İSTANBUL’DA ÇIRAK OLARAK ÇALIŞTIRILAN KIZ ÇOCUK
VE GENÇLERİN FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞİMLERİ

DEMİR, MEVSİM; duyar, izzet

İSTANBUL’DA ÇIRAK OLARAK ÇALIŞTIRILAN KIZ ÇOCUK VE GENÇLERİN FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞİMLERİ

Mevsim DEMİR, (Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Antropoloji Bölümü, Ankara, Türkiye)

İzzet DUYAR (İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Antropoloji Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Toplum ve Hekim

11 4

Yıl: 2021 Cilt: 36 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 147 - 160 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 10-06-2022

İSTANBUL’DA ÇIRAK OLARAK ÇALIŞTIRILAN KIZ ÇOCUK VE GENÇLERİN FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞİMLERİ

Öz:

Çalıştırılan çocukların bedensel gelişimlerinin çalışma koşullarından nasıl etkilendiğini konu alan araştırmalar ağırlıklı olarak erkek çocuklar üzerinde gerçekleştirilmiş olup, kız çocuklarını bu açıdan ele alıp inceleyen çalışmalar son derece sınırlıdır. Bu nedenle çalıştırılan kızların çalışma yaşamından ve koşullarından ne düzeyde etkilendiği yeterince bilinmemektedir. Bu çalışmanın amacı, çalışma koşullarının kız çocukların büyümeleri üzerindeki etkilerini erkeklerle karşılaştırmalı olarak ele alıp incelemektir. Araştırma, İstanbul’da farklı işkollarında çalışan ve yaşları 14-20 arasında değişen 231 çırağın incelenmesi suretiyle gerçekleştirilmiştir. Aynı yaş grubundan ve benzer sosyoekonomik özelliklere sahip 196 kız öğrenci de kontrol grubu olarak araştırmaya dâhil edilmiştir. Böylece araştırma kapsamında toplamda 427 çırak ve okul çocuğunun sosyodemografik ve antropometrik ölçüleri incelenmiştir. Çalışmada incelenen antropometrik değişkenler vücut ağırlığı, boy uzunluğu ve beden kitle indeksidir (BKİ). Ulaşılan bulgular, çalışan çocukların vücut ağırlığı, boy uzunluğu ve BKİ yönünden çalışmayan yaşıtlarının gerisinde kaldığını göstermektedir. Çalışan ve okula devam eden kız çocukları arasındaki büyüme farkı erkek çocuklar üzerinde yapılan çalışmaların sonuçlarıyla karşılaştırılmış ve kızlardaki değişkenliğin daha ileri boyutlarda olduğu ortaya konulmuştur. Bu bulgular, çocuk emeğinin ortadan kaldırılması gereken toplumsal bir sorun olduğunu ortaya koymaktadır. Anahtar sözcükler: çocuk emeği, çocuk işçiliği, medikal antropoloji, büyüme ve gelişme, antropometri

Anahtar Kelime:

The Physical Growth and Development of Female Apprentices Living in Istanbul

Öz:

Studies on how the physical growth and development of labouring children and adolescents are aff ected by working conditions have mainly been carried out on males, and studies that examine females from this perspective are extremely limited. For this reason, it is not known suff iciently to what extent females employed at early ages are aff ected by working life and conditions. Therefore, the aim of this study is to analyse the eff ects of working environment on the physical growth of female apprentices in comparison with male counterparts. This study was carried out by examining 231 female apprentices aged between 14-20 years working in diff erent sectors in Istanbul, Turkey. In addition, 196 female students from the same age group and with similar socioeconomic characteristics were included in the study as a control group. Thus, the sociodemographic and anthropometric measurements of a total of 427 apprentices and school children were examined within the scope of the study. The anthropometric variables examined in the study were body weight, stature, and body mass index (BMI). The findings show that labouring children and adolescents are behind their non-labouring peers in terms of body weight, stature, and BMI. The diff erence in growth parameters between labouring and females attending school was compared with the results of studies on males, and it was suggested that the variability in females was greater. These findings reveal that child labour is a social, cultural, and economic problem that needs to be eliminated. Key words: child labour, female apprentices, medical anthropology, physical growth, anthropometry

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akyüz, E. (2000) Ulusal ve Uluslararası Hukukta Çocuğun Haklarının ve Güvenliğinin Korunması. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
Altuntaş, B. (2010) Türkiye’de ve Dünya’da Çocuk Emeği: Sosyal Politikalar Açısından Bir Çerçeve, Türkiye’de Çocuk Emeği (K. İnal, ed.) içinde. Ankara: Ütopya Yayınları
Ambadekar, N.N., Wahab, S.N., Zodpey, S.P., Khandait, D.W. (1999) Eff ect of Child Labour on Growth of Children, Public Health, 113: 303-306.
Arkan, G. (2011) Sanayi Sitesinde Çalışan Çocuk İşçilerin Çalışma Koşulları ve İstismara Bakışı, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
Bildik, T. (2003) Çalışan Ergenlerin Sosyodemografik ve Çalışma Koşullarına İlişkin Özellikleri, Ege Eğitim Dergisi, 1: 24-35.
Cesur, E. E. (2006) Çocukların Çalıştırılmasının Ekonomik Büyümeye Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Chamay, A., Tschantz, P. (1972) Mechanical Infl uences in Bone Remodeling: Experimental Research on Wolff ’s Law, Journal of Biomechanics, 5(2): 173-180.
Çağlayan, Ç., Hamzaoğlu, O., Yavuz, C.I., Yüksel, S. (2010) Working Conditions and Health Status of Child Workers: Crosssectional Study of the Students at an Apprenticeship School in Kocaeli, Pediatrics International, 52: 6-12
Çatak, B. (2006) Çocuk İşçiliği İçin Risk Faktörlerinin Belirlenmesi; Çocuk İşçi ve Okuyan Öğrencilerin Sağlık Durumlarının Karşılaştırılması, Uzmanlık Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Denizli.
Demir, M. (2018) Çocuk İşçiler: Çalışan Kız Çocuklarının Bedensel Gelişimi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Dikmen, A. (2000) Çocuklar Çalışmalı mı? Çalışan Çocukların Görüşleri, 1. İstanbul Çocuk Kurultayı Bildiriler Kitabı (M. R. Şirin, S. U. Sayıta, ed.) içinde. İstanbul, İstanbul Çocukları Vakfı Yayınları.
DİSK (2015) Disk-Ar: Türkiye’de Çocuk İşçiliği Gerçeği Raporu. Erişim tarihi 1 Ekim 2016, http://disk.org.tr/2015/04/disk-arturkiyedecocuk-isciligi-gercegi-raporu-2015/.
Duyar, İ. (2000) Antropometri Ders Notları, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Fizik Antropoloji Anabilim Dalı, Ankara.
Duyar, İ. (2006) Eleştirel Medikal Antropoloji, Toplum ve Hekim, TTB Yayını, 1(21): 17-20.
Duyar, İ. (2008) Growth Patterns and Physical Plasticity in Adolescent Laborers, Collegium Antropologicum, 32(2): 403-412.
Duyar, İ. (2013) Çalış(tırıl)an Çocuklarda Bedensel Yıpranmalar, İnsanbilim Dergisi, 2(1): 1-14.
Duyar, İ. (2017) Çalıştırılan Çocukların Bedensel Gelişimi ve Sağlık Sorunları, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 62(63): 65-74.
Duyar, İ., Özener, B. (2003) Çocuk İşçiler: Çarpık Gelişen Bedenler. Ankara: Ütopya.
Duyar, İ., Özener, B. (2005) Growth and Nutritional Status of Male Adolescent Laborers in Ankara, Turkey, American Journal of Physical Anthropology, 128: 693-698
DW web sayfası (2016) Erişim Tarihi 1 Temmuz 2013, https:// www.dw.com/tr.
El-Gilany, A-H., Khalil, A-H., El-Wehady, A. (2007) Epidemiology and Hazards of Student Labour in Mansoura, Egypt, Eastern Mediterranean Health Journal, 13(2): 347-363.
Emlek, Z. (1998) Çalışan Çocukların (12-18 Yaş) Kendi Sağlıklarını Yükseltmedeki Sağlıkla İlgili Davranış Biçimlerinin Saptanması, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Erbay, E. (2010) Çocuk İşçi Olmak: Çocuk İşçiliğine Retrospektif Bir Bakış, Türkiye’de Çocuk Emeği (K. İnal, ed.) içinde. Ankara: Ütopya Yayınları.
Erkul, A. (1993) Sivas’ta Küçük Sanayide Çalışan Çocukların Sosyal, Ekonomik ve Kültürel Özellikleri, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
Etiler, N., Çağlayan, Ç., Çizmecioğlu, F. M., Yavuz, C. I., Hatun, Ş., Hamzaoğlu, O. (2011) Çalışmanın Çocuk Bedeni Üzerine Etkisi: İzmit’te Yapılan İki Araştırma Sonuçlarının Karşılaştırılması, Türk Pediatri Arşivi Dergisi, 46: 111-7.
Fassa, A.G., Facchini, L.A., Dall’Agnol, M.M., Christiani, D.C. (2005) Child Labor and Musculoskeletal Disorders: Th e Pelotas (Brazil) Epidemiological Survey, Public Health Reports, 120(6): 665-674.
Fişek, A.G. (1993) Çocuk İşçilerin Mediko Sosyal Sorunları Araştırması, Çalışma Ortamı, 8.
Garnier, D., Benefice, E. (2001) Habitual Physical Activity of Senegalese Adolescent Girls under Diff erent Working Conditions, as Assessed by a Questionnaire and Movement Registration, Annuals of Human Biology, 28(1): 79-97.
Gören, O., Temel, E., Güven, H. (1999) Sanayide Çalışan Çocuk İşçileri Bekleyen Riskler, 1. İstanbul Çocuk Kurultayı Bildiriler Kitabı (M. R. Şirin, S. U. Sayıta, ed.) içinde. İstanbul, İstanbul Çocukları Vakfı Yayınları.
Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (2014) 2013 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Kalkınma Bakanlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye.
Hawamdeh, H., Spencer, N. (2003) Eff ects of Work Related Variables on Growth Among Working Boys in Jordan, Journal of Epidemiology & Community Health, 57: 154-158.
ILO web sayfası (t.y.) Erişim tarihi 1 Ekim 2016, http://www. ilo.org.
Kotb, S.A.M., Mohamed, A.G., Abdel Khalek, E.M., Yones, D.A. (2011) Agricultural Labor among School Children in Rural Assiut, Egypt, Life Science Journal, 8(2): 323-339.
Köksal, S.E., Lordoğlu, K. (1993) Geleneksel Çıraklıktan Çocuk Emeğine: Bir Alan Araştırması, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Mehta, M.N., Prabhu, S.V., Mistry, H.N. (1985) Child Labor in Bombay, Child Abuse & Neglect, 9(1): 107-111.
Ortiz-Ospina, E., Roser, M. (2016) Child Labor. Our World in Data, Erişim Tarihi 1 Temmuz 2017, https://ourworldindata. org/child-labor#composite-indices.
Özdemir, G.Y., Özdemir, A.M. (2010) Türkiye’de Çocuk Emeği ve Sosyal Politika: Alternatifi Düşünmek İçin Egemen Söylemin Eleştirisi, Türkiye’de Çocuk Emeği (K. İnal, ed.) içinde. Ankara: Ütopya Yayınları.
Özener, B., Duyar, İ. (2008) Th e Eff ect of Labour on Somatotype of Males During the Adolescent Growth Period, Homo −Journal of Comparative Human Biology, 59: 161-172.
Raina, V., Bhan, V.K., Bhat, N.A. (1990) Nutritional Status of School Age Girls Working in Diff erent Handicraft Centres of Srinagar City, British Journal of Industrial Medicine, 47: 502-504.
Rende, S., Erkin, C. (2005) Çocuk Emeği: Bizde Ucuz, İstediğiniz Kadar Kullanın. Birikim Dergisi, Erişim Tarihi 1 Temmuz 2013, https://birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/ sayi-192- nisan-2005/2377/cocuk-emegi-bizde-ucuz-istediginiz-kadarkullanin/3334.
Satyanarayan A,K., Prasanna, T., Narasinga, R.B.S. (1986) Eff ect of Early Childhood Undernutrition and Child Labour on Growth and Adult Nutritional Status of Rural Indian Boys Around Hyderabad. Human Nutrition. Clinical Nutrition, 40(2): 131-139.
Singh, M.B., Haldiya, K.R, Yadav, S.P., Lakshminaray Ana, J., Mathur, M.L., Sachdeva, R., Beniwal, V.K. (1996) Nutritional Status of School Age Children of Salt-workers in Rajasthan, Indian Journal of Medical Research, 103: 304-309.
Tanner, J.M., Hiernaux, J., Jarman, S. (1978) Büyüme ve Beden Yapısı Üzerindeki Antropometrik İncelemeler. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi, Erişim Tarihi 1 Mayıs 2015, http://dergiler.ankara.edu.tr/ dergiler/71/ 1896/19893.pdf.
Tomak, L., Coşkun, M., Elmacıoğlu, F., Pekşen, Y. (2009) Samsun Çıraklık Eğitim Merkezindeki Çırakların Antropometrik Ölçümlerinin Saptanması, Fırat Tıp Dergisi, 14(3): 186-192.
Türkiye İstatistik Kurumu web sayfası (2012) Erişim Tarihi 1 Aralık 2016, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri. do?id=13659.
Uluslararası Çalışma Örgütü web sayfası (t.y) Erişim Tarihi 1 Mayıs 2015, https://www.ilo.org/ankara/areas-of-work/childlabour/lang--tr/index.htm
Warshaw, L.J. (2001) Çocuk Emeği, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 2(6): 42-46.
Weiner, J.S., Lourie, J.A. (1981) Practical Human Biology, London: Academic Press.
Yıldırım, H.O. (2008) Dünyada Ve Türkiye’de Çocuk İşçiliği ve Özel Bir Örnek Olarak İstanbul İlinde Otomotiv Küçük Sanayiinde Çalışan Çocuk İşçi ve Çıraklar, Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi, İstanbul.

APA	DEMİR M, duyar i (2021). İSTANBUL’DA ÇIRAK OLARAK ÇALIŞTIRILAN KIZ ÇOCUK VE GENÇLERİN FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞİMLERİ. , 147 - 160.
Chicago	DEMİR MEVSİM,duyar izzet İSTANBUL’DA ÇIRAK OLARAK ÇALIŞTIRILAN KIZ ÇOCUK VE GENÇLERİN FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞİMLERİ. (2021): 147 - 160.
MLA	DEMİR MEVSİM,duyar izzet İSTANBUL’DA ÇIRAK OLARAK ÇALIŞTIRILAN KIZ ÇOCUK VE GENÇLERİN FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞİMLERİ. , 2021, ss.147 - 160.
AMA	DEMİR M,duyar i İSTANBUL’DA ÇIRAK OLARAK ÇALIŞTIRILAN KIZ ÇOCUK VE GENÇLERİN FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞİMLERİ. . 2021; 147 - 160.
Vancouver	DEMİR M,duyar i İSTANBUL’DA ÇIRAK OLARAK ÇALIŞTIRILAN KIZ ÇOCUK VE GENÇLERİN FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞİMLERİ. . 2021; 147 - 160.
IEEE	DEMİR M,duyar i "İSTANBUL’DA ÇIRAK OLARAK ÇALIŞTIRILAN KIZ ÇOCUK VE GENÇLERİN FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞİMLERİ." , ss.147 - 160, 2021.
ISNAD	DEMİR, MEVSİM - duyar, izzet. "İSTANBUL’DA ÇIRAK OLARAK ÇALIŞTIRILAN KIZ ÇOCUK VE GENÇLERİN FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞİMLERİ". (2021), 147-160.

APA	DEMİR M, duyar i (2021). İSTANBUL’DA ÇIRAK OLARAK ÇALIŞTIRILAN KIZ ÇOCUK VE GENÇLERİN FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞİMLERİ. Toplum ve Hekim, 36(2), 147 - 160.
Chicago	DEMİR MEVSİM,duyar izzet İSTANBUL’DA ÇIRAK OLARAK ÇALIŞTIRILAN KIZ ÇOCUK VE GENÇLERİN FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞİMLERİ. Toplum ve Hekim 36, no.2 (2021): 147 - 160.
MLA	DEMİR MEVSİM,duyar izzet İSTANBUL’DA ÇIRAK OLARAK ÇALIŞTIRILAN KIZ ÇOCUK VE GENÇLERİN FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞİMLERİ. Toplum ve Hekim, vol.36, no.2, 2021, ss.147 - 160.
AMA	DEMİR M,duyar i İSTANBUL’DA ÇIRAK OLARAK ÇALIŞTIRILAN KIZ ÇOCUK VE GENÇLERİN FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞİMLERİ. Toplum ve Hekim. 2021; 36(2): 147 - 160.
Vancouver	DEMİR M,duyar i İSTANBUL’DA ÇIRAK OLARAK ÇALIŞTIRILAN KIZ ÇOCUK VE GENÇLERİN FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞİMLERİ. Toplum ve Hekim. 2021; 36(2): 147 - 160.
IEEE	DEMİR M,duyar i "İSTANBUL’DA ÇIRAK OLARAK ÇALIŞTIRILAN KIZ ÇOCUK VE GENÇLERİN FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞİMLERİ." Toplum ve Hekim, 36, ss.147 - 160, 2021.
ISNAD	DEMİR, MEVSİM - duyar, izzet. "İSTANBUL’DA ÇIRAK OLARAK ÇALIŞTIRILAN KIZ ÇOCUK VE GENÇLERİN FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞİMLERİ". Toplum ve Hekim 36/2 (2021), 147-160.