Tip 1 Diyabetli Çocuk/Ergenlerin Beslenme Alışkanlıkları ve Yaşam Kalitesi
Yıl: 2021 Cilt: 5 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 302 - 311 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.25048/tudod.1003123 İndeks Tarihi: 04-01-2022
Tip 1 Diyabetli Çocuk/Ergenlerin Beslenme Alışkanlıkları ve Yaşam Kalitesi
Öz: Amaç: Araştırmada “8-18 yaş arası tip 1 diyabetli çocuk/ergenlerin beslenme alışkanlıkları ve yaşam kaliteleri arasındaki ilişkinin” belirlenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntemler: Araştırma kesitsel ve tanımlayıcı olup, bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinin Çocuk Endokrin Polikliniğinde, 8-18 yaş aralığında tip 1 diyabeti olan 127 çocuk/ergen ve 127 ebeveynleri ile gerçekleştirilmiştir. Veriler, Tip 1 Diyabetli Çocuk/Ergeni Tanıtıcı Bilgi Formu, Tip 1 Diyabetli Çocuk/Ergenlerde Beslenme Alışkanlıklarını Değerlendirme Formu, Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği Diyabet Modülü Versiyon 3.0 8-12 Yaş Çocuk ve Ebeveyn Raporu, 13-18 Yaş Ergen ve Ebeveyn Raporuyla toplanmıştır. Verilerin analizinde Wilcoxon Eşli Sıralar, Mann-Whitney U ve Kruskal Wallis testleri kullanıldı. Bulgular: Çalışmadan elde edilen bulgulara göre, ebeveynlere göre çocukların/ergenlerin diyabetle ilişkili yaşam kalitesinin daha düşük olduğu, çocuk/ergenlere göre ise kendi yaşam kalitelerinin daha iyi olduğu saptanmıştır (Z=7.04, p<0.001). Çalışmada, diyabetle ilişkili yaşam kalitesi ile karbonhidrat sayımı yapmayı bilme durumu karşılaştırıldığında, çocuklar/ergenler karbonhidrat sayımın yaşam kalitesini etkilediğini bildirmişlerdir (p=0.001). Diyabetle ilişkili yaşam kalitesi ile HbA1c arasındaki ilişkinin karşılaştırılmasında, ebeveynlere göre HbA1c değeri ile çocukların yaşam kalitesi arasında negatif yönlü anlamlı (r=-0.23, p=0.012) bir ilişki saptanmıştır. Çalışmada, beslenme alışkanlıklarında eksik/yanlışlar olmasına rağmen, genel olarak yaşam kalitelerinin etkilenmediği yönünde bildirimler saptanmıştır. Sonuç: Çalışma sonucunda tip 1 diyabetli çocuk/ergenlerin ve ebeveynlerinin beslenme hakkındaki bilgilerinin ve diyabetle ilişkisinin eksik/yanlış olduğu belirlenmiştir. Çalışmanın “Beslenme alışkanlıkları tip 1 diyabetli çocukların/ergenlerin yaşam kalitesini etkiler mi?” sorusunun yanıtı “Hayır” olarak saptanmıştır.
Anahtar Kelime: Dietary Habits and Quality of Life of Children/Adolescents with Type 1 Diabetes
Öz: Aim: The study aims to “determine the relation between dietary habits and the quality of life of children/adolescents between the ages of 8-18 with Type-1 diabetes”. Material and Methods: The research is cross-sectional and descriptive nature and has been carried out on children/adolescents (n=127) with type 1 diabetes and their families (n=127) in the Pediatric Endocrine Polyclinic of a Training and Research Hospital. Data has been collected using Introductory Information Form for Children/Adolescents with Type 1 Diabetes, Dietary Habits Assessment Form for Children/Adolescents with Type 1 Diabetes, Quality of Life Scale for Children Diabetes Module Version 3.0 8-12 Year Old Child and Parent Report, Quality of Life Scale for Children Diabetes Module Version 3.0 13-18 Year Old Adolescent and Parent Report. Wilcoxon signed-rank test, Mann-Whitney U test and Kruskal Wallis test used for data analysis. Results: According to the acquired data and comparing parents and the child/adolescent, children/adolescents have lower quality of life associated with diabetes compared to parents. Parents had better quality of life compared to children/adolescents (Z=7.04, p<0.001). Comparing diabetes related quality of life and knowledge of carbohydrate counting; children/adolescents stated that knowing carbohydrate counts did affect quality of life (p=0.001). Comparing the relation between diabetes related quality of life and HbA1c a negatively significant relation was found between HbA1c and the quality of life in children compared to parents (r=-0.23, p=0.012). The study found that quality of life was not affected overall even though there were shortcomings/mistakes in dietary habits. Conclusion: It was determined that dietary knowledge and relation with diabetes of the children/adolescents and their parents was insufficient or wrong. The research question “Do the dietary habits effect the diabetes related quality of life of children/adolescents?” was answered as “No”
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- 1. Evliyaoğlu O, Piron Ö, Veysel Nijat Baş VN, Nesibe Akyürek N, Yılmaz S. Diyabet nedir? Çocukluk Çağı Diyabeti Eğitimci Rehberi. T.C Sağlık Bakanlığı Halk sağlığı Genel Müdürlüğü, Ankara, 2020.
- 2. Haliloğlu B, Aycan Z. Diyabet tiplendirilmesinde zorluklar ve ayırıcı tanıda yardımcı yöntemler. Bölüm 1. Aycan Z (Ed.) Çocukluk Çağı Diyabeti, Çocukluk Çağı Diyabeti Tanı ve Tedavi Rehberi, Ankara, 2018; 5-12.
- 3. Çövener Ç, Ocakçı AF. Tip 1 diyabet yönetimi: Bir hemşirelik modeli. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2013; 10(1): 30-37.
- 4. Mayer-Davis EJ, Kahkoska AR, Jefferies C, Dabelea D, Balde N, Gong CX, Aschner P, Craig ME. ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2018: Definition, epidemiology, and classification of diabetes in children and adolescents. Pediatric Diabetes October. 2018;19(Suppl. 27): 7-19.
- 5. Sperling MA, Tamborlane WV, Battelino T, Weinzimer SA, Phillip M. Diabetes mellitus. In: Sperling, M. Pediatric Endocrinology. Fourth edition. Philadelphia, PA: Elsevier/ Saunders; 2014.
- 6. Yesilkaya E, Cinaz P, Andiran N, Bideci A, Hatun Ş, Sarı E, Türker T, Akgül Ö, Saldır M, Kılıçaslan H, Açıkel C, Craig ME. First report on the nationwide incidence and prevalence of type 1 diabetes among children in Turkey. Diabet Med. 2017;34(3):405-410.
- 7. Keser A, Atik Altınok Y, Koç N, Bozbulut R, Nur Genç F, Gökçe T, Mançu Tülek T. Diyabette tıbbi beslenme tedavisi ve karbonhidrat sayımı yöntemi. Çocukluk Çağı Diyabeti Eğitimci Rehberi. T.C Sağlık Bakanlığı Halk sağlığı Genel Müdürlüğü, Ankara, 2020.
- 8. Ergün S, Karaca Sivrikaya S. Tip 1 diyabetli çocukların evde bakim uygulamaları ve yönetimi. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi. 2012;1(2):90-95.
- 9. World Health Organization (WHO). WHOQOL-BREF Introduction, Administration, Scoring and Generic Version of the Assessment. Programme on Mental Health. World Health Organization. Geneva, 1996;5.
- 10. Ingersoll GM, Marrero DG. A modified quality-of-life measure for youths: psychometric properties. Diabetes Educ. 1991;17(2):114-118.
- 11. Grey M, Boland EA, Yu C, Sullivan-Bolyai S, Tamborlane WV. Personal and family factors associated with quality of life in adolescents with diabetes. Diabetes Care. 1998;21(6):909- 914.
- 12. Wake M, Hesketh K, Cameron F. The child health questionnaire in children with diabetes: cross-sectional survey of parent and adolescent-reported functional health status. Diabet Med. 2000;17(10):700-707.
- 13. Varni JW, Burwinkle TM, Jacobs JR, Gottschalk M, Kaufman F, Jones K. The PedsQL in type 1 and type 2 diabetes: Reliability and validity of the pediatric quality of life inventory generic core scales and type 1 diabetes module. Diabetes Care. 2003; 26(3): 631-637.
- 14. Laffel LM, Connell A, Vangsness L, Goebel-Fabbri A, Mansfield A, Anderson BJ. General quality of life in youthwithtype 1 diabetes: Relationship to patient management and diabetesspecific family conflict. Diabetes Care. 2003;26(11):3067-3073.
- 15. Graue M, Wentzel-Larsen T, Hanestad BR, Batsvik B, Sovik O. Measuring self-reported, health-related, quality of life in adolescents with type 1 diabetes using both generic and disease-specific instruments. Acta Paediatr. 2003;92(10):1190- 1196.
- 16. Hesketh KD, Wake MA, Cameron FJ. Health-related quality of life and metabolic control in children with type 1 diabetes: A prospective cohort study. Diabetes Care. 2004;27(2):415-420.
- 17. Mollaoğlu M. Kronik hastalarda yaşam kalitesi ve hemşirelik. 2. Sağlıkta Yaşam Kalitesi Kongresi Özet Kitabı, 5-7 Nisan 2007, E.Ü. AKM, İzmir, 2007, 9-11.
- 18. Çövener Özçelik Ç, Aktaş E. The reliability and validity of the pediatrics quality of life inventory TM (PedsQL) diabetes module 3.0 for Turkish adolescents with type 1 diabetes. Int J Diabetes Dev Ctries. 2015;35:109-116.
- 19. Abacı A, Böber E, Büyükgebiz A. Tip 1 diyabet. Güncel Pediatri. 2007;5:1-10.
- 20. Ambrosino JM, Fennie K, Whittemore R, Jaser S, Dowd MF, Grey M. Short-term effects of coping skills training in school age children with type 1 diabetes. Pediatr Diabetes. 2008;9(3):74-82.
- 21. ADA. Children and adolescents: Standards of medical care in diabetes-2021. Diabetes Care. 2021;44(Supplement 1): S180-S199.
- 22. Amillategui B, Calle JR, Alvarez MA, Cardiel MA, Barrio R. Identifying the special needs of children with type 1 diabetes in the school setting. An overview of parents’ perceptions. Diabetic Medicine. 2007; :1073-1079.
- 23. Boztepe H. Tip 1 diyabetin yönetiminde riskli bir dönem: Ergenlik. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Dergisi. 2012;19 (1):82-89.
- 24. Ayar D, Öztürk C. Psychometric evaluation of the pediatric quality of life inventoryTM 3.0 diabetes module for turkish children with type 1 diabetes mellitus. Oxidation Communications. 2016; 39(1-II): 438-449.
- 25. Tarı S, Kitiş Y. Tip 1 diyabetli çocukların okulda diyabet yönetimiyle ilgili yaşadıkları güçlükler. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2016;32(2):44-60.
- 26. Costa LM, Vieira SE. Quality of life of adolescents with type 1 diabetes. Clinics. 2015;70(3):173-179.
- 27. Karabulut EY. Tip 1 diyabetli adölesanların okul ve aile ilişkilerinin metabolik kontrollerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya, 2019. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ Erişim tarihi: 03.12.2021)
- 28. T.C. Resmi Gazete. Milli Eğitim Bakanlığı Okul Kantinlerindeki Gıda Satışı Hakkında Genelge. 21 Temmuz 2011. sayı: 1782, Başbakanlık Basımevi, Ankara.
- 29. Aksoy M, Nişancı F, Kızıl M, Çakır B, Çarkçı M. Besin öğeleri ve besin grupları. Türkiye Beslenme Rehberi. T.C Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, 2015.
- 30. Çövener Özçelik Ç, Ocakçı AF. Tip 1 Diyabet Yönetimi, İstanbul Tıp Kitabevi, İstanbul; 2014.
- 31. Şen Celasin N, Başbakkal DZ, Gökşen Şimşek RD, Darcan Ş. Tip 1 Diyabetli Çocuklara/ Ergenlere Yönelik Hipoglisemi (Kan Şekeri Düşüklüğü) Yönetimi Rehberi. 1.Basım, Bormat Matbaacılık, İzmir; 2010. ISBN:978-605-61188-0-7
- 32. Emmanouilidou E, Galli-Tsinopoulou A, Karavatos A ve Nousia-Arvanitakis S. Quality of life of children and adolescents with diabetes of Northern Greek origin. Hippokratia. 2008;12(3):168-175.
- 33. Lukács A, Varga B, Barótfi S, Kiss-Tóth E ve Barkai L. Healthrelated quality of life of youths with type 1 diabetes: Reliability and validity of the hungarian version of the PedsQL 3.0 Diabetes Module. J Diabetes Metab. 2012;3(4):191.
- 34. Sand P, Kljajic M, Schaller J, Forsander G. The reliability of the health related quality of life questionnaire PedsQL 3.0 Diabetes Module TM for Swedish children with type1 diabetes. Acta Pædiatrica. 2012;101(8):344-349.
- 35. Abdul-Rasoul M, Al Otaibi F, Al Mahdi M, Al Kandari H. Reliability and validity of the Arabic version of the PedsQLTM 4.0 generic ore scales and PedsQLTM 3.0 diabetes modüle. Journal of Diabetes Mellitus. 2012; 2(3): 301-307.
- 36. Şahin N. Tip 1 Diyabetes mellitus tanılı ergenlerde psikopatoloji yaşam kalitesi ve ebeveyn tutumlarının değerlendirilmesi. Tıpta Uzmanlık Tezi. Erciyes Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Kayseri, 2010. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ Erişim tarihi: 03.12.2021)
- 37. Weinger K, O’Donnell AK, Rıtholz MD. Adolescent views of diabetes related parent conflict and support: A focus group analysis. J Adolesc Health. 2001;29(5):330-336.
- 38. Çavuşoğlu H. Endokrin sorunu olan çocuk ve hemşirelik bakımı. Çocuk Sağlığı Hemşireliği, 10. Baskı, Cilt 2. Sistem Ofset Basımevi, Ankara; 2011: 154-157.
| APA | Çövener Özçelik Ç, Şen Celasin N (2021). Tip 1 Diyabetli Çocuk/Ergenlerin Beslenme Alışkanlıkları ve Yaşam Kalitesi. , 302 - 311. 10.25048/tudod.1003123 |
| Chicago | Çövener Özçelik Çağrı,Şen Celasin Nesrin Tip 1 Diyabetli Çocuk/Ergenlerin Beslenme Alışkanlıkları ve Yaşam Kalitesi. (2021): 302 - 311. 10.25048/tudod.1003123 |
| MLA | Çövener Özçelik Çağrı,Şen Celasin Nesrin Tip 1 Diyabetli Çocuk/Ergenlerin Beslenme Alışkanlıkları ve Yaşam Kalitesi. , 2021, ss.302 - 311. 10.25048/tudod.1003123 |
| AMA | Çövener Özçelik Ç,Şen Celasin N Tip 1 Diyabetli Çocuk/Ergenlerin Beslenme Alışkanlıkları ve Yaşam Kalitesi. . 2021; 302 - 311. 10.25048/tudod.1003123 |
| Vancouver | Çövener Özçelik Ç,Şen Celasin N Tip 1 Diyabetli Çocuk/Ergenlerin Beslenme Alışkanlıkları ve Yaşam Kalitesi. . 2021; 302 - 311. 10.25048/tudod.1003123 |
| IEEE | Çövener Özçelik Ç,Şen Celasin N "Tip 1 Diyabetli Çocuk/Ergenlerin Beslenme Alışkanlıkları ve Yaşam Kalitesi." , ss.302 - 311, 2021. 10.25048/tudod.1003123 |
| ISNAD | Çövener Özçelik, Çağrı - Şen Celasin, Nesrin. "Tip 1 Diyabetli Çocuk/Ergenlerin Beslenme Alışkanlıkları ve Yaşam Kalitesi". (2021), 302-311. https://doi.org/10.25048/tudod.1003123 |
| APA | Çövener Özçelik Ç, Şen Celasin N (2021). Tip 1 Diyabetli Çocuk/Ergenlerin Beslenme Alışkanlıkları ve Yaşam Kalitesi. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi , 5(3), 302 - 311. 10.25048/tudod.1003123 |
| Chicago | Çövener Özçelik Çağrı,Şen Celasin Nesrin Tip 1 Diyabetli Çocuk/Ergenlerin Beslenme Alışkanlıkları ve Yaşam Kalitesi. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi 5, no.3 (2021): 302 - 311. 10.25048/tudod.1003123 |
| MLA | Çövener Özçelik Çağrı,Şen Celasin Nesrin Tip 1 Diyabetli Çocuk/Ergenlerin Beslenme Alışkanlıkları ve Yaşam Kalitesi. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi , vol.5, no.3, 2021, ss.302 - 311. 10.25048/tudod.1003123 |
| AMA | Çövener Özçelik Ç,Şen Celasin N Tip 1 Diyabetli Çocuk/Ergenlerin Beslenme Alışkanlıkları ve Yaşam Kalitesi. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi . 2021; 5(3): 302 - 311. 10.25048/tudod.1003123 |
| Vancouver | Çövener Özçelik Ç,Şen Celasin N Tip 1 Diyabetli Çocuk/Ergenlerin Beslenme Alışkanlıkları ve Yaşam Kalitesi. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi . 2021; 5(3): 302 - 311. 10.25048/tudod.1003123 |
| IEEE | Çövener Özçelik Ç,Şen Celasin N "Tip 1 Diyabetli Çocuk/Ergenlerin Beslenme Alışkanlıkları ve Yaşam Kalitesi." Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi , 5, ss.302 - 311, 2021. 10.25048/tudod.1003123 |
| ISNAD | Çövener Özçelik, Çağrı - Şen Celasin, Nesrin. "Tip 1 Diyabetli Çocuk/Ergenlerin Beslenme Alışkanlıkları ve Yaşam Kalitesi". Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi 5/3 (2021), 302-311. https://doi.org/10.25048/tudod.1003123 |
