STRATEJİK YÖNETİM ARACI OLARAK HEDEF MALİYETLEME YÖNTEMİNİN HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE UYGULANABİLİRLİĞİ
Yıl: 2021 Cilt: 14 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1079 - 1107 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 16-12-2021
STRATEJİK YÖNETİM ARACI OLARAK HEDEF MALİYETLEME YÖNTEMİNİN HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE UYGULANABİLİRLİĞİ
Öz: Ekonomik ilişkilerin ve ticaretin küreselleşmesi ile birlikte havayolu işletmelerinde rekabetin şiddeti giderek artmakta ve birim gelirler azalmaktadır. Bu ortamda havayolu işletmelerinin değişen maliyet yapıları ve artan talep karşısında, geleneksel maliyet muhasebesi sistemleri çözüm üretmekte yetersiz kalabilmektedir. Buna karşılık maliyetlerini etkili şekilde yöneten, sürekli iyileştirme yapan havayolu işletmeleri rekabet üstünlüğü elde etmektedir. İşletmelerin rekabet üstünlüğü elde etmesinde gerekli stratejik bilgiyi sağlaması için stratejik maliyet yönetimi yaklaşımları geliştirilmiştir. Bunlardan biri olan hedef maliyetleme yönteminin havayolu işletmelerinde uygulanma durumunu araştırmak bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Türkiye’de faaliyette bulunan havayolu işletmelerinde maliyet yönetimi konusunda yetkililere uygulanan, hedef maliyetlemenin uygulanabilirliğine yönelik açık uçlu ve çoktan seçmeli sorulardan oluşan soru formu ile derlenen sonuçlar analiz edilerek değerlendirilmiştir. Araştırmaya katılan havayolu işletmelerinde hedef maliyetleme yönteminin kısmen uygulandığı ya da yöntemin bazı özelliklerinden maliyet planlamasında yararlanıldığı sonucuna varılmıştır. Araştırma sonuçlarından, havayolu işletmeleri ve benzer hizmet sektörlerinde faaliyette bulunan işletmelerin yararlanması ve makalenin alanyazına katkı sağlaması beklenmektedir.
Anahtar Kelime: APPLICABILITY OF TARGET COSTING METHOD AS A STRATEGIC MANAGEMENT TOOL IN AIRLINE COMPANIES
Öz: With the globalization of economic relations and trade, the severity of competition in airline companies is increasing and unit revenues are decreasing. In this environment, traditional cost accounting systems may be insufficient to produce solutions in the face of changing cost structures and increasing demand of airline companies. On the other hand, airline companies that manage their costs effectively and make continuous improvement gain a competitive advantage. Strategic cost management approaches have been developed to provide the necessary strategic information for businesses to gain competitive advantage. The aim of this study is to investigate the application of the target costing method, which is one of strategic cost management approaches, in airline companies. The results compiled with a questionnaire consisting of open-ended and multiple-choice questions on the feasibility of target costing, applied to the authorities on cost management in airline companies operating in Turkey, were analyzed and evaluated. It has been concluded that the target costing method is partially applied in the airline companies participating in the research or that some features of the method are used in cost planning. It is expected that airline companies and companies operating in similar service sectors will benefit from the results of the research and contribute to the literature of the article.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Acar, D. ve Alkan, H. (2003). Üretim Maliyetinin Düşürülmesinde Kaizen Maliyetleme. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 5 (1), 21-36.
- Acar, D. ve Şenol, H. (2014). Konaklama İşletmelerinde Hedef Maliyetleme Uygulama Düzeylerinin Tespitine Yönelik Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(20), 1-25.
- Akın O. ve Onat O. K. (2016). Modern Maliyet Yönetimi Teknikleri ve 2000-2014 Döneminde Bu Teknikleri Ele Alan Lisansüstü Tezlere Dair Bir Değerlendirme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 3(5), 6-15.
- Alkan, H. (2003). Maliyet Yönetim Aracı Olarak Hedef Maliyetleme ve Devlet Orman Fidanlık İşletmelerinde Uygulanabilirliği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Ata, F. (2014). Hedef Maliyetleme ve İnşaat İşletmelerinde Uygulanabilirliğinin Analizi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Atmaca, M. ve Terzi, S. (2007). Stratejik Maliyet Yönetimi Açısından Tam Zamanında Üretim Felsefesi ile Kısıtlar Teorisinin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 22(1), 293-309.
- Bağan, H. ve Gerede, E. (2017). Havayolu İşletmelerinde Havaaracı Bakım Faaliyetlerinin Dış Kaynaklardan Temin Edilmesi: Ortaya Çıkması Muhtemel Emniyet Tehlikelerinin Belirlenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(3), 86-108.
- Bahşi, C. G. ve Can, A. V. (2001). Hedef Maliyetleme. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, (4), 47-64.
- Baki, A. Ve Gökçek, T. (2012). Karma Yöntem Araştırmalarına Genel Bir Bakış. Electronic Journal of Social Sciences, 11(42), 1-21.
- Bayazıtlı, E. ve Koçsoy, M. (2009). Hedef Maliyetlemenin Türk İmalat İşletmelerinde (İSO 500) Uygulanma Düzeyi ve Uygulanabilirliğinin Tespitine İlişkin Bir Araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (42), 58-75.
- Bozdemir, E. ve Orhan, M. S. (2011). Maliyet Kontrol Aracı Olarak Hedef Maliyetleme Yönteminin Türk Otomotiv Sanayinde Uygulanabilirlik Düzeyinin İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), 163-179.
- Büyükmirza K. (2009). Maliyet ve Yönetim Muhasebesi. Ankara: Gazi Kitabevi.
- Can, A. V. (2004). Hedef Maliyetleme Kuram ve Uygulama. Adapazarı: Sakarya Kitabevi.
- Creswell, J. W. (2003). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (2nd ed.), Thousand Oaks, CA: Sage.
- Erdoğan, D. (2018). Havacılık İşletmelerinde Performans Yönetimi, (Edt. A.A. Karagül) Havacılık İşletmelerinde Muhasebe Uygulamaları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını.
- Fry, J., Humphreys, I., & Francis, G. (2005). Benchmarking in Civil Aviation: Some Empirical Evidence. Benchmarking: An International Journal, 12(2), 125-137.
- Gerede; E. (2015). Havayolu Taşımacılığı ve Ekonomik Düzenlemeler: Teori ve Türkiye Uygulaması. SHGM Ya.No. HUD/T-01
- Gerede, E. (2011). Türkiye’deki Havayolu Taşımacılığına İlişkin Ekonomik Düzenlemelerin Havayolu İşletmelerine Etkisinin Değerlendirilmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 505-537.
- Hacırüstemoğlu, R. ve Şakrak, M. (2002). Maliyet Muhasebesinde Güncel Yaklaşımlar. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
- Haşaşoğlu, U. (2011). Stratejik Maliyet Yönetim Aracı: Hedef Maliyetleme (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Horngren, C.T., Datar, S.M., & Rojan, M.V. (2012). Cost Accounting: A Managerial Emphasis, Pearson Education Limited.
- Karcıoğlu, R. (2000). Stratejik Maliyet Yönetimi: Maliyet ve Yönetim Muhasebesinde Yeni Yaklaşımlar, Erzurum: Aktif Yayınevi.
- Köroğlu, Ç., Erkan, D. ve Erincik, A. (2019). Hedef Maliyetleme ve Hedef Maliyetlemenin Bir Üretim İşletmesinde Uygulanması. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12 (2), 301-315.
- Kutay, N. ve Akkaya, G. C. (2000). Stratejik Maliyet Yönetimi Aracı Olarak Hedef Maliyetleme. Dokuzeylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 15(2), 1-15.
- Öter, Z. ve Tütüncü, Ö. (2001). Turizm İşletmelerinde Kalite Fonksiyon Göçerimi: Seyahat Acentelerine Yönelik Varsayımsal Bir Yaklaşım. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(3), 95-117.
- Terzi, A. (2021). Hedef Maliyetleme Uygulamalarında Yaşanan Sorunlar ve Çok Boyutlu Nedenleri Üzerine Bir Tartışma. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 14(1), 363-395.
- Türk Sivil Havacılık Kanunu (1983). 2920 sayılı Kanun (R.G. tarih: 19.10.1983, sayı: 18196).
- Yalçınkaya, A. ve Adiller, L. (2011). Havayolu İşletmelerinde Benchmarking: Türkiye'de Faaliyet Gösteren Havayolu İşletmelerinde Bir Uygulama. Saraybosna: Uluslararası 9. Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, 2700-2709.
- Yükçü, S. (1999). Yeni Bir Fiyatlandırma Yaklaşımı Olarak Hedef Maliyetleme. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 1(3), 1-11.
- Yüksel, S. ve Gerede E. (2012). Türkiye’de Havaaracı Bakım Faaliyetlerinde Dış Kaynak Kullanımı Üzerine Bir Araştırma. Eskişehir Osmangazi Üni. İ.İ.B.F. Dergisi, 7(1), 121-153.
APA | AKDENIZ N, Kaya E (2021). STRATEJİK YÖNETİM ARACI OLARAK HEDEF MALİYETLEME YÖNTEMİNİN HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE UYGULANABİLİRLİĞİ. , 1079 - 1107. |
Chicago | AKDENIZ NAZLI EBRU,Kaya Ergün STRATEJİK YÖNETİM ARACI OLARAK HEDEF MALİYETLEME YÖNTEMİNİN HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE UYGULANABİLİRLİĞİ. (2021): 1079 - 1107. |
MLA | AKDENIZ NAZLI EBRU,Kaya Ergün STRATEJİK YÖNETİM ARACI OLARAK HEDEF MALİYETLEME YÖNTEMİNİN HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE UYGULANABİLİRLİĞİ. , 2021, ss.1079 - 1107. |
AMA | AKDENIZ N,Kaya E STRATEJİK YÖNETİM ARACI OLARAK HEDEF MALİYETLEME YÖNTEMİNİN HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE UYGULANABİLİRLİĞİ. . 2021; 1079 - 1107. |
Vancouver | AKDENIZ N,Kaya E STRATEJİK YÖNETİM ARACI OLARAK HEDEF MALİYETLEME YÖNTEMİNİN HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE UYGULANABİLİRLİĞİ. . 2021; 1079 - 1107. |
IEEE | AKDENIZ N,Kaya E "STRATEJİK YÖNETİM ARACI OLARAK HEDEF MALİYETLEME YÖNTEMİNİN HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE UYGULANABİLİRLİĞİ." , ss.1079 - 1107, 2021. |
ISNAD | AKDENIZ, NAZLI EBRU - Kaya, Ergün. "STRATEJİK YÖNETİM ARACI OLARAK HEDEF MALİYETLEME YÖNTEMİNİN HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE UYGULANABİLİRLİĞİ". (2021), 1079-1107. |
APA | AKDENIZ N, Kaya E (2021). STRATEJİK YÖNETİM ARACI OLARAK HEDEF MALİYETLEME YÖNTEMİNİN HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE UYGULANABİLİRLİĞİ. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları, 14(3), 1079 - 1107. |
Chicago | AKDENIZ NAZLI EBRU,Kaya Ergün STRATEJİK YÖNETİM ARACI OLARAK HEDEF MALİYETLEME YÖNTEMİNİN HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE UYGULANABİLİRLİĞİ. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları 14, no.3 (2021): 1079 - 1107. |
MLA | AKDENIZ NAZLI EBRU,Kaya Ergün STRATEJİK YÖNETİM ARACI OLARAK HEDEF MALİYETLEME YÖNTEMİNİN HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE UYGULANABİLİRLİĞİ. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları, vol.14, no.3, 2021, ss.1079 - 1107. |
AMA | AKDENIZ N,Kaya E STRATEJİK YÖNETİM ARACI OLARAK HEDEF MALİYETLEME YÖNTEMİNİN HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE UYGULANABİLİRLİĞİ. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları. 2021; 14(3): 1079 - 1107. |
Vancouver | AKDENIZ N,Kaya E STRATEJİK YÖNETİM ARACI OLARAK HEDEF MALİYETLEME YÖNTEMİNİN HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE UYGULANABİLİRLİĞİ. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları. 2021; 14(3): 1079 - 1107. |
IEEE | AKDENIZ N,Kaya E "STRATEJİK YÖNETİM ARACI OLARAK HEDEF MALİYETLEME YÖNTEMİNİN HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE UYGULANABİLİRLİĞİ." Muhasebe ve Vergi Uygulamaları, 14, ss.1079 - 1107, 2021. |
ISNAD | AKDENIZ, NAZLI EBRU - Kaya, Ergün. "STRATEJİK YÖNETİM ARACI OLARAK HEDEF MALİYETLEME YÖNTEMİNİN HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE UYGULANABİLİRLİĞİ". Muhasebe ve Vergi Uygulamaları 14/3 (2021), 1079-1107. |