Yıl: 2021 Cilt: 32 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 421 - 456 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26650/di.2021.32.2.944782 İndeks Tarihi: 02-06-2022

Goldziher’in Hadise Yaklaşımını Belirlemesi Açısından Erken Dönem İslam Toplumu Tasavvuru

Öz:
İslamî ilimlerin farklı dallarına dair yaptığı çalışmalar sebebiyle önemli oryantalistler arasında zikredilen Ignaz Goldziher, Batı’da hadis çalışmalarının kurucusu kabul edilmektedir. Onun oryantalist hadis çalışmaları bakımından önemi, Batı düşünce geleneğinden tevarüs ettiği tarihî tenkid metodunu hadislere uygulama yolunu açmış olmasıdır. Oryantalist gelenek içerisinde haleflerini önemli ölçüde etkileyen Goldziher, hadis değerlendirmelerinde ilgili rivayetin metnini esas almakta ve onların İslâm’ın ilk iki yüzyıldaki dinî, tarihî ve sosyal gelişmelerinin ürünü olduğunu kabul etmektedir. Bu çalışmada Goldziher’in İslam’ın tebliğiyle birlikte Cahiliye Arap toplumunda meydana gelen değişimlere dair görüşleri ve hadisleri değerlendirirken ön plana çıkan temel iddiaları, onun temel eseri mahiyetinde kabul edilen Muhammedanische Studien’den hareketle analiz edilecektir. İslam’ın geldiği ortamı ve ilgili dönemi anlamaya dönük çabasını eserinin tamamında ortaya koyan Goldziher, İslamî ilimlerin doğuşunu ve gelişimini bu şartlar çerçevesinde yorumlamaktadır. Goldziher’in hadis değerlendirmelerinin onun İslam dinine ve İslam tarihine dair görüşlerinden büyük ölçüde izler taşıdığını söylemek mümkündür.
Anahtar Kelime:

The Concept of Early Islamic Society in Terms of Determining of Goldziher’s Approach to the Hadith

Öz:
Ignaz Goldziher is accepted as the founder of hadith studies in the West. He is attributed as facilitating the method of historical criticism—which he inherited from the Western thought tradition—to hadiths. Goldziher, who significantly influenced his successors in the orientalist tradition, uses narration as the basis for his hadith evaluations and accepts them as the product of the religious, historical, and social developments in the first two centuries of Islam. In this study, Goldziher’s primary assertions—generated while evaluating the views and hadiths about the changes within Arab society following the pronouncement of Islam—are analyzed with reference to his primary work, Muhammedanische Studien. Goldziher attempts to understand the environment of Islam. The relevant period during his work, interprets the birth and development of Islamic sciences within the framework of these conditions. It is possible that Goldziher’s evaluations of hadith are influenced by his views on Islam and the history of Islam.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abdurraûf, Muhammed Avni. Yevmiyyâtü Ignaz Goldziher. nşr. Alexander Scheiber. Leiden: 1977. trc. ve thk. Muhammed Avni Abdurraûf ve Abdülhamid Merzûk. Kahire: el-Merkezü’l-Kavmî li’t-terceme, 2016.
  • Ahmed b. Muhammed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnaût, Âdil Mürşid vd. 45 Cilt. Dımeşk: 1421/2001.
  • Akgün, Hüseyin. Goldziher ve Hadis. Ankara: Araştırma Yayınları, 2014.
  • Akın, Nimetullah. “Hadislerin Yazılı Kaydı ve Literatür Esaslı Bir Disiplin Olma Süreci: A. Sprenger, I. Goldziher ve G. Schoeler’in Yaklaşımları”. Hadis Tetkikleri Dergisi 6/1 (2008), 47-70.
  • A‘zamî, Muhammed Mustafa. İlk Devir Hadis Edebiyatı. çev. Hulûsi Yavuz. İstanbul: İz Yayıncılık, 1993.
  • Bedir, Murteza. “Oryantalizm ve İslâm Hukuku”. İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi 4 (2004), [Oryantalist İslâm Hukukçuları Özel Sayısı], 11-42.
  • Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. el-Câmi‘u’s-sahîh. 9 Cilt. Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât, 1422/2001.
  • Canikli, İlyas. “Ignaz Goldziher’in ‘İslam Kültürü ve Araştırmaları I-II’ Eseri Bağlamında Hz. Peygamber ve Hadisler Hakkındaki Görüşlerine Yeniden Bakış”. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/2 (2020), 339-364.
  • Dabashi, Hamid. Post-Orientalism: Knowledge and Power in Time of Terror. New Brunswick, 2009.
  • Dayhan, Ahmet Tahir. “İstişrâk İle İstişhâd Edilir mi? -Eleştirel bir bakış-”. Hadis Tetkikleri Dergisi 5/2 (2007), 7-45.
  • Dayhan, Ahmet Tahir. Memâlik-i Osmâniyye’yi Keşfe Çıkan Oryantalistler. İstanbul: Rihle Kitap, 2011.
  • el-Elbânî, Muhammed Nâsıruddin. Silsiletü’l-ehâdîsi’d-daîfe ve’l-mevzûa ve eseruha’s-seyyi’ fi’lümme. 14 Cilt, Riyad: Dâru’l-Maârif, 1412/1992.
  • Goldziher, Ignaz. Hadis Kültürü Araştırmaları. ed. Hüseyin Akgün. Ankara: Otto Yayınları, 2020.
  • Goldziher, Ignaz. İslam Kültürü Araştırmaları 1. çev. Cihad Tunç. sunuş: Mehmed Said Hatiboğlu. Ankara, 2019.
  • Goldziher, Ignaz. İslam Kültürü Araştırmaları 2. çev. Mehmed Said Hatiboğlu, Cihad Tunç. Ankara, 2019.
  • Görmez, Mehmet. Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve Yorumlanmasında Metodoloji Sorunu. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2000.
  • Gürkan, Salime Leyla. “Geiger, Abraham”. TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org. tr/geiger-abraham (14.04.2021)
  • Hallaq, Wael B. Restating Orientalism: A Critique of Modern Knowledge. New Yor: Columbia University Press, 2018.
  • Hallaq, Wael B. “Quest for Origins of Doctrine? Islamic Legal Studies as Colonialist Discourse”. UCLA Journal of Islamic and Near Eastern Law, 2/1. 2002-2003, 1-31.
  • Hatiboğlu, İbrahim. Oryantalistlerin Gözüyle İslâm: Goldziher, Jeffery, Guillaume, Hourani, Coulson, Watt, Hick, Monteil, Hoebink. ed. Ahmet Yücel. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2003.
  • Hatiboğlu, İbrahim. “Yakın Doğu Seyahati ve Eserleri Bağlamında lgnaz Goldziher ve İslam Dünyası ile Fikri Etkileşimi”. Marife (Oryantalizm Özel Sayısı) 2/3 (2002), 107-121.
  • Hatiboğlu, Mehmed Said. “Goldziher”. DİA. 14/103-105. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
  • Hatiboğlu, Mehmed Said. İslam’da İlk Siyasi Kavmiyetçilik: Hilafetin Kureyşliliği. Ankara: Kitabiyat, 2005.
  • İbn ‘Asâkir, Ebu’l-Kâsım ‘Ali b. el-Hasan b. Hibetillâh. Târîhu medîneti Dımaşk. 80 Cilt. thk. Muhibbüddîn Ebû Sa‘îd el-‘Amrevî. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1415/1995-1421/2000.
  • Kızıl, Fatma. “Avrupamerkezciliğin Bir Yansıması Olarak Oryantalist Söylem: Kültürel Ödünç Alma Kavramı”. İnsan & Toplum 3/6 (Aralık 2013), 323-332.
  • Kızıl, Fatma. “Goldziher’den Schacht’a Oryantalist Literatürde Hadis ve Sünnet: Bir Okulun Yaşayan Geleneği”. Hadis Tetkikleri Dergisi 7/2 (2009), 45-62.
  • Kızıl, Fatma. Müşterek Râvi Teorisi ve Tenkidi. İstanbul: İSAM Yayınları, 2013.
  • Kızılkaya, Necmettin. “Oryantalist Literatürde Ebû Hanîfe (v. 150/767) Algısı”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 19 (2012), 373-397.
  • Kızılkaya Yılmaz, Rahile. Çağdaş Hadis Tartışmaları ve Muvatta’. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2020.
  • Kızılkaya Yılmaz, Rahile. “Hegel’in Tarih Felsefesinin Goldziher’in Hadisleri Değerlendirme Yöntemine Etkisi”. İnsan ve Toplum Dergisi 11/3 (2021), 215-248.
  • Kızılkaya Yılmaz, Rahile. “Siyer Kitaplarında Mirâc Mucizesinin Ele Alınması”. Hadis ve Siyer Araştırmaları 2/1 (2016), 33-51.
  • Kızılkaya Yılmaz, Rahile. “II. Meşrutiyet Dönemi Osmanlı Aydınlarının Hadis Müktesebatını Târîh-i İslâmiyyet’e Yönelik Kaleme Alınan Reddiyeler Üzerinden Okumak”. Osmanlı’da İlm-i Hadis içinde, 367-383.
  • Kister, Meir Jacob. “Sadece Üç Mescid İçin Yolculuğa Çıkınız” Erken Tarihli Bir Rivayet Üzerine Çalışma = You Shall Only Set Out for Three Mosgues a Study of an Early Tradition. çev. Hafize Yazıcı, HADITH 2 (2019), 186-204.
  • Koçyiğit, Talat “I. Goldziher’in Hadisle İlgili Bazı Görüşlerinin Tahlil ve Tenkidi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15 (1967), 43-55.
  • Müslim, Ebü’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. Sahîhu Müslim. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. b.y.: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1412/1991.
  • Müttakî el-Hindî, ‘Alâüddîn ‘Ali el-Müttakî Hüsâmüddîn el-Hindî. Kenzü’l-‘ummâl fî süneni’l-akvâl ve’l-ef‘âl. 18 Cilt, thk. Bekrî Hayyânî–Saffet Sakka. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1985.
  • Schacht, Joseph. The Origins of Muhammadan Jurisprudence. Oxford: The Clarendon Press, 1975.
  • Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâleddin Abdurrahman b. Ebî Bekir es-Süyûtî. el-Câmi‘u’s-sağîr fî ehâdîsi’lbeşîr ve’n-nezîr. 2. Basım. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1425/2004.
  • Yazıcı, Hafize. “Üç Mescid Dışında Dini Amaçlı Yolculuk Yoktur” Hadisi ve Çağdaş Hadis Tartışmalarındaki Yeri”. V. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı 3 (12-15 Mayıs 2016), 9-18.
  • Yiğit, İsmail. “Mevâlî”. TDV İslâm Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/mevali (15.07.2021).
  • Yücel, Ahmet. Oryantalistler ve Hadis. İstanbul: MÜİF Vakfı Yayınları, 2013.
APA KIZILKAYA YILMAZ R (2021). Goldziher’in Hadise Yaklaşımını Belirlemesi Açısından Erken Dönem İslam Toplumu Tasavvuru. , 421 - 456. 10.26650/di.2021.32.2.944782
Chicago KIZILKAYA YILMAZ Rahile Goldziher’in Hadise Yaklaşımını Belirlemesi Açısından Erken Dönem İslam Toplumu Tasavvuru. (2021): 421 - 456. 10.26650/di.2021.32.2.944782
MLA KIZILKAYA YILMAZ Rahile Goldziher’in Hadise Yaklaşımını Belirlemesi Açısından Erken Dönem İslam Toplumu Tasavvuru. , 2021, ss.421 - 456. 10.26650/di.2021.32.2.944782
AMA KIZILKAYA YILMAZ R Goldziher’in Hadise Yaklaşımını Belirlemesi Açısından Erken Dönem İslam Toplumu Tasavvuru. . 2021; 421 - 456. 10.26650/di.2021.32.2.944782
Vancouver KIZILKAYA YILMAZ R Goldziher’in Hadise Yaklaşımını Belirlemesi Açısından Erken Dönem İslam Toplumu Tasavvuru. . 2021; 421 - 456. 10.26650/di.2021.32.2.944782
IEEE KIZILKAYA YILMAZ R "Goldziher’in Hadise Yaklaşımını Belirlemesi Açısından Erken Dönem İslam Toplumu Tasavvuru." , ss.421 - 456, 2021. 10.26650/di.2021.32.2.944782
ISNAD KIZILKAYA YILMAZ, Rahile. "Goldziher’in Hadise Yaklaşımını Belirlemesi Açısından Erken Dönem İslam Toplumu Tasavvuru". (2021), 421-456. https://doi.org/10.26650/di.2021.32.2.944782
APA KIZILKAYA YILMAZ R (2021). Goldziher’in Hadise Yaklaşımını Belirlemesi Açısından Erken Dönem İslam Toplumu Tasavvuru. darulfunun ilahiyat, 32(2), 421 - 456. 10.26650/di.2021.32.2.944782
Chicago KIZILKAYA YILMAZ Rahile Goldziher’in Hadise Yaklaşımını Belirlemesi Açısından Erken Dönem İslam Toplumu Tasavvuru. darulfunun ilahiyat 32, no.2 (2021): 421 - 456. 10.26650/di.2021.32.2.944782
MLA KIZILKAYA YILMAZ Rahile Goldziher’in Hadise Yaklaşımını Belirlemesi Açısından Erken Dönem İslam Toplumu Tasavvuru. darulfunun ilahiyat, vol.32, no.2, 2021, ss.421 - 456. 10.26650/di.2021.32.2.944782
AMA KIZILKAYA YILMAZ R Goldziher’in Hadise Yaklaşımını Belirlemesi Açısından Erken Dönem İslam Toplumu Tasavvuru. darulfunun ilahiyat. 2021; 32(2): 421 - 456. 10.26650/di.2021.32.2.944782
Vancouver KIZILKAYA YILMAZ R Goldziher’in Hadise Yaklaşımını Belirlemesi Açısından Erken Dönem İslam Toplumu Tasavvuru. darulfunun ilahiyat. 2021; 32(2): 421 - 456. 10.26650/di.2021.32.2.944782
IEEE KIZILKAYA YILMAZ R "Goldziher’in Hadise Yaklaşımını Belirlemesi Açısından Erken Dönem İslam Toplumu Tasavvuru." darulfunun ilahiyat, 32, ss.421 - 456, 2021. 10.26650/di.2021.32.2.944782
ISNAD KIZILKAYA YILMAZ, Rahile. "Goldziher’in Hadise Yaklaşımını Belirlemesi Açısından Erken Dönem İslam Toplumu Tasavvuru". darulfunun ilahiyat 32/2 (2021), 421-456. https://doi.org/10.26650/di.2021.32.2.944782