SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİNDE BİLİMSEL AKIL YÜRÜTMENİN ÖNEMİ ÜZERİNE: DÜŞÜNME DENEYLERİ
Yıl: 2022 Cilt: 0 Sayı: 40 Sayfa Aralığı: 133 - 165 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.14520/adyusbd.1000072 İndeks Tarihi: 29-07-2022
SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİNDE BİLİMSEL AKIL YÜRÜTMENİN ÖNEMİ ÜZERİNE: DÜŞÜNME DENEYLERİ
Öz: Bu çalışmada, gelişen dünyaya ayak durmak ve toplumsal olarak diğer ülkeler arasındaki saygınlığımızı ve elde ettiğimiz başarıları arttırmak için gerekli olan bilimsel akıl yürütme kavramı ele alınmıştır. Günümüzde bilimsel akıl yürütme çalışmalarının genellikle fen bilimleri alanında yürütüldüğü görülmektedir. Ancak bilimsel akıl yürütmenin sosyal bilimlerde de gözlemlenebileceği düşüncesinden hareketle bu çalışmada ilgili alan yazını bağlamsal bir şekilde tartışılmıştır. Bu çalışma ile sosyal bilimlerde bilimsel akıl yürütme sürecine ilişkin kuramsal dayanak oluşturulması hedeflenmiştir. Sonuç olarak çalışmada bilimsel akıl yürütmenin sosyal bilimlerde geliştirilmesine ve incelenmesine olanak sağlayacağı düşünülen bir öğretim yöntemi ve bir zihinsel araç üzerinde durulmuştur. Bu çalışma, sosyal bilimlerde bilimsel akıl yürütmeyi ele alışı ve fen bilimlerinde kullanılan zihinsel bir aracın sosyal bilimlerde kullanılmasına ilişkin önerisi ile alan yazını için önemli bir çalışmadır.
Anahtar Kelime: ON THE IMPORTANCE OF SCIENTIFIC REASONING IN SOCIAL SCIENCES EDUCATION: THOUGHT EXPERIMENTS
Öz: In this study, the importance of the scientific reasoning process, which is necessary to keep up with the developing world and to increase our prestige among other countries by accepting science as a social premise, is emphasized. Today, it is seen that scientific reasoning studies are generally carried out in the field of science. However, considering that scientific reasoning can also be observed in social sciences, the relevant literature is discussed in a contextual way in this study. With this study, it is aimed to establish a theoretical basis for the scientific reasoning process in social sciences. As a result, the study focused on thought experiments, which is a mental tool that is thought to allow the development and examination of scientific reasoning in social sciences. This study is an important study for the literature with its handling of scientific reasoning in social sciences and its proposal for the use of a mental tool used in science in social sciences.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
- Acar, H. (2013). Fizik öğrencilerinin düşünme deneyleri ile düşünme süreçlerinin incelenmesi, Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
- Acar, H ve Gürel, Z. (2015). Düşünce deneyleri yolu ile öğrencilerin eylemsizlik kavramının araştırılması, Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 33 (2), 69- 96.
- Açıkalın, M. (2017). Araştırmaya dayalı sosyal bilgiler öğretimi, Ankara: Pegem Akademi.
- Alabaş, R. (2007). İlköğretim 6. Sınıf sosyal bilgiler dersinde kanıt temelli öğrenme modeli: bir eylem araştırması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
- Ateş, M.E (2015). Bilimlerde düşünce deneyleri, Mediterranean Journal of Humanities, 1, 125-138.
- Ateş, S. (Ed.). (2019). Bilimsel muhakeme (akıl yürütme). Ankara: Palme Yayınevi.
- Ayvacı, H.Ş. (2018). İlkokulda temel fen bilimleri. Ankara: Pegem Akademi.
- Bademci, S .ve Sarı, M. (2014). Fizik problemleri çözmede düşünce deneyleri: fizik öğretmen adayları üzerine bir inceleme, Eğitim ve Bilim, 39(175), 203-215.
- Bakırcıoğlu, R. (2016). Ansiklopedik eğitim ve psikoloji sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Barr, R., Barth, J.L., & Shermis, S.S. (1978). The nature of social studies. Palm Springs CA: ETC.
- Barth, J.L ve Demirtaş, A. (1997), İlköğretimde sosyal bilgiler öğretimi, Ankara: YÖK/Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi Yayınları.
- Bozkurt, F. (2018). Sosyal bilgiler eğitiminde kanıt temelli öğrenme uygulamaları, Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, (24), 334-353.
- Çelikkaya, T. ve Poyraz, F. (2018). Kanıt temelli öğretimin 2005 sosyal bilgiler öğretim programındaki öğretmen kılavuz kitaplarına yansıması, Kastamonu Education Journal, 26(4),1227-1236.
- Çengel, Y. (2012). Bilim ve Fen. Bilim Teknik Dergisi, Ağustos: 56-59.
- Demirel, Ö. (2018). Eğitim Sözlüğü (Türkçe-İngilizce; İngilizce-Türkçe). Ankara: Pegem Akademi.
- Doğanay, A. (2002). Sosyal bilgiler ve sosyal bilgiler öğretimi. Öztürk, C ve Dilek, D. (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi (s.15-46). Ankara: Pegem Akademi.
- Dökme, İ. (Ed.). (2019). Bilimsel akıl yürütme becerileri ve düşünme sanatı. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Drummond, C. ve Fischhoff, B. (2017). Development and validation of the scientific reasoning scale. Journal of Behavioral Decision Making, USA, 30: 26-28.
- Dunbar, K. ve Fugelsang, J. (2012). Scientific thinking and reasoning in Cambridge Handbook of Thinking and reasoning, K. J. Holyoak and R. G. Morrison Eds. pp. 705-725, Cambridge University Press, New York, NY, USA.
- Duran, V. (2014). Öğretmen adaylarının hipotetik-yaratıcı akıl yürütme becerilerinin, bilimsel epistemolojik inançları, öğrenme stilleri ve demografik özellikleri açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
- Georgiou, A. (2005). Thought experiments in physics problem solving on intuition and imagistic situmulation, Master of Philosophy Thesis, England: Cambridge University Faculty of Education.
- İnan, S. (Ed.). (2019). Sosyal bilgiler eğitimine giriş: kavramlar, yaklaşımlar, etkinlikler. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Kabapınar, Y. (2019). Kimlik belirleyen derslerde kanıt temelli öğrenme. Ankara: Pegem Akademi.
- Kılıçoğlu, G. (2014). Sosyal bilgiler tanımı, dünyada ve ülkemizde gelişimi ve önemi. Safran, M. (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi (s.3-16). Ankara: Pegem Akademi.
- Kocagül-Sağlam, M. ve Ünal-Çoban, G. (2020). Öğrencilerde bilimsel akıl yürütme becerilerini geliştirme konusunda fen bilimleri öğretmenlerinin ihtiyaçlarının belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 50, 399-425.
- Köksal Tuncer, Ö. ve Sodian, B. (2018). The development of scientific reasoning: Hypothesis testing and argumentation from evidence in young children. Cognitive Development, Munich.
- Köstüklü, N. (2001). Sosyal bilimler ve tarih öğretimi. Konya: Günay Ofset.
- Kutlu, Ö. ve Kurnaz Adıbatmaz, F.B. (2020). Bilimsel düşünme becerilerinin ölçülmesi, Ankara: Pegem Akademi.
- MEB, (2018). Sosyal bilgiler öğretim programı, Ankara.
- NCSS, (2021, Ocak). National Council for the Social Studies, 04.01.2021 tarihinde https://www.socialstudies.org adresinden erişilmiştir.
- Özgün, B.B., Gürkan, G. ve Kahraman, S. (2018). Öğretmen adaylarının bilim ve bilim insanı kavramlarına ilişkin algılarının metafor analizi aracılığıyla incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (2): 204- 225.
- Öztürk, C., Keskin, S.C ve Otluoğlu (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller. (Altıncı Baskı). Ankara: PegemA Yayınevi.
- Öztürk, C. (2007). Küreselleşme ve Bilgi Çağında Sosyal Bilgiler Öğretimi. Oktay, A. ve Unutkan, Ö. P., (Ed.), İlköğretimde Alan Öğretimi içinde (101- 142). İstanbul: Morpa Yayınları
- Rescher, N. (1991). Thought experimentation in presocratic philosophy. In: Horowitz and Massey. (eds): 1991, Thought Experiments in Science and Philosophy, Rowman and Littlefield, Savage-Maryland.
- Sarıtaş, T. ve Tufan, Y. (2017). Bilim felsefesinde bilimin rasyonalitesi sorunu bağlamında fen eğitiminde bilimi anlamada akıl yürütme yöntemlerinin üzerine, Ulusalarası Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 13-23.
- Shayer, M. & Adey, P. (1981). Improving standards and the national curriculum. School Science Review, 17-23.
- Sorensen, R.A. (1992). Thought Experiments, New York: Oxford University Press.
- Sönmez, V. (2011). Bilimsel araştırma süreci ve erişi, Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 1(1), 49-59.
- Tarman, B. ve Acun, i. (2010). Sosyal bilgiler eğitimi ve yeni bir sosyal bilgiler hareketi. Journal of Science Education Research, 1(1): 1-16.
- TDK (2021, Aralık). Türk Dil Kurumu Sözlükleri. 22.12.2021 tarihinde https://sozluk.gov.tr adresinden erişilmiştir.
- Tüysüz, M. ve Tüzün, Ü.N. (2020). Astronomi-Kimya düşünce deneyleri temelli argümantasyonun özel yetenekli öğrencilerin eleştirel düşünme becerileri üzerine etkisi, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 818-836.
- Tüzün, Ü.N. (2010). Düşünce deneyleri kullanılarak yapılandırılan bilimsel tahmin argümanların öğrencilerin gazlar konusu anlamalarına etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
- Tüzün, Ü.N. (2020). Kimya eğitiminde düşünce deneyleri kullanılarak lise öğrencilerinin argümantasyon becerilerinin ve eleştirel düşünme becerilerinin geliştirilmesi, Cumhuriyet International Journal of Education, 9(4), 1290-1314.
- Tüzün, Ü.N ve Köseoğlu, F. (2018). Bilim eğitiminde düşünce deneyleri temelli online argümantasyonla lise öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin geliştirilmesi, Journal of the Turkish Chemical Society, 3(2), 77-98.
- Yardımcı, A.B. (2020). Norton-Brown tartışması bağlamında bilimsel düşünce deneyleri, Beytulhikme International Journal of Philosophy, 10(4), 1235-1255.
- Yıldırım, C. (2012). Bilim tarihi, Ankara: Remzi Kitabevi.
- Yıldırım, C. (2014). Bilimsel düşünme yöntemi, İstanbul: İmge Kitabevi.
- Yıldırım, M.Z. (Ed.) (2005). Canlılar bilimi. İstanbul: Lisans Yayıncılık.
- Yüksel, İ. (2015). Tahmin gözlem açıklama ve bilişsel gelişimi hızlandırma temelli etkinliklerin fen bilimleri öğretmen adaylarının muhakeme becerilerinin gelişimine etkisinin incelenmesi, Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
| APA | TUNALI Ö, AKTÜRKOGLU B (2022). SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİNDE BİLİMSEL AKIL YÜRÜTMENİN ÖNEMİ ÜZERİNE: DÜŞÜNME DENEYLERİ. , 133 - 165. 10.14520/adyusbd.1000072 |
| Chicago | TUNALI Öznur,AKTÜRKOGLU BANU SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİNDE BİLİMSEL AKIL YÜRÜTMENİN ÖNEMİ ÜZERİNE: DÜŞÜNME DENEYLERİ. (2022): 133 - 165. 10.14520/adyusbd.1000072 |
| MLA | TUNALI Öznur,AKTÜRKOGLU BANU SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİNDE BİLİMSEL AKIL YÜRÜTMENİN ÖNEMİ ÜZERİNE: DÜŞÜNME DENEYLERİ. , 2022, ss.133 - 165. 10.14520/adyusbd.1000072 |
| AMA | TUNALI Ö,AKTÜRKOGLU B SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİNDE BİLİMSEL AKIL YÜRÜTMENİN ÖNEMİ ÜZERİNE: DÜŞÜNME DENEYLERİ. . 2022; 133 - 165. 10.14520/adyusbd.1000072 |
| Vancouver | TUNALI Ö,AKTÜRKOGLU B SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİNDE BİLİMSEL AKIL YÜRÜTMENİN ÖNEMİ ÜZERİNE: DÜŞÜNME DENEYLERİ. . 2022; 133 - 165. 10.14520/adyusbd.1000072 |
| IEEE | TUNALI Ö,AKTÜRKOGLU B "SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİNDE BİLİMSEL AKIL YÜRÜTMENİN ÖNEMİ ÜZERİNE: DÜŞÜNME DENEYLERİ." , ss.133 - 165, 2022. 10.14520/adyusbd.1000072 |
| ISNAD | TUNALI, Öznur - AKTÜRKOGLU, BANU. "SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİNDE BİLİMSEL AKIL YÜRÜTMENİN ÖNEMİ ÜZERİNE: DÜŞÜNME DENEYLERİ". (2022), 133-165. https://doi.org/10.14520/adyusbd.1000072 |
| APA | TUNALI Ö, AKTÜRKOGLU B (2022). SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİNDE BİLİMSEL AKIL YÜRÜTMENİN ÖNEMİ ÜZERİNE: DÜŞÜNME DENEYLERİ. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 0(40), 133 - 165. 10.14520/adyusbd.1000072 |
| Chicago | TUNALI Öznur,AKTÜRKOGLU BANU SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİNDE BİLİMSEL AKIL YÜRÜTMENİN ÖNEMİ ÜZERİNE: DÜŞÜNME DENEYLERİ. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi 0, no.40 (2022): 133 - 165. 10.14520/adyusbd.1000072 |
| MLA | TUNALI Öznur,AKTÜRKOGLU BANU SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİNDE BİLİMSEL AKIL YÜRÜTMENİN ÖNEMİ ÜZERİNE: DÜŞÜNME DENEYLERİ. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, vol.0, no.40, 2022, ss.133 - 165. 10.14520/adyusbd.1000072 |
| AMA | TUNALI Ö,AKTÜRKOGLU B SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİNDE BİLİMSEL AKIL YÜRÜTMENİN ÖNEMİ ÜZERİNE: DÜŞÜNME DENEYLERİ. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi. 2022; 0(40): 133 - 165. 10.14520/adyusbd.1000072 |
| Vancouver | TUNALI Ö,AKTÜRKOGLU B SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİNDE BİLİMSEL AKIL YÜRÜTMENİN ÖNEMİ ÜZERİNE: DÜŞÜNME DENEYLERİ. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi. 2022; 0(40): 133 - 165. 10.14520/adyusbd.1000072 |
| IEEE | TUNALI Ö,AKTÜRKOGLU B "SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİNDE BİLİMSEL AKIL YÜRÜTMENİN ÖNEMİ ÜZERİNE: DÜŞÜNME DENEYLERİ." Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 0, ss.133 - 165, 2022. 10.14520/adyusbd.1000072 |
| ISNAD | TUNALI, Öznur - AKTÜRKOGLU, BANU. "SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİNDE BİLİMSEL AKIL YÜRÜTMENİN ÖNEMİ ÜZERİNE: DÜŞÜNME DENEYLERİ". Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi 40 (2022), 133-165. https://doi.org/10.14520/adyusbd.1000072 |
