DİNİ BAĞLILIK, ÇEVRE BİLİNCİ VE DIŞA DÖNÜKLÜĞÜN YEŞİL ÜRÜN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: Z KUŞAĞI ÜZERİNE BİR UYGULAMA

YEMEZ, IBRAHIM

doi:10.18092/ulikidince.939010

DİNİ BAĞLILIK, ÇEVRE BİLİNCİ VE DIŞA DÖNÜKLÜĞÜN YEŞİL ÜRÜN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: Z KUŞAĞI ÜZERİNE BİR UYGULAMA

İbrahim YEMEZ (Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü, Sivas, Türkiye)

Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi

8 1

Yıl: 2022 Cilt: 0 Sayı: 34 Sayfa Aralığı: 97 - 116 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18092/ulikidince.939010 İndeks Tarihi: 29-07-2022

DİNİ BAĞLILIK, ÇEVRE BİLİNCİ VE DIŞA DÖNÜKLÜĞÜN YEŞİL ÜRÜN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: Z KUŞAĞI ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Öz:

Bu çalışmada dini bağlılık, çevre bilinci ve dışa dönüklük faktörlerinin tüketicilerin yeşil ürün satın alma niyetleri üzerindeki etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Kolayda örnekleme yöntemiyle 1 Mart-30 Nisan 2021 tarhilerinde 17-21 yaşında, toplam 434 kişiden veri toplanmıştır. Toplanan veriler PLS-SEM yöntemiyle Faktör Analizi ve Yol Analizine tabi tutulmuştur. İlk olarak araştırmada kullanılan ölçeğin geçerliliği ve güvenirliği kanıtlanmıştır. Daha sonra araştırma modeli ve hipotezleri Yol Analizi ile test edilmiştir. Analiz sonucunda hipotezlerinin tamamının kabul edildiği görülmüştür. Buna göre Dini Bağlılık fatörü Çevre Bilinci, Dışa Dönüklük ve Yeşil Ürün Satın Alma Niyetini pozitif ve anlamlı bir şekilde etkilemektedir. Dışa Dönüklük faktörünün Çevre Bilinci ve Yeşil Ürün Satın Alma Niyetini pozitif ve anlamlı bir şekilde etkilediği de bulunmuştur. Son olarak Çevre Bilinci faktörünün de Yeşil Ürün Satın Alma Niyetini pozitif ve anlamlı bir şekilde etkilediği de görülmüştür. Tüm faktörlerin Yeşil Ürün Satın Alma Niyetini ise yaklaşık olarak %44 oranında ve pozitif bir şekilde açıkladığı bulunmuştur.

Anahtar Kelime: Yeşil Ürün Dini Bağlılık Z Kuşağı Çevre Bilinci Dışa Dönüklük

THE EFFECT OF RELIGIOUS AFFILIATION, ENVIROMENTAL CONSCIOUSNESS AND EXTROVERSION ON GREEN PRODUCT PURCHASE INTENTION: AN APPLICATION ON THE Z-GENERATION

Öz:

In this study, the effect of religious commitment, environmental awareness and extroversion factors on consumers' intention to buy green products has been tried to be revealed. Data were collected from a total of 434 individuals aged 17-21 years, between 1 March and 30 April 2021, using the easy sampling method. The collected data were subjected to Factor Analysis and Path Analysis with the PLS-SEM method. First of all, the validity and reliability of the scale used in the research was proven. Then, the research model and hypotheses were tested with Path Analysis. As a result of the analysis, it was seen that all of the hypotheses were accepted. Accordingly, the Religious Affiliation factor positively and significantly affects Environmental Awareness, Extraversion, and Green Product Purchasing Intention. It has been found that the factor of Extraversion has a positive and significant effect on Environmental Awareness and Green Product Purchasing Intention. Finally, the Environmental Awareness factor has also been found to positively and significantly affect the Green Product Purchasing Intent. It was discovered that all factors explained the Green Product Purchasing Intent positively and approximately 44%.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akdoğan, L., Durmaz, Y., Değirmenci, B., (2020). Algılanan Tüketici Etkililiğinin Ekolojik Bilinçli Tüketici Davranışı Üzerine Etkisi: Çevresel Kaygının Aracılık Rolü, Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(20), 95-117. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/asbider/issue/ 54336/737849.
Altuğ, N., Özhan, Ş. ve Meco, S. (2020). Dışa Dönüklük Ve Yeşil Reklama Yönelik Tutumların Yeşil Satın Alma Niyetine Etkisi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 16(1), 186-198.
Amankwaa, A. A., Reed, R. Jr. ve Owens, D.A. (2012). Church Attendance and Alcohol Consumption Level: Reasons for not Drinking Alcohol among College Students. International Journal of Humanities and Social Science,2(4) [Special Issue – February 2012].
Aracıoğlu, B., & Tatlıdil, R. (2009). Tüketicilerin Satın Alma Davranışında Çevre Bilincinin Etkileri. Ege Akademik Bakış , 9 (2), 435-461.
Arbuthnot J. (1977). The roles of attitudinal and personality variables in the prediction of environmental behaviour and knowledge. Environment and Behaviour 9(2): 237–232.
Ayten, Ali. (2010). ‘Sahip Olma’ Mı ‘Emanet Görme’ Mi? ‐Çevre Bilinci Ve Dindarlık İlişkisi Üzerine Bir Araştırma‐, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10(2), ss. 203 ‐233.
Ayten, Ali.(2005). Kendini Gerçekleştirme ve Dindarlık: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma, Marmara Üniversitesi İlahiyat fakültesi Dergisi (MÜİFD), 29, s. 194-203.
Balderjahn I. (1988). Personality variables and environmental attitudes as predictors of ecologically responsible consumption patterns. Journal of Business Research 17: 51–56.
Baltaş, A. (2013). İnsana ve işe değer katan yeni İK. (2. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Berkman, M. İ. (2009). Net Kuşağının Bilgisayar Ve TV Kullanımı Biçimler Üzerinden Etkileşimli TV’ye Dair Tutumları Üzerine Bir Araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Bumin Doyduk, H. ve Aykaç, C. (2018). Asseing The Effect Of Product Innovations On Consumer Satisfaction: A Green Perspective . Yönetim Bilimleri Dergisi,16(31) , 41-58 .
Campbell, D. E. (2005). Religious Affiliation and Commitment, Measurement of. Encyclopedia of Social Measurement, 367–375. doi:10.1016/b0-12-369398-5/00485-0
Chin, W. W. (1998). The partial least squares approach to structural equation modeling. in: G. A. Marcoulides (Ed.), Modern Methods for Business Research (pp. 295–358).
Chin, W. W., & Newsted, P. R. (1999). Structural Equation Modeling Analysis With Small Samples Using Partial Least Squares. In: Hoyle R (Ed.), Dtatistical Strategies For Small Sample Research (pp.307-341). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences. Hillsdale, NJ: Lawrence Earlbaum Associates.
Doğan, D. (2019), SmartPLS ile Veri Analizi, Zet Yayınları, 2. Baskı, Ankara
Essoo, N. ve Dibb, S. (2004). Religious Influences on Shopping Behaviour: An Exploratory Study, Journal of Marketing Management, 20. s.683-712.
Fornell, C. ve Larcker, D.F. (1981). Evaluating Structural Equation Models With Unobservable Variables And Measurement Error. Journal of Marketing Research, 18, 39-50.
Fraj E., & Martı´nez E. (2003). The Effects of Personality on Ecological Consumer Behaviour, International Association for Research in Economic Psychology 2003 Proceedings, Christchurch, New Zealand.
Fraj, E., & Martinez, E. (2006). Influence of personality on ecological consumer behaviour. Journal of Consumer Behaviour, 5(3), s. 167–181.
Friedman, H.S. and Schustack, M.W. (1999). Personality: Classic Theories And Modern Research (5th Edition). Allyn and Bacon, Boston. ISBN: 0205050174
Furseth, İnger ve Repstad, Pal (2011). Din Sosyolojisine Giriş. (Çev. İhsan Çapcıoğlu, Halil Aydınalp). Ankara: Birleşik Kitabevi Yay.
Gürses, İbrahim.(2007). ‘Din Eğitimi Kişilik İlişkisi Üzerine Bir Araştırma, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi (UÜİFD),16(2), s. 115-118.
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., ve Tatham, R. L. (2016). Multivariate Data Analysis. Pearson Education Limited.
Hamarat, B, Güler, O., Duran, E., Gümüş, M. ve Tufan, E. (2014). Çevresel Tehdit, Çevresel Bilinç Ve Çevresel Tutum Çevre Odaklı Davranışı Etkiler Mi? Çanakkale Sivil Toplum Kuruluşları Örneği . Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2) , 26-56 .
Hanzaee, K. H. ve Ramezani, M. R.(2011). Intention to Halal Products in the World Markets, Interdisciplinary Journal of Research in Business, 1(5), 1-7.
Henseler, J., Christian M.R. ve Sarstedt, M. (2015). A New Criterion For Assessing Disci-Rimant Validity İn Variance-Based Structural Equation Modeling. Journal of the Academy of Marketing Science, 43, 115-135.
Hosseini, S., Mirzaei, M. ve Iranmanesh, M. (2020). Determinants Of Muslims’ Willingness To Pay For Halal Certified Food:Does Religious Commitment Act As A Moderator İn The Relationships?, Journal of Islamic Marketing 11(6), 1225-1243.
Huang, H.C., Lin, T.H., Lai, M.C., Lin, T.L., (2014). Environmental consciousness and green customer behavior: an examination of motivation crowding effect. Int. J. Hospit. Manag. 40, 139–149. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2014.04.006
Karacoskun, M. Dogan. (2004). Dinî İnanç-Dinî Davranış İlişkisine Sosyo-Psikolojik Yaklaşımlar. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, IV. Sayı:2. s.23-36.
Keleş, R. ve Hamamcı C. (1998). Çevrebilim (3. Basım). Ankara: İmge Kitabevi.
Kımter, Nurten. (2015). İlgili–Seven Anne-Baba Tutumları İle Din ve Dindarlık Arasındaki İlişki Üzerine, Dini Araştırmalar Dergisi (DAD), 18, (46), s. 9-44.
Kır, Serpil. (2019). Dijital Kuşaklar Ve Dijital Ortamlar: Türkiye-Kırgızistan Y Kuşağı Örneklemi Üzerine Bir İnceleme. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(4), 3585-3607.
Kumar, P. and Ghodeswar, B.M. (2015). Factors Affecting Consumers’ Green Product Purchase Decisions. Marketing Intelligence and Planning, 33(3): 330-347.
Mahmoud, T.O. (2018). Impact Of Green Marketing Mix On Purchase İntention. International Journal of Advanced and Applied Sciences, 5(2): 127-135 https://doi.org/10.21833/ijaas.2018.02.020
McCrae, R.R., ve Costa, P.T. (1995). Domains and facets: Hierarchical personality assessment using the revised NEO personality inventory. Journal of Personality Assessment, 64(1), s. 21-50.
Mehmedoğlu, Ali Ulvi.(1999). Dindarlarda ve Dindar Olmayanlarda Kişilik Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Onur, A., Çağlar, A., & Salman, M. (2016). 5 Yaş Okulöncesi Çocuklarda Atık Kâğıtların Değerlendirilmesi ve Çevre Bilincinin Kazandırılması. Kastamonu Eğitim Dergis, 24 (5), 2457-2468.
Özdemir, N. (2021). Dindarlık ve sürdürülebilir tüketim davranışı: Gönüllü sadeliğin aracı rolü, tujom, 6(1):70-89, doi: https://doi.org/10.30685/tujom.v6i1.111
Paul, J., Modi, A., & Patel, J. (2016). Predicting Green Product Consumption Using Theory Of Planned Behavior And Reasoned Action. Journal of retailing and consumer services, 29, s. 123-134.
Rashid, N. R. N. A. (2009). Awareness Of Eco-Label İn Malaysia’s Green Marketing İnitiative. International Journal of Business and Management, 4(8), 132-141.
Robert, J.A., Bacon, D.R., (1997). Exploring the subtle relationships between environ-mental concern and ecologically conscious consumer behavior. J. Business Res. 40 (1), s. 79–89.
Samdahl, M.E., Robertson, R., (1989). Social determinants of environmental concern:specification and test of the model. Environ. Behav. 21 (1), s. 57–81.
Senemoğlu, Nuray. (2011). Gelişim Öğrenme ve Öğretim, Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
Tanrıkulu, C. (2015). Çevresel Kaygı, Algılanan Tüketici Etkinliği Ve Kollektivizmin, Tüketicilerin Yeşil Satın Alma Davranışarındaki Rolü Üzerine Bir İnceleme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi , 29 (1), 121-136.
Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi. Nobel Yayıncılık
Tseng SC and Hung SW (2013). A Framework İdentifying The Gaps Between Customers' Expectations And Their Perceptions İn Green Products. Journal of Cleaner Production, 59: 174-184.
URL 1: https://datadictionary.nhs.uk/nhs_business_definitions/religious_affiliation.html (E.T.:12.05.2021)
URL 2: https://www.smartpls.com/documentation/algorithms-and-techniques/model-fit (E.T.: 26.01.2022)
Ünal, Vehbi. (2010). Çevre Sorunları Ve Dindarlık İlişkisi “Kayseri Örneği” (Yayınlanmamış Doktora Tezi), T.C. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Din Sosyolojisi Bilim Dalı, Konya.
Vinson, D.E., Scott, J.E. & Lamont, L.M. (1977). The Role of Personal Values in Marketing and Consumer Behavior. Journal of Marketing, 41(2), 44-50, https://doi.org/10.1177/ 002224297704100215
Yaşlıoğlu, Murat. (2017). Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi Ve Geçerlilik: Keşfedici Ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46 (0), 74-85. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuisletme/issue/32177/357061
Yılmaz, V. ve Kinaş, Y. (2020). Kısmi en küçük kareler yapısal eşitlik modellemesiyle bir elektrik dağıtım şirketinin hizmet kalitesinin araştırılması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,15(2),437-456. DOI: 10.17153/oguiibf.534641
Yüce, Fatma. (2009). Gençlerde Dini Yönelim ve Kişilik (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi),, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Zimmer, M.R., Stafford, T.F., Stafford, M.R., (1994). Green issues: dimensions of envi-ronmental concern. J. Business Res. 30 (1), s. 63–74.

APA	YEMEZ I (2022). DİNİ BAĞLILIK, ÇEVRE BİLİNCİ VE DIŞA DÖNÜKLÜĞÜN YEŞİL ÜRÜN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: Z KUŞAĞI ÜZERİNE BİR UYGULAMA. , 97 - 116. 10.18092/ulikidince.939010
Chicago	YEMEZ IBRAHIM DİNİ BAĞLILIK, ÇEVRE BİLİNCİ VE DIŞA DÖNÜKLÜĞÜN YEŞİL ÜRÜN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: Z KUŞAĞI ÜZERİNE BİR UYGULAMA. (2022): 97 - 116. 10.18092/ulikidince.939010
MLA	YEMEZ IBRAHIM DİNİ BAĞLILIK, ÇEVRE BİLİNCİ VE DIŞA DÖNÜKLÜĞÜN YEŞİL ÜRÜN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: Z KUŞAĞI ÜZERİNE BİR UYGULAMA. , 2022, ss.97 - 116. 10.18092/ulikidince.939010
AMA	YEMEZ I DİNİ BAĞLILIK, ÇEVRE BİLİNCİ VE DIŞA DÖNÜKLÜĞÜN YEŞİL ÜRÜN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: Z KUŞAĞI ÜZERİNE BİR UYGULAMA. . 2022; 97 - 116. 10.18092/ulikidince.939010
Vancouver	YEMEZ I DİNİ BAĞLILIK, ÇEVRE BİLİNCİ VE DIŞA DÖNÜKLÜĞÜN YEŞİL ÜRÜN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: Z KUŞAĞI ÜZERİNE BİR UYGULAMA. . 2022; 97 - 116. 10.18092/ulikidince.939010
IEEE	YEMEZ I "DİNİ BAĞLILIK, ÇEVRE BİLİNCİ VE DIŞA DÖNÜKLÜĞÜN YEŞİL ÜRÜN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: Z KUŞAĞI ÜZERİNE BİR UYGULAMA." , ss.97 - 116, 2022. 10.18092/ulikidince.939010
ISNAD	YEMEZ, IBRAHIM. "DİNİ BAĞLILIK, ÇEVRE BİLİNCİ VE DIŞA DÖNÜKLÜĞÜN YEŞİL ÜRÜN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: Z KUŞAĞI ÜZERİNE BİR UYGULAMA". (2022), 97-116. https://doi.org/10.18092/ulikidince.939010

APA	YEMEZ I (2022). DİNİ BAĞLILIK, ÇEVRE BİLİNCİ VE DIŞA DÖNÜKLÜĞÜN YEŞİL ÜRÜN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: Z KUŞAĞI ÜZERİNE BİR UYGULAMA. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 0(34), 97 - 116. 10.18092/ulikidince.939010
Chicago	YEMEZ IBRAHIM DİNİ BAĞLILIK, ÇEVRE BİLİNCİ VE DIŞA DÖNÜKLÜĞÜN YEŞİL ÜRÜN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: Z KUŞAĞI ÜZERİNE BİR UYGULAMA. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi 0, no.34 (2022): 97 - 116. 10.18092/ulikidince.939010
MLA	YEMEZ IBRAHIM DİNİ BAĞLILIK, ÇEVRE BİLİNCİ VE DIŞA DÖNÜKLÜĞÜN YEŞİL ÜRÜN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: Z KUŞAĞI ÜZERİNE BİR UYGULAMA. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, vol.0, no.34, 2022, ss.97 - 116. 10.18092/ulikidince.939010
AMA	YEMEZ I DİNİ BAĞLILIK, ÇEVRE BİLİNCİ VE DIŞA DÖNÜKLÜĞÜN YEŞİL ÜRÜN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: Z KUŞAĞI ÜZERİNE BİR UYGULAMA. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi. 2022; 0(34): 97 - 116. 10.18092/ulikidince.939010
Vancouver	YEMEZ I DİNİ BAĞLILIK, ÇEVRE BİLİNCİ VE DIŞA DÖNÜKLÜĞÜN YEŞİL ÜRÜN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: Z KUŞAĞI ÜZERİNE BİR UYGULAMA. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi. 2022; 0(34): 97 - 116. 10.18092/ulikidince.939010
IEEE	YEMEZ I "DİNİ BAĞLILIK, ÇEVRE BİLİNCİ VE DIŞA DÖNÜKLÜĞÜN YEŞİL ÜRÜN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: Z KUŞAĞI ÜZERİNE BİR UYGULAMA." Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 0, ss.97 - 116, 2022. 10.18092/ulikidince.939010
ISNAD	YEMEZ, IBRAHIM. "DİNİ BAĞLILIK, ÇEVRE BİLİNCİ VE DIŞA DÖNÜKLÜĞÜN YEŞİL ÜRÜN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: Z KUŞAĞI ÜZERİNE BİR UYGULAMA". Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi 34 (2022), 97-116. https://doi.org/10.18092/ulikidince.939010