiciistatistikle yatırımcıların davranışsal eğilimler ve risk alma düzeyleri ölçülmüş ve davranışsal finasve risk alma düzeyi ile ilgili korelasyon(ilişki), regresyon(etki) ve t-testi(fark) analizleri yapılmıştır. Bulgular – Araştırma sonuçlarına göre katılımcıların yatırım kararları üzerinde davranışsal finanseğilimlerinin yüksek seviyeye yakın olduğu(3,629) görülmüştür. Katılımcıların davranışsal finanstutumları arttıkça finansal risk alma düzeyleri de artmaktadır. Risk alma düzeyindeki değişimin%91’i davranışsal finans eğilimi tarafından açıklanmaktadır. (R=0,955, $𝑹^𝟐$ = 𝟎, 𝟗𝟏𝟐). Aynı zamandaerkeklerin finansal risk tolerans skorlarının kadınlara göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Tartışma – İnsanların daima rasyonel kararlar aldığını varsayan geleneksel finans teorileriyatırımcıların yatırım kararları verirken hangi psikolojik, sosyolojik ve hatta nörolojik faktörlerdenetkilendiğini dikkate almamaktadır. Bu araştırma da göstermiştir ki yatırım kararları verilirkeninsanlar mekanik davranmamaktadırlar. Bulundukları psikolojik ve sosyolojik ortamlar onlarınkararlarını etkilemektedir. Bu durum birçok yanlı ve objektif olmayan kararlar vermelerine nedenolabileceği gibi risk alma skorlarını da arttırabilmektedir. Buradan yola çıkarak girişimci kişiliklerdebulunması istenen risk alma davranışının nasıl oluştuğunu anlayabilmek için davranışsal finanseğilimleri ölçülerek farklı araştırmalar yapılmalıdır.
Anahtar Kelime: Impact of Behavioral Finance Trends on Risk-Taking
Öz: Purpose – In traditional finance theories, human psychology does not matter, since people areassumed to act rationally. The purpose of this study is to analyze the irrational behavior of investors.It is to reveal the behavioral tendencies of investors when making investment decisions and howthese trends affect investors' risk-taking levels (risk tolerances). Design/methodology/approach – Questionnaire data collection technique, one of the quantitativeresearch methods, was used in the study. The main mass of the research is call center employees ofa company in the telecommunications sector. Data were obtained from 401 participants randomlyselected between November and December 2019. Research findings were used to measure thebehavioral tendencies and risk-taking levels of investors with descriptive statistics using SPSS 23.00,and correlation (relationship), regression (impact) and t-test (difference) analyzes were performedon behavioral finance and risk-taking level. Results – According to the results of the research, it was observed that behavioral finance tendenciesof the participants on investment decisions were close to high levels (3,629). As the behavioral finance attitudes of the participants increase, their financial risk-taking levels also increase. 91% ofthe change in risk taking level is explained by behavioral finance tendency. (R = 0.955, $R^2$ = 0.912).At the same time, it was found that the financial risk tolerance scores of men were higher thanwomen. Discussion – Traditional finance theories that assume that people always make rational decisionsdo not take into account what psychological, sociological, or even neurological factors are affectedby investors when making investment decisions. This research has shown that people do not actmechanically when making investment decisions. The psychological and sociological environmentsin which they live affect their decisions. This situation may cause many biased and non-objectivedecisions as well as increase their risk taking scores. Based on this, different studies should beconducted by measuring behavioral finance trends in order to understand how the desired risk taking behavior in entrepreneurial personalities is formed.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akın. Z., Urhan. Ü. B. (2015). Davranışsal Oyun Teorisi. İktisatta Davranışsal Yaklaşımlar, Ankara: İmge Kitabevi, 257-317.
- Aktaş, F.B. (2012). Davranışsal Finans ve Yatırımcı Psikolojisi İMKB Üzerine Ampirik Bir Analiz, (Doktora Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Baker, K., Nofsinger, J.R. (2002). Psycholgical Biases of Investor, Financial Services Review, 11: 98-111.
- Baltaş, A. (2015). Akılsız Duyguların Cezasını Kararlar Çeker, İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Barak, O. (2008). Davranışsal Finans Teori ve Uygulama, Gazi Kitabevi, Ankara.
- Barak, O. ve Demirelli, E. (2006). İ.M.K.B.’de Gözlemlenen Fiyat Anomalilerinin Davranışsal Finans Modelleri Kapsamında Değerlendirilmesi. 10.Ulusal Finans Sempozyumu: Küreselleşme Sürecinde İşletmelerin Finans Yönetimi, Düzenleyen Dokuz Eylül Üniversitesi İzmir. 1-4 Kasım.
- Bayrak, O. K. (2012). Davranışsal Finans, TSPAKB, Sermaye Piyasalarında Gündem. 120: 6-17.
- Bostancı, F. (2003). Davranışçı Finans, Sermaye Piyasası Kurulu Denetleme Dairesi, Yeterlilik Etüdü, İstanbul.
- Böyükaslan, A. (2012). Bireysel Yatırımcıları Finansal Yatırım Kararına Yönlendiren Faktörlerin Davranışsal Finans Açısından İncelenmesi: Afyonkarahisar Örneği, (Yüksek Lisans Tezi), Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Cornicello, G. (2003). Behaviorual Finance and Speculative Buble, Milano: Universita Commercial Luigi Boccani.
- Daniel, K., Hirshleifer, D. K. ve Subrahmanyam, A. (1998). Investor Psychology and Security Market Under - and Overreactions, Journal of Finance, 53 (6), 1839-1885.
- Decker, B. D. (1995). A Review of The Psychological Literatüre on Risk Perception in Terms of Chance, Harm and Context, Master of Science, Michigan State University, Department of Agricultural Economics.
- Döm, S. (2003). Yatırımcı Psikolojisi ve İMKB Üzerine Ampirik Bir Çalışma, İstanbul: Değişim Yayınları.
- Ellikçi, S. (2009). Yatırımcı Davranışı ve İMKB Örneği, (Tezsiz Yüksek Lisans Projesi), İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Gazel, S. (2014). Davranışsal Finans Psikolojik Eşik Ve Önyargılar, Detay Yayıncılık, Ankara.
- Grable, J. E. ve Lytton, R. H. (1998). Investor Risk Tolerance: Testing The Effıcacy of Demographics As Differentiating and Classifying Factors, Financial Counseling andPlanning 9, 61-74.
- Gümüş, F. B., Koç, M., ve Agalarova, M. (2013). Bireysel Yatırımcıların Yatırım Kararları Üzerinde Etkili Olan Demografik ve Psikolojik Faktörlerin Tespiti Üzerine Bir Çalışma: Türkiye ve Azerbaycan Uygulaması, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (6), 71-94.
- Günak, M. N. (2007). İleri Teknik Analiz Uyguları ve Bu Uygulamaların İMKB’de Test Edilmesi, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Hallahan, T. A., Faff, R. W. ve McKenzie, M. D. (2004). An Emprical Investigation of Personal Financial Risk Tolerance, Financial Services Review 13, 57-58.
- Hamurcu, Ç., ve Aslanoğlu, S. (2016). Bilgi Teknolojileri ve İletişim Sektörü Çalışanları Üzerinde Davranışsal Finans Eğilimlerinin Etkileri: Ölçek Çalışması, Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 30-53.
- Hobikoğlu, E. H. (2013). Davranışsal Finans Çerçevesinde E-Atık Geri Dönüşüm Yatırım Risk Algılamasında Tüketici Tercih Ve Davranış Düzeyinin Sosyo-Ekonomik Analizi: İstanbul Örneği. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 4(8), 55-70.
- Hong, H. ve Stein, J.C. (1999). A Unified Theory of Underreaction, Momentum Trading and Overreaction in Asset Markets, Journal of Finance, 54 (6), 2143-2184.
- Kahneman, D., ve Tversky, A. (1979). Prospect Theory: An Analysis of Decision Under Risk, Econometrica, 47 (2), 263-292.
- Kahyaoğlu, M. B. (2011). Yatırım Kararına Etki Eden Çeşitli Duygusal ve Psikolojik Faktörlere Maruz Kalma Düzeyi Üzerinde Cinsiyetin Rolü: İMKB Bireysel Hisse Senedi Yatırımcıları Üzerine Bir Uygulama. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 29-51.
- Kalaycı Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 5. Baskı Asil Yayın Dağıtım.
- Karabıyık, L. ve Anbar, A. (2010). Sermaye Piyasası ve Yatırım Analizi, Ekin Yayınevi, Bursa.
- Kıyılar, M. ve Akkaya, M. (2016). Davranışsal Finans, İstanbul: Literatür.
- Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik Durumlarında Karar Verme ve Problem Çözme, (Doktora Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kurt, S. D. (2011). Davranışsal Ekonomi Yaklaşımlarının Tüketici Karar Verme Tarzları İle Açıklanması ve Bir Uygulama, (Doktora Tezi), İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Küçüksille, E., ve Usul, H. (2012). Bilişsel Önyargılar ve Yatırımcı Kararlarına Etkisi, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 24-35.
- Lin, H. W. (2012). How Herding Bias Could Be Derived From Individual Investor Types and Risk Tolerance?, World Academy of Science, Engineering and Technology, 6(6).
- Murgea, Lect. Aurora (2010). “Classical and Behavioural Finance in Investor Decision”, West University of Timisoara Faculty of Economics and Business Administration, Timisoara, Romanla, http://feaa.ucv.ro/annals/v2_2010/0038v2-024.pdf (15.03.2020).
- Naing, L., Winn, T., & Rusli, B. N. (2006). Practical issues in calculating the sample size for prevalence studies. Archives of orofacial Sciences, 1, 9-14.
- Nofsinger, J. R. (2014). Yatırım Psikolojisi, Çev. Sümeyra Gazel. Ankara: Nobel Yayıncılık.
- Özan, M. H. (2010). İşletmelerde Alman Finansal Kararların Yatırımcı Davranışları Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi,( Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Finans Programı.
- Peterson, R. L. (2012). Karar Anı, Scala Yayıncılık, İstanbul.
- Pompain, M. M. (2006). Behavioral Finance and Wealth Manegement: How to Build Optimal Portfolios That Account for Investor Biases, New Jersey: John Wiley and Sons.
- Prabhakaran, K. ve P. Karthika (2014). A Study on Risk Perception and Portfolio Management of Equity Investors in Coimbatore City, l-13, http://www.jms.nonolympictimes.org/Articles/1.pdf (15.03.2020).
- Roszkowski, M. J. ve Davey, G. (2010). Risk Perception and Risk Tolerance Changes Attributable to The 2008 Economic Crisis: A Subtle but Critical Difference, Journal of Financial Service Professionals, 42-53.
- Schwartz, H. (2010). Heuristics or rules of thumb. In: Nofsinger J.R., Baker H.K. (Eds), Behavioral Finance: Investors, Corporations and Markets, Hoboken (NJ): John Wiley Sons, 57-72.
- Sefil, S. ve Çilingiroğlu, H. K. (2011). Davranışsal Finansm Temelleri: Karar Vermenin Bilişsel ve Duygusal Eğilimleri, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 247-268.
- Sezer, D. (2013). Yatırımcı Davranışlarının Etkinliği ve Psikolojik Yanılsamalar, (Yüksek Lisans Tezi), Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Simmons, J. ve Novemsky, N. (2008). From Loss Aversion To Loss Acceptance: How Gambling Contexts Undermine Loss Aversion, Working Paper.
- Slovic, P., Finucane, M. L., Peters, E. ve MacGregor, D. (2003). Risk as Analysis and Risk as Feelings: Some Thoughts about Affect, Reason, Risk and Rationality, Decision Research, 1021 Oak Street, National Cancer Institue Workshop on Conceptualizing and Measuring Risk Perception, Washington.
- Svenson, O. (1981). Are We All Less Risky and More Skilful Than Our Fellow Drivers?. Acta Psychologica, 47, 143-148.
- Şenkesen, E. (2009). Davranışsal Finans ve yatırımcı duyarlılığının tahvil verimi üzerindeki etkisi: İMKB tahvil ve bono piyasasından uygulama, (Doktora Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Tacer, A. Ö. (2007). Son Kararınız mı? Kararın Kör Noktalan, Alfa Basım Yayın Dağıtım, İstanbul.
- Thaler, R. (1999). Mental Accounting Matters, Journal of Behavioral Decision Making, 12(3): 183-206.
- Thaler, R. H. ve Johnson, E. J. (1990). Gambling with the House Money and Trying to Break Even: The Effects of Prior Outcomes on Risky Choice, Management Science, 36(6): 643-660.
- Thomas, T. C. ve Rajendran, G. (2012). BB&K Five-way Model and Investment Behavior of Individual Investors: Evidence From India, Journal of Economics and Management, 6(1): 115-127.
- Tufan, E. (2008). Davranışsal Finans: Finansal Kararları Yönlendiren Sosyal Psikolojik Anomalilerin Davranışsal Finans Bağlamında İncelenmesi ve İMKB Açısından Değerlendirilmesi, Ankara: İmaj Yayınevi.
- Usta, Ö. (2011). İşletme Finansı ve Finansal Yönetim, Ankara: Detay Yayıncılık, 4. Baskı.
- Ülkü, N. (2001). Finansta Davranış Teorileri ve İ.M.K.B.’nin Dezenflasyon Programının Başlangıcında Fiyat Davranışı, İ.M.K.B. Dergisi, 5 (17): 106- 130.
- Veeraraghavan, K. (2010). Role of Behavioral Finance- A Study International Journal of Enterprise and Onnavation Management Studies, 1(3): 109-112.
- Yaşar, B. (2008). Davranışsal Finans ve Fiyat Köpüğü: İ.M.K.B. Endekslerinde Fiyat Köpüğüyle İlgili Mevsimsel Birim Kök Araştırması, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Yazıcıoğlu, Y., ve Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri, Detay Yayıncılık, Ankara, 53.
- Zweig, J. (2011). Paranız ve Beyniniz, Çev. Necdet Ünal Elbeyli, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
| APA | AKDENİZ Ş, TURAN İ (2021). Davranışsal Finans Eğilimlerinin Risk Alma Düzeyine Etkisi. , 1016 - 1032. 10.20491/isarder.2021.1181 |
| Chicago | AKDENİZ Şahin,TURAN İlkay Davranışsal Finans Eğilimlerinin Risk Alma Düzeyine Etkisi. (2021): 1016 - 1032. 10.20491/isarder.2021.1181 |
| MLA | AKDENİZ Şahin,TURAN İlkay Davranışsal Finans Eğilimlerinin Risk Alma Düzeyine Etkisi. , 2021, ss.1016 - 1032. 10.20491/isarder.2021.1181 |
| AMA | AKDENİZ Ş,TURAN İ Davranışsal Finans Eğilimlerinin Risk Alma Düzeyine Etkisi. . 2021; 1016 - 1032. 10.20491/isarder.2021.1181 |
| Vancouver | AKDENİZ Ş,TURAN İ Davranışsal Finans Eğilimlerinin Risk Alma Düzeyine Etkisi. . 2021; 1016 - 1032. 10.20491/isarder.2021.1181 |
| IEEE | AKDENİZ Ş,TURAN İ "Davranışsal Finans Eğilimlerinin Risk Alma Düzeyine Etkisi." , ss.1016 - 1032, 2021. 10.20491/isarder.2021.1181 |
| ISNAD | AKDENİZ, Şahin - TURAN, İlkay. "Davranışsal Finans Eğilimlerinin Risk Alma Düzeyine Etkisi". (2021), 1016-1032. https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1181 |
| APA | AKDENİZ Ş, TURAN İ (2021). Davranışsal Finans Eğilimlerinin Risk Alma Düzeyine Etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(2), 1016 - 1032. 10.20491/isarder.2021.1181 |
| Chicago | AKDENİZ Şahin,TURAN İlkay Davranışsal Finans Eğilimlerinin Risk Alma Düzeyine Etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi 13, no.2 (2021): 1016 - 1032. 10.20491/isarder.2021.1181 |
| MLA | AKDENİZ Şahin,TURAN İlkay Davranışsal Finans Eğilimlerinin Risk Alma Düzeyine Etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, vol.13, no.2, 2021, ss.1016 - 1032. 10.20491/isarder.2021.1181 |
| AMA | AKDENİZ Ş,TURAN İ Davranışsal Finans Eğilimlerinin Risk Alma Düzeyine Etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi. 2021; 13(2): 1016 - 1032. 10.20491/isarder.2021.1181 |
| Vancouver | AKDENİZ Ş,TURAN İ Davranışsal Finans Eğilimlerinin Risk Alma Düzeyine Etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi. 2021; 13(2): 1016 - 1032. 10.20491/isarder.2021.1181 |
| IEEE | AKDENİZ Ş,TURAN İ "Davranışsal Finans Eğilimlerinin Risk Alma Düzeyine Etkisi." İşletme Araştırmaları Dergisi, 13, ss.1016 - 1032, 2021. 10.20491/isarder.2021.1181 |
| ISNAD | AKDENİZ, Şahin - TURAN, İlkay. "Davranışsal Finans Eğilimlerinin Risk Alma Düzeyine Etkisi". İşletme Araştırmaları Dergisi 13/2 (2021), 1016-1032. https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1181 |
