Yıl: 2021 Cilt: 11 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1533 - 1539 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.21597/jist.821104 İndeks Tarihi: 29-07-2022

Yem Fabrikalarında Kapasite Kullanımının Üretim ve Ekonomik Performans Açısından Değerlendirilmesi: Samsun İli Örneği, Türkiye

Öz:
Yem fabrikalarının tarımsal ürünlerin işlenmesi, istihdam oluşturma ve ihracatla döviz getirisi sağlama gibi önemli ekonomik katkıları söz konusudur. Bu çalışmanın amacı, yem fabrikalarında kapasite kullanım oranına bağlı olarak yem üretim maliyetini belirlemek ve atıl kapasiteden kaynaklı ekonomik kaybı ortaya koymaktır. Araştırmanın materyalini Samsun ilinde karma yem üreten 3 fabrikadan anket yoluyla elde edilen veriler oluşturmaktadır. Yem fabrikalarında yem üretim maliyeti kısmi maliyet yaklaşımıyla, fabrikaların ekonomik kayıpları ise GSÜD, brüt kar, net kar ve nispi karın hesaplanmasıyla ortaya konulmuştur. Yem fabrikalarının yıllık ortalama kapasite kullanım oranı %55.43, yem üretim miktarı 161,493 ton, yem üretim masrafı ise 162.99 milyon TL’dir. Yem üretim masrafının %88.9’unu değişken masraflar, %11.1’ini sabit masraflar oluşturmaktadır. Fabrikalarda ortalama 1 kg yem üretim maliyeti 1.009 TL olup, birim maliyet tam kapasiteyle çalışan fabrikada 0.992 TL, orta kapasiteyle çalışan fabrikada 1.014 TL, düşük kapasiteyle çalışan fabrikada ise 1.018 TL’dir. Fabrikaların ortalama gayrisafi üretim değeri 183.4 milyon TL, ortalama brüt karları 38.4 milyon TL, ortalama net karları ise 20.4 milyon TL’dir. Yem fabrikalarında eksik kapasiteyle çalışılmasından dolayı üretimde %44.78’lik (597.52 bin ton), GSÜD’de %55 (672.45 milyon TL), brüt karda %54.13 (136.11 milyon TL), net karda ise %53.12’lik (69.38 milyon TL) bir kayıp yaşanmıştır. Kapasite kullanım oranının artırılması, üretim maliyetlerini azaltırken brüt ve net karın artmasını sağlayacaktır. Yem sanayine yapılacak yatırımların fizibiliteye dayandırılmasıyla birlikte, üretimin uluslararası piyasalara açılması, yaşanan ekonomik kayıpların önlenmesine ve sektörün rekabet gücünün artırılmasına önemli katkılar sağlayacaktır.
Anahtar Kelime: kapasite kullanım oranı üretim maliyeti ekonomik kayıp Yem fabrikası ekonomik performans Samsun

Evaluation of Capacity Utilization in Terms of Production and Economic Performance in Feed Factories: The Case of Samsun Province, Turkey

Öz:
Feed factories make important contributions to the economy such as utilizing agricultural crops, creating employment and providing foreign currency returns through exports. The aim of this study was to examine the production cost and the economic losses of feed factories arising from idle capacity. The research material consisted of the data obtained through the questionnaire from 3 factories producing concentrated feed in Samsun Province. The cost of feed production was determined by partial cost approach, and the economic losses of the factories was calculated by estimating GDP, gross profit, net profit and relative profit. The annual average capacity utilization rate of the feed factories was found as 55.43%, the feed production amount and cost were found as 161,493 tons and 162.99 million TL, respectively. About 89% of the feed production costs were variable costs and 11% were fixed costs. According to the average of the factories, the cost of feed production per 1 kg was found as 1.009 TL. However, assuming that these factories work at full, medium and low capacity, the cost of the feed for one kg was calculated as 0.992 TL, 1.014 TL and 1.018 TL, respectively. While the average gross production value of the factories was calculated as 183.4 million TL, their average gross and net profits were calculated as 38.4 million TL and 20.4 million TL, respectively. Due to working with insufficient capacity, the feed factories lost 44.78% of production (597.52 tons), 55% of GDP (672.45 million TL), 54.13% of gross profit (136.11 million TL), and 53.12% of net profit (69.38 million TL). While increasing the capacity utilization rate could increase the firms’ gross and net profits, while this can decreases the production costs. Realising feasible investments and expanding to international feed markets could contribute significant benefits for the feed factories by preventing economic losses and increasing their competitiveness.
Anahtar Kelime: economic performance production costs

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
APA BAŞER U, Bozoglu M (2021). Yem Fabrikalarında Kapasite Kullanımının Üretim ve Ekonomik Performans Açısından Değerlendirilmesi: Samsun İli Örneği, Türkiye. , 1533 - 1539. 10.21597/jist.821104
Chicago BAŞER Uğur,Bozoglu Mehmet Yem Fabrikalarında Kapasite Kullanımının Üretim ve Ekonomik Performans Açısından Değerlendirilmesi: Samsun İli Örneği, Türkiye. (2021): 1533 - 1539. 10.21597/jist.821104
MLA BAŞER Uğur,Bozoglu Mehmet Yem Fabrikalarında Kapasite Kullanımının Üretim ve Ekonomik Performans Açısından Değerlendirilmesi: Samsun İli Örneği, Türkiye. , 2021, ss.1533 - 1539. 10.21597/jist.821104
AMA BAŞER U,Bozoglu M Yem Fabrikalarında Kapasite Kullanımının Üretim ve Ekonomik Performans Açısından Değerlendirilmesi: Samsun İli Örneği, Türkiye. . 2021; 1533 - 1539. 10.21597/jist.821104
Vancouver BAŞER U,Bozoglu M Yem Fabrikalarında Kapasite Kullanımının Üretim ve Ekonomik Performans Açısından Değerlendirilmesi: Samsun İli Örneği, Türkiye. . 2021; 1533 - 1539. 10.21597/jist.821104
IEEE BAŞER U,Bozoglu M "Yem Fabrikalarında Kapasite Kullanımının Üretim ve Ekonomik Performans Açısından Değerlendirilmesi: Samsun İli Örneği, Türkiye." , ss.1533 - 1539, 2021. 10.21597/jist.821104
ISNAD BAŞER, Uğur - Bozoglu, Mehmet. "Yem Fabrikalarında Kapasite Kullanımının Üretim ve Ekonomik Performans Açısından Değerlendirilmesi: Samsun İli Örneği, Türkiye". (2021), 1533-1539. https://doi.org/10.21597/jist.821104
APA BAŞER U, Bozoglu M (2021). Yem Fabrikalarında Kapasite Kullanımının Üretim ve Ekonomik Performans Açısından Değerlendirilmesi: Samsun İli Örneği, Türkiye. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(2), 1533 - 1539. 10.21597/jist.821104
Chicago BAŞER Uğur,Bozoglu Mehmet Yem Fabrikalarında Kapasite Kullanımının Üretim ve Ekonomik Performans Açısından Değerlendirilmesi: Samsun İli Örneği, Türkiye. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 11, no.2 (2021): 1533 - 1539. 10.21597/jist.821104
MLA BAŞER Uğur,Bozoglu Mehmet Yem Fabrikalarında Kapasite Kullanımının Üretim ve Ekonomik Performans Açısından Değerlendirilmesi: Samsun İli Örneği, Türkiye. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, vol.11, no.2, 2021, ss.1533 - 1539. 10.21597/jist.821104
AMA BAŞER U,Bozoglu M Yem Fabrikalarında Kapasite Kullanımının Üretim ve Ekonomik Performans Açısından Değerlendirilmesi: Samsun İli Örneği, Türkiye. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2021; 11(2): 1533 - 1539. 10.21597/jist.821104
Vancouver BAŞER U,Bozoglu M Yem Fabrikalarında Kapasite Kullanımının Üretim ve Ekonomik Performans Açısından Değerlendirilmesi: Samsun İli Örneği, Türkiye. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2021; 11(2): 1533 - 1539. 10.21597/jist.821104
IEEE BAŞER U,Bozoglu M "Yem Fabrikalarında Kapasite Kullanımının Üretim ve Ekonomik Performans Açısından Değerlendirilmesi: Samsun İli Örneği, Türkiye." Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11, ss.1533 - 1539, 2021. 10.21597/jist.821104
ISNAD BAŞER, Uğur - Bozoglu, Mehmet. "Yem Fabrikalarında Kapasite Kullanımının Üretim ve Ekonomik Performans Açısından Değerlendirilmesi: Samsun İli Örneği, Türkiye". Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 11/2 (2021), 1533-1539. https://doi.org/10.21597/jist.821104